СӘРА отʹахеда сәкьнийә у дәр-доре хԝә дьньһерʹә. Әв кʹӧлфәтәкә жь Рʹӧһьлата Навин, йа кӧ бәдәԝ у бәрбьчʹәʹв ә. Гәло әԝ мәдәкьрийә? Һәрге ӧса бьбуйа жи, фәʹмдарийә чьма. Ве отʹахева гәләк тьшт гьредайи йә. Әԝ у мере ԝейи һʹьзкьри, демәк Бьраһим ве маледа гәләк ԝәхт тʹәвайи бәхтәԝарийеда дәрбаз кьрьнә. * Әԝана тʹәвайи мала хԝә саз кьрьнә.

Әԝана дь шәһәре Урда дьжитьн, бажарәки пешдачуйи кʹидәре кӧ гәләк пешәкʹар, һоста у базьрган һәбун. Ләма жи ԝедәре гьшк дәԝләмәнд бун. Ле мала Сәрайе сәва ԝе нә тʹәне мал бу, кʹидәре кӧ әԝе тьштед хԝә хԝәй дькьр. Ль вьр әԝе у мере ԝе, шабун у дьлтәнгийа хԝә һәврʹа гьли дькьрьн. Һәма вьра жи әԝана гәләк дӧа дькьрьн Хԝәдайе хԝә Йаһоԝарʹа. Һәмьки гәләк мәʹнийед Сәрайе һәбун, кӧ чьма әԝе әв щи ӧса һʹьз дькьр.

Ле йәкә Сәра һазьр бу бьһишта әв һʹәму тьшт, чь кӧ ԝерʹа гәләк ԛимәт бу. Сәра йа кӧ ԝәкә 60 сали бу, гәрәке рʹе кʹәта у бьчуйа щийе нәнас, кʹидәре кӧ әԝ ԝе хофийеда у чәтьнайада бьжита. Әԝе нә жи заньбу кӧ ԝе бькарьбә пашда ԝәгәрʹә мала хԝә йан на. Гәло чь әԝ һелан кьр, кӧ жийина хԝә ӧса педа бьгӧһезә? У жь баԝәрийа ве кʹӧлфәте әм иро чь дькарьн һин бьн?

Дьбә кӧ Сәра дь Урда мәзьн бу. Иро дәԝса ԝи бажари, тʹәне кәвьр-кочʹьк манә. Ле рʹожед Сәрайеда, гәмийед базьргана жь дурва дьһатьн у сәр чʹәʹме Фьратрʹа дәрбаз дьбун. Әван гәмийа тʹәви хԝә гәләк тьштед ԛимәт сәва фьротане дьанинә ви бажаре пешдачуйи. Гәләк мәрьв дьщьвийан ль сәр кʹучʹед тәнгә ви шәһәри, гәми жи бандереда дьсәкьнин, у ль базара тʹьжә тьштед сәва фьротане бун. Бьдә бәр чʹәʹве хԝә кӧ Сәра дь ви шәһәре ԛәрәбальхда дьжит, әв гәләк щара дьһатә ве базаре у әԝе гәләк мәрьв жи нас дькьр. Бе шьк әван мәрьва жи Сәра рʹьнд нас дькьрьн, чьмки әԝ кʹӧлфәтәкә бәрбьчʹәʹв у бәдәԝ бу. Малбәта ԝейә мәзьн жи дь ви шәһәрида дьжит.

