1-2. Иса чь дьхԝәст бьгота бь гьлийед, кӧ Йуһʹәнна 4:35, 36-да ньвисар ьн?

ИСА бәр зәвийарʹа дәрбаз дьбә, кʹижан кӧ дьбәкә йед щәһ бун у тʹәзә шин дьбун (Йуһʹн. 4:3-6). Әԝ зәви ԝе ԝәкә чар мәһада зәр буна у дьрутьнерʹа һазьр буна. Ле әʹщебмайи йә Иса чьрʹа ӧса гот: «Чʹәʹвед хԝә вәкьн у дина хԝә бьдьнә зәвийа, әԝ чаԝа зәр бунә, дьрутьнерʹа һазьр ьн!» (Бьхунә Йуһʹәнна 4:35, 36.) Әԝи бь ԝан гьлийа чь дьхԝәст бьгота?

² Ча те кʹьфше Иса нә кӧ дәрһәԛа дьруна зәвийа дьгот, ле дьруна рʹӧһʹани. Дина хԝә бьдьне, һʹәта Иса әԝ гьли бьгота, чь ԛәԝьми. Рʹаст ә Щьһуйа хԝә жь мәрьвед Самәри дур дьгьртьн, ле Иса жьнәкә Самәрирʹа шәʹдәти да у әԝе гӧһ да ԝи! У чахе Иса дәрһәԛа зәвийед кӧ «дьрутьнерʹа һазьр» бун, хәбәр да, һьнге әʹлаләта Самәри, кӧ жь ве жьньке дәрһәԛа Иса пеһʹәсийабун, рʹеда бун, дьһатьн сәва ԝи бьвиньн у дәрһәԛа ԝи һе зедә пебьһʹәсьн (Йуһʹн. 4:9, 39-42). Леколинкʹарәки Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа ве ԛәԝьмандьне дьбежә: «Әԝ йәк кӧ щьмәʹт зу һатьн щәм Иса сәва ԝи бьбьһен . . . дьда кʹьфше кӧ әԝана мина зәвийе гьһишти һазьр бун сәва нандьруне».

3. Һәрге ньһерʹандьна ԝә сәр мәрьва мина йа Иса бә, әԝ йәк ча ԝе али ԝә бькә, кӧ бьбьнә мьзгинванед һе баш?

³ Ле һун ча дьньһерʹьн сәр ԝан мәрьва, кʹижанарʹа һун шәʹдәтийе дьдьн? Һун жи сәр ԝан ӧса дьньһерʹьн, чаԝа зәвийед дьрутьнерʹа һазьр? Һәрге һун сәр ԝана ӧса бьньһерʹьн, һуне бьгьһижьнә се нета: Йа пешьн, һуне һе бь хирәт хьзмәт бькьн, чьмки ԝәхте дьрутьне гәләк накʹьшинә, у ԝәʹдә гәрәке бадиһәԝа нәйе хәрщкьрьне. Йа дӧда, һуне шабуне бьстиньн, гава бьвиньн кӧ мәрьв ча гӧһ дьдьнә мьзгинийе. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Мәрьв ԝәхте дьрутьнерʹа ша дьбьн» (Иша. 9:3, ДТʹ). У йа сьсийа, һуне сәр һʹәму мәрьва ӧса бьньһерʹьн ча сәр хушк-бьра, у һуне  щурʹе бәлакьрьна мьзгинийе бьгӧһезьн, сәва бьгьһиньнә дьле ԝан.

4. Әме ве готареда дәрһәԛа Паԝлос чь шеԝьр кьн?

⁴ Иса нәдьфькьри, ԝәки Самәри тʹӧ щар ԝе нәбьнә шагьртед ԝи, чаԝа кӧ дьбәкә һьнә шагьртед ԝи дьфькьрин. Чьрʹа? Чьмки әԝ баԝәр бу, ԝәки әԝана дькарьн бьбьнә шагьртед ԝи. Әм жи гәрәке сәр мәрьвед мьһала хԝәда ӧса бьньһерʹьн. Ве йәкеда Паԝлосе шанди мәрʹа мәсәләкә баш һиштийә. Әм чь дькарьн жь ԝи һин бьн? Ве готареда әме шеԝьр кьн, кӧ чахе әԝи шәʹдәти дьда 1) ча тедәрдьхьст кӧ әԝана чь баԝәр дькьн, 2) ча сәрва дьчу кӧ чь ԝанрʹа һʹәԝас ә, у 3) чьрʹа баԝәр дькьр кӧ әԝана дькарьн бьбьнә шагьртед Иса.

