1, 2. а) Бь сайа чь әʹмьре гәләк мәрьва хьлаз бу? (Бьньһерʹә шькьле әʹԝльн.) б) Щьмәʹта Хԝәде кʹижан рʹебәрийе дьстинә, йа кӧ дькарә әʹмьре ԝана хьлаз кә?

«БЬСӘКЬНӘ, БЬНЬҺЕРʹӘ, БЬБЬҺЕ». Әԝан хәбәра әʹмьре гәләк мәрьва хԝәй кьрьнә. Нишанед мәзьн пе ԝан хәбәра һатьнә данине Амәрикайа Бакʹуреда сәр рʹийа трене. Ле гәло чьрʹа әԝ нишан данибун? Әԝ нишан һатьн данин, сәва кӧ чахе трен дәрбаз дьбә, мәкʹинед ажотьне нәкʹәвьнә сәр рʹийа трене. Бәле, гӧһдайина ве ширәте әʹмьре гәләка хьлаз кьрийә.

² Йаһоԝа нишана данайнә сәва кӧ мә хԝәй кә. Әԝ тьштәки һе баш дькә. Әԝ кʹеләка щьмәʹта хԝә йә, сәва кӧ ԝана бәрбь жийина һʹәта-һʹәтайе бьвә. Һьн жи, әԝ ԝана жь ԛәзийа хԝәй дькә. Әԝ мина шьванәки һʹьзкьри йә, йе кӧ рʹебәрийе кәрийе хԝә дькә, у ԝана хԝәй дькә кӧ нәкʹәвьнә сәр рʹейед бь ԛәзийа. (Бьхунә Ишайа 30:20, 21.)

3. Ча инсанәт кʹәтә сәр рʹийа мьрьне?

³ Йаһоԝа тʹьме тʹәмийед конкрет, йан рʹебәри дьда мәрьва. Мәсәлә, бахче Әдәнеда, Йаһоԝа тʹәмийед зәлал  да мәрьва, кʹижан кӧ дькарьбун әԝана хԝәй кьрана, сәва кӧ бьжин һʹәта-һʹәтайе бәхтәԝарийеда (Дәстп. 2:15-17). Һәрге Адәм у Һеԝайе гӧһ бьдана тʹәмийед Хԝәде, ԝана ԝе хԝә жь ахьрийа хьраб хԝәй кьрана. Демәк ԝана ԝе бь жийина зор-щәфа нәжитана у нәмьрана. Ле дәԝса кӧ гӧрʹа Хԝәде бькьрана, Һеԝайе гӧһ да ширәта һʹәйԝанәке, демәк мәʹр. Адәм жи, гӧһ да Һеԝайе. Бь ве йәке ԝан һʹәрда жи пьшта хԝә данә рʹебәрийа Баве хԝәйи һʹьзкьри. Ле йазьх, сәва шашийа ԝана, һʹәму инсанәт кʹәтә сәр рʹийа мьрьне.

4. а) Чьрʹа паши Селаве лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә? б) Чаԝа тʹәмийед тʹәзә ньһерʹандьна Хԝәде әʹйан кьрьнә?

⁴ Йаһоԝа рʹебәри да Нӧһ, у бь ве рʹебәрийе әʹмьр хьлаз бунә. Паши Селаве, Йаһоԝа тʹәми да дәрһәԛа ԛәдәхәкьрьна хуне. Ле чьрʹа лазьм бу әԝ рʹебәрийа тʹәзә? Чьмки тьштәк һатә гӧһастьне. Йаһоԝа ида изьн дьда мәрьва, кӧ әԝана гоште һʹәйԝана бьхԝьн. Ләма лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә. Хԝәде тʹәми да: «Тʹәне гошт сахийеда, аԝа готи хунева нәхԝьн» (Дәстп. 9:1-4, ПКʹМ). Әԝ гӧһастьн әʹйан дьдә кʹьфше ньһерʹандьна Хԝәде дәрһәԛа әʹмьр. Чаԝа Әʹфьрандар у Жийиндар, изьна ԝи һәйә кӧ тʹәмийа бьдә дәрһәԛа жийине. Мәсәлә, әԝи тʹәми да мәрьва, кӧ һәвдӧ нәкӧжьн. Чьмки Хԝәде жийине у хуне һʹәсаб дькә ча пироз. У әԝ ԝе диԝана ԝан бькә йед кӧ ван тьшта ԛимәт накьн (Дәстп. 9:5, 6).

5. Дь ве тʹемайеда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн, у чьрʹа?

