1. Йоаш, Узийа у Йошийа рʹасти кʹижан дәрәща чәтьн һатьн?

 БЬДӘ бәр чʹәʹве хԝә ԝәки тӧ һе зарʹ и йан жи щаһьл и у дьби Пʹадше щьмәʹта Хԝәде! Тәйе ԛәԝат у ԛӧльха хԝә ча бьда хәбате? Кʹьтеба Пироз бәʹса чәнд щаһьла дькә, йед кӧ бунә пʹадшед Щьһудайе. Мәсәлә, Йоаш 7 сали бу, Узийа 16 сали бу у Йошийа жи 8 сали бу. Әв щабдари бона ԝан барәки гьран бу! Һʹале ԝан чьԛас чәтьн бу жи, Йаһоԝа у кәсед дьн али ԝан дькьрьн кӧ әԝана тьштед баш бькьн.

2. Чьрʹа керһати йә дина хԝә бьдьн сәрһатийед Йоаш, Узийа у Йошийа?

² Әм нә пʹадша нә жи ханьм ьн, ле жь мәсәлед Йоаш, Узийа у Йошийа әм дькарьн һьнә тьштед ԛимәт һин бьн. Ԝана һьм сафикьрьнед баш һьм жи йед нә баш дькьрьн. Жь сәрһатийед ԝан, әме бьвиньн кӧ чьрʹа әм гәрәке һәвалед баш бьжберьн, мьлук бьминьн у дьһа незики Йаһоԝа бьн.

3. Кʹаһине Мәзьн Йәһойада ча али Йоаш Пʹадша дькьр, ԝәки әԝ сафикьрьнед билан бькә?

³ Мина Йоаш сафикьрьнед баш бькә. Гава Йоаш Пʹадша щаһьл бу, баве ԝи мьр у Кʹаһине Мәзьн Йәһойада әԝ мәзьн дькьр у дәрһәԛа Йаһоԝа ԝи һин дькьр. Йоаш йәки билан бу, чьмки әԝи гӧһ дьда ширәтед Йәһойада. Әв йәк али Йоаш кьр, ԝәки Йаһоԝарʹа хьзмәт кә у али щьмәʹте бькә, кӧ әԝана жи Йаһоԝарʹа хьзмәт бькьн. Ӧса жи Йоаш һʹәбандьна рʹаст вәгәрʹанд (2 Дирок 24:1, 2, 4, 13, 14).

4. Чьрʹа әм гәрәке тʹәмийед Йаһоԝа һʹәз бькьн у гӧһ бьдьнә ԝан тʹәмийа? (Мәтʹәлок 2:1, 10-12)

⁴ Һәрге де-баве тә йан кәсәки дьн тә һин дькьн, ԝәки тӧ Йаһоԝа һʹәз бьки у ль гора принсипед ԝи бьжийи, әв йәк тьштәки гәләк ԛимәт ә (Бьхунә Мәтʹәлок 2:1,  10-12). Щурʹә-щурʹә мәщал һәнә бь сайа чь жи де-бав дькарьн зарʹед хԝә һин кьн. Баве хушкәкә бь наве Катйа али ԝе дькьр, кӧ әԝ сафикьрьнед баш бькә. Һәр рʹож чахе баве ԝе әԝ дьбьрә мәкʹтәбе, ԝана рʹеза рʹоже шеԝьр дькьр. Катйа дьбежә: «Әв шеԝьркьрьн али мьн дькьрьн, кӧ әз дәрәщед чәтьн йед кӧ нава рʹожеда пешда дьһатьн, сафи кьм». Дьԛәԝьмә де-баве тә ԛәйда датиньн, у тӧ дьфькьри кӧ әв йәк азайа тә синор дькьн. Чь дькарә али тә бькә, ԝәки тӧ рʹебәрийа ԝан йа ль гора Кʹьтеба Пироз ԛәбул бьки? Хушкәкә бь наве Анастасийа дьбежә ԝәки де-баве ԝе ԝәхт вәдьԛәтандьн, ԝәки жерʹа шьровәкьн кӧ чьрʹа әԝана фьлан синора датиньн. Әԝ дьбежә: «Бь ви щурʹәйи мьн фәʹм дькьр, кӧ нета ван ԛәйда нә әԝ бу кӧ мьн контрол бькьн, ле әв бу кӧ мьн бьпʹарезьн, чьмки әԝана мьн һʹәз дькьн».