Жь Кʹьтеба Пироз Сәра әʹйан ә ча кʹӧлфәта бь баԝәрийа мәзьн. Ле вьра найе готьне дәрһәԛа баԝәрийа ԝе һьндва хӧдайе һиве, йе кӧ дь Урда гәләк бәлабуйи бу. Бьрща кӧ ви хӧданирʹа һатьбу чекьрьне, сәр бажеррʹа хӧйа дьбу. Ле Сәра Хԝәдайе рʹаст Йаһоԝа, дьһʹәбанд. Дь Кʹьтеба Пирозда найе готьне кӧ әԝе чь щурʹәйи баԝәрийа хԝә Хԝәдайе рʹаст ани. Баве ԝе, ԝәхтәки пʹутпʹарьст бу. Сәрайе, Бьраһим станд, мере кӧ 10 сала ԝе мәзтьр бу * (Дәстпебун 17:17). Зутьрәке Бьраһим бу «баве һʹәму» баԝәрмәнда (Рʹомайи 4:11). Әԝана тʹәвайи зәԝаща баш у ԛайим саз кьрьн. Ԝана ԛәдьре һәв дьгьрт, дьле хԝә һәврʹа вәдькьрьн у һәвкʹари дькьрьн сәва кӧ тʹәвайи проблемед хԝә сафи кьн. Ле һе фәрз әԝ ә кӧ әԝана гәләк Хԝәде һʹьз дькьрьн, ләма жи һәләԛәтийа ԝан тʹәви һәв ӧса баш бу.

 Сәрайе мере хԝәйи әʹзиз гәләк һʹьз дькьр, у әԝана дь Урда незики пьсмамед хԝә дьжитьн. Гәләк ԝәхт пешийа ве йәке, әԝана рʹасти чәтьнайики һатьн, чь кӧ ԝана дьлтәнг кьр. Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ Сәра «бебәр бу у зарʹ нәданин» (Дәстпебун 11:30). Ԝан чаха ль гора ԛәйдед ԝан, һʹале Сәрайе гәләк хьраб бу. Ле йәкә Сәра амьн ма Хԝәдайе хԝәрʹа у мере хԝәрʹа. Кӧрʹе бьре Бьраһим бь наве Лут, дьбә кӧ сәва ԝан ԝәк кӧрʹ бу. Әԝана хԝәрʹа бь жийина хԝә дьжитьн һʹәта рʹожәке, чахе һʹәму тьшт һатә гӧһастьне.

Бьраһим ләзә-ләз бь шабун те щәм Сәрайе. Ԝирʹа чәтьн ә хԝәха баԝәр бькә ве йәке чь кӧ ԛәԝьми. Хԝәдайе ԝан бәр кʹижани кӧ әԝана сәре хԝә датанин, ԝива әʹйан бу у бь мьлйакʹәтәки тʹәви ԝи хәбәр да! Һәла бьдә бәр чʹәʹве хԝә Сәрайе, йе кӧ бь әʹщебмайи зур дьбә ль мере хԝә дьньһерʹә у жь ԝи пьрс дькә: «Әԝи чь тәрʹа гот? Һиви тә дькьм, гьли кә!» Дьбә кӧ Бьраһим пешийе рʹуньшт, һʹьше хԝә тʹопи сәр һәв кьр; паше әԝи готә Сәрайе, ԝәки Йаһоԝа гот: «Жь ԝәлат у мьләте хԝә бьԛәтә у һәрʹә ԝи ԝәлате кӧ әзе нишани тә кьм» (Кʹаред Шандийа 7:2, 3). Паши ве йәке ча емосийед ԝан һьнәк дәрбаз бун, ԝана дәстпекьр кʹур бьфькьрьн сәр тʹәмийа Йаһоԝа. Әԝана гәрәке жийина хԝәйә рʹьһʹәт у баш бьһиштана у ԝәк хәриб бьжитана! Гәло Сәра ԝе ԛайил бә? Бьраһим зур дьбә ль чʹәʹвед ԝе дьньһерʹә, һәла әԝе чь бежә. Әԝе һазьр бә пьштгьрийа Бьраһим бькә у жийина хԝә ӧса бьгӧһезә?

