Готара Бона һинбуне 31
Баԝәрийеда Ԛәԝи Бьминьн
«Аԝа хушк-бьрайед мьнә дәлал, ԛәԝин бьминьн, жь щийе хԝә нәһʹәжьн» (1 КОРЬНТИ 15:58).
КʹЬЛАМА 122 Ԛәԝи Бьсәкьньн!
ВЕ ГОТАРЕДА a
1-2. Хьзмәткʹаред Хԝәде чьда мина авайикә бьльнд ьн? (1 Корьнтʹи 15:58)
САЛА 1978, Жапонйайеда ль бажаре Токйойе авайикә 60 ԛати һатә авакьрьне. Ԝедәре гәләк әʹрдһәж дьԛәԝьмин, ләма жи мәрьв дьфькьрин кӧ әв авайи ԝе чаԝа бәр әʹрдһәжа тәйах кә. Ле инжинера әв авайа бьльнд ӧса данә чекьрьне, кӧ әԝ бькарьбә ԝәʹде әʹрдһʹәжед ԛайим жи һьлнәше. Хьзмәткʹаред Хԝәде мина ве авайе нә. Гәло чьда?
2 Хьзмәткʹаред Хԝәде гәрәке һьм ԛәԝи бьминьн, һьм жи бона гӧһастьна һазьр бьн. Әԝана рʹьнд гӧһ дьдьнә ԛанун у принсипед Йаһоԝа (Бьхунә 1 Корьнтʹи 15:58). Әԝана гәрәке гӧһдар бьн у ль гора баԝәрийа хԝә бьжин. Жь алийе дьнва жи, лазьм ә кӧ әм «мьлук» бьн, у чахе дәрәщә те гӧһастьне, ль гора ве йәке кʹар бькьн (Аԛуб 3:17). Хьзмәткʹаред Хԝәде, йед кӧ һин бунә ньһерʹандьна рʹаст хԝәй кьн, нә гәләк сәрт ьн нә жи бе тʹалаш ьн. Ве готареда, әме пебьһʹәсьн кӧ әм чаԝа дькарьн баԝәрийеда ԛәԝи бьминьн. Ӧса жи әме бьвиньн, кӧ Мире-щьна бь кʹижан пенщ гава һәр тьшти дькә, ԝәки әм гӧһ нәдьнә Йаһоԝа. У әме пебьһʹәсьн кӧ чаԝа әм дькарьн хԝә жь тʹәлькед ԝи бьпарезьн.
ӘМ ЧАԜА ДЬКАРЬН ԚӘԜИ БЬМИНЬН?
3. Ль гора Кʹаред Шандийа 15:28, 29, гәло Хԝәде чь ԛанун данә мә?
3 Ԛанундаре Һәри Мәзьн, Йаһоԝа, тʹьме ԛанунед зәлал дьда хьзмәткʹаред хԝә (Ишайа 33:22). Мәсәлә, ԛьрʹна йәкеда кʹома рʹебәрийе готьбу, кӧ хьзмәткʹаред Хԝәде гәрәке кʹижан се дәрәщада ԛәԝи бьминьн: (1) Әԝана пʹута инкʹар дькьн у тʹәне Йаһоԝа дьһʹәбиньн. (2) Әԝана гӧһ дьдьн ԛануна Йаһоԝа һьндава пирозийа хуне. (3) Әԝана дьжин ль гора ԛануна Кʹьтеба Пирозә дәрһәԛа нав-намусийе (Бьхунә Кʹаред Шандийа 15:28, 29). Ле иро гәло әм чаԝа дькарьн ԝан се тьштада Йаһоԝарʹа амьн бьн?
4. Әм ча дьдьнә кʹьфше кӧ әм бь тʹәмами Йаһоԝарʹа амьн ьн? (Әʹйанти 4:11)
4 Әм пʹута инкʹар дькьн у тʹәне Йаһоԝа дьһʹәбиньн. Хԝәде фәрман дабу Исраелийа кӧ әԝана бь тʹәмами жерʹа амьн бьн (Ԛануна Дӧщари 5:6-10). Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә мәсәла Иса Мәсиһ. Гава әԝ жь Мире-щьна һатә щерʹьбандьне, әԝи бь зәлали гот, кӧ әм гәрәке тʹәне сәре хԝә бәр Йаһоԝа дайньн (Мәтта 4:8-10). Ләма жи әм сәре хԝә нә бәр пʹута нә жи бәр мәрьва датиньн. Мәсәлә, әм нә рʹебәред религи, нә сәрԝеред политики у нә жи кәсед бь нав у дәнг ча хӧдана һʹәсаб накьн. Әм тʹәне Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьн, чьмки әԝи «һәр тьшт әʹфьрандьн» (Бьхунә Әʹйанти 4:11).