5. Кьред тә ԝе сәр де-баве тә у Йаһоԝа ча һʹӧкӧм кьн? (Мәтʹәлок 22:6; 23:15, 24, 25)

⁵ Гава тӧ гӧһ дьди ширәтед жь Кʹьтеба Пироз у ԝана тини сери, де-баве тә ша дьбьн. Йа дьһа фәрз жи әв ә, кӧ Хԝәде ԝе ша бә у достийа тә тʹәви ԝи ԝе дьһа ԛәԝи бә (Бьхунә Мәтʹәлок 22:6; 23:15, 24, 25). Бәле, әв мәʹнийед баш ьн, ԝәки чʹәʹв бьдьнә мәсәла Йоаш гава әԝ щаһьл бу.

6. Паши мьрьна Йәһойада, Йоаш гӧһ дьда ширәтед кʹе, у ахьрийа ве йәке чь бу? (2 Дирок 24:17, 18)

⁶ Жь сафикьрьнед нәбаш йед Йоаш һин бә. Паши мьрьна Йәһойада, Йоаш хԝәрʹа һәвалед нәбаш бьжарт (Бьхунә 2 Дирок 24:17, 18). Әԝи сафи кьр гӧһ бьдә сәрокед Щьһудайе, йед кӧ Йаһоԝа һʹәз нәдькьрьн. Ԝе дьһа баш буйа кӧ Йоаш хԝә дури ԝан хернәхԝаза хьста (Мәтʹәлок 1:10). Ле сәд һʹәйф, әԝи гӧһ да ширәтед ԝанә нәбаш. Гава пьсмаме Йоаш, Зәкәрийа, хирәт дькьр кӧ ԝи вәгәрʹинә сәр рʹийа рʹаст, Йоаш әԝ да кӧштьне (2 Дирок 24:20, 21; Мәтта 23:35). Әԝи хьрабикә гәләк мәзьн кьр! Йоаш дәстпека жийина хԝәда йәки баш бу, ле паше әԝ бу йәки хԝәсәрихԝә у меркӧж. Ахьрийеда хӧламед ԝи әԝ кӧштьн (2 Дирок 24:22-25). Һәрге әԝи гӧһ бьда Йаһоԝа у кәсед кӧ Йаһоԝа һʹәз дькьрьн, жийина ԝи ԝе щурʹәки майин буйа! Жь мәсәла Йоаш, тӧ дькари чь һин би?

7. Гәрәке тӧ һәвалед ча хԝәрʹа бьжбери? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

⁷ Сәрһатийа Йоаш нишан дькә, ԝәки әм гәрәке хԝәрʹа һәвалед ӧса бьжберьн йед кӧ Йаһоԝа һʹәз дькьн у дьхԝазьн дьле ԝи ша кьн. Һәвалед ӧса ԝе али мә бькьн кӧ әм тьштед ԛәнщ бькьн. Һәвалед  мә дькарьн жь мә щаһьлтьр йан мәзьнтьр бьн. Йоаш жи жь һәвале хԝә Йәһойада щаһьлтьр бу. Жь хԝә бьпьрсә: «Гәло һәвалед мьн али мьн дькьн кӧ баԝәрийа мьн дьһа ԛәԝи бә? Гәло әԝана мьн һелан дькьн кӧ әз ль гора ԛанун у принсипед Хԝәде бьжим? Гәло әԝана бәʹса Йаһоԝа у рʹастийед ԝийә ԛимәт дькьн? Гәло әԝана тʹәне тьштед ӧса дьбежьн йед кӧ әз дьхԝазьм бьбьһем, у чахе лазьм ә, гәло әԝана дәрһәԛа шашийа мьн дьбежьнә мьн?» (Мәтʹәлок 27:5, 6, 17). Бь рʹасти, һәвалед кӧ Йаһоԝа һʹәз накьн тәрʹа нә лазьм ьн. Ле һәвалед кӧ Йаһоԝа һʹәз дькьн гәләк ԛимәт ьн, чьмки әԝана ԝе сәр тә баш һʹӧкӧм кьн (Мәтʹәлок 13:20).

