1-3. а) Чьрʹа әм дькарьн баԝәр бьн кӧ әм дькарьн бьбьнә досте Йаһоԝа? б) Дь ԝе тʹемайеда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

КʹЬТЕБА ПИРОЗ сәр Бьраһим се щара дьбежә досте Йаһоԝа (2 Дир. 20:7; Иша. 41:8; Аԛуб 2:23). Рʹаст ә дь Кʹьтеба Пирозда тʹәне сәр ԝи те готьне досте Хԝәде, ле гәло әԝ те һʹәсабе кӧ жь мәрьва тʹәне Бьраһим бу досте Йаһоԝа? На, Кʹьтеба Пироз дьдә кʹьфше кӧ һәр кәс жь мә дькарә бьбә досте Хԝәде.

² Хәбәра Хԝәдеда гәләк мәсәлед жьн у меред амьн һәнә, кʹижан кӧ хԝәдехоф бун, баԝәрийа ԝан һьндава Йаһоԝа һәбу у бунә достед ԝийи незик. (Бьхунә Зәбур 25:14.) Паԝлосе шанди ньвиси дәрһәԛа «әʹԝьрәки . . . мәзьн йе шәʹдан», кʹижан кӧ бь рʹастийе достед Хԝәде бун (Ибрн. 12:1, ИМ). Әԝ һʹәму мәрьв жь һәв щӧдә дьбун.

³ Ԝәрен әм дина хԝә бьдьнә сәр се һәвалед Йаһоԝайи незик, дәрһәԛа кʹижана кӧ Кʹьтеба Пирозда те готьне. Әме шеԝьр кьн дәрһәԛа 1) Рʹутʹ, жьнәбикә амьн жь Моԝабе; 2) Һʹьзԛийа, Пʹадшайе рʹаст йе Щьһуда у 3) Мәрйәм, дийа Исайә мьлук. Чь әм дькарьн һин бьн жь ԝан һәр кәса, кӧ әԝана ча бунә досте Йаһоԝа?

4, 5. Кʹижан сафикьрьна фәрз Рʹутʹ гәрәке бькьра, у чьрʹа әԝ сафикьрьн нәһеса бу? (Бьньһерʹә шькьле әʹԝльн.)

⁴ Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә се жьнәби жь әʹрде Моԝабе дьчьнә Исраеле. Жь ԝан йәк Наһоми йә, у букед ԝе Рʹутʹ у Орпа. Орпайе сафи кьрийә кӧ ԝәгәрʹә ль Моԝабе мала хԝә. Наһоми сафи кьрийә кӧ бәрдәԝам кә һәрʹә мала хԝә Исраеле. Тʹәви ԝе Рʹутʹ ә кʹижан кӧ гәрәке сафикьрьна фәрз бькә. Әԝ дькарә йан һәрʹә мала хԝә щәм щьмәʹта хԝә Моԝабеда, йан тʹәви хасийа хԝә Наһомийе бьминә, у һәрʹә Бәйтләһʹме (Рʹутʹ 1:1-8, 14).

⁵ Рʹутʹ дькарьбу бьфькьрийа кӧ вәгәрʹә ԝәлате хԝә Моԝабе, кʹидәре кӧ малбәта ԝе у мәрьвед ԝейи незик ԝе мьԛати ԝе буна у әԝ хԝәй кьрана. Һьн жи әʹйд-ԛәйд, зьман у щьмәʹта Моԝабе йе ԝе бун. Ле Наомийе нькарьбу жерʹа әԝ һʹәму тьшт ль Бәйтләһʹмеда соз бьда. У ләма Наомийе готә Рʹутʹ кӧ вәгәрʹә ԝәлате хԝә Моԝабе. Наоми дьтьрсийа кӧ ԝе нькарьбә бука хԝәрʹа нә мер, нә жи мале бьвинә. Ле Рʹутʹ чь сафи кьр? Бьньһерʹьн фьрԛийа ортʹа ԝе у Орпайе. Орпа «вәгәрʹийа гәле хԝә у илаһе [хӧданед] хԝә» (Рʹутʹ 1:9-15). Ле гәло Рʹутʹ жи дьхԝаст вәгәрʹә хӧданед щьмәʹта хԝә йед ԛәлп? Әʹйан ә кӧ на.

