1-2. Фьрԛийа нав Аһаб у Мьнаш чь бу, у әме щаба кʹижан пьрса бьстиньн?

КʹЬТЕБА ПИРОЗ бәʹса дӧ пʹадша дькә: Йәк жь ԝан, пʹадше Исраеле бу, йе дьн жи пʹадше Щьһудайе бу. Әԝана щурʹә-щурʹә ԝәʹдәда дьжитьн, ле әԝана гәләк алийава мина һәв бун. Һәрдӧ жи мьԛабьли Йаһоԝа рʹабун у хьзмәткʹаред ԝи жь рʹийа рʹаст дәрхьстьн. Һәрдӧ жи кʹәтьнә нава пʹутпʹарьстийе у хун дьрʹьжандьн. Ле нав ԝанда фьрԛикә мәзьн һәбу: Йәк жь ԝан һʹәта хьлазийа әʹмре хԝә тʹәрка хьрабийе нәда, ле йе дьн гӧне хԝә ани рʹуйе хԝә у һатә бахшандьн. Гәло әԝ кʹе бун?

² Йәк жь ԝан пʹадше Исраеле Аһаб бу, йе дьн жи пʹадше Щьһудайе Мьнаш бу. Әм дькарьн жь фьрԛийа нав ван дӧ пʹадшада дәрһәԛа тʹобәкьрьне гәләк тьшта һин бьн (Кʹаред Шандийа 17:30; Рʹомайи 3:23). Тʹобәкьрьна жь дьл чь йә у чаԝа әʹйан дьбә? Әм гәрәке ве йәке бьзаньбьн, чьмки гава әм гӧнә дькьн, әм дьхԝазьн бахшандьна Йаһоԝа бьстиньн. Сәва кӧ әм щаба ван пьрса бьстиньн, әме дина хԝә бьдьн жийина Аһаб у Мьнаш, у әме жь сәрһатийед ԝан һьнә дәрса һин бьн. Паше әме бьвиньн ԝәки Иса дәрһәԛа тʹобәкьрьне чь гот.

3. Аһаб пʹадшаки ча бу?

³ Аһаб, пʹадше һʹәфта йа пʹадшатийа Исраеле бу, йа 10 бәрәки. Әԝи ԛиза пʹадше Сайдайе Изабел хԝәрʹа жьнти ани. Сайда ԝәлатәки дәԝләмәнд бу, жь Исраеле алийе бакӧре бу. Дьбәкә ԝәлате Исраеле бь сайа ве зәԝаще дьһа дәԝләти бу. Ле әв зәԝащ жь алийе  һʹәбандьна рʹастда сафикьрьнәкә хьраб бу, чьмки Изабел пʹутпʹарьст бу. Дине ԝеда ԛавед пʹарьстгәһе һәбун у һәла һе зарʹ жи пʹутарʹа ԛӧрбан дькьрьн. Аһаб жи кʹәтә бәр байе жьна хԝә у пьштгьрийа дине ԝейә хьраб кьр. Сәрда, Изабеле гәләк пʹехәмбәред Йаһоԝа да кӧштьне (1 Пʹадшати 18:13). Аһаб жь пʹадшед бәре зедәтьр хьраби дькьр (1 Пʹадшати 16:30). Йаһоԝа чʹәʹве хԝә сәр кьред Аһаб у Изабеле нәдьгьрт. Әԝ һаш жь һʹәму кьред ԝан һәбу. Диса жи Йаһоԝа бь дьловани пʹехәмбәре хԝә Елйас шанд бал ԝан, ԝәки ԝана бинә сәр һʹьше хԝә, пешийа кӧ бәла бьһата сәре ԝан. Ле Аһаб у Изабеле гӧһ нәданә ԝи.

4. Фәрмана Йаһоԝа дәрһәԛа Аһаб чь бу, у Аһаб чь кьр?

⁴ Рʹожәке, сәбра Йаһоԝа ида хьлаз бу. Ләма, әԝи Елйас шанд ԝәки фәрмана хԝә Аһаб у Изабелерʹа әʹлам бькә. Мала Аһаб гәрәке кʹокева бьһата ԛьрʹкьрьне. Аһаб сәва готьнед Елйас гәләк хәмгин бу. Ләма, Аһабе бабах хԝә бәр Хԝәде шкенанд (1 Пʹадшати 21:19-29).

