Дәрбази һондоре буйин

Дәрбази навәроке буйин

ГОТАРА БОНА ҺИНБУНЕ 52

Хушкед Щаһьл, Бьбьнә Мәсиһийед Гьһишти

Хушкед Щаһьл, Бьбьнә Мәсиһийед Гьһишти

«Бьра жьнед ԝан гьран, . . . хԝәгьрти, һәр тьштида амьн бьн» (1 ТИМОТʹЕЙО 3:11).

КʹЬЛАМА 133 Ԛӧльх кә Йаһоԝарʹа Щаһьлтийа Хԝәда

ВЕ ГОТАРЕДА a

1. Сәва кӧ әм бьбьнә Мәсиһийед гьһишти, әм гәрәке чь бькьн?

 ГАВА әм дьвиньн кӧ зарʹ чьԛас зу мәзьн дьбьн, әм гәләк әʹщебмайи дьминьн. Чахе зарʹ мәзьн дьбә, әԝ бона ве йәке ԛәԝате хәрщ накә. Ле сәва кӧ әԝана бьбьн шагьртед Иса йед гьһишти, ве йәкерʹа хирәт у ԛәԝат лазьм ә b (1 Корьнтʹи 13:11; Ибрани 6:1). Бона ве йәке, гәрәке әԝана достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа ԛәԝи кьн. Ӧса жи, сәва кӧ әԝана һʹӧнӧред ӧса пешда биньн, йед кӧ Хԝәде хԝәш тен у бькарьбьн щабдарийа бьстиньн, ԝанрʹа аликʹарийа рʹӧһʹе пироз лазьм ә (Мәтʹәлок 1:5).

2. Әм жь Дәстпебун 1:27 чь һин дьбьн, у ве готареда әме дина хԝә бьдьнә чь?

2 Йаһоԝа чаԝа мер ӧса жи жьн әʹфьрандийә (Бьхунә Дәстпебун 1:27). Жьн у мер һьм жь алийе физики, һьм жи гәләк тьштед дьнда жь һәв щӧдә дьбьн. Мәсәлә, Йаһоԝа жьн у мер ӧса чекьрьнә, кӧ һәр кәс рола хԝә бинә сери. Сәва кӧ әԝана щабдарийед хԝә биньн сери, әԝана гәрәке һʹӧнӧр у фәрәсәтед ӧса нав хԝәда пешда биньн, кʹижан кӧ ве йәкеда ԝе али ԝан бькьн (Дәстпебун 2:18). Ве готареда әме бьвиньн, кӧ хушкед щаһьл чаԝа дькарьн бьбьнә Мәсиһийед гьһишти. Готара дьнда, әме лекʹолин кьн, кӧ бьред щаһьл чаԝа дькарьн бьбьнә Мәсиһийед гьһишти.

ҺʹӦНӦРЕД КӦ ХԜӘДЕ ХԜӘШ ТЕН ПЕШДА БИНЬН

Һәрге тӧ мина жьнед баԝәрмәнд, мәсәлә мина Рʹевека, Әстәр у Абигайле һʹӧнӧред баш пешда бини, тӧйе бьби хушкәкә гьһишти (Бьньһерʹә абзаса 3-4)

3-4. Хушкед щаһьл дькарьн чʹәʹв бьдьнә мәсәлед кʹе? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

3 Сәрһатийед гәләк кʹӧлфәтед кӧ Йаһоԝа һʹәз дькьрьн у жерʹа хьзмәт дькьрьн, Кʹьтеба Пирозда һатьнә ньвисаре (Сәр jw.org бьньһерʹьн готара бь наве «Кʹӧлфәтед Жь Кʹьтеба Пироз; Жь Мәсәла Ԝан Әм Чь Дькарьн Һин Бьн?»). Чаԝа рʹеза сәрәкәда те готьне, ԝана хԝәгьртьн дьда кʹьфше у һәр тьштида амьн бун. Иро щьватед мәда жи хушкед ӧса һәнә, йед кӧ жь дьл Йаһоԝа һʹәз дькьн у бунә Мәсиһийед гьһишти. Хушкед щаһьл дькарьн жь ԝана гәләк тьшт һин бьн.