6. а) Рʹутʹ чь сафикьрьна билани кьр? б) Чьрʹа Боаз дәрһәԛа Рʹутʹ гот кӧ әԝе сьтʹар бьн пʹәре Йаһоԝа дьгәрʹийа?

⁶ Те кʹьфше кӧ Рʹутʹ дәрһәԛа Йаһоԝа Хԝәде пеһʹәсийа бу дьбәкә жь мере хԝә йан жь Наомийе. Рʹутʹ заньбу кӧ Йаһоԝа мина хӧданед Моԝабе нинә, у әԝ һежа йә кӧ ԝи һʹьз бькә у бьһʹәбинә. Ле занәбун бәс нибу. Рʹутʹ гәрәке сафикьрьнәкә мәзьн бькьра. Гәло әԝе бьжарт кӧ Йаһоԝа бьбә Хԝәдейе ԝе? Әԝ йәк Рʹутʹ бь билани сафи кьр. Әԝе готә хасийа хԝә: «Ԝе гәле тә бьбә гәле мьн, у Хԝәдайе тә бьбә Хԝәдайе мьн» (Рʹутʹ 1:16). Бәле һʹьзкьрьна Рʹутʹ һьндава Наомийе дьле мә дьгьрә. Ле бона ԝе һе фәрз бу һʹьзкьрьна ԝе һьндава Йаһоԝа, у әԝ һʹьзкьрьн гәләк әʹщебмайи йә. Әԝ йәк ӧса жи Боаз әʹщебмайи кьр, кʹижани кӧ паше дӧа ль Рʹутʹ кьр, чьмки әԝе сьтʹар бьн пʹәре Йаһоԝа дьгәрʹийа. (Бьхунә Рʹутʹ 2:12.) Әԝ йәк тинә бира мә кӧ ча щущька чʹьвике дькʹәвә бьн пʹәре де-баве хԝә сәва бе хԝәйкьрьне (Зәб. 36:7; 91:1-4). Йаһоԝа бона Рʹутʹ һәма бавәки ӧса бу. Йаһоԝа әԝ кʹәрәм кьр бона баԝәрийа ԝе, у Рʹутʹ тʹӧ щар пʹошман нәдьбу бона сафикьрьна хԝә.

7. Чь дькарә али ԝан бькә, йед кӧ һәла һе сафи нәкьрьнә кӧ хԝә тʹәсмили Йаһоԝа кьн?

⁷ Гәләк мәрьв дәрһәԛа Йаһоԝа педьһʹәсьн, ле һе сафи накьн кӧ сьтʹаре щәм ԝи бьгәрʹьн. Әԝана паш дьхьн кӧ хԝә тʹәсмили ԝи кьн, у бенә ньхӧмандьн. Һәрге һун жи паш дьхьн, у һе сафи накьн кӧ хԝә тʹәсмили Йаһоԝа кьн, һәла хԝә бьпьрсьн кӧ чьрʹа һун паш дьхьн. Һәр кәс хӧданәкирʹа йан кәсед дьнрʹа хьзмәт дькә (Йешу 24:15). Ле ԝе бь билани бә һәрге тʹәне Хԝәдейе рʹастрʹа хьзмәт кьн, кʹижан кӧ һежа йә, у щәм ԝи сьтʹаре бьгәрʹьн. Чахе һун хԝә тʹәсмили Йаһоԝа бькьн, бь ве йәке һуне бьдьнә кʹьфше баԝәрийа хԝә һьндава ԝи. Ле әԝ ԝе али ԝә бькә кӧ һун бәрдәԝам кьн ԝирʹа хьзмәт кьн, фьрԛи тʹӧнә һун дьбәкә рʹасти кʹижан чәтьнайа бен. Әԝ йәк Йаһоԝа бона Рʹутʹ кьр.

