Дәрбази һондоре буйин

Дәрбази навәроке буйин

Ширәткьрьн Һʹьзкьрьна Хԝәде Әʹйан Дькә

Ширәткьрьн Һʹьзкьрьна Хԝәде Әʹйан Дькә

«Хӧдан кʹе һʹьз дькә, ԝи ширәт дькә» (ИБРН. 12:6).

КʹЬЛАМЕД: 123, 86

1. Кʹьтеба Пирозда ширәткьрьн ча те шьровәкьрьне?

ЧАХЕ һун дьбьһен хәбәра «ширәткьрьн», һун чь дьдьнә бәр чʹәʹве хԝә? Кʹьтеба Пироз дьбежә, ԝәки ширәткьрьн тʹьме бона кʹара мә йә, у гәләк щар Кʹьтеба Пирозда тʹәви хәбәра ширәткьрьн ньвисар ә хәбәред занәбун, билани, һʹьзкьрьн у әʹмьр (Мәтʹлк. 1:2-7; 4:11-13). Гәло чьрʹа? Чьмки ширәткьрьна Хԝәде әʹйан дькә һʹьзкьрьна ԝи һьндава мә у хԝәстьна ԝи, кӧ әм һʹәта-һʹәтайе бьжин (Ибрн. 12:6). Рʹаст ә щара щәза жи дькʹәвә нава ширәткьрьна ԝи, ле йәкә әԝ тʹӧ щар сәрт у берʹәʹм щәза накә. Бь рʹасти хәбәра ширәткьрьн һʹәчʹи зәʹф те һʹәсабе һинкьрьн, мәсәлә чахе де йан бав зарʹа хԝәйә һʹьзкьри мәзьн дькә у һин дькә.

2, 3. Чаԝа һьн һинкьрьн һьн жи щәза дькʹәвә нава ширәткьрьне? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

2 Дина хԝә бьдьнә ве мәсәле: Гәдәки бьчʹук бь наве Щони пе тʹопе дькʹәвә мале. Дийа ԝи жерʹа дьбежә: «Щони, нә мьн тәрʹа гот малда пе тʹопе нәлизә! Тӧйе тьштәки бьшкени». Ле зарʹ гӧһ надә дийа хԝә, диса дьлизә у ньшкева тʹоп кодька гӧла дькʹәвә у кодьк дьшке. Һьнге де ԝе чаԝа кӧрʹе хԝә ширәт кә? Әԝе һьн ԝи һин кә у һьн жи һьнәки щәза бькә. Әԝе кӧрʹе хԝәрʹа шьровәкә, ԝәки әԝи тьштәки нәрʹаст кьр. Ӧса жи әԝе жерʹа шьровәкә кӧ чьрʹа аԛьлайи йә гӧрʹа де-бава бькә у гӧһ бьдә ширәта, чьмки бона кʹара ԝи нә. Паше, сәва әве йәке зарʹе һе рʹьнд бьдә фәʹмкьрьне, де ԝе сафи кә кӧ ԝи щәза кә, бәʹса хәбәре, сәр һьнә ԝәхт изьне нәдә Щон, ԝәки пе тʹопе бьлизә. Бь ве йәке Щон ԝе фәʹм бькә, ԝәки чахе әԝ гӧрʹа де-бавда нибә, әԝ ԝе бәред хьраб бьчьнә.

3 Әм Мәсиһи, нәфәред «мала Хԝәде» нә (1 Тимтʹ. 3:15). Әм заньн кӧ изьна Йаһоԝа һәйә принсипа дайнә. Ле чахе әм принсипед ԝи найньн сери, әԝ мә бь һʹьзкьрьн ширәт дькә у рʹаст дькә. Ӧса жи, чахе әм жь кьред хԝә ахьрийа хьраб дьстиньн, ширәткьрьна Йаһоԝа дькарә бинә бира мә, ԝәки чьԛас фәрз ә гӧрʹа Баве хԝәйи әʹзманада бьн (Галт. 6:7). Хԝәде мә һʹьз дькә у дьхԝазә әм кӧл-дәрда нәкʹьшиньн (1 Пәт. 5:6, 7).

4. а) Йаһоԝа кʹижан һинкьрьне кʹәрәм дькә? б) Ве готареда әме чь шеԝьр кьн?