5. Чьрʹа Паԝлос Щьһуйед кʹьништеда фәʹм дькьр?

⁵ Паԝлос кʹьништед Щьһуйада гәләк щар шәʹдәти дьда. Мәсәлә, кʹьништа Тʹесалоникида, әԝ «се рʹожед шәмийе [Щьһуйарʹа] дькʹәтә хәбәрдане», у жь ньвисара ԝанрʹа шьровәдькьр (Кʹар. Шанд. 17:1, 2). Паԝлосрʹа һеса бу кʹьништада шәʹдәтийе бьдә, чьмки әԝ хԝәха Щьһу бу у нава ԝанда мәзьн бьбу (Кʹар. Шанд. 26:4, 5). Әԝи Щьһу рʹьнд нас дькьрьн, ләма жи дькарьбу аза тʹәви ԝан хәбәр дә (Фили. 3:4, 5).

6. Мәрьвед жь мәйдана бажаре Атʹинайе, чьда щӧдә дьбун жь мәрьвед кʹьништеда?

⁶ Чахе Паԝлос жь дьжмьна рʹәвийа, әԝ чу Тʹесалонике, паше жи Бәройайе, у ахьрийе чу Атʹинайе. Ԝедәре жи әԝи «кʹьништеда щьһу у йунанед хԝәдебаԝәррʹа . . . дькʹәтә хәбәрдане» (Кʹар. Шанд. 17:17). Ле чахе Паԝлос чу мәйдана бажер сәва хьзмәт кә, әԝ ида рʹасти щурʹә-щурʹә мәрьва һат. Һьнәк жь ԝан философ у пʹутпарьст бун, йед кӧ дьфькьрин, ԝәки Паԝлос «һинкьрьна ну» бәла дькә. Ԝана жерʹа дьгот: «Тӧ тьштед хәриб мә дьди бьһистьне» (Кʹар. Шанд. 17:18-20).

7. Ль гора Кʹаред Шандийа 17:22, 23, Паԝлос ча щурʹе бәлакьрьна мьзгинийе гӧһаст?

⁷ Бьхунә Кʹаред Шандийа 17:22, 23. Паԝлос тʹәви пʹутпарьстед Атʹинайеда щурʹәки майин хәбәр да, нә кӧ чаԝа тʹәви Щьһуйед жь кʹьниште. Чьрʹа? Ча те кʹьфше Паԝлос дьфькьри дәрһәԛа ве йәке, кӧ Атʹини чь баԝәр дькьн. Әԝи рʹьнд дина хԝә дайе дор-бәре ԝи чь бу, у әʹдәтед дине мәрьва чь щурʹәйи нә. Ль гора ве йәке, Паԝлос тедәрхьст кӧ әԝана жь Ньвисаред Пироз чьда дькарьн тʹәви ԝи ԛайил бьн, у бь ван тьшта хәбәрдана хԝә дәстпекьр. Леколинкʹарәки Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Паԝлос чаԝа Мәсиһийе Щьһу, фәʹм дькьр, ԝәки Атʹинайед пʹутпарьст Хԝәдейе ‹рʹаст›, демәк Хԝәдейе  Щьһуйа у Мәсиһийа, наһʹәбиньн. Ле йәкә әԝи ԝанрʹа да кʹьфше, кӧ әԝ Хԝәде, дәрһәԛа кʹижани әԝ шәʹдәтийе дьдә, бь рʹасти ԝанрʹа хәриб нинә». Бәле, Паԝлос тʹьме чахе лазьм бу щурʹе хәбәрдана хԝә дьгӧһаст. Әԝи Атʹинарʹа гот, ԝәки әԝ чь кӧ ԝанрʹа дьбежә жь «Хԝәдейе Нәнас» ә, кʹижан кӧ әԝана дьһʹәбиньн. Рʹаст ә пʹутпарьста Ньвисаред Пироз ньзаньбун, ле Паԝлос нәдьфькьри ԝәки әԝана ԝе тʹӧ щар нькарьбьн бьбьнә Мәсиһи. Дәԝсе, әԝи һʹәсаб дькьр, ԝәки әԝана мина зәвийед зәрбуйи, дьрунерʹа һазьр ьн, у чахе лазьм бу әԝи щурʹе бәлакьрьна мьзгинийе дьгӧһаст.