5. Әм чьрʹа гӧһ дьдьнә ԛануна Йаһоԝа дәрһәԛа пирозийа әʹмьр у хуне?
5 Әм гӧһ дьдьнә ԛануна Йаһоԝа һьндава пирозийа әʹмьр у хуне. Гәло чьрʹа? Чьмки Йаһоԝа дьбежә ԝәки хун те һʹәсабе әʹмьр, демәк пʹешкʹешәкә гәләк ԛимәт, кʹижан кӧ әԝи дайә мә (Ԛануна Кʹаһинтийе 17:14). Гава Йаһоԝа изьн да ԝәки мәрьв гоште һʹәйԝана бьхԝьн, әԝи тʹәми да ԝан ԝәки хунева нәхԝьн (Дәстпебун 9:4). Чахе әԝи Ԛануна Муса да Исраелийа, әԝи әв тʹәми щарәке жи ԝанрʹа да (Ԛануна Кʹаһинтийе 17:10). У ԛьрʹна йәкеда, Йаһоԝа бь сайа кʹома рʹебәрийе гот, кӧ бьра һʹәму хьзмәткʹаред ԝи дури хуне бьн (Кʹаред Шандийа 15:28, 29). Гава әм бона сьһʹәт-ԛәԝата хԝә сафикьрьнәке дькьн, әм бь һазьрбуне гӧһ дьдьнә ве тʹәмийе. b
6. Сәва кӧ әм гӧһ бьдьн ԛанунед Йаһоԝайә дәрһәԛа нав-намусийе, әм чь дькьн?
6 Әм бь хирәт ль гора ԛанунед Йаһоԝайә дәрһәԛа нав-намусийе дьжин (Ибрани 13:4). Паԝлосе шанди ширәт дайә мә, кӧ әм хԝәстьнед бәдәнейә нәрʹаст «бькӧжьн». Демәк, әм гәрәке чь жь дәсте мә те бькьн, ԝәки хԝә дури тьштед бенамус бьгьрьн. Әм ԝан тьшта, чь кӧ дькарә бәрбь бенамусийе бьвә, нә дькьн, нә жи дьньһерʹьн (Колоси 3:5; Ибо 31:1). Гава әм рʹасти щерʹьбандьнәке тен, әм дәрберʹа инкʹар дькьн һәр фькьр у кьред кӧ дькарә зьраре бьдә һәләԛәтийа мә тʹәви Хԝәде.
7. Әм бь дьл у щан дьхԝазьн чь бькьн у чьрʹа?
7 Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки әм бь дьл у щан гӧһ бьдьнә ԝи (Рʹомайи 6:17). Рʹебәрийа Йаһоԝа тʹьме бона кʹара мә йә, у ԛанунед ԝи найенә гӧһастьне (Ишайа 48:17, 18; 1 Корьнтʹи 6:9, 10). Әм хирәт дькьн, ԝәки дьле Йаһоԝа ша кьн, у мина зәбурбеж дьфькьрьн: «Мьн ԛьрар кьр, ԛанунед Тә хԝәй кьм, жь һәр-һәйе һʹәта хьлазийе» (Зәбур 119:112). Ле Мире-щьна ԝе һәр тьшти бькә, ԝәки баԝәрийа мә сьст кә. Гәло әԝ кʹижан метода дьдә хәбате?
МИРЕ-ЩЬНА ЧЬ ДЬКӘ ԜӘКИ БАԜӘРИЙА МӘ СЬСТ КӘ?
8. Мире-щьна сәва кӧ баԝәрийа мә сьст кә, чь дькә?