5-6. Жь чь те кʹьфше ԝәки Аһаб жь дьл тʹобә нәкьр?

⁵ Рʹаст ә Аһаб хԝә бәр Хԝәде ньмьз кьр, йәкә кьред ԝи нишан дькьрьн кӧ әԝи жь дьл тʹобә нәкьрьбу. Мәсәлә, әԝи тьштәки нәдькьр ԝәки ԝәлате хԝә жь пʹутпʹарьстийе паԛьж кә. Ӧса жи, әԝи пьштгьрийа һʹәбандьна Йаһоԝа нәдькьр. Хенщи ве йәке, Аһаб бь щурʹәки майин жи нишан дькьр ԝәки әԝи жь дьл гӧне хԝә нәани рʹуйе хԝә.

⁶ Рʹожәке, Аһаб гази Йәһошәфат Пʹадша кьр, ԝәки тʹәви ԝи мьԛабьли Сурйайе шәрʹ бькә. Йәһошәфат пʹадшаки баш бу, йе кӧ хԝә дьспарт Йаһоԝа, ләма әԝи Аһабрʹа гот кӧ бьра әԝ пешийе жь пʹехәмбәрәки Йаһоԝа рʹебәрийе бьхԝазә. Серида, Аһаб әв йәк ԛәбул нәкьр. Әԝи гот: «Йәки дьн жи һәйә. Әм дькарьн жь Микайа кӧрʹе Йимла, бь рʹийа ԝи жи жь Хӧдан бьпьрсьн. Ле әз же һʹьз накьм, чьмки ль сәр мьн ԛәт пʹехәмбәртийа хере накә, ле пʹехәмбәртийа хьраб дькә». Диса жи, ԝана жь Микайа пьрси у әԝи бь рʹасти жи пʹехәмбәртийа хьраб Аһабрʹа гот. Дәԝса кӧ бахшандьна Йаһоԝа бьхԝазә, Аһаб Пʹадша Микайа пʹехәмбәр авитә кәле (1 Пʹадшати 22:7-9, 23, 27, ИМ). Ле Аһаб нькарьбу жь щәзайа Йаһоԝа бьрʹәвийа, кӧ жерʹа пешда һатьбу готьне, у Аһаб шәрʹда һатә кӧштьне (1 Пʹадшати 22:34-38).

7. Паши мьрьна Аһаб, Йаһоԝа дәрһәԛа ԝи чь гот?

⁷ Паши мьрьна Аһаб, Йаһоԝа әшкәрә кьр, ԝәки бәр чʹәʹве ԝи Аһаб йәки ча бу. Әв йәк кӧ Йәһошәфат тʹәви Аһаб һәвкʹари кьрьбу, Йаһоԝа хԝәш нәһат. Ләма, гава Йәһошәфат вәгәрʹийа мале, Йаһоԝа бь сайа Йәһу пʹехәмбәр ԝирʹа ӧса гот: «Бона тә, гәло аликʹарийа хьраба у жь йед кӧ Хӧдан дькәрьһьн [нәфрʹәт дькьн] һʹьзкьрьн һʹәԝщә йә?» (2 Дирок 19:1, 2). Һәла бьфькьрә: Һәгәр Аһаб жь дьл тʹобә кьра, гәло пʹехәмбәр ԝе бьгота ԝәки Аһаб йәки хьраб ә у Йаһоԝа нәфрʹәт дькә? Пешда Аһаб чьԛас пʹошман бу жи, әшкәрә йә, әԝи бь тʹәмами тʹобә нәкьр.

8. Сәрһатийа Аһаб дәрһәԛа тʹобәкьрьне чь мә һин дькә?

⁸ Әм дькарьн жь сәрһатийа Аһаб чь һин бьн? Гава Аһаб фәрмана Йаһоԝа бьһист, әԝи хԝә бәр Хԝәде ньмьз кьр. Әв йәк һьлбәт гавәкә баш бу. Ле паше, әԝи пе кьред хԝә нишан кьр, ԝәки жь дьл тʹобә нәкьрьбу. Әʹйан ә кӧ тʹобәкьрьн  тʹәне әв нинә, гава мәрьв сәва кьред хԝә пʹошман дьбә, ле һе зедә тьшт лазьм ә. Ԝәрә әм ньһа сәрһатикә дьн бьньһерʹьн, йа кӧ нишани мә дькә ԝәки тʹобәкьрьна рʹаст чь йә.