⁵ Ԝәрә әм шеԝьр кьн һьнә мәсәла, кӧ чаԝа нава ԛьрʹнада Хԝәде бәрдәԝам дькьр рʹебәрийе бьдә щьмәʹта хԝә. Әԝ йәк ԝе мә һелан кә кӧ әм дьнйа тʹәзәда жи пәй рʹебәрийа Йаһоԝа һәрʹьн.

6. Чьрʹа Исраелийарʹа лазьм бу ԛанунед кӧ Хԝәде бь Муса дабу, у ньһерʹандьна ԝан гәрәке ча буйа?

⁶ Ԝәʹде Мусада жи лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә дәрһәԛа рʹабун-рʹуньштьне у хьзмәткьрьна Хԝәдерʹа. Ле чьрʹа? Чьмки диса дәрәщә һатьнә гӧһастьне. Рʹькʹьнийата Аԛуб дӧ ԛьрʹна зедәтьр бьн сәрԝертийа Мьсьреда дьжитьн, ԝи ԝәлатида, кʹидәре кӧ мәрьва пʹут у мьри дьһʹәбандьн, у тьштед ӧса дькьн йед кӧ Хԝәде беһӧрмәт дькьрьн. Чахе щьмәʹта Хԝәде жь дилтийа Мьсьре дәркʹәтьн, лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә. Щьмәʹта Хԝәде ԝе ида нәжита чаԝа мәрьвед дил, ле чаԝа щьмәʹта аза, бьн Ԛануна Йаһоԝада. Һьнә кʹьтебада те готьне кӧ хәбәра Ибранийә кӧ те һʹәсабе «ԛанун», гьредайи тʹәви һʹиме хәбәред «сәрԝери, рʹебәри, у ширәткьрьн». Ԛануна Муса щьмәʹт хԝәй дькьр ԝәки мина щьмәʹтед дьн бенамусийе, әʹдәт у кьред ԛәлп нәкьн. Чахе Исраелийа гӧрʹа Хԝәде дькьрьн, ԝана тʹьме кʹәрәма Хԝәде дьстандьн. Ле чахе ԝана гӧрʹа ԝи нәдькьрьн, ԝана бәред хьраб дьстандьн. (Бьхунә Ԛануна Дӧщари 28:1, 2, 15.)

7. а) Диса мәʹникә дьн чь бу кӧ Йаһоԝа рʹебәри да щьмәʹта хԝә. б) Ԛанун чь щурʹәйи щьмәʹта Исраелийарʹа хьлазкʹар бу?

⁷ Диса мәʹникә дьн һәбу кӧ чьрʹа тʹәми у рʹебәри лазьм бу. Әԝе Ԛануне, Исраели һазьр дькьрьн бона ԛәԝьмандьна фәрз дь ԛьрара Хԝәдеда. Әԝ һәбу һатьна Иса Мәсиһ. Әԝе Ԛануне дьани бира Исраелийа кӧ әԝана гӧнәкʹар ьн. Әве ӧса жи али ԝан дькьр ԝәки әԝана фәʹм кьн кӧ ԝанрʹа лазьм ә кʹьрʹин, демәк ԛӧрбана беԛьсур, сәва әԝана бь тʹәмами жь гӧнә хьлаз бьн (Галт. 3:19; Ибрн. 10:1-10). Хенщи ве йәке, пе аликʹарийа ԝе Ԛануне дьһатә хԝәйкьрьне әԝ рʹькʹьнийат, жь кʹижане кӧ Иса гәрәке бьһата. Бәле, Ԛанун мина  «хьлазкʹаре» ԝәʹдәлу бу, кʹижан кӧ бәрбь Мәсиһ дьбьр (Галт. 3:23, 24).

8. Чьрʹа әм гәрәке бьфькьрьн сәр принсипед Ԛануна Муса?