8. а) Чь дькарә али ԝә бькә кӧ тедәрхьн һәла мәрьвед мьһала ԝәда чь баԝәр дькьн? б) Һун ча дькарьн щаба ԝи мәрьви бьдьн, кʹижан дьбежә кӧ әԝ сәр дине хԝә йә?

⁸ Мина Паԝлос дина хԝә бьдьне дор-бәре мәрьва. Дина хԝә бьдьнә ԝан тьшта, чь кӧ нишан дькьн, ԝәки мәрьвед мьһала ԝәда чь баԝәр дькьн. Бәʹса хәбәре, дәр-доре хԝәйе мале чь щурʹәйи йә? Наве ԝи, кʹьнщ, хәмьландьн йан жи хәбәрдана ԝи дәрһәԛа дине ԝи чь дьдә кʹьфше? Дьбәкә әԝ ԝәрʹа бежә, кӧ әԝ сәр дине хԝә йә. Дәрәща ӧсада, пешәнгәкә мәхсус бь наве Флутура, ӧса щаба ԝан дьдә: «Әз нәһатьмә зоре ԝә бькьм кӧ һун жь дине хԝә дәркʹәвьн, ле әз һатьмә, ԝәки ԝәрʹа гьли кьм дәрһәԛа . . .».

9. Һун тʹәви мәрьве баԝәрмәнд сәр һʹиме чь дькарьн хәбәрдане дәстпекьн?

⁹ Һун тʹәви мәрьве баԝәрмәнд дәрһәԛа чь дькарьн хәбәр дьн? Бьфькьрьн кӧ әԝ кәс чьда ԝе тʹәви ԝә ԛайил бә. Бәʹса хәбәре, әԝ Хԝәдеки дьһʹәбинә, Иса ча пʹехәмбәр һʹәсаб дькә, йан жи әԝ баԝәр дькә, ԝәки әм дьжин ԝәхтәки ӧсада, кӧ зутьрәке хьраби ԝе бе һьлдане. Әԝ ԝе чьда тʹәви ԝә ԛайил бә, һәма сәр һʹиме ве йәке жи ԝирʹа дәстпекьн мьзгинийа жь Кʹьтеба Пироз гьли кьн, у ӧса кӧ жерʹа һʹәԝас бә.

10. Әм гәрәке чь бькьн, у чьрʹа?

¹⁰ Бир нәкьн, ԝәки мәрьв дьбәкә һʹәму тьшти баԝәр нәкьн, чь кӧ дине ԝан һин дькә. Ләма жи чахе һун дьвиньн дине мерьв чь йә, ԝе баш бә һун ӧса жи тедәрхьн кӧ әԝ хԝәха чь баԝәр дькә. Девид кӧ Австралйайеда пешәнге мәхсус ә, дьбежә: «Гәләк мәрьв философийе тʹәв дине хԝә дьхьн». Доналта жь Албанйайе дьбежә: «Һьнәк жь ԝан, рʹасти кʹижана әз тем, дьбежьн ԝәки дине ԝан һәйә, ле паше дьбежьн, ԝәки бь рʹасти әԝана Хԝәде баԝәр накьн». Бьре кӧ Әргентинайеда мисйонер ә, дина хԝә дайе, ԝәки һьнәкед кӧ дьбежьн Сейәканә баԝәр дькьн, бь рʹасти баԝәр накьн ԝәки Бав, Кӧрʹ, у рʹӧһʹе пироз Хԝәдек ә. Әԝ дьбежә: «Чахе әз ве йәке бир накьм, мьнрʹа дьһа һеса йә зьман ԝанрʹа бьвиньм». Ләма жи лазьм ә тʹьме тедәрхьн, кӧ мәрьв бь рʹасти  чь баԝәр дькьн. У паше мина Паԝлос һуне «бона һʹәмуйа» бькʹәвьнә «һʹале һәр кәси» (1 Корн. 9:19-23).

11. Ль гора Кʹаред Шандийа 14:14-17, Паԝлос ча щурʹе бәлакьрьна мьзгинийе гӧһаст, сәва щьмәʹта Листрайерʹа һʹәԝас у фәʹмдари бә?