9. Мьнаш Пʹадша йәки ча бу?

⁹ Ԝәкә 200 сал шунда, Мьнаш бу пʹадше Щьһудайе. Ча те кʹьфше, әԝ жь Аһаб хьрабтьр бу. Кʹьтеба Пироз ӧса дьбежә: «Бона кӧ Хӧдан һерс бькә, чʹәʹвед ԝида зәʹф хьрабийа чекьр» (2 Дирок 33:1-9). Мәсәлә, Мьнаш горигәһед бона пʹута ава дькьр. Сәрда жи, әԝи пʹарьстгәһа Йаһоԝада стунәкә пироз дани, йа кӧ ча те кʹьфше симбола хӧдане бәрдарийе бу. Ӧса жи, әԝи сербази дькьр, у әԝи «зәʹф хуна бесущ рʹьжанд». Әԝи һәла һе кӧрʹед хԝә жи «агьрва дәрбаз кьр», демәк пʹутарʹа ԛӧрбан кьр (2 Пʹадшати 21:6, 7, 10, 11, 16, ИМ).

10. (а) Йаһоԝа ча Мьнаш щәза кьр? (б) Гәло Мьнаш жь Йаһоԝа щәза ԛәбул кьр?

¹⁰ Мина Аһаб, Мьнаш жи йәки сәрһʹьшк бу, у әԝи гӧһ нәдьда пʹехәмбәред Йаһоԝа. Хьлазийе, Йаһоԝа сәрокед ордийа пʹадше Асуре мьԛабьли Щьһудайе шанд, у Мьнаш «ль һʹәсьн хьстьн у бь дӧ ԛати зьнщирева гьредан у ԝи бьрьн Бабиле». Кʹьфш ә, паши кӧ Мьнаш ԝәлатәки хәрибда кʹәтә кәле, әԝ ль сәр кьред хԝә кʹур фькьри у «хԝә ль бәр Хԝәдайе бапиред хԝәва зәʹф ньмьз кьр». Ӧса жи, әԝи «жь Хԝәдайе хԝә Хӧданрʹа лава кьр» у «жерʹа дӧа кьр». Бәле, әв мере хьраб ида дьһатә гӧһастьне. Әԝи дәстпекьр Йаһоԝа ча «Хԝәдайе хԝә» һʹәсаб кә, у әԝи бәрдәԝам дькьр жь дьл Хԝәдерʹа дӧа кә (2 Дирок 33:10-13).

11. Ль гора 2 Дирок 33:15, 16, Мьнаш чаԝа избат кьр ԝәки әԝи жь дьл тʹобә кьрьбу?

¹¹ Ԝәʹдә шунда, Йаһоԝа гӧһ да дӧайед Мьнаш. Әԝи дит кӧ Мьнаш һатә гӧһастьне у әв йәк жь дӧайед ԝи әшкәрә бу. Ләма, Йаһоԝа гӧһ да ԝи у әԝ вәгәрʹанд сәр тʹәхте пʹадшатийе. Бәле, Мьнаш пе кьред хԝә избат кьр, ԝәки әԝи жь дьл тʹобә кьрьбу. Бь ве йәке әԝ жь Аһаб щӧдә бу, чьмки әԝи жийина хԝә гӧһаст. Әԝи дәстпекьр пʹутпʹарьсти бьдә һьлдане у пьштгьрийа һʹәбандьна рʹаст кьр (2 Дирок 33:15, 16 бьхунә). Мьнаш бь дәһа сала сәр малбәта хԝә, сәр әʹсьлзада у сәр щьмәʹта хԝә хьраб һʹӧкӧм кьрьбу. Ләма, ԝирʹа мерхаси у баԝәри лазьм бу, ԝәки шашийед хԝә рʹаст кә. Дьԛәԝьмә, нәвийе ԝи Йошийа бь сайа мәсәла ԝийә баш, бу пʹадшаки гәләк баш (2 Пʹадшати 22:1, 2).