⁸ Ча Мәсиһи, әм жи дькарьн кʹаре бьстиньн жь ԝан рʹебәрийа кӧ Ԛанунеда Исраелийарʹа һатьнә дайине. Ле чаԝа? Әм дькарьн бьфькьрьн Ԛанун сәр һʹиме кʹижан принсипа йә. Рʹаст ә әм бьн ван ԛанунада ниньн, ле йәкә әм дькарьн ԝан ԛанунада рʹебәрийед керһати бьвиньн, чаԝа жийина хԝәйә һәррʹожида, ӧса жи хьзмәткьрьна хԝәда Йаһоԝарʹа. Йаһоԝа әԝ ԛанун Кʹьтеба Пирозда дайә ньвисаре, сәва кӧ әм бькарьбьн жь ԝан ԛануна һин бьн, пәй принсипед ԝан һәрʹьн, у рʹази бьн бона ԝан принсипа кӧ Мәсиһийарʹа һатийә дайине. Дина хԝә бьдьне кӧ Иса чь гот: «Ԝә бьһистийә кӧ һатийә готьне: ‹Зьнийе нәкә›. Ле әз ԝәрʹа дьбежьм, кʹи бь тәме хьраб жьнәке бьньһерʹә, әԝи дьле хԝәда иди тʹәви ԝе зьнекʹари кьр». Демәк, әм гәрәке нә кӧ тʹәне хԝә жь бенамусийе хԝәй кьн, ле ӧса жи жь фькьр у хԝәстьнед бенамуси (Мәт. 5:27, 28).

9. Чь дәрәща тʹәзә ԛәԝьми кӧ лазьм бу рʹебәрийа Хԝәдейә тʹәзә?

⁹ Чахе Иса һатә сәр әʹрде, рʹебәрийед Хԝәдейи тʹәзә лазьм бун у зәлалкьрьна ԛьрара Йаһоԝа. Ле гәло чьрʹа? Чьмки диса дәрәщә һатә гӧһастьне. Сала 33 Д.М., Йаһоԝа щьмәʹта Исраел инкʹар кьр у щьвата Мәсиһи жьбарт чаԝа щьмәʹта хԝә. Ләма бона щьмәʹта тʹәзә лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә.

10. Чьрʹа щьвата Мисиһирʹа ԛанунед тʹәзә һатьнә дайине, у чь фьрԛи һәйә ортʹа ԝан ԛанунада у ԛанунед кӧ Исраелрʹа һатә дайине?

¹⁰ Ԛьрʹна йәкеда, щьвата Мәсиһийарʹа, демәк щьмәʹта Хԝәдейә тʹәзәрʹа, лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә дәрһәԛа хьзмәткьрьне у рʹабун-рʹуньштьне. Әԝ хьзмәткʹаред Хԝәде кʹәтьнә нава пәймана тʹәзә. Чьмки Ԛануна Муса тʹәне щьмәʹта Исраелрʹа һатә дайине. Ле Исраела рʹӧһʹани, нә жь мьләтәки бу. Щурʹә-щурʹә мьләт дькʹәтә нава Исраела рʹӧһʹани. Жь ве йәке әʹйан ә, кӧ «Хԝәде рʹасти жи фьрԛийе накә нава мьләта», ле «жь нав һәр мьләтида, йе кӧ жь ԝи хоф дькә у рʹастийе дькә ль ԝи ԛәбул ә» (Кʹар. Шанд. 10:34, 35). Ԛануна Муса кӧ Исраелрʹа һатә дайине, сәр кәвьр дьһатә ньвисаре. Ле бона Исраела рʹӧһʹани, «ԛануна Мәсиһ», кʹижан кӧ һʹәчʹи зәʹф сәр һʹиме принсипа йә, гәрәке дьле ԝанда бә. У әв «ԛануна Мәсиһ» гәрәке рʹебәре Мәсиһийа бә, у фьрԛи тʹӧнә әԝана жь кʹидәре нә (Галт. 6:2).

11. «Ԛануна Мәсиһ» чь дӧ тьштада сәр жийина Мәсиһи һʹӧкӧм дькә?

¹¹ Исраела рʹӧһʹани кʹарәкә мәзьн станд жь рʹебәрийа Йаһоԝа кӧ әԝи бь сайа Иса дайә. Пешийа кӧ Иса пәймана тʹәзә гьреда, әԝи дӧ тʹәмийед фәрз да. Тʹәмийа пешийе, тʹәви шьхӧле бәлакьрьна мьзгине гьредайи йә. Йа дӧда, дьда кʹьфше кӧ Мәсиһи хԝә ча гәрәке бьдьнә кʹьфше у гәрәке ча бьн һьндава һәвдӧда. Әԝ тʹәми бона һʹәму Мәсиһийа бун. Демәк әԝ иро бона мә нә жи, у фьрԛи тʹӧнә әм һивийа жийина сәр әʹзмана нә, йан сәр әʹрде.

12. Чь тʹәзә бу бәлакьрьна мьзгинеда?

