Дәрбази һондоре буйин

Дәрбази навәроке буйин

Лазьм ә Йед Дьн Бенә Һинкьрьне

Лазьм ә Йед Дьн Бенә Һинкьрьне

«Әз дәрсе ԛәнщ дьдьм ԝә» (МӘТʹЛК. 4:2).

КʹЬЛАМЕД: 45, 44

1, 2. Чьрʹа әм гәрәке йед тʹәзә һин кьн, сәва әԝана щьватеда щабдарийа һьлдьн?

БОНА Иса, бәлакьрьна мьзгинийа Пʹадшатийе, шьхӧләкә лапә фәрз бу. Ле әԝи ӧса жи гәләк ԝәʹдә хәрщ дькьр, сәва шагьртед хԝә һин кә, кӧ ча бьбьнә дәрсдаред баш у ча мьԛати щьмәʹта Хԝәде бьн. Шагьрт һин дьбун кӧ бьбьнә мина шьвана, йед кӧ мьԛати кәрийед хԝә дьбьн (Мәт. 10:5-7). Филипо гәләк хьзмәт дькьр, ле әԝи ӧса жи чар ԛизед хԝә һин дькьр, сәва әԝана жи мәрьвед дьн рʹастийе һин кьн (Кʹар. Шанд. 21:8, 9). Иро жи гәләк фәрз ә ԝәки әм йед тʹәзә һин кьн. Гәло чьрʹа?

2 Нав тʹәмамийа дьнйайеда, гәләк мәрьв мьзгинийе ԛәбул дькьн, у һәжмара ԝан зедә дьбә. Йед нәщерʹьбанди кʹижан кӧ һе нәньхӧманди нә, гәрәке бенә һинкьрьне. Әм гәрәке али ԝан бькьн кӧ әԝана фәʹм кьн, ԝәки чьԛас фәрз ә әԝана хԝәха Кʹьтеба Пироз бьхуньн у леколин кьн. Ӧса жи әм гәрәке ԝана һазьр кьн, сәва әԝана мьзгинийе бәла кьн у мәрьва рʹастийе һин кьн. Щьватед мәда, бьред тʹәзә гәрәке бенә һинкьрьне, сәва ахьрийеда әԝана бькарьбьн бьбьнә бәрдәстийед щьвате у рʹуспи. Мәсиһийед гьһишти дькарьн али йед нәщерʹьбанди бькьн, сәва әԝана рʹӧһʹанида пешда һәрʹьн (Мәтʹлк. 4:2).

ЙЕД ТʹӘЗӘ ҺИН КЬН КӦ ЧА КʹЬТЕБА ПИРОЗ ЛЕКОЛИН КЬН

3, 4. а) Ча Паԝлос леколинкьрьна Ньвисаре гьреда тʹәви хьзмәтийа баш? б) Пешийа кӧ әм хԝәндәкʹаред Кʹьтеба Пироз һелан кьн, ԝәки әԝана Кʹьтеба Пироз леколин бькьн, әм хԝәха гәрәке чь бькьн?

3 Чьрʹа һинбуна Кʹьтеба Пирозә шәхси фәрз ә? Щаба сәр ԝе пьрсе әм дьвиньн нәʹма Паԝлосда Мәсиһийед Колосйарʹа. Әԝи ньвиси: «Мә дәст жь дӧа у һивикьрьне нәкʹьшандийә, ԝәки һун занәбуна әʹмьре [ԛьрара] Хԝәдеда гьһишти бьн, бь һʹәму сәрԝахти у занәбуна рʹӧһʹанива тʹьжи бьн, ԝәки һун бькарьбьн хԝә ӧса хԝәй кьн, чаԝа лайиԛи Хӧдан ә, һәр алийава ль ԝи хԝәш бен, һәр ԛәнщикьрьнеда хԝәйибәр бьн, бь занәбуна Хԝәде бьгьһижьн» (Колс. 1:9, 10). Бь ԝе занәбуна рʹаст, Мәсиһийед Колоси гәрәке һәр алийава ль Хԝәде хԝәш бьһатана «чаԝа лайиԛи Хӧдан ә». Әԝе йәке гәрәке али ԝан бькьра кӧ «һәр ԛәнщикьрьнеда хԝәйибәр бьн», илаһи бәлакьрьна мьзгинийеда. Бәле, хьзмәткʹаред Йаһоԝа, гәрәке тʹьме Кʹьтеба Пироз бьхуньн у леколин бькьн, сәва хьзмәтийеда һе пешда һәрʹьн. Ӧса жи әм гәрәке али ԝан бькьн тʹәви кʹе әм һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз дькьн, демәк хԝәндәкʹаред Кʹьтеба Пироз, кӧ әԝана жи тʹьме Хәбәра Хԝәде бьхуньн у леколин кьн.