8. Гьли кьн зарʹотийа Һьзԛийа.

⁸ Дәрәща Һьзԛийа мина дәрәща Рʹутʹ нибу. Әԝ нава щьмәʹтәкә ӧсада мәзьн дьбу, кʹижан кӧ тʹәсмили Йаһоԝа бьбу. Ле нә һʹәму Исраели Хԝәдерʹа амьн бун. Баве Һьзԛийа, Аһаз Пʹадша, мәрьвәки  зӧлм бу. Әԝи ӧса кьр кӧ щьмәʹт кʹәтә нава пʹутпʹарьстийе, у әԝи һәла һе пʹарьстгәһа Йаһоԝа жи беһӧрмәт кьр. Һьн жи әԝи һәла һе бьред Һьзԛийа кьрә нава агьр, сәва кӧ ԝана бькә ԛӧрбан хӧдане ԛәлпрʹа. Бь рʹастийе жи зарʹотийа Һьзԛийа гәләк хьраб у чәтьн бу (2 Пʹадш. 16:2-4, 10-17; 2 Дир. 28:1-3).

9, 10. а) Чьрʹа Һьзԛийа һеса дькарьбу бьбуйа мәрьвәки зӧлм? б) Чьрʹа әм гәрәке сәр Хԝәде һерс нәкʹәвьн? в) Чьрʹа әм гәрәке нәфькьрьн кӧ әм ча һатьнә мәзьнкьрьне, ве йәкева гьредайи йә кӧ әме мәрьвнә ча бьн?

⁹ Һьзԛийа һеса дькарьбу бьбә мина баве хԝә, кӧ зӧлм у һерс бә, у мьԛабьли Хԝәде бә. Әԝ мәрьвед кӧ зарʹотийа ԝан нә ӧса хьраб бу ча йа Һьзԛийа, дьфькьрьн кӧ мәʹнийа ԝан һәйә «дьле хԝәда жь Хӧданрʹа һерс» бьн йан сәр тʹәшкиләта ԝи (Мәтʹлк. 19:3). У һьнәк дьфькьрьн кӧ чьмки зарʹотийа ԝан хьраб бу, ләма әԝана бь жийина хьраб дьжин, у дьбәкә чʹәʹв дьдьнә де-баве хԝә у шашийед ԝан дькьн (Һәзԛл. 18:2, 3). Ле гәло әԝ йәк рʹаст ә?

¹⁰ Мәсәла Һьзԛийа сәр ве пьрсе әʹйан щабе дьдә: Әԝ йәк нәрʹаст ә! Тʹӧ мәʹни тʹӧнә кӧ мәрьв сәр Йаһоԝа һерс бә. Чьмки зӧлми кӧ ве дьнйа хьрабда һәйә, нә жь Йаһоԝа йә (Иб. 34:10). Рʹаст ә де-бав дькарьн йан хьраб йан баш һʹӧкӧм бьн сәр зарʹед хԝә (Мәтʹлк. 22:6; Колс. 3:21). Ле ве йәкева гьредайи нинә кӧ ахьрийеда зарʹ ԝе йәки ча бә. Чьмки Йаһоԝа пʹешкʹешәкә ԛимәт дайә мә, әԝ һәйә азабуна бьжартьне, демәк әм дькарьн хԝәха сафи кьн кӧ әме чь бькьн у йәки ча бьн (Ԛан. Дщр. 30:19). Ле Һьзԛийа ча әԝ пʹешкʹеш да хәбате?

11. Чьрʹа Һьзԛийа пʹадша, пʹадше Щьһудайи баш бу?