8. Һәрге әм малпәред сосйал дьдьнә хәбате, әм гәрәке чь һьлдьнә һʹәсаб?

⁸ Малпәред сосйал мәщалед баш дьдьнә мә, кӧ әм тʹәви һәвал у малбәта хԝә текли бьн. Ле бь сайа ве йәке, гәләк мәрьв дьхԝазьн пе шькьл у видеойа, дәрһәԛа хԝә информасийайе бәла кьн. Һәрге тӧ малпәред сосйал дьди хәбате, жь хԝә бьпьрсә: «Гәло нета мьн әԝ ә кӧ әз бькʹәвьмә чʹәʹва? Гәло әз дьхԝазьм кәсед дьн хԝәш бем йан жи дина һәр кәси бькʹьшиньм сәр хԝә? Гәло әз изьне дьдьм кәсед дьн кӧ әԝана бь щурʹе хьраб сәр фькьр, готьн у кьред мьн һʹӧкӧм кьн?» Бьре Нейтан Нор, йе кӧ әндәмәки Кʹома Рʹебәрийе бу, ширәтәкә ӧса да: «Бьра нета ԝә әв нибә кӧ мәрьва хԝәш бен. Һәрге һун ӧса бькьн, һуне тʹӧ кәси хԝәш нәйен. Ӧса бькьн кӧ һун Йаһоԝа хԝәш бен, у бь ви щурʹәйи һуне һʹәму мәрьва хԝәш бен, йед кӧ Йаһоԝа һʹәз дькьн у дьхԝазьн дьле ԝи ша кьн».

9. Йаһоԝа али Узийа кьр кӧ әԝ чь бькә? (2 Дирок 26:1-5)

⁹ Мина Узийа сафикьрьнед баш бькьн. Узийа Пʹадша щаһьлтийа хԝәда мьлук бу. Әԝи «Хӧдан дьгәрʹийа». Әԝи 68 сал әʹмьр кьр, у һʹәчʹи зәʹф жь тʹәмамийа әʹмьре хԝә, әԝи кʹәрәмед Йаһоԝа дьдит (Бьхунә 2 Дирок 26:1-5). Узийа һьмбәри гәләк дьжмьнед мьләте Хԝәде сәркʹәт у пʹарастьна Оршәлиме дьһа ԛәԝи кьр (2 Дирок 26:6-15). Бе шьк, Узийа шекьрдар бу кӧ әԝ бь сайа аликʹарийа Хԝәде пешдачуйи бу (Ԝаиз 3:12, 13).

10. Чь һатә сәре Узийа?

¹⁰ Жь сафикьрьнед нәбаш йед Узийа һин бә. Узийа Пʹадша бу, ләма жи бона ԝи тьштәки нормал бу кӧ фәрмана бьдә кәсед дьн. У дьԛәԝьмә әԝ дьфькьри кӧ әԝ чь бьхԝазә дькарә һәма ӧса жи бькә. Рʹожәке, Узийа ӧса ԛӧрʹә бабах бу, кӧ чу пʹарьстгәһе у хԝәст бьхуре сәр ԛӧрбангәһе бьшәԝьтинә. Ле пʹадшарʹа изьн нә һатьбу дайине ве йәке бькьн (2 Дирок 26:16-18). Кʹаһине Мәзьн, Азарйа, хԝәст рʹийа ԝи бьгьрә, ле Узийа гәләк һерс кʹәт. Узийа амьн нә ма у Йаһоԝа әԝ бь кʹотибуне щәза кьр (2 Дирок 26:19-21). Һәрге әԝ мьлук бьма, әԝе нәкʹәта һʹаләки ӧса!