¹¹ Бьхунә Кʹаред Шандийа 14:14-17. Паԝлос дина хԝә дьдайе, кӧ гӧһдарванед ԝирʹа чь ԝе һʹәԝас бә, у ль гора ве йәке әԝи щурʹе хәбәрдана хԝә дьгӧһаст. Мәсәлә, әʹлаләта Листрайе, тʹәви кʹижана Паԝлос хәбәр да, Ньвисаред Пироз рʹьнд ньзаньбун. Ләма жи Паԝлос тʹәви ԝан ӧса хәбәр дьда, ԝәки ԝанрʹа фәʹмдари бә. Әԝи дәрһәԛа тʹер-тʹьжәбуна бәре әʹрде хәбәр да у кӧ мәрьв ӧса һатьнә әʹфьрандьне, ԝәки жь әʹмьре хԝә ләзәте бьстиньн. Әԝи мәсәлә у гьлийед ӧса дьда хәбате, кӧ гӧһдарванед ԝи зу у һеса фәʹм кьн.

12. Һун ча дькарьн пебьһʹәсьн кӧ мәрьварʹа чь һʹәԝас ә у ль гора ве йәке щурʹе бәлакьрьна мьзгинийе бьгӧһезьн?

¹² Сәрԝахт бьн кӧ тедәрхьн һәла бона мәрьвед мьһала ԝәда чь һʹәԝас ә, у ль гора ве йәке щурʹе бәлакьрьна мьзгинийе бьгӧһезьн. Ле чахе кәсәк рʹасти ԝә те, йан һун незики мала кәсәки дьбьн, һун ча дькарьн тедәрхьн, кӧ ԝе чь жерʹа һʹәԝас бә? Дина хԝә бьдьнә һәр тьшти, бәʹса хәбәре, дьбәкә әԝ бахчә бещәр дькә, йан әʹрәба хԝә чедькә, йан жи тьштед дьн дькә. Һун дькарьн хәбәрдане дәстпекьн дәрһәԛа шьхӧле ԝи (Йуһʹн. 4:7). Һәла һе жи кʹьнще мерьв дькарә нишан кә, кӧ әԝ чь мьләт ә, йан пʹеше ԝи чь йә, йан жи кʹижан кʹома спорти бәгәм дькә. Густаво гьли дькә: «Мьн тʹәви гәдәки 19 сали хәбәрдан дәстпекьр дәрһәԛа кʹьнща ԝи, сәр кʹижани шькле дәнгбежәки навдар һәбу. Мьн дәрһәԛа ве йәке же пьрси, у әԝи мьнрʹа гьли кьр, кӧ чьрʹа ԝи дәнгбежи бәгәм дькә. Ахьрийа ве хәбәрдане әԝ бу, кӧ әԝи гәдәйи һинбуна Кʹьтеба Пироз дәстпекьр, у ньһа әԝ бьре мә йә».

13. Һун ча дькарьн дәрһәԛа һинбуна Кʹьтеба Пироз ӧса хәбәр дьн, ԝәки һʹәԝаса мәрьва пешда бе?

¹³ Чахе һун мәрьва тʹәглиф дькьн кӧ һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз бьн, ӧса бькьн кӧ ԝанрʹа һʹәԝас бә у әʹйан кьн, кӧ әԝ  һинбун ԝе чь кʹаре бьдә ԝан (Йуһʹн. 4:13-15). Щарәке хушкәк наве кʹижане Һестер ә, чахе чу мал бь мал хьзмәт кә, жьнькәке ле тʹәглифи мала хԝә кьр. Һестере дит кӧ сәр диԝар документ дардакьри йә, кʹижане дьда кʹьфше, ԝәки әԝ жьньк професор ә у хԝәндьна бьльнд хьлаз кьрийә. Һестере хәбәрдана хԝәда гот, ԝәки әм жи мәрьва һин дькьн бь сайа һинбуна Кʹьтеба Пироз у щьвата. Әԝ жьньк ԛайил бу, ԝәки Кʹьтеба Пироз һин бә, рʹожа дьн һатә сәр щьвате, у ԝәʹдә шунда һатә сәр щьвата мәзьн, ле саләк шунда һатә ньхӧмандьне. Ԝе баш бә һун пьрсе бьдьнә хԝә: «Ԝан мәрьварʹа кʹижанарʹа әз сәрледана дькьм, ԝе чь һʹәԝас бә? Әз ча дькарьм һʹәԝаса ԝан пешда биньм, сәва әԝана һинбуна Кʹьтеба Пироз дәстпекьн?»