4 Әм гәрәке али мәрьва бькьн, ԝәки әԝана жи кʹаре бьстиньн жь хԝәндьна Кʹьтеба Пирозә шәхси. Ле пешийа ԝе йәке, әм хԝәха гәрәке избат бьн кӧ чьԛас фәрз ә әԝ йәк. Бь рʹастийе, мәрʹа гәрәке бьбә хәйсәт, кӧ Кʹьтеба Пироз бьхуньн у леколин бькьн. Әм дькарьн пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Чахе хԝәйе мале фькьред ӧса дьбежә, кʹижан нә ль гора Кʹьтеба Пироз ә йан пьрсед чәтьн дьдьнә мьн, гәло әз дькарьм щабед сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз бьдьмә ԝи? Чахе әз дьхуньм у педьһʹәсьм кӧ ча Иса, Паԝлос у йед дьн бь хирәт хьзмәт дькьрьн, гәло әԝ йәк мьн һелан дькә кӧ әз жи, һәла һе ԝәʹде чәтьнайа, бь хирәт Йаһоԝарʹа хьзмәт кьм?» Һәр кәс жь мә һʹәԝще занәбуне у ширәтед жь Хәбәра Хԝәде йә. У һәрге әм мәрийарʹа гьли дькьн кӧ әм чьԛас кʹаре дьстиньн жь һинбуна Кʹьтеба Пирозә шәхси, әм дькарьн ԝана һелан кьн, кӧ әԝана жи жь хԝәндьна у леколинкьрьна Кʹьтеба Пироз кʹаре бьстиньн.

5. Гьли кьн кӧ чаԝа дькарьн али йед тʹәзә бькьн, ԝәки әԝана тʹьме һинбуна шәхси дәрбаз кьн?

5 Дьбәкә тӧ пьрсәкә ӧса дьди хԝә: «Әз ча дькарьм ԝи, тʹәви кʹе әз һинбуне дәрбаз дькьм, һин кьм ԝәки әԝ тʹьме Кʹьтеба Пироз бьхунә у леколин бькә?» Пешийе, һе баш ә нишани ԝи ки, кӧ әԝ чаԝа дькарә хԝә һазьр кә бона һинбуне, кʹижан кӧ тӧ тʹәви ԝи дәрбаз дьки. Дьбәкә тӧ ԝирʹа бежи кӧ әԝ бьхунә пʹарәк жь әʹламәтийа зедә жь кʹьтеба «Чь Һин Дькә Кʹьтеба Пироз?», у дина хԝә бьдә сәр рʹеза, кӧ ль ԝедәре тенә дайине. Али ԝи бькә сәва кӧ әԝ хԝә пешда һазьр кә бона щьвате, у бькарьбә щаба хԝә бьдә. Ԝи һелан кә кӧ бьхунә һәр дәрхьстьна тʹәзә йа журнала «Бьрща Ԛәрәԝьлийе» у «Һʹьшйар Бьн!» Һәрге сәр зьмане ԝи һәйә «Кʹьтебханәйа Бьрща Ԛәрәԝьлийе» йан «КʹЬТЕБХАНӘЙА ОНЛАЙН йа Бьрща Ԛәрәԝьлийе», тӧ дькари нишани ԝи ки, кӧ ча әԝ дькарә әԝе кʹьтебхане бьдә хәбате, сәва щабед пьрсед Кʹьтеба Пирозва гьредайи бьвинә. Бь сайа ве йәке, хԝәндәкʹаррʹа леколинкьрьна Хәбәра Хԝәде ԝе һе һʹәԝас бә.

6. а) Ча тӧ дькари али хԝәндәкʹар бьки, ԝәки әԝ һʹьзкьрьна хԝә һьндава Кʹьтеба Пироз зедә кә? б) Һәрге хԝәндәкʹар һʹьзкьрьна һьндава Кʹьтеба Пироз зедә кә, әԝ ԝе һелан бә чь бькә?