Әԝ бьжартьна бәр кʹижани кӧ Сәра сәкьни бу, дьбә кӧ мәрʹа һьнәки нәфәʹмдари йә. Дьԛәԝьмә әм дьфькьрьн, ԝәки «Хԝәде тʹӧ щара жь мьн у жь һәвалзәԝаще мьн нәхԝәстийә тьштед ӧса бькьн!» Чь жи һәбә, һәр кәс жь мә тʹьме бәрбь бьжартьне сәкьнийә. Әм дьнйакә ӧсада дьжин, йе кӧ мә һелан дькә, рʹьһʹәтийе йан жи бехофийа хԝә дайньн сәр щийе пешьн. Ле Кʹьтеба Пироз мә һелан дькә бьжартьнәкә дьн бькьн, демәк кӧ бәре пешьн тьштед рʹӧһʹани бьгәрʹьн. Әв те һʹәсабе кӧ сәва мә гәрәке даһа фәрз бә дьле Хԝәде ша кьн, нә кӧ хԝә (Мәтта 6:33). Чахе әм дьфькьрьн ль сәр ве йәке чь кӧ Сәрайе кьр, ԝе баш бә жь хԝә бьпьрсьн, «Жийина хԝәда әз кʹижан бьжартьне дькьм?»

Һʹәта кӧ Сәрайе тьшт тʹоп дькьрьн у һазьр дькьрьн, әԝ бәрбь бьжартьнәкә чәтьн сәкьни бу, кӧ чь бьһелә у чь һьлдә. Әԝе нькарьбу хԝәрʹа һьлда тьштед мәзьн, чьмки сәва кʹәра у дәва әԝ ԝе гьран буйа. Демәк әԝе гәрәке тʹәне әԝ тьшт һьлда, чь кӧ сәва жийина хәриби даһа керһати буйа. Бе шьк әԝана гәрәке гәләк һәбука хԝә бьфротана йан жи бьдана кәсәки. У әԝе ида ԝе нькарьбуйа бажаре пешдачуйида бьжи, йан жи һәрʹә базаре сәва гәньм, гошт, емиш, кʹьнщ у тьштед дьн бькʹьрә.

Дьбә кӧ сәва Сәрайе һеса нибу мала хԝә бьһелә. Ль гора леколина археолога һатә кʹьфше, кӧ гәләк малед бажаре Ур, дәԝләмәнд бун у баш бун сәва жийине. Демәк Сәрайе бь рʹасти жи гәрәке тьштәки  лапи баш бьһишта. Малед һьнәкада гәләк отʹах һәбун, ӧса жи канийед ава тʹәмьз у лулед аве. Һәла һе ԝан малада жи йед кӧ гәләк дәԝләмәнд нибун, бани у диԝаред рʹьнд чекьри һәбун, ӧса жи дәрийед ԝан кӧ дьһатнә кʹьлиткьрьне. Ле гәло чадьрада ԝана ԝе бькарьбуйа ӧса бе хоф хԝәрʹа бьжита у нәтьрсийа кӧ дьз бькʹәвьнә чадьра ԝан? Йан жи ԝана ԝе бькарьбуйа жь шера, пьльнга, гӧра у һʹьрчʹа хԝә хԝәй кьрана, йед кӧ ԝан чаха дь ԝан щийада гәләк бун?

Ле малбәта ԝан? Гәло Сәра жь кʹе гәрәке бьԛәтийа у дур бьчуйа? Фәрмана Хԝәде «жь ԝәлат у мьләте хԝә ... һәрʹә», бь рʹасти жи Сәрайерʹа ԝе гәләк чәтьн буйа. Дьбәкә хушк-бьред ԝе кʹӧлфәте һәбун, ӧса жи зарʹед хушк-бьред ԝе, хал, хати, ап, мәтʹ, кʹижана кӧ әԝе гәләк һʹьз дькьрьн у кʹижана кӧ дьԛәԝьмә ԝе ида тʹӧ щар нәдита. Ле диса жи Сәра нәсәкьни у рʹож бь рʹож сәва чуйине һазьр дьбу.