14. Һун ча дькарьн һинбуна Кʹьтеба Пироз ль гора һʹәԝще мәрьва дәрбаз кьн?

¹⁴ Чахе һун тʹәви кәсәки һинбуна Кʹьтеба Пироз дәстпедькьн, башԛә хԝәрʹа һазьр бьн бона һинбуне, у ԝәʹде һазьрбуне һьлдьн һʹәсаб кӧ әԝ мәрьв чь щурʹәйи йә, әԝ ча дьжи у ԝе чь жерʹа һʹәԝас бә. Ӧса жи бьфькьрьн кӧ һун кʹижан рʹеза бьхуньн, кʹижан видео нишан кьн, у кʹижан мәсәла бьдьнә хәбате, сәва рʹастийед Кʹьтеба Пироз шьровәкьн. Пьрсе бьдьнә хԝә: «Илаһи чь ԝе ԝи кәси хԝәш бе у дьле ԝи бьгьрә»? (Мәтʹлк. 16:23) Албанйайеда, жьнькәк кӧ тʹәви пешәнгәкә мәхсус наве кʹижане Флора йә, һин дьбу, жерʹа гот: «Әз нькарьм баԝәр кьм, кӧ мьри ԝе рʹабьн». Ле Флора ләз нәкʹәт кӧ ве йәкеда ле бьдә баԝәркьрьне. Әԝ гьли дькә: «Әз дьфькьрим, ԝәки пешийа кӧ әԝ ве йәке баԝәр кә, лазьм ә ԝи Хԝәдейи нас кә, кʹижан соз дьдә кӧ мьри ԝе рʹабьн». Һьнгеда, ԝәʹде һәр һинбуне, Флора дина ԝе дьда сәр һʹьзкьрьн, билани у ԛәԝата Йаһоԝа. Ахьрийеда әԝе жьньке һинкьрьна дәрһәԛа рʹабуна мьрийа баԝәр кьр. Әԝ ньһа Шәʹде Йаһоԝа йә у хьзмәтийеда хирәт ә.

15. Ль гора Кʹаред Шандийа 17:16-18, Паԝлос чьрʹа жь рʹабун-рʹуньштьна Атʹина әʹщьз бьбу, ле чьрʹа йәкә әԝи бәрдәԝам дькьр ԝанрʹа шәʹдәтийе бьдә?

¹⁵ Бьхунә Кʹаред Шандийа 17:16-18. Паԝлос тʹӧ щар нәдьфькьри, ԝәки мәрьвед Атʹини ԝе нәбьнә шагьртед Иса, чьмки бажаре ԝан бь пʹута, бенамусийе, у философийа пʹутпарьста тʹьжә бу. Әԝи бәрдәԝам дькьр ԝанрʹа шәʹдәтийе бьдә һьнге жи, гава ԝана әԝ беһӧрмәт дькьрьн. Паԝлос хԝәха һʹәта кӧ бьбуйа Мәсиһи, дькʹьфьри, дьзеранд у нәйарти дькьр (1 Тимтʹ. 1:13). Чаԝа Иса баԝәр дькьр, ԝәки Паԝлос дькарә бьбә шагьрте ԝи, ӧса жи Паԝлос баԝәр дькьр, ԝәки Атʹини дькарьн бенә сәр рʹийа рʹаст. У әԝ ньһерʹандьна ԝи пʹучʹ нибу (Кʹар. Шанд. 9:13-15; 17:34).

16-17. Чь дьдә кʹьфше ԝәки щурʹә-щурʹә мәрьв дькарьн бьбьнә шагьртед Мәсиһ? Мәсәле биньн.

¹⁶ Ԛьрʹна йәкеда, мәрьвед жь щурʹә-щурʹә мьләта дьбунә шагьртед Иса. Чахе Паԝлос Мәсиһийед Корьнтʹирʹа нәʹмә ньвиси, әԝи гот кӧ һьнәкед жь ԝан бәре ԛачах бун у бенамусийа мьрʹдарʹ дькьрьн. Паше әԝи ԝанрʹа гот: «Жь ԝә һьнәк ӧса бун. Ле һун жь гӧна һатьнә шуштьне» (1 Корн. 6:9-11). Ле ԝәйе ԛә баԝәр кьра, кӧ әԝ мәрьв дькарьн бенә гӧһастьне у бьбьн шагьртед Мәсиһ?