6 Бь рʹастийе, әм гәрәке зоре мәрьва нә кьн, кӧ әԝана Кʹьтеба Пироз бьхуньн у леколин бькьн. Дәԝсе, әм гәрәке али ԝан бькьн, ԝәки әԝана һʹьзкьрьна хԝә һьндава Кʹьтеба Пироз һе мәзьн кьн. Паше, әԝ мәрьвед дьлсах ԝе мина зәбурбеж хԝә тʹәхмин кьн, йе кӧ дьстьра: «Бона мьн, йа һәри ԛәнщ незикайийа Хԝәде йә. . . . Хӧдан жь хԝәрʹа кьрьмә сьтʹаргәһ» (Зәб. 73:28, ИМ). Йаһоԝа пе рʹӧһʹе хԝәйи пироз ԝе әʹсә али ԝан мәрьва бькә, йед кӧ дьхԝазьн незики ԝи бьн.

ЙЕД ТʹӘЗӘ ҺИН КЬН КӦ ЧАԜА ХЬЗМӘТ КЬН У МӘРЬВА ҺИН КЬН

7. Иса ча шагьртед хԝә һин дькьр, кӧ әԝана мьзгинийе бәла кьн? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

7 Әм дькарьн жь Иса гәләк тьшт һин бьн, кӧ әԝи ча шандийед хԝә һин дькьр. Кʹьтеба Мәтта сәре 10-да, әм педьһʹәсьн кӧ Иса рʹебәрийа 12 шандийед хԝә дькьр. Иса конкрет ширәт у рʹебәри дьда ԝан, кӧ ча хьзмәт кьн. [1] Шандийа хԝәха дьдитьн кӧ Иса ча хьзмәт дькьр, у жь ԝи һин дьбун. Паше әԝана ида хԝәха дьчунә хьзмәтийе. Ԝана методед Иса дьданә хәбате у зутьрәке бунә дәрсдаред щерʹьбанди, йед кӧ дәрһәԛа рʹастийе һин дькьрьн (Мәт. 11:1). Әм жи гәрәке хԝәндәкʹаред Кʹьтеба Пироз һин кьн, ԝәки әԝана жи бьбьнә мьзгинванед щерʹьбанди. Ԝәрә әм ньһа шеԝьр кьн се метода, кӧ ча әм дькарьн али ԝан бькьн.

8, 9. а) Ԝәʹде хьзмәтийе Иса ча хәбәрдьда тʹәви мәрьва? б) Әм ча дькарьн али мьзгинванед тʹәзә бькьн, ԝәки әԝана чʹәʹв бьдьнә Иса чахе тʹәви мәрьва хәбәр дьн?

8 Хәбәрдан тʹәви мәрьва. Иса нә кӧ тʹәви әʹлаләте хәбәрдьда, ле ӧса жи гәләк щар шәхси тʹәви мәрьва хәбәрдьда. Мәсәлә, әԝи бь һәвалти хәбәрдьда тʹәви жьнькәке, кʹижан кӧ незики шәһәре Сухар ав жь бире һьлдьда (Йуһʹн. 4:5-30). Ӧса жи Иса тʹәви Мәтта хәбәрдьда, кʹижан кӧ хәрщгьр бу. Мьзгинида хәбәрдана Иса тʹәви Мәтта, кьн ньвисар ә. Ле ль ԝедәре те готьне, кӧ Мәтта дәрберʹа ԛәбул кьр тʹәглифкьрьна Иса у бу пәйчуйе ԝи. Мәтта тʹәглифи мала хԝә кьр Иса у мәрьвед дьн, у ль ԝедәре жи Иса тʹәви гәләк мәрьва хәбәрда (Мәт. 9:9; Луԛа 5:27-39).

9 Иса ӧса жи хәбәрдьда тʹәви Натанйел, кʹижан кӧ нәбаш дьньһерʹи сәр мәрьвед жь Ньсрәте. Ле Иса йәкә бь һәвалти тʹәви ԝи хәбәрда. Әԝ йәк Натанйел һелан кьр ԝәки ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезә. У әԝи дьхԝәст һе зедә пебьһʹәсә дәрһәԛа Иса у һинкьрьнед ԝи (Йуһʹн. 1:46-51). Бәле, әм гәрәке чʹәʹв бьдьнә Иса, кӧ әԝи ча бь һәвалти у нәрм хәбәрдьда тʹәви мәрьва. [2] У әм гәрәке йед тʹәзә жи һин кьн, ԝәки чахе тʹәви мәрьва хәбәрдьдьн чʹәʹв бьдьнә Иса. Чахе әԝана ӧса бькьн, ԝе хьзмәтийеда һе шабуне бьвиньн, чьмки мәрьвед дьлсах ԝе гӧһ бьдьнә ԝан.