12. Сәрһатийа Мьнаш дәрһәԛа тʹобәкьрьне чь мә һин дькә?

¹² Әм дькарьн жь сәрһатийа Мьнаш чь дәрс һин бьн? Әԝи ԛӧрʹәбуна хԝә шкенанд, хԝә бәр Йаһоԝа ньмьз кьр у  дӧакьрьнеда бахшандьн жь ԝи хԝәст. Сәрда, әԝи кьред хԝә жи рʹаст кьр. Мьнаш гәләк хирәт кьр ԝәки зьрара кӧ әԝи ани, бьдә һьлдане, у бь дьл у щан Йаһоԝа дьһʹәбанд. Ӧса жи әԝи али кәсед дьн кьр, ԝәки әԝана жи Йаһоԝа бьһʹәбиньн. Сәрһатийа Мьнаш дькарә дьлбинийе бьдә кәсед кӧ гӧнед гьран кьрьнә, чьмки әв сәрһати зәлал нишан дькә, ԝәки Йаһоԝа ԛәнщ ә у һазьр ә бьбахшинә мәрьва (Зәбур 86:5). Бәле, һәгәр кәсәк жь дьл тʹобә бькә, әԝ дькарә бе бахшандьне.

13. Гәло бәс ә кӧ кәсе гӧнәкʹар пʹошман бә? Мәсәле бинә.

¹³ Мьнаш нә тʹәне пʹошман бу бона гӧнед хԝә, ле әԝи гавед дьн жи авитьн. Әв йәк дәрһәԛа тʹобәкьрьне тьштәки фәрз нишан дькә. Ве мәсәле бьдә бәр чʹәʹве хԝә: Тӧ дьчи дькʹанәке ԝәки тотьк бькʹьрʹи, ле дькʹанчи дәԝсе һек дьдә дәсте тә. Гәло тӧйе ве йәке ԛәбул бьки? Һьлбәт на! Ле һәгәр дькʹанчи тәрʹа бьгота, ԝәки тотькеда һек ингредиента сәрәкә йә, әԝ йәк ԝе тә хԝәш бьһата у тәйе дәԝса тотьк һек һьлда? Һьлбәт на! Мина ве йәке, Йаһоԝа дьхԝазә кӧ кәсед гӧнәкʹар тʹобә бькьн. Һәгәр әԝана сәва гӧнед хԝә пʹошман бьн, әв йәк һьлбәт баш ә. Ле чьԛас әԝ пʹошман бьн жи, әв йәк бәс нинә. Демәк чь лазьм ә? Әм дькарьн щаба ве пьрсе жь мәтʹәлока Иса Мәсиһ бьстиньн.

14. Мәтʹәлока Исада, кӧрʹе ӧндабуйи дәстпекеда ча нишан кьр, ԝәки әԝ тʹобә дькә?

¹⁴ Луԛа 15:11-32-да, Иса Мәсиһ бәʹса хортәки кьр, йе кӧ мьԛабьли баве хԝә рʹабу у чу «ԝәлатәки дур». Ԝедәре әԝи бь жийинәкә хьраб у бенамус дьжит. Гава сәре ԝи кʹәтә бәлайе, әԝ сәр кьред хԝә кʹур фькьри. Әԝи фәʹм кьр, ԝәки жийина мала баве ԝида чьԛас хԝәш бу. Иса гот кӧ «әԝ сәр һʹьше хԝәда һат». Ахьрийеда, әԝи сафи кьр вәгәрʹә мала баве хԝә у жь баве хԝә бахшандьне бьхԝазә. Әв йәк кӧ әԝи фәʹм кьр, ԝәки чьԛас хьраби кьрийә, һьлбәт фәрз бу. Ле гәло әв йәк бәс бу? На. Лазьм бу кӧ әԝ әʹмре хԝә бьгӧһезә!

15. Кӧрʹе ӧндабуйи ча нишан кьр ԝәки бь рʹасти тʹобә кьрийә?