¹¹ Рʹаст ә баве Һьзԛийа йәк жь пʹадшед Щьһудайи хьраб бу, ле Һьзԛийа йәк жь пʹадшед баш бу. (Бьхунә 2 Пʹадшати 18:5, 6.) Әԝи чʹәʹв нәда баве хԝә. Әԝи гӧһе хԝә дьда пʹехәмбәред Йаһоԝа, мәсәлә Ишайа, Миха у Һосәйа. Әм дькарьн бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә кӧ әԝи чаԝа кʹур гӧһе хԝә дьда ԝан мәрьвед амьн, сәва кӧ жь Йаһоԝа ширәт у рʹасткьрьне бьстинә. Тьштед хьраб кʹижан кӧ баве ԝи кьр, Һьзԛийа рʹаст кьр. Мәсәлә, әԝи пʹарьстгәһ тʹәмьз кьр,  у жь Хԝәде һиви кьр кӧ гӧне щьмәʹте бьбахшинә, у һʹәму пʹут кʹӧта кьр (2 Дир. 29:1-11, 18-24; 31:1). Чахе Һьзԛийа рʹасти чәтьнайа һат, мәсәлә чахе пʹадше Ашуре Санһәриб һʹӧщӧми сәр Оршәлиме кьр, әԝи мерхаси у баԝәри да кʹьфше. Әԝи итʹбарийа хԝә Хԝәде ани, кӧ әԝ ԝе ԝана хьлаз кә у ӧса жи бь мәсәла хԝә у бь гьлийа щьмәʹт ԛәԝи кьр (2 Дир. 32:7, 8). Рʹаст ә ԝәʹдәке Һьзԛийа ԛӧрʹә бу, ле йәкә әԝи хԝә ньмьз кьр у пʹошман бу (2 Дир. 32:24-26). Әʹйан ә кӧ Һьзԛийа изьн нә да кӧ зарʹотийа ԝи сәр ԝи һʹӧкӧм бә, у әԝ бьбә йәки зӧлм. Дәԝсе әԝи да кʹьфше кӧ Йаһоԝа досте ԝи йә. Бь рʹастийе жи Һьзԛийа бона мә мәсәләкә баш ә.

12. Мина Һьзԛийа ча иро гәләк мәрьв бунә достед Йаһоԝа?

¹² Чьмки әм дьжин дьнйа берʹәʹм у беһʹьзкьрьн, ләма әʹщебмайи нинә кӧ гәләк зарʹ иро мәзьн дьбьн бь кемасийа һʹьзкьрьне, у бехԝәйи (2 Тимтʹ. 3:1-5). Иро гәләк Мәсиһи һәнә, зарʹотийа кʹижана хьраб бу у бь еш бу. Ле әԝана бунә достед Йаһоԝа. Мина Һьзԛийа, әԝана дьдьнә кʹьфше кӧ жийина мәрьвайә бәре сәр ԝи у сәр ахьрийа ԝи һʹӧкӧм набә. Чьмки Хԝәде мәрʹа азайа бьжартьне дайә, у әԝ ԛәдьрәки мәзьн ә кӧ әм әве пʹешкʹеше дькарьн бьдьнә хәбате, сәва кӧ ԝирʹа хьзмәт кьн, ԝи рʹумәт кьн, чаԝа кӧ Һьзԛийа кьр.

13, 14. Чьрʹа щабдарийа Мәрйәме нәһеса бу, ле йәкә әԝе чь щаба хԝә да сәр гьлийед Щьбрайил?

¹³ Гәләк сала паши Һьзԛийа, жьнәкә щаһьлә Щьһу, доста Йаһоԝайә незик бу. Әԝ Мәрйәм бу. Тʹӧ кәси тʹӧ щар щабдарийа ӧса нә стандийә чаԝа әԝе. Әԝ гәрәке һʹәмлә буйа, зарʹ бьанийа, у әԝ зарʹ хԝәй кьра у мәзьн кьра. Әԝ зарʹ Кӧрʹе Хԝәдейи тайе тʹәне бу! Һәла бьдьнә һʹәсабе хԝә Йаһоԝа чьԛас гәрәке әԝ һʹьз кьра у итʹбарийа хԝә ԝе бьанийа, ԝәки әԝ ԛәдьре ӧса мәзьн бьда ԝе. Ле гәло чахе Мәрйәм пеһʹәсийа дәрһәԛа ве щабдарийе, әԝе хԝә ча да кʹьфше?