Сәрайе дина хԝә нәда ԝан чәтьнайа, әԝе тьштед кӧ лазьм бун тʹоп кьр у һазьр бу, ԝәки рʹожа кʹьфшкьрида рʹе кʹәвә. Тераһ жи, мәзьне малбәта ԝан ԝәкә 200 салийа хԝәда, тʹәви Бьраһим у Сәрайе рʹе кʹәт (Дәстпебун 11:31). Һәмьки Сәрайе гәләк тьшт дькьр, сәва кӧ мьԛати баве хԝәйи кал бә. Лут жи гӧрʹа Йаһоԝа кьр, тʹәви ԝана «жь ԝәлате кʹьлданийа дәркʹәт ль Һʹаране ма» (Кʹаред Шандийа 7:4).

Пешийе кʹарване ԝан чу бәрбь Һаране, йе кӧ ԝәкә 1 000 километр алийе бакʹӧр-роавайеда бу, у әԝана бәрбь Фьрате дьчун. Дь Һаранеда әԝана сәр һьнә ԝәʹдә щиԝар бун. Ԝи чахи дьбә кӧ Тераһ ида гәләк ԛьдум кʹәтьбу, у нькарьбу тʹәви ԝан рʹийа хԝә бәрдәԝам кә. Ләма жи әԝана ль вьр ман, һʹәта кӧ Тераһ 205 салийа хԝәда мьр. Пешийа ԝе йәке Йаһоԝа диса тʹәви Бьраһим хәбәр дабу у готьбу, кӧ әԝ гәрәке жь ви щи дәркʹәвә у һәрʹә щийе кӧ Йаһоԝа ԝе ԝирʹа нишан кә. Ньһа ида Хԝәде диса тьштәкә һʹәԝас соз дабу: «Әзе тә бькьмә мьләтәки мәзьн» (Дәстпебун 12:2-4). Ле чахе әԝана жь Һаране дәркʹәтьн, Бьраһим ида 75 сали бу, Сәра жи 65 сали бу у зарʹед ԝан тʹӧнә бун. Гәло чь щурʹәйи жь Бьраһим мьләтәки мәзьн ԝе чебуйа? Гәло Бьраһим ԝе жьнәкә дьн хԝәрʹа бинә? Дь ԝан чахада зәԝаща полигами (пʹьрʹәжьни) гәләк бәлабуйи бу, у дьбә кӧ Сәра дәрһәԛа ве йәке жи һьнәки бәрхԝәдькʹәт.

Чь жи һәбуйа, ԝана Һаран һишт у рʹийа хԝә бәрдәԝам кьрьн. Һәла дина хԝә бьдьн кӧ ижар кʹи тʹәви ԝан бун. Дь сәрһатийеда те готьне ԝәки Бьраһим һәбука хԝәйә ԛазанщкьри у «һʹәму нәфсед хԝәйә Һʹаранеда һьлдан» (Дәстпебун 12:5). Ле әԝ чь мәрьв бун? Дьбә кӧ хӧламед ԝи бун. Бе шьк Бьраһим у Сәрайе дәрһәԛа баԝәрийа хԝә ԝанарʹа гьли дькьрьн, йед кӧ һазьр бун гӧһ бьдьнә ԝан. Һьнә Щьһуйед бәре дьготьн кӧ әԝ мәрьв дәрһәԛа кʹижана кӧ дь ван рʹезада те готьне нәщьһу бун. Ле әԝана диса жи тʹәви Бьраһим у Сәрайе Йаһоԝа дьһʹәбандьн. Һәрге ӧса бу, демәк баԝәрийа ԛайим йа Сәрайе даһа әԝ дьшьданд, чахе әԝе дәрһәԛа Хԝәдайе хԝә у баԝәрийа хԝә йед дьненарʹа гьли дькьр. Гәләк фәрз ә кӧ әм бьфькьрьн сәр мәсәла Сәрайе, чьмки әм дьжин ԝәʹдәки ӧсада, кʹидәре кӧ баԝәрийа гәләка тʹӧнә. Чахе тӧ тьштәки баш жь Кʹьтеба Пироз педьһʹәси, тӧ дькари дәрһәԛа ве йәке йед дьненарʹа жи гьли ки.