4 Хушкед щаһьл, бьфькьрьн кӧ һун дькарьн жь хушкед гьһишти чь һин бьн. Дина хԝә бьдьнә һʹӧнӧред ԝанә баш. Абзасед дьнда, әме бьвиньн кӧ кʹижан се һʹӧнӧред фәрз гәрәке бал хушкед гьһишти һәбьн.

5. Чьрʹа фәрз ә ԝәки кʹӧлфәт рʹӧһʹанида гьһишти у мьлук бьн?

5 Мьлукти бона хьзмәткʹаред Хԝәде йед гьһишти гәләк фәрз ә. Һәрге кʹӧлфәт мьлук бә, достийа ԝе тʹәви Йаһоԝа у кәсед дьн ԝе баш бә (Аԛуб 4:6). Мәсәлә, кʹӧлфәта кӧ Йаһоԝа һʹәз дькә, әԝ бь мьлукти принсипа сәрԝертийе тинә сери, йа кӧ Хԝәде дайә (1 Корьнтʹи 11:3). Әв принсипа кӧ Баве мәйи әʹзмана данийә, гәрәке һьм щьватеда һьм жи малбәтеда бе хәбьтандьне. c

6. Хушкед щаһьл дькарьн жь Рʹевекайе чь һин бьн?

6 Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә мәсәла Рʹевекайе. Әԝ жьнәкә жир у билан бу. Әԝе тʹәмамийа әʹмьре хԝәда сафикьрьнед билани дькьр у заньбу, кӧ гавед хԝә кʹәнге у чаԝа бавежә (Дәстпебун 24:58; 27:5-17). Әԝе ԛәдьре кәсед дьн дьгьрт у һазьр бу гӧһ бьдә рʹебәрийе (Дәстпебун 24:17, 18, 65). Һәрге тӧ мина Рʹевекайе мьлук би у гӧһ бьди кәсед кӧ Йаһоԝа бьжартийә, ԝәки рʹебәрийа мә бькьн, тӧйе бьби мәсәләкә баш һьм бона малбәта хԝә, һьм жи бона щьвате.

7. Хушкед щаһьл чьда дькарьн чʹәʹв бьдьнә Әстәре?

7 Шкәстибун жи һʹәму хьзмәткʹаред Хԝәдейә гьһиштирʹа лазьм ә. Кʹьтеба Пирозда те готьне: «Сәрԝахти тʹәви шкәстийа йә» (Мәтʹәлок 11:2). Әстәр жьнәкә шкәсти бу у һәр тьшт ӧса дькьр, чаԝа кӧ Хԝәде дьхԝәст. Гава әԝ бу жьна пʹадше, диса жи әԝ нәбу йәкә кʹӧбар-бабах. Әԝе гӧһ дьда ширәтед пьсмаме хԝә Мордокʹай (Әстәр 2:10, 20, 22). Бәле, гава һун ширәтед баш дьгәрʹьн у әʹмьре хԝәда дьдьнә хәбате, ве йәкеда шкәстибуна ԝә те кʹьфше (Тито 2:3-5).

8. 1 Тимотʹейо 2:9, 10 чаԝа али хушкед щаһьл дькә, ԝәки әԝана бона кʹьнщ у хәмьландьне сафикьрьна рʹаст бькьн?

8 Әстәре шкәстибуна хԝә бь щурʹәки майин жи дьда кʹьфше. «Әԝ ԛизькә бәдәԝ у бәжьн-баледа хасә-хәԝан бу», ле әԝе дина кәсед дьн нәдькʹьшандә сәр хԝә (Әстәр 2:7, 15). Хушкед мә чаԝа дькарьн жь мәсәла Әстәре кʹаре бьстиньн? Паԝлосе шанди кʹӧлфәтарʹа гот, кӧ бьра әԝана бь «шәрме у бәрбьһерийе хԝә бьхәмьлиньн» (Бьхунә 1 Тимотʹейо 2:9, 10). Хәбәред Йунани, йед кӧ ван рʹезада һатьнә хәбьтандьне, нишан дькьн ԝәки кʹӧлфәт гәрәке пе кʹьнщ у хәмьла хԝә, һӧрмәте бьдьнә Хԝәде. Ӧса жи, әԝана гәрәке һәст у исафа кәсед дьн һьлдьн һʹәсаб чахе хԝә дьхәмьлиньн. Гәли хушкед хирәт, әм ԝәрʹа фьрнаԛ дьбьн, кӧ һун бь дьл гӧһ дьдьнә ве ширәте!