8 Пәйкʹәтьн. Мире-щьна дьхԝазә алийе емосийали у физики сәр мә һʹӧкӧм кә, ԝәки баԝәрийа мә сьст кә. Нета ԝи әв ә, кӧ мә «һʹуфи хԝә кә», демәк һәләԛәтийа мә тʹәви Йаһоԝа хьраб кә (1 Пәтрус 5:8). Ԛьрʹна йәкеда, хьзмәткʹаред Хԝәде жь бо амьнийа хԝә рʹасти пәйкʹәтьна дьһатьн, әԝана дьһатьнә ледане у һәла һе дьһатьнә кӧштьне жи (Кʹаред Шандийа 5:27, 28, 40; 7:54-60). Һʹәта рʹожа иро жи, Мире-щьна пәй щьмәʹта Хԝәде дькʹәвә. Мәсәлә, хушк-бьред мәйә жь Русйайе у ԝәлатед дьн, рʹасти зӧлмийе у пәйкʹәтьна тен.
9. Мире-щьна чаԝа бь щурʹе вәшарти һʹьщуми сәр мә дькә? Мәсәле бинә.
9 Һʹьщумкьрьнед вәшарти. Мире-щьна хенщи һʹьщумкьрьнед әʹйан, йед вәшарти жи дьдә хәбате (Әфәси 6:11). Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә сәрһатийа бьре мә Боб, кʹижанирʹа операсийакә гьран гәрәке бьһата кьрьне. Әԝи дохдьрарʹа гот, кӧ әԝе тʹӧ щар ԛайил нәбә хуне бәри хԝә дә. Дохдьр тʹәви ԝи ԛайил бу. Ле евара пешийа операсийайе, чахе малбәта ԝи чу мале, дохдьре анестезийе һатә бал ԝи. Әԝи Бобрʹа гот, кӧ дьԛәԝьмә хун ԝе нә жи лазьм бә, ле хун ԝе бәр дәсте ԝан бә, һәрге дәрәщә ньшкева гьран бә. Дохдьр дьфькьри кӧ һәрге малбәта ԝи кʹеләка ԝи нибә, дьбәкә әԝе сафикьрьна хԝә бьгӧһезә. Ле Боб сәр йа хԝә ма, у гот кӧ чь жи бьбә, йәкә әԝе хуне бәри хԝә нәдә.
10. Ньһерʹандьна мәрьвед ве дьнйайе чьрʹа хоф ә? (1 Корьнтʹи 3:19, 20)
10 Фькьред мәрьва. Һәрге әм мина мәрьвед кӧ гӧһ надьн ԛанунед Йаһоԝа бьфькьрьн, дьбәкә әм пьшта хԝә бьдьнә Йаһоԝа у ԛанунед ԝи (Бьхунә 1 Корьнтʹи 3:19, 20). «Сәрԝахтийа ве дьнйайе» гәләк щар хԝәстьнед бәдәне пешда тинә. Һьнә хьзмәткʹаред Хԝәде жь Пәргама у Тийатирайе, кʹәтьн бәр байе кәсед пʹутпʹарьст у бенамус. Иса ширәт да һәрдӧ щьвата, чьмки ԝана дьһишт ԝәки нав ԝанда бенамуси һәбә (Әʹйанти 2:14, 20). Иро ньһерʹандьна ве дьнйайе дькарә сәр мә жи һʹӧкӧм кә. Дьбәкә насед мә у мәрьвед мә мәрʹа дьбежьн, кӧ ԛанунед Йаһоԝа гәләк сәрт ьн, ләма жи нә лазьм ә ԝан ԛануна хԝәй кьн. Гәләк щар әԝана дьбежьн, кӧ әʹсәйи нинә ԛанунед Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа нав-намусийе хԝәй кьн у мәрьв гәрәке ль гора хԝәстьна дьле хԝә бьжи.
11. Сәва кӧ әм ԛәԝи бьсәкьньн, әм гәрәке чь нәкьн?
11 Щара дьбәкә әм бьфькьрьн, ԝәки рʹебәрийа кӧ Йаһоԝа дьдә мә, бь тʹәмами зәлал нинә. Дьбәкә әм бенә щерʹьбандьне, кӧ «жь ньвисаре» дәркʹәвьн (1 Корьнтʹи 4:6). Рʹожед Исада, сәрԝеред религи хут ве йәке дькьрьн. Ԝана ԛәйдед хԝә сәр ԛанунед Хԝәдеда зедә дькьрьн у бь ве йәке әʹмьре мәрьва дьһа гьран дькьрьн (Мәтта 23:4). Йаһоԝа бь сайа Хәбәра хԝә у тʹәшкиләта хԝә, рʹебәрийа зәлал дьдә мә. Нә жи лазьм ә кӧ әм тьштәки сәрда зедә кьн (Мәтʹәлок 3:5-7). Ләма жи әм жь тьштед кӧ Кʹьтеба Пирозда һатьнә ньвисаре, дәрнакʹәвьн у ль гора ньһерʹандьна хԝәйә шәхси ԛәйда данайньн.