Паши ԝе йәке чаԝа кӧ әԝана жь чʹәме Фьрат дәрбаз бун, дьбәкә 14 Нисане бӧ сала 1943 Б.Д.М. кӧ әԝана чун алийе башуре, ль ԝи әʹрди кʹижан кӧ Йаһоԝа ԝанарʹа соз дабу (Дәркʹәтьн 12:40, 41). Бьдә бәр чʹәʹве хԝә кӧ Сәра дәр-доре хԝә дьньһерʹә ль ви щийе бәдәԝ бь щурʹә-щурʹә шинкайа у һәва тʹәмьз. Незики дара мәзьнә Морәһ, бәр Шьхәме, Йаһоԝа диса Бьраһимрʹа хӧйа бу у гот: «Әзе ви ԝәлати бьдьмә зӧрʹәта тә». Сәва Бьраһим хәбәра «зӧрʹәт» тьштәкә мӧһим бу! Әве йәке дьбәкә кьрә бира ԝи бахче Адәне, кʹидәре кӧ Йаһоԝа пʹехәмбәрти кьр кӧ рʹожәке зӧрʹәтәк ԝе Шәйтʹан кʹӧта кә. Йаһоԝа ида Бьраһимрʹа готьбу, ԝәки мьләте кӧ ԝе жь ԝи пешда бе, рʹе вәкә сәва кӧ һʹәму мәрьвед сәр тʹәмамийа дьнйайе бенә кʹәрәм кьрьне (Дәстпебун 3:15; 12:2, 3, 6, 7).

Бьраһим малбәта хԝәԝа һини ви щийи нәһатьбун. Чахе хәлайи-щәлайи кʹәтә Кʹәнане, Бьраһим сафи кьр, кӧ малбәта хԝә бьвә алийе башуре ль Мьсьре. Бьраһим фәʹм дькьр кӧ ль Мьсьре ԝе чәтьнайед ԝан һәбьн. Ләма жи әԝи Сәрайерʹа хәбәр дабу: «Ва йә, әз заньм кӧ тӧ жьнәкә бәрбьчʹәʹвә бәдәԝ и, гава мьсьри тә бьбиньн, ԝе бежьн: ‹Әва жьна ԝи йә›, ԝе мьн бькӧжьн у тә сах бьһельн. Ԝәрә ве ԛәнщийе бькә, бежә кӧ тӧ хушка мьн и, ԝәки бона хатьре тә мьнрʹа ԛәнщи же бе у пе тә әз сах бьминьм» (Дәстпебун 12:10-13). Гәло чьма Бьраһим әв йәк жь Сәрайе хԝәст?

 Һьнә мәрьвед критик дьбежьн кӧ Бьраһим йәки дәрәԝин у тьрсонәк бу, ле бь рʹасти әв йәк ӧса нинә. Сәра бь рʹасти жи алийе бавда хушка Бьраһимә һәлал бу. Ләма жи гьлийед Бьраһимда тьштәкә логики һәбу. Бьраһим у Сәрайе заньбун кӧ чьԛас фәрз ә ԛьрара Йаһоԝа дәрһәԛа зӧрʹәте создайи у мьләте тʹәзә, бе сери. Ләма жи сәва Бьраһим бехофи гәләк фәрз бу. Хенщи ԝе йәке һьнә археолог дьбежьн кӧ ԝан чаха сәрԝеред Мьсьре һәрге жьна кәсәки бәгәм кьрана, хԝәрʹа һьлдьдан у меред ԝан жи дькӧштьн. Ләма жи Бьраһим бь аԛьлани хԝә кʹьфш кьр, у Сәрайе жи бь мьлукти сафикьрьна ԝирʹа ԛайил бу.