9. Жь мәсәла Абигайле, әм чь дькарьн һин бьн?

9 Сәрԝахти жи һʹӧнӧрәкә фәрз ә, кʹижан кӧ кʹӧлфәт гәрәке бьдьнә кʹьфше. Сәрԝахти чь йә? Мәрьве сәрԝахт дькарә тьштед баш у хьраб жь һәв дәрхә у сафикьрьнед билан бькә. Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә мәсәла Абигайле. Мере ԝе сафикьрьнәкә нә бь билани кьр у жийина һʹәму кәсед мала хԝәда кьрә бьн ԛәзийе. Ле Абигайле дәрберʹа һәрәкʹәт кьр. Бь сайа сәрԝахтийа ԝе, әʹмьре гәләк мәрьва хьлаз бу (1 Самуйел 25:14-23, 32-35). Мәрьвед сәрԝахт заньн, кӧ ԝәхта һьшбуне у ԝәхта хәбәрдане һәйә. Гава әԝана дькʹәвьнә һʹәйра кәсед дьн, әԝана накʹәвьн нава шьхӧлед ԝанә шәхси (1 Тʹесалоники 4:11).

ФӘРӘСӘТЕД КЕРҺАТИ ԚАЗАНЩ КЬН

Хԝәндьн у ньвисандьна баш чьрʹа бона тә керһати йә? (Бьньһерʹә абзаса 11)

10-11. Хԝәндьн у ньвисандьн чьрʹа керһати йә? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

10 Хушкед мә гәрәке фәрәсәтед керһати нав хԝәда пешда биньн. Һьнә тьштед кӧ әԝана зарʹотийеда һин дьбьн, тʹәмамийа әʹмьре ԝанда кʹаре дьдә ԝан. Әме ньһа дина хԝә бьдьнә чәнд мәсәла.

11 Һин бә кӧ рʹьнд бьхуни у бьньвиси. Һьнә културада, фәрз нинә кӧ жьн хԝәндьн у ньвисандьне бьзаньбә. Ле әв йәк бона һʹәму Мәсиһийа гәләк фәрз ә d (1 Тимотʹейо 4:13). Чьԛас зор бә жи, нәһелә кӧ тʹӧ тьшт рʹийа тә бьгьрә, ԝәки тӧ һин би кӧ рʹьнд бьхуни у бьньвиси. Ле әв йәк чьрʹа ӧса фәрз ә? Фәрәсәтед ӧса дькарьн али тә бькьн, ԝәки тӧ хԝәрʹа хәбатәкә баш бьвини. Ӧса жи, тӧйе бькарьби Хәбәра Хԝәде рʹьнд лекʹолин бьки у бьби дәрсдаре Хәбәра Хԝәде. Ле йа һәрә фәрз әв ә, кӧ чахе тӧ Хәбәра Хԝәде бьхуни у лекʹолин бьки, тӧйе дьһа незики Йаһоԝа би (Йешу 1:8; 1 Тимотʹейо 4:15).

12. Мәтʹәлок 31:26 чьда дькарә али мә бькә?

12 Һин бә кӧ тʹәви мәрьва бькʹәви хәбәрдане. Мәсиһи гәрәке һин бьн, кӧ баш хәбәр дьн. Аԛуб ширәтәкә ӧса да мә: «Бьра һәр мәрьв бьһистьнеда сәрхԝә бә, ле хәбәрдан у һерскʹәтьнеда гьран бә» (Аԛуб 1:19). Гава тӧ жь дьл гӧһ дьди кәсед дьн, тӧ нишан дьки ԝәки тӧ йәкә «рʹәʹм» и (1 Пәтрус 3:8). Һәрге тә һәст, йан жи гьлийед кәсәки рʹаст фәʹм нәкьрийә, бь нәрми ле бьпьрсә кӧ әԝ чь тʹәхмин дькә у дьфькьрә. Ле пешийа кӧ тʹәви мәрьв хәбәр ди, кʹур бьфькьрә (Мәтʹәлок 15:28). Жь хԝә бьпьрсә: «Тьштед кӧ әзе бежьм, гәло рʹаст ьн у ԝе кәсед дьн бьшьдиньн? Гәло хәбәрдана мьн бь нәрми у дьловани йә?» Чʹәʹв бьдә ԝан хушка, йед кӧ жь дьл гӧһ дьдьнә мәрьва у бь нәрми хәбәр дьдьн. Рʹьнд дина хԝә бьдә хәбәрдана ԝан (Бьхунә Мәтʹәлок 31:26). Бәле, хәбәрдана баш ԝе али ԝә бькә, кӧ һәвалед баш хԝәрʹа ԛазанщ кьн у тʹәви ԝан әʹдьлайеда бьн.