12. Мире-щьна чаԝа информасийа «дәрәԝә пʹучʹ» дьдә хәбате?
12 Хапандьн. Мире-щьна дьхԝазә мәрьва бь информасийа «дәрәԝә пʹучʹ» у «әʹдәтед мәрьва у сьхьред ве дьнйайе» бьхапинә у жь рʹе дәрхә (Колоси 2:8). Ԛьрʹна йәкеда, Мире-щьна мәрьва бь сайа щурʹә-щурʹә тьшта дьхапанд. Мәсәлә, бь сайа философийа, һинкьрьнед Щьһуйа йед нә ль гора Кʹьтеба Пироз, у бь сайа ве йәке, кӧ хьзмәткʹаред Хԝәде гәрәке бәрдәԝам кьн ль гора Ԛануна Муса бьжин. Мире-щьна дьхԝәст мәрьва жь Канийа биланийа рʹаст, демәк жь Йаһоԝа дур хә. Иро Мире-щьна бь сайа телевизийоне у интернете, информасийа ԛәлп у нучәйед нәрʹаст бәла дькә, йед кӧ щарна жь алийе сәрԝеред политики тен. Ԝәʹде пандемийа коронавирусе, әм гәләк щар рʹасти тьштед ӧса дьһатьн. c Шәʹдед Йаһоԝа, йед кӧ гӧһ дьданә рʹебәрийа тʹәшкиләте, жь ԝан тьшта хԝәйкьри бун, ле мәрьвед кӧ дькʹәтьнә бәр байе информасийа нәрʹаст, тьрс у хоф дькʹәтә дьле ԝан (Мәтта 24:45).
13. Чьрʹа әм гәрәке һаш жь хԝә һәбьн кӧ әм чьва мьжул дьбьн?
13 Тьштед кӧ дина мә дькʹьшиньн сәр хԝә. Әм гәрәке дина хԝә бьдьнә тьштед кӧ «һәрә ԛәнщ ә» (Филипи 1:9, 10). Һәрге әм гәләк тьштава мьжул бьн, ԝе ԝәʹдә у ԛәԝата мә бона тьштед фәрз нәминә. Шьхӧлед һәррʹожи, мәсәлә хԝарьн, вәхԝарьн, кʹеф, рʹьһʹәти у хәбат, дькарьн мә һаԛас мьжул бькьн, кӧ әм ԝәʹде хԝә тʹәне сәр ван тьшта хәрщ кьн (Луԛа 21:34, 35). Ӧса жи әм һәррʹож нучәйед дәрһәԛа протеста у шәрʹ-дәʹԝед политика дьбьһен. Һәрге әм тʹьме ван нучәйа бьньһерʹьн, дьбәкә әм һʹьш у дьле хԝәда пьштгьрийа кәсәки жь ԝан бькьн. Мире-щьна дьхԝазә бь ван һʹәму метода баԝәрийа мә сьст кә, ԝәки әм жь рʹе дәркʹәвьн. Әме ньһа бьвиньн кӧ әм чаԝа дькарьн һьмбәри ԝи дәрен у ԛәԝи бьминьн.
ӘМ ЧАԜА ДЬКАРЬН ԚӘԜИ БЬМИНЬН?
14. Чь дькарә али мә бькә, кӧ әм бәрдәԝам кьн хԝә ль рʹийа Йаһоԝа бьгьрьн?
14 Дәрһәԛа сонда тʹәсмилбуйине у ньхӧмандьне кʹур бьфькьрә. Тә әв гав авитьн, чьмки тә дьхԝәст алийе Йаһоԝа бьгьри. Гәло чь али тә кьрийә кӧ тӧ баԝәр ки, ԝәки тә рʹийа рʹаст дитийә? Тә Йаһоԝа Хԝәде рʹьнд нас кьр, тә дәстпекьр ԝи ԛимәт ки у һʹьз ки. Баԝәрийа тә дьһа ԛәԝи бу у тә гӧнед хԝә тʹобә кьр. Тә тʹәрка кьред хԝәйә нәрʹаст да у жийина хԝә ль гора хԝәстьна Хԝәде гӧһаст. У тӧ гәләк ша буйи гава пеһʹәсийайи, ԝәки Хԝәде гӧне тә бахшандийә (Зәбур 32:1, 2). Тӧ чуйи щьвина у тә кәсед дьнрʹа бәʹса рʹастийед Кʹьтеба Пироз кьр. Ньһа тӧ ча хьзмәткʹарәки Хԝәдейи ньхӧманди, сәр рʹийа кӧ дьбә бәрбь жийине дьмәши у һәр тьшти дьки, ԝәки жь ве рʹе дәрнәкʹәви (Мәтта 7:13, 14).