¹⁷ Иро гәләк мәрьв һазьр ьн гӧһастьна бькьн, сәва бьбьнә шагьртед Мәсиһ. Мәсәлә, Австралйайеда пешәнгәкә мәхсус бь наве Йукина фәʹм кьр, ԝәки рʹасти жи һʹәму щурʹә мәрьв дькарьн мьзгинийе ԛәбул кьн. Щарәке, идара кʹьрʹин-фьротана авайада, кәчʹькәк пе тату бу у кʹьнще гәләк фьрә хԝәкьрьбу. Йукина дьбежә: «Пешийе мьн хԝә дьгьрт, ле паше әз тʹәви ԝе кʹәтьмә хәбәрдане. Мьн тедәрхьст ԝәки әԝ Кʹьтеба Пироз ԛимәт дькә, чьмки  һьнә татуйед ԝе рʹезед жь Зәбур бун!» Әԝе ԛизьке дәстпекьр һинбуна Кʹьтеба Пироз у дьһатә сәр щьвате. *

18. Чьрʹа әм гәрәке мәрьва сущдар нәкьн?

¹⁸ Гәло чахе Иса гот ԝәки зәви бона нандьруне һазьр ьн, әԝи дьхԝәст бьгота, кӧ гәләк мәрьв ԝе пәй ԝи һәрʹьн? На. Кʹьтеба Пирозда һатә пʹехәмбәртикьрьне, ԝәки һьндьк мәрьв ԝе баԝәрийа хԝә ԝи биньн (Йуһʹн. 12:37, 38). У һьн жи Иса дькарьбу дьле мәрьва бьдита (Мәт. 9:4). Ле йәкә әԝи һʹьш-аԛьле хԝә датани сәр ԝан һьнәка, йед кӧ ԝи баԝәр кьрана, һьн жи бь хирәт һәр кәсирʹа дәрһәԛа Хԝәде һин дькьр. Әм мина Иса нькарьн дьла бьвиньн, ләма жи әм тʹӧ щар нькарьн мьһаләке йан мәрьвәки сущдар кьн, у бьфькьрьн кӧ ԝе нәбьнә шагьртед Иса. Дәԝсе, әм гәрәке сәр мәрьва ӧса бьньһерʹьн ча сәр хушк-бьра. Марк, мисйонер жь Буркина Фасо, гот: «Әԝ мәрьв дәрһәԛа кʹижана әз дьфькьрьм, кӧ ԝе рʹӧһʹанида пешда һәрʹьн, һинбуне дьдьнә сәкьнандьне, ле сәр кʹижана әз дьфькьрьм, ԝәки ԝе нәхԝазьн пешда һәрʹьн, әԝана рʹьнд пешда дьчьн. Әз жь ве йәке һин бум, ԝәки дьһа баш ә, бьһельн ԝәки ве йәкеда рʹӧһʹе Йаһоԝа рʹебәрийе мә бькә».

19. Әм сәр мәрьвед мьһала хԝәда гәрәке ча бьньһерʹьн?

¹⁹ Аликива дькарә бе кʹьфше, ԝәки мьһала мәда мәрьвед кӧ мина гәньме һазьр ьн бона дьруне, һьндьк ьн. Ле бир нәкьн, ԝәки Иса готә шагьртед хԝә, кӧ зәви зәр бунә, демәк һазьр ьн бона нандьруне. Мәрьв дькарьн бенә гӧһастьне у бьбьнә шагьртед Мәсиһ. Йаһоԝа хԝәха баԝәр дькә, кӧ мәрьвед жь мьһала мә дькарьн бенә сәр рʹийа рʹаст, у ԝана һʹәсаб дькә ча «тьштед бьрумәт», демәк ԛимәт (Һаг. 2:7). Һәрге әм сәр мәрьва ӧса бьньһерʹьн ча Йаһоԝа у Иса дьньһерʹьн, әме дәрһәԛа ԝан мәрьва һе зедә пебьһʹәсьн. Һьнге әԝ мәрьв нә кӧ ԝе мәрʹа хәриб бьн, ле әме ԝана һʹәсаб кьн ча хушк-бьред ахьрийе.