Хушкәкә хирәт, йа кӧ мала хԝә дьбә хԝәйи, һьм бона малбәта хԝә, һьм жи бона щьвате мәсәләкә баш ә (Бьньһерʹә абзаса 13)

13. Тӧ ча дькари һин би, кӧ шьхӧле мале бьки? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

13 Шьхӧле мале һин бә. Гәләк щийа, шьхӧле мале дәсте жьнада йә. Тӧ дькари жь дийа хԝә йан жи жь хушкед щьвате һин би, кӧ ча шьхӧле мале бьки. Хушкәкә мә ӧса дьбежә: «Йәк жь ԝан тьштед кӧ дийа мьн әз һин кьрьмә әв ә, кӧ чахе хәбате бь дьл у щан дьки, әв йәк шабуне тинә. Әз һин бумә хԝарьне чекьм, мале тʹәмьз кьм, кʹьнща бьдьрум у тьшта бькʹьрʹьм. Әве йәке әʹмьре мьн һеса кьрийә у әз дькарьм дьһа зедә Йаһоԝарʹа хьзмәт кьм. Ӧса жи, әз жь дийа хԝә һин бумә, кӧ меванһʹәз бьм. Бь сайа ве йәке, мьн гәләк хушк-бьра нас кьрийә, у жь сәрһатийед ԝан кʹар стандийә» (Мәтʹәлок 31:15, 21, 22). Хушкәкә хирәт у меванһʹәз, йа кӧ һин буйә мала хԝә бьбә хԝәйи, һьм бона малбәта хԝә, һьм жи бона щьвате гәләк керһати йә (Мәтʹәлок 31:13, 17, 27; Кʹаред Шандийа 16:15).

14. Әм жь сәрһатийа Кристеле чь һин бун у әм гәрәке чь бир нәкьн?

14 Сәр хԝә бә. Бона һʹәму хьзмәткʹаред Хԝәде йед гьһишти, нетәкә гәләк баш әԝ ә, кӧ сәр хԝә бьн (Филипи 4:11). Хушка мә Кристел дьбежә: «Де-баве мьн әз һелан дькьрьм, кӧ пʹешед ӧса хԝәрʹа бьжберьм, йед кӧ ԝе кери мьн бен. Баве мьн әз һелан дькьрьм, ԝәки әз курсед һʹәсабдарийе хьлаз кьм, у иро әз жь ве йәке кʹаре дьстиньм». Мәрьв гәрәке нә кӧ тʹәне һин бә, кӧ чаԝа пʹәра дәст хә, ле ӧса жи гәрәке бьзаньбә, кӧ ча ԝан пʹәра бь билани бьдә хәбате (Мәтʹәлок 31:16, 18). Сәва кӧ тӧ бькарьби дина хԝә бьди хьзмәтийе, бь әʹмьрәки сьвьк бьжи у бадиһәԝа дәйна нәкә стуйе хԝә (1 Тимотʹейо 6:8).

БОНА АХЬРИЙЕ ХԜӘ ҺАЗЬР КЬН

15-16. Хушкед азәп чьрʹа гәләк ԛимәт ьн? (Маркос 10:29, 30)

15 Һәрге тӧ һʹӧнӧред баш нав хԝәда пешда бини у фәрәсәтед керһати ԛазанщ ки, әв йәк ԝе паше жи кери тә бе. Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә чәнд нета.