10 Һʹәԝаса мәрьва пешда биньн. Иса тʹьме хьзмәтийеда бу. Ле чахе әԝи дьдит кӧ мәрьв бь дьл дьхԝазьн ԝи бьбьһен, әԝи ԝәʹде хԝә хәрщ дькьр сәва гәләк тьшт ԝана һин кә. Мәсәлә, щарәке Иса сәр ԛәйьке әʹлаләт һин дькьр. Ԝи чахи Иса ӧса жи дьхԝәст Пәтрус жи тьштәки һин кә. Иса кʹәрәмәтәкә ӧса кьр, ԝәки Пәтрус бь тʹорʹе гәләк мәʹси гьрт. Паше Иса жерʹа гот: «Жь вьр шунда те мәрьва мина мәʹсийа бьгьри». Ле гәло әԝ гьлийед Иса ча сәр Пәтрус һʹӧкӧм бун? Пәтрус у ӧса жи йед кӧ тʹәви ԝи бун, дәрберʹа «ԛәйьк дәрхьстьнә бәже, һәр тьшт һьштьн пәй [Иса] чун» (Луԛа 5:1-11).

11 Никодемо дьхԝәст һе зедә пебьһʹәсә дәрһәԛа Иса у һинкьрьнед ԝи. Ле чьмки әԝ әндәме Щьвина Гьрәгьра бу, әԝ дьтьрсийа кӧ мәрьв ԝе чь бежьн, һәрге бьвиньн кӧ әԝ тʹәви Иса хәбәрдьдә. Ләма Никодемо шәв һатә щәм Иса. Иса бәри ԝи нәда, дәԝсе әԝи гәләк тьшт әԝ һин кьр. Бәле, Иса сәва мәрьва рʹастийе һин кә, тʹӧ щар һʹәйфа хԝә ԝәʹде хԝә нәдьани (Йуһʹн. 3:1, 2). Гәло әԝ бона мә чь дәрс ә? Бьдьнә һʹәсабе хԝә кӧ хԝәха Кӧрʹе Хԝәде жь хԝә ԝәʹдә кем дькьр, сәва мәрьва һин кә у баԝәрийа ԝан ԛәԝи кә. Әм жи гәрәке чʹәʹв бьдьнә Иса, кӧ бь дьл у щан сәрледанед дӧбарә бькьн у али мәрьва бькьн кӧ Кʹьтеба Пироз фәʹм кьн.

12 Әм гәрәке тʹәви мьзгинванед тʹәзә дәркʹәвьн хьзмәтийе. Ӧса әм дькарьн ԝана һин кьн кӧ фәрәсәтед хԝә һе баш кьн у бьбьнә дәрсдаред баш. Мәсәлә, әм дькарьн ԝана бьвьн сәр сәрледанед дӧбарә у сәр һинбуна Кʹьтеба Пироз. Ӧса әԝана ԝе һин бьн кӧ ча йед дьн һин кьн. Ӧса жи әԝана ԝе бьвиньн кӧ чьԛас шабуне тинә әԝ йәк, кӧ әԝана али мәрьва дькьн, ԝәки дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәсьн. Паше ԝанарʹа ԝе ида һʹәԝас бә, кӧ хԝәха сәрледанед дӧбарә бькьн, у ӧса жи һинбунед Кʹьтеба Пироз дәрбаз кьн. Хенщи ве йәке әԝана ԝе һин бьн, кӧ хьзмәтийеда сәбьр бьн у хирәт бьн (Галт. 5:22; бьньһерʹьн чаргошә «Әԝ Дьлтәнг Нәбу»).

ЙЕД ТʹӘЗӘ ҺИН КЬН КӦ АЛИ ХУШК-БЬРА БЬКЬН

13, 14. а) Аликʹарийа хушк-бьрада әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә кʹе? б) Ча әм дькарьн мьзгинванед тʹәзә у щаһьла һин кьн, ԝәки әԝана һьндава хушк-бьрада һʹьзкьрьне бьдьнә кʹьфше?