¹⁵ Кӧрʹе ӧндабуйи сәва кьред хԝә жь дьл тʹобә кьр. Ләма, әԝ рʹабу у вәгәрʹийа мале. Гава әԝ рʹасти баве хԝә һат, әԝи гот: «Баво, мьн бәр тә у әʹзмен гӧнә кьр. Әз иди нә һежайи кӧрʹтийа тә мә» (Луԛа 15:21). Тʹобәкьрьна ви хорти әшкәрә дькьр, ԝәки әԝи дьхԝәст достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа вәгәрʹинә. Ӧса жи, әԝи фәʹм кьр кӧ кьред ԝи дьле баве ԝи ешандьбун. Әԝ һазьр бу хәбатәкә гьран жи бькә, ԝәки баве ԝи диса жь ԝи рʹази бә. Әԝ һәла һе һазьр бу щәм баве  хԝә ча пʹаләки бьхәбьтә! (Луԛа 15:19) Ве мәтʹәлокеда чәнд дәрсед фәрз һәнә. Гава рʹуспийед щьвате дьхԝазьн фәʹм бькьн, һәла хушк йан бьраки кӧ гӧнәки гьран кьрийә, бь рʹасти тʹобә дькә йан на, ԝе баш бә әԝана дина хԝә бьдьн принсипед жь ве мәтʹәлоке.

16. Щарна чьрʹа рʹуспийарʹа чәтьн ә тедәрхьн һәла кәсәк бь рʹасти тʹобә дькә йан на?

¹⁶ Бона рʹуспийа һеса нинә тедәрхьн һәла кәсәки кӧ гӧнәки гьран кьрийә жь дьл тʹобә дькә йан на. Гәло чьрʹа? Рʹуспи нькарьн бьвиньн кӧ дьле мәрьвада чь һәйә, ләма жи ԝанрʹа избати лазьм ьн, йед кӧ әшкәрә дькьн һәла кәсе гӧнәкʹар кьред хԝә бь рʹасти нәфрʹәт дькә йан на. Щарна, дьбәкә кәсе гӧнәкʹар тьштәки һаԛас хьраб кьрийә, кӧ рʹуспийарʹа чәтьн ә баԝәр кьн ԝәки әԝ жь дьл тʹобә дькә.

17. (а) Чьрʹа тʹәне бәрхԝәкʹәтьн бона тʹобәкьрьна рʹаст бәс нинә? Мәсәле биньн. (б) Ль гора Мәтта 3:8 кәсе кӧ бь рʹасти тʹобә дькә, гәрәке чь бькә?

¹⁷ Ве мәсәле бьдә бәр чʹәʹве хԝә. Бьрак гәләк сала бенамусийе дькә. Дәԝса аликʹарийе бьхԝазә, әԝ бенамусийа хԝә жь жьна хԝә, жь һәвалед хԝә у жь рʹуспийа вәдьшерә. Ахьрийеда, кьред ԝи әʹйан дьбьн. Гава рʹуспи ԝирʹа дьбежьн, ԝәки щәм ԝан избат һәнә кӧ әԝи гӧнә кьрийә, әԝ гӧне хԝә ԛәбул дькә у һәла һе сәр рʹуйе ԝи жи те кʹьфше кӧ әԝ гәләк пʹошман дьбә. Ле гәло әв йәк бәс ә? Бона рʹуспийа һьлбәт бәс нинә кӧ кәсе гӧнәкʹар сәва кьред хԝә бәрхԝә кʹәвә. Әԝ нә тʹәне щарәке шаш бу у гӧнә кьр, ле әԝи гәләк сала гӧнед гьран  дькьр. Әԝ хԝәха нәчу бал рʹуспийа ԝәки гӧне хԝә бьдә рʹуйе хԝә, ле сәр гӧне хԝә һатә гьртьне. Ләма жи рʹуспи гәрәке избат бьн, һәла әԝи һьм фькьред хԝә һьм жи рʹабун-рʹуньштьна хԝә бь рʹасти гӧһастийә йан на (Мәтта  3:8 бьхунә). Дьбәкә епʹещә ԝәхт лазьм бә кӧ әԝ бе гӧһастьне. Дьԛәԝьмә, әԝ ԝәʹдәлу жь щьвате бе дәрхьстьне (1 Корьнтʹи 5:11-13; 6:9, 10).