Паше дәрәща ӧса ԛәԝьми чь кӧ әʹшкәрә да кʹьфше, ԝәки Бьраһим рʹаст бу; һьнә ԝәзир-ԝәкʹилед Фьрәԝьн, чʹәʹв бәрданә бәдәԝийа Сәрайе, чь кӧ сәва салийед ԝе тьштәкә әʹщебмайи бу. Әԝана дәрһәԛа Сәрайе Фьрәԝьнрʹа гьли кьрьн, у әԝи жи әʹмьр кьр кӧ Сәрайе биньн щәм ԝи! Дьбә кӧ Бьраһим жь бо ве йәке гәләк бәрхԝәдькʹәт у Сәра жь бо ве йәке дьтьрсийа. Ле кʹьфш ә кӧ щәм Фьрәԝьн ԛәдьре Сәрайе дьгьртьн ча меванәкә һежа, нә кӧ ча дил. Дьбә кӧ Фьрәԝьн дьхԝәст дьле ԝе бькʹьрә у бь дәԝләмәндтийа хԝә ль сәр ԝе һʹӧкӧм кә. У паше һәмьки әԝи дьхԝәст «бьре» ԝерʹа хәбәр да, сәва кӧ Сәрайе жьнти бьстинә (Дәстпебун 12:14-16).

Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә кӧ Сәра жь ԛәсьра Фьрәԝьн ль дәр-доре хԝә әʹрде Мьсьре дьньһерʹә. Гәло әԝ ньһа чь ль сәр хԝә тʹәхмин дькә, гава диса дьжи маләкә бь диԝара авакьри, мала бь банийе рʹьнд, у бь хԝарьна баш у тʹер-тʹьжә кӧ бәр ԝе датанин? Гәло, Сәра кʹәтә бәр байе жийина дәԝләмәнд, чь кӧ һьмбәри жийина Урда лап баш у дәԝләмәнд бу? Дә бьдьнә һʹәсабе хԝә, кӧ Шәйтʹан ԝе чьԛас ша буйа, һәрге Сәра бьфькьрйа кӧ жь Бьраһим бьԛәтә у бьбә жьна Фьрәԝьн! Ле Сәрайе тьштед ӧса нәкьр. Сәрайе малхе хԝәрʹа, зәԝаща хԝәрʹа у Хԝәдайе хԝәрʹа амьн бу. Хԝәзьл иро һәр мәрьве зәԝьщи йан меркьри, амьнйа ӧса хԝәй кьрана! Чʹәʹв бьдә мәсәла амьнийа Сәрайе һәләԛәтийа хԝәда тʹәви мәрьвед хԝәйә һʹьзкьри у тʹәви һәвалед хԝә.

Йаһоԝа Сәрайе параст у ԛәзийед гьран ани сәре Фьрәԝьн у мала ԝи. Чахе Фьрәԝьн пеһʹәсийа кӧ Сәра жьна Бьраһим ә, әԝи Сәрайе пашда вәгәрʹанд щәм Бьраһим у гот кӧ әԝана тʹәмамийа малбәта хԝәва жь Мьсьрә дәркʹәвьн (Дәстпебун 12:17-20). Ньһа Бьраһим чьԛас ша йә пашда бьстинә жьна хԝәйә дәлал! Бькә бира хԝә кӧ Бьраһим бь һʹьзкьрьн готә ԝе: «Әз заньм кӧ тӧ жьнәкә бәрбьчʹәʹвә бәдәԝ и». Ле әԝ ԛимәт дькьр бәдәԝийа дьн нав Сәрайеда, демәк бәдәԝийа дьле ԝе. Бь рʹасти жи Сәра дьле хԝәда бәдәԝ бу, у Йаһоԝа һәма әве йәке дьшекьринә (1 Пәтрус 3:1-5). Әв һәйә бәдәԝийа ӧса, чь кӧ һәр кәс жь мә дькарә нав хԝәда пешда бинә. Һәрге әм дь жийина хԝәда тьштед рʹӧһʹани датиньн сәр щийе пешьн, нә кӧ һәбуке, у мәрийарʹа гьли дькьн дәрһәԛа Хԝәде ӧса жи бь амьни хԝә ль нормед Хԝәдейи нав-намусийе дьгьрьн, әме бькарьбьн чʹәʹв бьдьнә Сәрайе.