11. Чь дькарә али мә бькә ԝәки әм мьлук бьминьн? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹¹ Гава Узийа бу пʹадша, әԝи бир кьр ԝәки Канийа ԛәԝате у дәԝләмәндтийа ԝи, Йаһоԝа бу. Гәло әв чь дәрс ә бона мә? Гәрәке әм тʹӧ щар бир нәкьн, ԝәки һәр кʹәрәм у щабдари әм жь Йаһоԝа дьстиньн. Дәԝса кӧ әм бона пешдачуйина хԝә пәсьна бьдьнә хԝә, әм гәрәке пәсьна бьдьнә Йаһоԝа b (1 Корьнтʹи 4:7). Әм гәрәке бь мьлукти ԛәбул кьн, ԝәки әм ԛьсурдар ьн у ләма жи әм һʹәԝще ширәта нә. Бьраки ԝәкә 60 сали, ӧса ньвисийә:  «Әз һин бум, кӧ бь зедәйи дәрһәԛа хԝә нәфькьрьм. Гава кәсәк мьнрʹа дәрһәԛа шашийед мьн дьбежә, әз хирәт дькьм ԝәки ве йәке ԛәбул кьм у хьзмәтийеда пешда һәрʹьм». Бәле, һәрге әм гӧһ бьдьн Йаһоԝа у мьлук бьминьн, әме бь жийинәкә хԝәш у бәхтәԝар бьжин (Мәтʹәлок 22:4).

12. Гава Йошийа щаһьл бу, әԝи ча Йаһоԝа дьгәрʹийа? (2 Дирок 34:1-3)

¹² Мина Йошийа сафикьрьнед баш бькә. Гава Йошийа 16 сали бу, әԝи дәстпекьр Йаһоԝа бьгәрʹә. Әԝи дьхԝәст дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәсә у ль гора хԝәстьна ԝи бьжи. Ле әʹмьре ԝи нә һеса бу. Ԝи чахи, һʹәчʹи зәʹф жь щьмәʹте хӧданед ԛәлп дьһʹәбандьн. Ләма жи лазьм бу, ԝәки Йошийа ԛәԝи у сәр хԝә бә, ԝәки бькарьбә һʹәбандьна рʹаст бьпʹарезә. У әԝи һәма ӧса жи кьр! Пешийа 20 салийа хԝә, әԝи дәстпекьр ԝәлате хԝә жь һʹәбандьна ԛәлп паԛьж кә (Бьхунә 2 Дирок 34:1-3).

13. Һәрге тӧ әʹмьре хԝә тʹәсмили Йаһоԝа ки, әв йәк ԝе чь кʹаре тәрʹа бинә?

¹³ Мина Йошийа, щаһьл жи дькарьн дәрһәԛа Йаһоԝа у һʹӧнӧред ԝийи ԛимәт һе зедә пебьһʹәсьн. Һәрге тӧ ӧса бьки, тӧйе бьхԝази әʹмьре хԝә тʹәсмили Йаһоԝа ки. Әв йәк сәр жийина тә ԝе чаԝа һʹӧкӧм кә? Лука, йе кӧ 14 салийа хԝәда һатә ньхӧмандьне, рʹожа сонда тʹәсмилбуйине ӧса гот: «Ирода әзе әʹмьре хԝәда хьзмәтийа Йаһоԝарʹа дайньм сәр щийе пешьн у һәр тьшти бькьн, ԝәки дьле ԝи ша кьм» (Маркос 12:30). Һәрге тӧ жи ӧса бьки, тӧйе кʹәрәмед мәзьн бьстини!