4 Чахе әм сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз зарʹа хԝә ширәт кьн йан жи ԝи мәрьви, тʹәви кʹижани әм һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз дькьн, ӧса әм али ԝан дькьн кӧ бьбьнә шагьртед Иса. Бәле, Хәбәра Хԝәде әԝ һәйә һащәтәкә сәрәкә бона һинкьрьне, у әԝ али мә дькә, кӧ әм «рʹастийеда» ширәт кьн. Ӧса зарʹ йан жи йе кӧ Кʹьтеба Пироз һин дьбә, ԝе бькарьбә «һʹәму тʹәмийед» кӧ Иса дайә мә фәʹм кә у бинә сери (2 Тимтʹ. 3:16; Мәт. 28:19, 20). Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки әм мәрьва ӧса һин кьн, ԝәки әԝана жи бькарьбьн али йед дьн бькьн, сәва бьбьнә шагьртед Мәсиһ. (Бьхунә Тито 2:11-14.) Ԝәрә әм ньһа шеԝьр кьн щаба ԝан се пьрсед фәрз: 1) Чаԝа ширәткьрьна Йаһоԝа әʹйан дькә кӧ әԝ мә һʹьз дькә? 2) Әм чь дәрсе дькарьн һин бьн жь мәрьвед бәре, йед кӧ алийе Йаһоԝада һатьнә ширәткьрьне? 3) Чахе әм кәсәки ширәт у рʹаст дькьн, чаԝа әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә Йаһоԝа у Кӧрʹе ԝи?

ХԜӘДЕ БЬ ҺʹЬЗКЬРЬНЕ ШИРӘТ ДЬКӘ

5. Чаԝа ширәткьрьнеда һʹьзкьрьна Йаһоԝа һьндава мә те кʹьфше?

5 Йаһоԝа мә рʹаст дькә, һин дькә у ширәт дькә, чьмки әԝ мә һʹьз дькә у дьхԝазә әм һʹьзкьрьна ԝида у сәр рʹийа жийине бьминьн (1 Йуһʹн. 4:16). Әԝ тʹӧ щар мә беһӧрмәт йан жи ньмьз накә (Мәтʹлк. 12:18). Дәԝсе, Йаһоԝа мә ԛимәт дькә, у дина хԝә дьдә хәйсәт-һʹӧнӧред мәйи баш, у азайе дьдә мә. Ле чахе әм ширәта дьстиньн жь Хәбәра ԝи, жь әʹдәбйәтед сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз, жь де-бава кӧ Мәсиһи нә, йан жи жь рʹуспийед щьвате, гәло әм һʹәсаб дькьн, ԝәки әԝ һʹьзкьрьна Хԝәде йә һьндава мә? Чахе әм гавәкә нәрʹаст давежьн у дьбәкә һаш пе жи тʹӧнә нә, ле рʹуспи бь нәрми у бь дьл дьхԝазьн мә рʹаст кьн, бь рʹасти әԝ йәк әʹйанкьрьна һʹьзкьрьна Йаһоԝа йә һьндава мә (Галт. 6:1).

6. Чаԝа ширәткьрьна Йаһоԝада һʹьзкьрьн те кʹьфше, һәрге жи кәсәк щабдарийед хԝә ӧнда дькә?

6 Щара ширәткьрьнеда тʹәне ширәт у рʹасткьрьн нинә. Һәрге кәсәк гӧне гьран кьрийә, әԝ ԝе щьватеда щабдарийа ӧнда кә. Ле ве йәкеда жи һʹьзкьрьна Йаһоԝа те кʹьфше. Бәʹса хәбәре, чахе кәсәк щабдарийед хԝә ӧнда дькә, әԝ йәк дькарә али ԝи бькә кӧ бьфькьрә чьԛас фәрз ә тʹьме һинбуна шәхси дәрбаз кә, сәр бьфькьрә, у дӧа бькә. Ԝи щурʹәйи әԝ дькарә рʹӧһʹанида пешда һәрʹә у ԛәԝи бә (Зәб. 19:7). Ԝәʹдә дәрбаз дьбә, у әԝ мәрьв дькарә пашда щабдарийа бьстинә. Ле һәрге жи мәрьв жь щьвате те дәрхьстьне, әв йәк жи һʹьзкьрьна Йаһоԝа әʹйан дькә, чьмки ӧса щьват жь һʹӧкӧме хьраб тʹәмьз дьминә (1 Корн. 5:6, 7, 11). Хԝәде тʹьме бь һәԛийе ширәт дькә у щәза дькә, ләма жи мәрьве кӧ жь щьвате һатийә дәрхьстьне, фәʹм дькә кӧ гӧне гьран кьрийә. Әԝ йәк дькарә ԝи һелан кә, кӧ гӧне хԝә бинә рʹуйе хԝә (Кʹар. Шанд. 3:19).