16 Сафи кә кӧ ԝәхтәки азәп бьмини. Чаԝа кӧ Иса готьбу, һьнә мәрьв сафи дькьн кӧ нәзәԝьщьн. Рʹаст ә һьнә културада щаһьла һелан дькьн кӧ мер кьн у бьзәԝьщьн, диса жи һьнә хушк сафи дькьн азәп бьминьн (Мәтта 19:10-12). Һьнә кәс жи, жь бо мәʹнийед дьн азәп дьминьн. Әм баԝәр ьн, кӧ Йаһоԝа у Иса кәсед нәзәԝьщи гәләки ԛимәт дькьн. Сәр тʹәмамийа дьнйайе, хушкед азәп бона щьватед хԝә кʹәрәмед мәзьн ьн. Әԝана мәрьва һʹәз дькьн у дькʹәвьнә һʹәйра кәсед дьн. Әԝана бона гәләка дьбьн хушк у дайикед рʹӧһʹани (Бьхунә Маркос 10:29, 30; 1 Тимотʹейо 5:2).

17. Хушка щаһьл чаԝа дькарә хԝә бона хьзмәтийа һәртʹьм һазьр кә?

17 Бьбьнә хьзмәткʹаред һәртʹьм. Кәсед кӧ шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийеда кʹар дькьн, һʹәчʹи зәʹф хушкед мәйә хирәт ьн (Зәбур 68:11). Гәло тӧ дькари хԝәрʹа нете дайни, ԝәки бьби хьзмәткʹара һәртʹьм? Мәсәлә, тӧ дькари бьби пешәнг, сәр проектед авакьрьне кʹар бьки, йан жи Бәйтʹәледа хьзмәт ки. Дәрһәԛа нета хԝә Йаһоԝарʹа бежә. Жь кәсед дьн бьпьрсә кӧ әԝана ча гьһиштьнә ве нете, у пебьһʹәсә кӧ тӧ гәрәке чь бьки, ԝәки бьгьһижи ве нете. Паше хԝәрʹа графике чекә, ԝәки бьгьһижи нетед хԝә. Һәрге тӧ бьби хьзмәткʹара һәртʹьм, ԝи чахи хьзмәтийеда ԝе гәләк дәред тʹәзә у һʹәԝас бәр тә вәбьн.

Һәрге тӧ сафи ки кӧ мер ки, һәвалзәԝаще баш бьжберә (Бьньһерʹә абзаса 18)

18. Хушк ча дькарә һәвалзәԝаще баш хԝәрʹа бьжберә? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

18 Тӧ дькари сафи ки кӧ мер ки. Әв һʹӧнӧр у фәрәсәтед кӧ мә шеԝьр кьр, ԝе али тә бькьн, ԝәки тӧ зәԝащеда бьби кʹӧлфәтәкә баш. Һәрге тӧ бьхԝази мер ки, хԝәрʹа һәвалзәԝаще баш бьжберә. Әв йәк әʹмьре тәда сафикьрьнәкә гәләк фәрз ә. Ль сәр ве йәке бьфькьрә: Гава тӧ мер ки, мере тә ԝе бьбә сәре мале (Рʹомайи 7:2; Әфәси 5:23, 33). Ләма жь хԝә бьпьрсә: «Гәло әԝ Мәсиһики рʹӧһʹанида гьһишти йә? Гәло Йаһоԝа жийина ԝида щийе пешьн дьгьрә? Гәло әԝ сафикьрьнед билани дькә? Гәло әԝ шашийед хԝә ԛәбул дькә? Гәло әԝ ԛәдьре жьна дьгьрә? Гәло әԝ дькарә жь алийе рʹӧһʹани у материалида али мьн бькә у мьнрʹа бьбә һәваләки баш? Гәло әԝ щабдарийед хԝә ча лазьм ә тинә сери? Мәсәлә, щьватеда чь щабдарийед ԝи һәнә у әԝ ԝан щабдарийа ча тинә сери?» (Луԛа 16:10; 1 Тимотʹейо 5:8). Бәле, һәрге тӧ бьхԝази һәвалзәԝащәки баш хԝәрʹа бьвини, тӧ гәрәке хԝәха жи йәкә баш би.

19. Чьрʹа бона хушка ԛәдьрәки мәзьн ә, гава Кʹьтеба Пироз ԝана нав дькә ча кʹомәкдар?