14. Һьнә щаһьл ча чʹәʹв дьдьнә Йошийа Пʹадша? Мәсәле бинә.

¹⁴ Гәло щаһьлед мә рʹасти чь чәтьнайа тен? Щоһан, йе кӧ 12 салийа хԝәда һатә ньхӧмандьне, дьбежә кӧ һәвалдәрсханед ԝи зоре ле дькьрьн, кӧ әԝ щьхара електроник бькʹьшинә. Гәло чь али ԝи дькьр, ԝәки әԝ нәкʹәвә бәр байе ԝан? Щоһан дьани бира хԝә, кӧ щьхарә дькарә зьраре бьдә һьм сьһʹәта-ԛәԝата ԝи һьм жи достийа ԝи тʹәви Йаһоԝа. Рейчьл, йа кӧ 14 салийа хԝәда һатә ньхӧмандьне, дьбежә  кӧ чь али ԝе дькә ԝәки бәр чәтьнайед мәкʹтәбеда тәйах кә. Әԝ дьбежә: «Әз гәләк щар чь кӧ дьвиньм, тʹәви Кʹьтеба Пироз гьре дьдьм. Мәсәлә, щарна дәрса тʹәрихийе, сәрһати йан пʹехәмбәртикә Кʹьтеба Пироз тинә бира мьн. Йан жи, гава әз һәвалдәрсханәки хԝәрʹа хәбәр дьдьм, әз дьфькьрьм кӧ кʹижан рʹезе жерʹа бьхуньм йан жи шеԝьр кьм». Һәрге чәтьнайед тә жь йед Йошийа Пʹадша щӧдә бьн жи, тӧ дькари мина ԝи сафикьрьнед сәрԝахт бьки у Йаһоԝарʹа амьн бьмини. Чәтьнайед рʹасти кʹижана тӧ щаһьлтийеда тейи, ԝе тә бона чәтьнайед дьһа мәзьн һазьр кьн, йед кӧ ԝе паше рʹасти тә бен.

15. Чь али Йошийа дькьр кӧ бь амьни Йаһоԝарʹа хьзмәт кә? (2 Дирок 34:14, 18-21)

¹⁵ Гава Йошийа Пʹадша 26 сали бу, әԝи дәстпекьр пʹарьстгәһе тʹәзә кә. Ԝи чахи, кʹьтеба Ԛануна Йаһоԝа һатә дитьне, йа кӧ Хԝәде бь сайа Муса дабу щьмәʹта хԝә. Чахе пʹадша бьһист кӧ чь һатийә ньвисаре, әԝи дәрберʹа хԝәст һәр тьшти ль гора ван ньвисара бькә (Бьхунә 2 Дирок 34:14, 18-21). Тӧ һʹәз дьки тʹьме Кʹьтеба Пироз бьхуни? Гәло тӧ һәр тьшти дьки, ԝәки һәр рʹож Кʹьтеба Пироз бьхуни? Ле жь ве йәке тӧ ләзәте дьстини? Лука, бәʹса кʹижани мә жоре кьр, фькьред һʹәԝас хԝәрʹа дьньвиси. Һәрге тӧ жи ӧса бьки, әв йәк ԝе али тә бькә рʹез йан фькьред һʹәԝас бир нәки. Чьԛас тӧ Кʹьтеба Пироз лекʹолин ки у һʹәз ки, һаԛас тӧйе бьхԝази дьһа зедә Йаһоԝарʹа хьзмәт ки. У чаԝа кӧ Хәбәра Хԝәде али Йошийа Пʹадша дькьр, ԝәки тьштед рʹаст бькә, әԝе али тә жи бькә.

16. Йошийа чьрʹа шашикә гьран кьр у әԝ чь дәрс ә бона мә?