¹² Ԝәрә шеԝьр кьн шьхӧле бәлакьрьна мьзгине, кʹижан кӧ Иса пәйчуйед хԝәрʹа готьбу. Мьзгин гәрәке ида бь щурʹәки майин бәла буйа. Бәре, щьмәʹтед дьн хԝәха дьһатьнә бал Исраелийа сәва Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн (1 Пʹадш. 8:41-43). Ле әԝ йәк пешийа тʹәмидайина Иса бу, кʹижан ньвисар ә Мәтта 28:19, 20-да. (Бьхунә.) Иса шагьртед хԝәрʹа гот кӧ «һәрʹьн» һʹәму мьләта  һин кьн. Сала 33 Д.М.-да, әʹйан бу кӧ Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки ида мьзгин сәр тʹәмамийа дьнйайе бәла бә. Чьмки ве рʹоже, бь рʹӧһʹе ԝийи пироз, ԝәкә 120 әндәмед щьвата тʹәзә, дәстпекьрьн сәр щурʹә-щурʹә зьмана хәбәрдьн тʹәви Щьһуйа у йед нәщьһу (Кʹар. Шанд. 2:4-11). Паше, мьзгин бәла бу һʹәта мәрьвед Самәри жи. Паше жи, сала 36 Д.М., мьзгин гьһиштә һәла һе мәрьвед пʹутпʹарьстә нәсьнәткьри жи. Әԝ йәк дьһатә һʹәсабе кӧ Мәсиһи гәрәке бьчуна чьԛас дькарьбун гьшкарʹа нав тʹәмамийа дьнйайе мьзгин бәла кьрана!

13, 14. а) Чь дьһатә һʹәсабе «тʹәмикә ну» кʹижан кӧ Иса да? б) Әм жь Иса чь дькарьн һин бьн?

¹³ Ньһа ԝәрә шеԝьр кьн кӧ әм гәрәке ча бьн һьндава хушк-бьред хԝәда. Иса «тʹәмикә ну» да шагьртед хԝә. (Бьхунә Йуһʹәнна 13:34, 35.) Бәле, әԝ тʹәми найе һʹәсабе кӧ әм гәрәке тʹәне жийина хԝәйә һәррʹожида һәвдӧрʹа һʹьзкьрьне бьдьнә кʹьфше. Ле әм гәрәке һазьр бьн һәла һе әʹмьре хԝә жи бона хушк-бьред хԝә бьдьн. Ԛануна Муса әԝ йәк дәʹԝа нәдькьр (Мәт. 22:39; 1 Йуһʹн. 3:16).

¹⁴ Иса ве йәкеда нәхшәки мәзьн мәрʹа һиштийә. Әԝ хԝәһʹьз нибу у шагьртед хԝә гәләк һʹьз дькьр. Жь бо ве һʹьзкьрьна ԛайим, Иса һазьр бу әʹмьре хԝә жи бона ԝан бьдә. У әԝ жь ԝана жи һивийе бу кӧ әԝана ӧса бькьн. Демәк, әм гәрәке һазьр бьн кӧ дьбәкә бона хушк-бьред хԝә щәфа бькʹьшиньн у бона ԝан һәла һе әʹмьре хԝә жи бьдьн (1 Тʹеслн. 2:8).

15, 16. Ньһа чь дәрәщед мәйә тʹәзә һәнә, у Хԝәде ча рʹебәрийа мә дькә?

¹⁵ Иса «хӧламе амьн у сәрԝахт» кʹьфш кьр, сәва кӧ «ԝәхтда хԝарьна» рʹӧһʹани бьдә пәйчуйед ԝи (Мәт. 24:45-47). Рʹебәрийед фәрз жи дькʹәвьнә нава ве хԝарьне, анәгори дәрәщед тʹәзә.

¹⁶ Мәсәлә, ньһа әм дьжин «рʹожед ахьрийеда», у ида гәләк незик ьн бәрбь тәнгасийа мәзьн, кʹижан кӧ тʹӧ щар тʹӧнә буйа (2 Тимтʹ. 3:1; Марԛ. 13:19). Һьн жи, Шәйтʹан у щьнед ԝи жь әʹзмен жорда һатьнә авитьне сәр әʹрде. Ләма жи инсанәт иро гәләк дьчәрчьрә у кӧл-дәрда дькʹьшинә (Әʹйан. 12:9, 12). Хенщи ве йәке, әм тʹәмийа Иса тиньн сери, кӧ нав тʹәмамийа дьнйайеда һʹәму мәрьварʹа мьзгине бәла дькьн. У тʹӧ щар ӧса нибуйә кӧ сәр һаԛас гәләк зьмана мьзгин бе бәлакьрьне!

17, 18. Әм ча гәрәке бьньһерʹьн сәр ԝан рʹебәрийа кӧ әм дьстиньн?