19 Кʹьтеба Пироз кʹӧлфәта баш нав дькә ча кʹомәкдара мере хԝә (Дәстпебун 2:18). Гәло әв гьли ԛәдьр у ԛимәта жьне кем дькә? На! Бь рʹасти, әв йәк бона ԝе ԛәдьрәки мәзьн ә. Кʹьтеба Пироз гәләк щара дьбежә, ԝәки Йаһоԝа жи аликʹар ә (Зәбур 54:4; Ибрани 13:6). Гава кʹӧлфәт пьштгьрийа мере хԝә дькә у али ԝи дькә, кӧ әԝ бона малбәте сафикьрьнед баш бькә, әԝ жерʹа дьбә аликʹар. Әԝ Йаһоԝа һʹәз дькә. Ләма жи әԝ бәр кәсед дьн сәр мере хԝә хьраб хәбәр надә, ле пʹайе ԝи дьдә (Мәтʹәлок 31:11, 12; 1 Тимотʹейо 3:11). Сәва кӧ тӧ бона һәвалзәԝаще хԝә бьби кʹӧлфәтәкә баш, ньһада һʹәзкьрьна хԝә һьндава Йаһоԝа мәзьн кә у ӧса жи малбәтеда у щьватеда али кәсед дьн бькә.

20. Дайик чь кʹаре дькарә бьдә малбәта хԝә?

20 Тӧ дькари бьби дайик. Паши зәԝаще, гәләк кәс дьхԝазьн кӧ зарʹед ԝан һәбьн (Зәбур 127:3). Ԝе баш бә, ԝәки пешда бьфькьри кӧ чь те һʹәсабе бьби дайикәкә баш. Әв һʹӧнӧр у фәрәсәтед кӧ мә ве готареда шеԝьр кьр, ԝе али тә бькьн ԝәки тӧ бьби жьн у дайикәкә баш. Һʹәзкьрьн, дьловани у сәбьра тә, ԝе малбәта тәда әʹдьлайи у йәктийе пешда бинә (Мәтʹәлок 24:3).

Гәләк хушкед щаһьл, йед кӧ Ньвисаред Пироз дьхуньн у әʹмьре хԝәда тиньн сери, дьбьнә Мәсиһийед гьһишти (Бьньһерʹә абзаса 21)

21. Әм дәрһәԛа хушкед мә чь дьфькьрьн у чьрʹа? (Бьньһерʹә шькьле сәр рʹуйе пешьн.)

21 Хушкед дәлал әм ԝә гәләки һʹәз дькьн, чьмки һун жь дьл бона Йаһоԝа у хьзмәткʹаред ԝи гәләк тьштед баш дькьн (Ибрани 6:10). Һун хирәт дькьн кӧ һʹӧнӧр у фәрәсәтед ԛимәт ԛазанщ кьн. Әв йәк ԝе әʹмьре ԝә у әʹмьре мәрьвед дьн һе баш кә. Һун бона Йаһоԝа у тʹәшкиләта ԝи гәләк ԛимәт ьн!

КʹЬЛАМА 137 Кʹӧлфәтед Амьн

a Хушкед дәлал, һун бона мә гәләк ԛимәт ьн. Һәрге һун һʹӧнӧред кӧ Хԝәде хԝәш тен нав хԝәда пешда биньн, фәрәсәт у пʹешед керһати ԛазанщ кьн у бона ахьрийе хԝә һазьр кьн, һуне бьбьнә Мәсиһийед гьһишти. Бь ви щурʹәйи, һуне хьзмәтийеда гәләк кʹәрәма бьстиньн.

b ХӘБӘРА ШЬРОВӘКЬРИ: Гава кәсәк рʹӧһʹанида дьгьһижә, әв бьн рʹебәрийа рʹӧһʹе пирозда сафикьрьна дькә, у наһелә кӧ биланийа ве дьнйайе сәр ԝи һʹӧкӧм кә. Әԝ чʹәʹв дьдә Иса, һәр тьшти дькә ԝәки достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа ԛәԝи кә у һʹәзкьрьна рʹаст һьндава кәсед дьн дьдә кʹьфше.

d Сәва кӧ пебьһʹәсьн кӧ чьрʹа хԝәндьн фәрз ә, сәр jw.org бьньһерʹьн готара бь наве «Чьрʹа Хԝәндьн бона Зарʹа Фәрз ә?»—Пʹара 1.