15. Чьрʹа леколинкьрьн у фькьрандьна кʹур кʹаре тиньн?
15 Хәбәра Хԝәде леколин кә у сәр ԝе кʹур бьфькьрә. Һәрге кʹока бахәке кʹур бә, әԝе ԛайим бьсәкьнә. Ӧса жи, һәрге әм Хәбәра Хԝәде кʹур леколин кьн, әме баԝәрийеда ԛәԝи бьминьн. Чьԛас кӧ бах мәзьн дьбә, кʹока ԝе жи дьһа кʹур у мәзьн дьбә. Гава әм леколин дькьн у кʹур дьфькьрьн, әм баԝәрийа хԝә дьһа ԛәԝи дькьн у баԝәр дьбьн кӧ рʹийа Хԝәде йа лапә баш ә (Колоси 2:6, 7). Бьфькьрә кӧ Йаһоԝа чаԝа рʹебәрийа хьзмәткʹаред хԝәйә бәре кьрийә у әԝ парастьнә. Мәсәлә, Һәзәԛел хәйаләкеда дина хԝә дайе, кӧ мәләкәки чаԝа пʹарьстгәһ чап дькьр. Әве дитьноке дьле Һәзәԛел ԛәԝи кьр, у әм дькарьн жь ве дитьноке һин бьн, ԝәки ль гора принсипед Йаһоԝа дәрһәԛа һʹәбандьна рʹаст, бьжин (Һәзәԛел 40:1-4; 43:10-12). Һәрге әм рʹастийед Хәбәра Хԝәде леколин бькьн у сәр ԝан кʹур бьфькьрьн, әме жь ԝана кʹаре бьстиньн.
16. Бьре мә Боб чаԝа избат кьр, ԝәки дьле ԝи ԛәԝи йә? (Зәбур 112:7)
16 Дьле хԝә ԛәԝи кә. Даԝьд Пʹадша готьбу кӧ һʹьзкьрьна ԝи ԝе тʹӧ щар һьндава Йаһоԝа сар нәбә. Әԝи гот: «Хԝәдейо, әз дьлда гӧман ьм» (Зәбур 57:7). Әм жи дькарьн дьләки ԛәԝи ава кьн у хԝә бь тʹәмами бьсперьн Йаһоԝа (Бьхунә Зәбур 112:7). Ԝәрә әм дина хԝә бьдьне, кӧ әв йәк чаԝа али бьре мә Боб кьр. Гава дохдьр ԝирʹа гот, кӧ әԝе хуне бона дәрәщәкә гьран һазьр кә, Боб готә ԝи, кӧ һәрге әԝана бьхԝазьн тьштәки ӧса бькьн, әԝе дәрберʹа жь нәхԝәшхане һәрʹә. Паше Боб гот: «Әз ԛә дӧдьли нәбум у нәтьрсийам».
17. Әм дькарьн жь сәрһатийа Боб чь һин бьн? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)
17 Бьре мә Боб баԝәрийеда ԛәԝи ма, чьмки әԝи пешийа кӧ бькʹәта нәхԝәшхане, сафи кьрьбу кӧ ԛәԝи бьминә. Йа йәке, әԝи дьхԝәст дьле Йаһоԝа ша кә. Йа дӧда, әԝи кʹур леколин кьрьбу, ԝәки Кʹьтеба Пироз у әʹдәбйәтед мә дәрһәԛа пирозийа жийине у хуне чь дьбежьн. Йа сьсийа, әԝ баԝәр бу кӧ Йаһоԝа ԝе гӧһдарибуна ԝи хәлат кә чаԝа ньһа, ӧса жи һʹәта-һʹәтайе. Әм рʹасти чь жи бен, дьле ԛәԝи дькарә али мә бькә, ԝәки әм баԝәрийеда ԛәԝи бьминьн.