¹⁶ Жь сафикьрьна Йошийа йа нәбаш һин бә. Гава Йошийа ԝәкә 39 сали бу, шашикә ԝи бу сәбәбе мьрьна ԝи. Дәԝса кӧ жь Йаһоԝа рʹебәрийе бьхԝазә, әԝи хԝәха сафи кьр чь бькә (2 Дирок 35:20-25). Жь ве йәке, әм дькарьн дәрсәке хԝәрʹа  һьлдьн. Гәрәке әм һәртʹьм рʹебәрийа Йаһоԝа бьгәрʹьн, фьрԛи тʹӧнә әм чәнд сали нә йан жи чьԛас ԝәхт Кʹьтеба Пироз лекʹолин дькьн. Әв те һʹәсабе, кӧ әм гәрәке һәр рʹож бона рʹебәрийа Йаһоԝа дӧа бькьн, Хәбәра ԝи бьхуньн, сәр ԝе кʹур бьфькьрьн у гӧһ бьдьн ширәтед хушк-бьред рʹӧһʹанида гьһишти. Бь ви щурʹәйи, әме дьһа кем шашийед гьран бькьн у дьһа зедә шабуне бьстиньн (Аԛуб 1:25).

17. Әм жь әʹмьре һәр се пʹадшед Щьһудайе чь һин дьбьн?

¹⁷ Щаһьлтийеда мәрьв гәләк тьштед һʹәԝас дькарә бькә. Сәрһатийед Йоаш, Узийа у Йошийа нишан дькьн, кӧ щаһьл дькарьн сафикьрьнед билан бькьн у дьле Йаһоԝа ша кьн. Чаԝа кӧ мә дит, мәрьв ньзанә кӧ ахьри ԝе чь бә. Ле диса жи әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә мәсәлед ԝанә баш у мьԛати хԝә бьн, ԝәки ԝан шашийа нәкьн, йед кӧ ԝана дькьр. Һәрге әм ӧса бькьн, әʹмьре мә ԝе гәләк хԝәш бә.

18. Кʹижан сәрһатийед Кʹьтеба Пироз нишан дькьн, ԝәки тӧ дькари бь жийинәкә баш бьжийи? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹⁸ Ньвисаред Пирозда дәрһәԛа сәрһатийед щаһьлед дьн жи те готьне, йед кӧ бунә достед Йаһоԝа у бь жийинәкә баш дьжитьн. Мәсәлә, Даԝьд щаһьлтийа хԝәда сафи кьрьбу Хԝәдерʹа хьзмәт кә у паше әԝ бу пʹадшаки амьн. Әм заньн кӧ әԝи щара шаши дькьрьн, ле диса жи Хԝәде ԝи ча мәрьвәки амьн һʹәсаб дькьр (1 Пʹадшати 3:6; 9:4, 5; 14:8). Һәрге тӧ сәрһатийа Даԝьд лекʹолин ки, мәсәла ԝи ԝе дьле тә ԛәԝи кә, ԝәки тӧ бь амьни Йаһоԝарʹа хьзмәт ки. Ӧса жи тӧ дькари һе зедә дәрһәԛа мәсәла Маркос йан жи Тимотʹейо лекʹолин ки. Ԝана жь щаһьлтийе бь амьни Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьр. Хԝәде жь ԝан рʹази бу у әԝана жи бәхтәԝар бун.

19. Тӧ әʹмьрәки ча дькари ԛазанщ ки?

¹⁹ Сафикьрьнед кӧ тӧ иро дьки, ԝе сәр ахьрийа тә һʹӧкӧм кьн. Һәрге тӧ баԝәрийа хԝә Йаһоԝа бини у хԝә нәспери аԛьле хԝә, Әԝе али тә бькә ԝәки тӧ сафикьрьнед баш бьки (Мәтʹәлок 20:24). Тӧ дькари әʹмьрәки хԝәш ԛазанщ ки у бәхтәԝар би. Бир нәкә, Йаһоԝа ԛимәт дькә, чь кӧ тӧ бона ԝи дьки. Тʹӧ тьшт жь ве йәке четьр тʹӧнә йә, кӧ Йаһоԝарʹа хьзмәт ки!