13 Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки хьзмәткʹаред ԝи, чаԝа хушк-бьра һәвдӧ һʹьз бькьн у һәвдӧрʹа бәрдәстийе бькьн. (Бьхунә 1 Пәтрус 1:22; Луԛа 22:24-27.) Иса Кӧрʹе Хԝәде, сәва кӧ али мәрьва бькә һʹәму тьшт дькьр, у әԝи һәла һе әʹмьре хԝә жи да бона ԝан (Мәт. 20:28). Табитʹа гәләк кьред ԛәнщ дькьр у гәләк мәрʹд бу һьндава хушк-бьра (Кʹар. Шанд. 9:36, 39). Мәрйәм, хушкәкә жь Рʹоме бу, кʹижан кӧ сәва хушк-бьра гәләк гьран дьхәбьти (Рʹом. 16:6). Ле ча әм дькарьн али йед тʹәзә бькьн, ԝәки әԝана фәʹм кьн, кӧ чьԛас фәрз ә али хушк-бьра бькьн?

Йед тʹәзә һин кә сәва әԝана һьндава хушк-бьра һʹьзкьрьне бьдьнә кʹьфше (Бьньһерʹә абзаса 13, 14)

14 Чахе әм тʹәсәлийа хушк-бьред нәхԝәш у йед әʹмьрда мәзьн дькьн, әм дькарьн мьзгинванед тʹәзә тʹәглиф кьн, кӧ тʹәви мә бен. Де-бав чахе сәрики ԝан хушк-бьра дьхьн, дькарьн зарʹед хԝә жи тʹәви хԝә бьвьн. Рʹуспи дькарьн тʹәви щаһьла йан жи тʹәви мьзгинванед тʹәзә ве йәкеда һәвкʹарийе бькьн. Мәсәлә, чахе һʹәԝщәти һәйә, әԝана хушк-бьред әʹмьрда мәзьнрʹа хԝарьне бьвьн, йан жи мала ԝанда чь лазьм ә чекьн. Рʹуспики ԝәʹде хьзмәтийе щара тʹәсәлийа хушк-бьра дькьр, йед кӧ жь шәһәр дәр дьжитьн. Бьраки щаһьл, йе кӧ гәләк щар тʹәви ԝи рʹуспи дәрдькʹәтә хьзмәтийе, һин бу кӧ һʹьзкьрьне бьдә кʹьфше һʹәму хушк-бьред щьватеда (Рʹом. 12:10).

15. Чьрʹа фәрз ә кӧ рʹуспи дина хԝә бьдә пешдачуйина бьред щьвата хԝәда?

15 Йаһоԝа мерарʹа щабдари да сәва әԝана щьватеда һин кьн. Ләма гәләк фәрз ә бона бьра, ԝәки әԝана щьватеда Хәбәра Хԝәде рʹьнд һин кьн. Һәрге тӧ рʹуспи йи, тӧ дькари гӧһ бьди кӧ ча бәрдәстийе щьвате готара хԝә дьбежә. Ӧса тӧйе бькарьби али ԝи бьки, ԝәки әԝ бьбә дәрсдаре баш, у һе пешда һәрʹә (Нәһәм. 8:8). [3]

16, 17. а) Ча Паԝлос али Тимотʹейо кьр сәва әԝ рʹӧһʹанида пешда һәрʹә? б) Ча рʹуспи дькарьн али бьред тʹәзә бькьн, сәва әԝана ахьрийеда бьбьнә шьванед щьвате?

16 Щьватеда гәләк һʹәԝщәти һәйә, ԝәки һе зедә бьра һин кьн, сәва әԝана ахьрийеда шьвантийе бькьн. Паԝлос Тимотʹейо һин дькьр у ԝи һелан дькьр, ԝәки әԝ жи йед дьн һин кә. Паԝлос Тимотʹейорʹа гот: «Лаԝе мьн, бь ԝе кʹәрәма мәйә кӧ йәктийа Мәсиһ Исада йә ԛәԝат бә. У әԝ тьштед кӧ тә ль бәр гәләк шәʹда жь мьн бьһист, бьсперә ԝан мәрьвед амьн, йед кӧ ԝе бькарьбьн һьнәкед дьн һин кьн» (2 Тимтʹ. 2:1, 2). Паԝлос шанди бу у әʹмьрда мәзьн бу, у Тимотʹейо жь ԝи гәләк тьшт һин бу. Ԝәʹде хьзмәтийа хԝә, Тимотʹейо методед Паԝлос дьда хәбате, у аликʹари дьда щьвате (2 Тимтʹ. 3:10-12).