18. Мәсәла Барак чаԝа нишан дькә, ԝәки әм дькарьн хԝә бьсперьн Йаһоԝа? (Бьньһерʹә шькьле сәр рʹуйе пешьн.)
18 Итʹбарийа хԝә Йаһоԝа бинә. Ԝәрә әм дина хԝә бьдьнә сәрһатийа Барак. Әԝ йәки пешдачуйи бу, чьмки әԝи итʹбарийа хԝә рʹебәрийа Йаһоԝа дьани. Ԝе дәме, мьләте Исраел бона шәрʹ һазьр нибу. Чʹәкед ԝан жи тʹӧнә бун. Ле Йаһоԝа Баракрʹа гот, кӧ әԝ һәрʹә у мьԛабьли фәрмандаре Кʹәнанийа Сисәра у ордийа ԝи шәрʹ бькә, йед кӧ гәләк чʹәкед ԝан һәбун (Һʹакьмти 5:8). Жьнькәкә бь наве Дәбора, йа кӧ пʹехәмбәр бу, Баракрʹа гот кӧ әԝ дакʹәвә дәште, ԝәки мьԛабьли Сисәра у 900 әʹрәбед ԝи шәрʹ бькә. Дәштеда, ԝе гәләк чәтьн буйа кӧ Исраелийа мьԛабьли дьжмьнед пе әʹрәба шәрʹ бькьрана. Ле йәкә, Барак гӧһ да рʹебәрийа Йаһоԝа. Гава әскәред Исраели жь Чʹийайе Тʹаборе дакʹәтьн, Йаһоԝа баранәкә ԛәԝи шанд. Әʹрәбед Сисәра һʹәрʹийеда ман, у Йаһоԝа али Барак кьр кӧ әԝ сәркʹәт (Һʹакьмти 4:1-7, 10, 13-16). Һәма бь ви щурʹәйи, һәрге әм итʹбарийа хԝә Йаһоԝа у рʹебәрийа тʹәшкиләта ԝи биньн, әме сәркʹәти бьн (Ԛануна Дӧщари 31:6).
БЬ ДЬЛ У ЩАН ԚӘԜИ БЬМИНЬН
19. Тӧ чьрʹа дьхԝази баԝәрийеда ԛайим бьсәкьни?
19 Һʹәта кӧ әм ве дьнйайеда дьжин, әм гәрәке һәр тьшти бькьн, ԝәки баԝәрийеда ԛәԝи бьсәкьньн (1 Тимотʹейо 6:11, 12; 2 Пәтрус 3:17). Бьра пәйкʹәтьн, һʹьщумкьрьнед вәшарти, фькьред мәрьва, хапандьн йан жи тьштед кӧ дина мә дькʹьшиньн сәр хԝә, баԝәрийа мә сьст нәкьн (Әфәси 4:14). Дәԝса ве йәке, әм дьхԝазьн Йаһоԝарʹа амьн бьн у тʹьме гӧһ бьдьнә ԛанунед ԝи. Ӧса жи әм гәрәке сәрԝахт бьн. Готара дьнда, әме шеԝьр кьн, кӧ чаԝа Йаһоԝа у Иса Мәсиһ, сәрԝахтийа беԛьсур дьдьнә кʹьфше у ча әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә ԝан.
КʹЬЛАМА 129 Һʹәта Хьлазийе Тәйах кьн
a Жь рʹожед Адәм у Һәԝайе һʹәта иро, Мире-щьна дьхԝазә мәрьва бьхальфинә ԝәки әԝана хԝәха сафи кьн, кӧ чь рʹаст ә у чь на. Әԝ дьхԝазә кӧ әм дәрһәԛа ԛанунед Йаһоԝа у рʹебәрийа тʹәшкиләта ԝи жи ӧса бьфькьрьн. Әв готар ԝе али мә бькә, ԝәки әм нәкʹәвьнә бәр байе фькьред ве дьнйа Мире-щьна у бь дьл у щан гӧһ бьдьнә Йаһоԝа.
b Бона һе зедә информасийа дәрһәԛа ньһерʹандьна Хԝәде сәр хуне, бьньһерʹьн кʹьтеба Ша бә Жийинерʹа Һʹәта-Һʹәтайе! дәрса 39.
c Сәр jw.org бьньһерʹьн готара бь наве «Хԝә жь Информасийа Ԛәлп Бьпарезьн».