¹⁷ Тʹәшкиләта Йаһоԝа мәрʹа гәләк һащәта дьдә, кʹижан кӧ али мә дькьн бәлакьрьна мьзгинеда. Ле һун дьдьнә хәбате әԝан һащәта? Әм сәр щьватед хԝә рʹебәрийе дьстиньн, кӧ чаԝа әм дькарьн әԝан һащәта һе баш бьдьнә хәбате. Һун һʹәсаб дькьн кӧ әԝ рʹебәри жь Хԝәде нә?

¹⁸ Бәле, сәва кӧ кʹәрәма Хԝәде бьстиньн, әм гәрәке гӧрʹа һʹәму рʹебәрийа бькьн кӧ бь сайа щьвате әм дьстиньн. Һәрге әм ньһа гӧһ бьдьнә ԝан рʹебәрийа, әԝ йәк ԝе али мә бькә кӧ гӧһ бьдьнә рʹебәрийед ԝәʹде «тәнгасийа мәзьнда» жи. Ԝи чахи Шәйтʹан у әв дьнйа ԝе бенә кʹӧтакьрьне (Мәт. 24:21). У паше, мәрʹа ида ԝе лазьм бен рʹебәрийед тʹәзә, чьмки әме дьнйа тʹәзәда бьжин, кʹидәре кӧ ида Шәйтʹан ԝе тʹӧнә бә.

19, 20. Кʹижан кʹьтеб ԝе вәбьн дьнйа тʹәзәда, у бь сайа ԝан әме дәрһәԛа чь пебьһʹәсьн?

¹⁹ Щьмәʹта Исраелрʹа лазьм бун рʹебәрийед тʹәзә, у Хԝәде ԝанрʹа бь Муса Ԛанун да. Ԝәʹдә дәрбаз бу, щьвата  Мәсиһирʹа рʹебәри һатә дайине кӧ пе «ԛануна Мәсиһ» бьжитана. Ӧса жи бона жийина дьнйа тʹәзәда, әме рʹебәрийед тʹәзә бьстиньн. Кʹьтеба Пироз мәрʹа әʹйан дькә кӧ дьнйа тʹәзәда «кʹьтеб» ԝе вәбьн, бь кʹижана әме рʹебәрийед тʹәзә бьстиньн. (Бьхунә Әʹйанти 20:12.) Дьԛәԝьмә кӧ әԝ кʹьтеб ԝе мәрʹа шьровәкьн ԛьрара Йаһоԝа һьндава инсанәта дьнйа тʹәзәда. У һʹәму мәрьв, ӧса жи йед кӧ ԝе сах бьн, ԝе әԝан кʹьтеба һин бьн, у бькарьбьн пебьһʹәсьн кӧ ԛьрара Хԝәде һьндава ԝан чь йә. Бь ԝан кʹьтеба дьбәкә әме һе зәʹф пебьһʹәсьн дәрһәԛа Йаһоԝа у фькьред ԝи. Ӧса жи, әме һе рʹьнд Кʹьтеба Пироз фәʹм кьн. Хенщи ве йәке, щьнәтеда һʹәмушк ԝе һьндава һәвдӧда бь һʹьзкьрьн у бь ԛәдьр бьн (Иша. 26:9). Һәла бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, чахе бьн рʹебәрийа Пʹадша Иса Мәсиһда, әме чьԛас гәләк тьшт пебьһʹәсьн, у һьн жи йед дьн һин кьн!

²⁰ Һәрге әм пәй ԝан рʹебәрийа һәрʹьн кӧ ԝан «кʹьтебада» ньвисар ьн, у ӧса жи ԝәʹде щерʹьбандьна хьлазийе Йаһоԝарʹа амьн бьминьн, әԝ ԝе әʹсә наве мә «кʹьтеба жийинеда» бьньвисә. Демәк әме әʹмьре һʹәта-һʹәтайе бьстиньн. Жь ве четьр чь дькарә һәбә! Ләма ԝәрә әм тʹьме Хәбәра Хԝәде бьхуньн, бьфькьрьн чь те һʹәсабе бона мә чь кӧ әм дьхуньн, у гӧрʹа рʹебәрийа Хԝәде бькьн кʹижан әԝ иро дьдә мә. Һәрге әм ӧса бькьн, әме тәнгасийа мәзьнда хьлаз бьн у һʹәта-һʹәтайе бәрдәԝам кьн пебьһʹәсьн дәрһәԛа Йаһоԝа Хԝәдейе мәйи билан у һʹьзкьрьн! (Ԝаиз 3:11; Рʹом. 11:33).