17 Паԝлос Тимотʹейо сәрʹа-бәрʹа һин нәдькьр. Рʹеԝитийеда әԝи Тимотʹейо жи тʹәви хԝә дьбьр, сәва ԝи һин кә (Кʹар. Шанд. 16:1-5). Рʹуспи дькарьн ве йәкеда чʹәʹв бьдьнә Паԝлос. Мәсәлә, чахе рʹуспи тʹәсәлийа хушк-бьра дькьн, демәк шьвантийе дькьн, щара дькарьн бәрдәстийе щьвате жи тʹәви хԝә бьвьн. Ӧса, бәрдәстийед щьвате ԝе жь рʹуспи һин бьн, кӧ чаԝа йед дьн һин кьн, ча бь сәбьр у бь һʹьзкьрьн бьн. Хенщи ве йәке, чахе әԝана шьвантийе «кәрийе пәзе Хԝәде» бькьн, әԝана ԝе һин бьн итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньн (1 Пәт. 5:2).

ҺИНКЬРЬН У ҺАЗЬРКЬРЬН ГӘЛӘК ФӘРЗ Ә

18. Чьрʹа бона мә гәрәке фәрз бә, кӧ йед тʹәзә һин кьн?

18 Щьватед мәда бьра лазьм ьн, у ләма гәләк фәрз ә кӧ бьред тʹәзә һин кьн у һазьр кьн сәва әԝана мьԛати щьвате бьн. Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки хьзмәткʹаред ԝийи иройин, рʹьнд һинкьри бьн сәва щабдарийед хԝә рʹьнд биньн сери. Хԝәде мәрʹа ԛәдьрәки ӧса да, ԝәки әм али йед тʹәзә бькьн, сәва әԝана фәрәсәтед хԝә һе баш кьн у шьхӧлед щьвате рʹьнд бькьн. Ләма әм гәрәке гьран бьхәбьтьн ԝәки ԝана һин кьн, у ве йәкеда чʹәʹв бьдьнә Иса у Паԝлос. Хьлазийа дьнйайе гәләк незик ә, ләма шьхӧле мә хьзмәтийеда зедә дьбә, у илаһи ньһа гәләк фәрз ә йед тʹәзә һин кьн.

19. Чьрʹа әм дькарьн дӧдьли нәбьн, кӧ һәрге әм йед дьн һин дькьн, әме бенә кʹәрәмкьрьне?

19 Бәле, ԝәки кәсәки һин кьн ԝәʹдә у ԛәԝат жи лазьм ә. Ле Йаһоԝа у Кӧрʹе ԝийи һʹьзкьри ԝе пьштгьрийа мә бькьн, у биланийе бьдьнә мә кӧ әм рʹьнд ԝана һин кьн. Әме гәләк ша бьн чахе бьвиньн, кӧ әԝед әм ԝан һин дькьн, гьран дьхәбьтьн у бь дьл у щан шьхӧлед щьвате дькьн (1 Тимтʹ. 4:10). Дә ԝәрә әм бәрдәԝам кьн рʹӧһʹанида пешда һәрʹьн, сәва кӧ бь дьл у щан Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн.

^ [1] (абзаса 7) Мәсәлә, Иса дьготә шагьртед хԝә: 1) Ԝәки бәла кьн мьзгинийа дәрһәԛа Пʹадшатийа Хԝәде. 2) Итʹбарийа хԝә Хԝәде биньн, кӧ әԝ бона һʹәԝщед ԝан хәм дькә. 3) Тʹәви мәрьва нәкʹәвьнә дәʹԝе. 4) Ԝәʹде пәйкʹәтьна, итʹбарийа хԝә Хԝәде биньн. 5) У жь мәрьва нәтьрсьн.

^ [2] (абзаса 9) Кʹьтеба «Мәкʹтәба Даннасинкьрьнеда», сәр рʹупʹ. 62-64, ширәтед баш һәнә кӧ чаԝа ԝәʹде хьзмәтийе тʹәви мәрьва хәбәрдьн.

^ [3] (абзаса 15) Кʹьтеба «Мәкʹтәба Даннасинкьрьне», рʹупʹ. 52-61, шьровәдькә кӧ кʹижан һʹӧнӧр лазьм ьн сәва кӧ готаред баш бежьн.