18. (а) Кәсе кӧ жь щьвате һатийә дәрхьстьне, ча дькарә избат кә кӧ жь дьл тʹобә кьрийә? (б) Һәгәр әԝ бь рʹасти тʹобә бькә, ахьрийа ве йәке ԝе чь бә?

¹⁸ Һәгәр кәсе кӧ жь щьвате һатийә дәрхьстьне дьхԝазә нишан кә, ԝәки әԝ жь дьл тʹобә дькә, гәрәке әԝ һәрʹә һʹәму щьвина у ль гора ширәта рʹуспийа тʹьме дӧа бькә у Кʹьтеба Пироз леколин бькә. Ӧса жи, гәрәке әԝ хԝә жь тьштед ӧса дур бьгьрә, йед кӧ дькарьн ԝи диса бәрбь гӧна бьвьн. Һәгәр әԝ хирәт бькә достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа тʹәзәда ава бькә, Йаһоԝа ԝе бь тʹәмами бьбахшинә ԝи у рʹуспи ԝе ԝи вәгәрʹиньн щьвате. Һьлбәт лазьм ә кӧ рʹуспи бир нәкьн,  ԝәки дәрәща һәр кәси жь һәв щӧдә дьбә у гәрәке әԝана сәрт диԝане нәкьн.

19. Тʹобәкьрьна рʹаст чь те һʹәсабе? (Һәзәԛел 33:14-16)

¹⁹ Ча мә дит, тʹобәкьрьна рʹаст нә тʹәне әв ә гава мәрьв бона гӧне хԝә пʹошман дьбә. Хенщи ве йәке, лазьм ә ԝәки әԝ дьле хԝә у һʹьш-аԛьле хԝә бьгӧһезә у пе кьред хԝә ве йәке әʹйан кә. Бона ве йәке, гәрәке әԝ рʹийа хьраб бьһелә у вәгәрʹә бал Йаһоԝа (Һәзәԛел 33:14-16 бьхунә). Нета ԝийә сәрәкә гәрәке әԝ бә, ԝәки әԝ тʹәзәда бьбә досте Йаһоԝа.

20-21. Әм ча дькарьн али кәсе кӧ гӧнәки гьран кьрийә, бькьн?

²⁰ Иса дәрһәԛа хьзмәта хԝә тьштәки фәрз гот: «Әз нәһатьмә гази йед рʹаст кьм, ле гази гӧнәкʹара бона тʹобәйийе» (Луԛа 5:32). Ԝе баш бә ԝәки хԝәстьна мә жи әв бә. Бьдә бәр чʹәʹве хԝә, тә бьһист ԝәки достәки тә гӧнәки гьран кьрийә. Тӧ гәрәке чь бьки?

²¹ Һәгәр тӧ гӧне досте хԝә вәшери, әв йәк ԝе зьраре бьдә ԝи, чьмки Йаһоԝа һәр тьшти дьвинә, у әм нькарьн тьштәки жь ԝи вәшерьн (Мәтʹәлок 5:21, 22; 28:13). Ләма жи ԝе баш бә досте хԝәрʹа бежи, ԝәки әԝ жь рʹуспийа аликʹарийе бьхԝазә. Ле һәгәр әԝ дәрһәԛа гӧне хԝә рʹуспийарʹа нәбежә, гәрәке тӧ хԝәха рʹуспийарʹа бежи кӧ чь ԛәԝьмийә. Бь ве йәке тӧйе нишан ки ԝәки дьхԝази али ԝи бьки. Әв йәк гәләк фәрз ә, сәва кӧ әԝ достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа ӧнда нәкә!

22. Готара дьнда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

²² Ле һәгәр гӧне ԝи гәләк гьран ә у гәләк ԝәхт бәрдәԝам дькә, у рʹуспи сафи кьрьн ԝи жь щьвате дәрхьн, гәло әв йәк те һʹәсабе ԝәки рʹуспи берʹәʹм ьн? Готара дьнда әме бьвиньн кӧ Йаһоԝа чаԝа гӧнәкʹара бь дьлрʹәʹми ширәт у рʹаст дькә у әм ча дькарьн чʹәʹв бьдьнә ԝи.