¹⁴ Рʹаст ә һеса те готьн дәрһәԛа ԝи ԛәдьре мәзьн кӧ Мәрйәме стандийә. Ле ԝәрә бьфькьрьн гәло Мәрйәм жь бо чь дьбәкә хәмгин дьбу. Мьлйакʹәте Хԝәде Щьбрайил готә ԝе кӧ әԝ ԝе һʹәмлә бә, ле бейи һәләԛәтийа тʹәви мер. Щьбрайил Мәрйәмерʹа нәгот кӧ әԝ мәрьвед хԝәйә незикрʹа шьровәкә кӧ чьрʹа әԝ һʹәмлә йә. Гәло әԝана ԝе чь бьфькьрийана сәр ԝе? Һьн жи Мәрйәм хәмгин дьбу сәва дәргистийе хԝә Усьв. Әԝе ча гәрәке избат кьра кӧ рʹаст ә әԝ һʹәмлә йә, ле ԝирʹа амьн майә? Һьн жи, әв щабдарикә чьԛас мәзьн бу, кӧ әԝе гәрәке мәзьн кьра, хԝәй кьра, у һин кьра Кӧрʹе тайе тʹәне йе Һәри Мәзьн! Әм ньзаньн дәрһәԛа һʹәму хәмгинед Мәрйәме чахе Щьбрайил тʹәви  ԝе хәбәрда. Ле әм заньн кӧ әԝе чь щаба хԝә да, әԝе гот: «Әз щарийа Хӧдан ьм. Бьра анәгори готьна тә бона мьн бьбә» (Луԛа 1:26-38).

15. Чьрʹа баԝәрийа Мәрйәме мәзьн бу?

¹⁵ Рʹасти жи баԝәрийа Мәрйәме гәләк мәзьн бу! Әԝ чаԝа щарик, һазьр бу һәр тьшти бькә чь кӧ Йаһоԝа ԝерʹа бьда, у әԝе итʹбарийа хԝә ԝи дьани. Әԝе дьхԝаст Хԝәдерʹа хьзмәт кьра, чаԝа кӧ әԝи ԛәбул кьра. Ле гәло баԝәрийа ԝейә ӧса ԛәԝи жь чь бу? Баԝәри жь буйине найе. Ле әм дькарьн баԝәрийе бал хԝә пешда биньн у жь Хԝәде һиви кьн али мә бькә ве йәкеда (Галт. 5:22; Әфәс. 2:8). Ле әм жь кʹӧ заньн кӧ Мәрйәме баԝәрийа хԝә ԛәԝи дькьр? Ԝәрә әм пебьһʹәсьн кӧ әԝе ча гӧһе хԝә дьда у ча хәбәрдьда.

16. Чь дьдә кʹьфше кӧ Мәрйәм гӧһдарәкә баш бу?

¹⁶ Мәрйәме ча гӧһ дьда. Кʹьтеба Пироз мә ширәт дькә кӧ «бьһистьнеда сәрхԝә» бьн, ле хәбәрданеда «гьран» бьн (Аԛуб 1:19). Ле гәло Мәрйәм гӧһдарәкә баш бу? Бәле. Кʹьтеба Пироз дьдә кʹьфше кӧ Мәрйәме рʹьнд гӧһ дьда гьлийед гәләк фәрз кӧ әԝе дьбьһист. Һьн жи әԝе хԝәрʹа ԝәʹдә дьдит кӧ бьфькьрә сәр ԝан тьштед фәрз. Мәсәлә, чахе Иса һатә буйине, шьвана Мәрйәмерʹа гьли кьрьн дәрһәԛа әʹламәтийа кӧ мьлйакʹәт ԝанрʹа готьбу. Паши 12 сала, Иса тьштәки ӧса гот кӧ Мәрйәм әʹщебмайи ма. Дь ԝан һәрдӧ дәрәщада, Мәрйәме рʹьнд гӧһ дьда, бира хԝәда хԝәй дькьр, у паше кʹур дьфькьри сәр ԝан тьшта чь кӧ әԝе дьбьһист. (Бьхунә Луԛа 2:16-19, 49, 51.)

17. Әм чь дькарьн һин бьн жь ве йәке кӧ Мәрйәме ча хәбәрдьда?

¹⁷ Мәрйәме ча хәбәрдьда. Гьлийед Мәрйәме дь Кʹьтеба Пирозда һьндьк ьн. Ле һәйә хәбәрданәкә ԝейә дьреж кӧ дь Луԛа 1:46-55-да ньвисар ә. Әԝ гьли әʹйан дькьн, кӧ Мәрйәме Ньвисаред Пироз рʹьнд заньбу. Гьлийед ԝе гәләк мина ԝан гьлийед Һанна дийа Самуйел ьн, йед кӧ әԝе дӧайе хԝәда готьбу (1 Сам. 2:1-10). Ӧса жи те кʹьфше кӧ Мәрйәме ве хәбәрдана хԝәда ԝәкә 20 щара рʹезед жь Ньвисаред Пироз ԝәкʹьландийә. Әʹйан ә кӧ Мәрйәмерʹа чәтьн нибу дәрһәԛа тьштед рʹӧһʹани хәбәрдьдә. Әԝе һʹьз дькьр хәбәрдә дәрһәԛа рʹастийе, кʹижан кӧ педьһʹәсийа жь Йаһоԝа, демәк Досте хԝәйи мәзьн, у ӧса жи жь Хәбәра ԝи.

18. Әм ча дькарьн чʹәʹв бьдьнә баԝәрийа Мәрйәме?

¹⁸ Мина Мәрйәме, дьбәкә әм жи щабдарикә ӧса бьстиньн, кʹижан дьбәкә мәрʹа бе кʹьфше кӧ әм нькарьн бькьн. Дә ԝәрә әм чʹәʹв бьдьнә Мәрйәме, у бь мьлукти ԛәбул кьн һʹәму шьхӧле кӧ Йаһоԝа бьдә мә. Һьн жи итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньн кӧ әԝ ԝе али мә бькә. Әм ӧса жи дькарьн чʹәʹв бьдьнә баԝәрийа Мәрйәме, кӧ гӧһ бьдьнә Йаһоԝа у бьфькьрьн сәр ве йәке чь кӧ әм педьһʹәсьн дәрһәԛа ԝи у ԛьрара ԝи. У чь жи әм педьһʹәсьн, ԝәрә бь шабуне мәрьварʹа гьли кьн (Зәб. 77:11, 12; Луԛа 8:18; Рʹом. 10:15).

19. Әм чьда дькарьн баԝәр бьн, һәрге әм чʹәʹв бьдьнә баԝәрийа мәрьвед амьн?

¹⁹ Әʹйан ә кӧ Рʹутʹ, Һьзԛийа, у Мәрйәм жи, мина Бьраһим досте Йаһоԝа бун. Әԝана дькʹәвьнә нава «әʹԝьрәки . . . мәзьн йе шәʹдан», ИМ, у диса гәләк һәнә йед кӧ нава тʹәмамийа тʹәрихийеда ԛәдьрәки ӧса стандьнә, кӧ бунә достед Хԝәде. Ԝәрә әм чʹәʹв бьдьнә баԝәрийа ԝан мәрьвед амьн (Ибрн. 6:11, 12). Һәрге әм ӧса бькьн, әм дькарьн сәд сәләфи баԝәр бьн, кӧ әме ԛәдьрәки ӧса бьстиньн кӧ һʹәта-һʹәтайе бьбьнә достед Йаһоԝа!