ӘԜИ ШИРӘТКЬРЬНА ЙАҺОԜА ԚӘБУЛ КЬР У КʹАР СТАНД

7. Шәбна кʹе бу, у әԝи кʹижан һʹӧнӧре хьраб нав хԝәда пешда ани?

7 Сәва кӧ фәʹм кьн ширәткьрьн чьԛас фәрз ә, әме дәрһәԛа дӧ мәрьва шеԝьр кьн, кʹижан кӧ жь Йаһоԝа һатьнә ширәткьрьне. Әԝ һәнә Шәбна, йе кӧ ԝәʹде Һьзԛийа Пʹадшада дьжит у бьраки мә бь наве Граһам. Шәбна щийе бьльнд дьгьрт чьмки «ль сәр мала ԛьрал бу», дьԛәԝьмә сәр мала Һьзԛийа (Иша. 22:15). Ле йазьх әԝ бу йәки бабах у ԛӧрʹә у дьхԝәст гьшк ԝи һӧрмәт кьн. Әԝи бона хԝә һәла һе жи тʹьрба бьһа кʹола у пе әʹрәбед бьһа рʹумәта хԝә дьгәрʹийа (Иша. 22:16-18).

Чахе әм бь мьлукти ньһерʹандьна хԝә дьгӧһезьн, әм кʹәрәмед Хԝәде дьстиньн (Бьньһерʹә абзаса 8-10)

8. Йаһоԝа ча Шәбна ширәт кьр, у ча әԝи ширәткьрьна Хԝәде ԛәбул кьр?

8 Бәле, Шәбна рʹумәта хԝә дьгәрʹийа, ләма Хԝәде әԝ жь щийе ԝи авит у Елйаким да дәԝса ԝи (Иша. 22:19-21). Әԝ йәк ԛәԝьми чахе Пʹадше Асуре Санһәриб мьԛабьли Оршәлиме дәркʹәт. Һьнәк ԝәʹдә шунда, әԝи пʹадшайи мәрьвед хԝә тʹәви ордийа мәзьн шанд, сәва кӧ Щьһуйа бьтьрсинә у Һьзԛийа бьхальфинә (2 Пʹадш. 18:17-25). Елйаким һатә шандьне ԝәки тʹәви мәрьва хәбәр дә. Әԝ тʹәви дӧ мәрьва чу, у йәк жь ԝан Шәбна бу, кӧ ида ча аликʹарчи хьзмәт дькьр. Жь ве йәке те кʹьфше, ԝәки Шәбна чахе щийе хԝәйи бьльнд ӧнда кьр, һерс нәкʹәт у нәбу йәки зӧлм. Әʹйан ә кӧ әԝи бь мьлукти щабдарийа нәбьльнд ԛәбул кьр. Ԝәки ӧса нә, әм чь дькарьн һин бьн жь ве сәрһатийе? Ԝәрә әм се дәрса шеԝьр кьн.

9-11. а) Әм кʹижан дәрсәкә фәрз һин дьбьн жь сәрһатийа Шәбна? б) Чь ԝә хԝәш те ве йәкеда кӧ Йаһоԝа ча бу һьндава Шәбна?

9 Йа пешийе, Шәбна щийе хԝә ӧнда кьр. Жь сәрһатийа ԝи әм һин дьбьн, ԝәки «бәри ԝеранбуне кʹӧбари те» (Мәтʹлк. 16:18). Һәрге щьватеда щабдарийед тә һәнә, дьбәкә щабдарийед мәзьн жи, тӧйе мьлук бьмини? Тӧйе сәва һәр пʹешкʹешәке, йан жи сәва тьштед кӧ тә пе аликʹарийа Йаһоԝа кьрийә, шькьрийе бьди Хԝәде? (1 Корн. 4:7). Паԝлосе шанди ньвиси: «Ԝә һәр кәсирʹа дьбежьм: Чьԛас жь ԝә дькʹәвә, жь ԝе зедәтьр нәфькьрьн, ле сәр хԝә бьн» (Рʹом. 12:3).

10 Йа дӧда, Йаһоԝа чахе Шәбна щәза кьр, бь ве йәке да кʹьфше кӧ баԝәр дькә, ԝәки Шәбна дькарә алийе башда бе гӧһастьне (Мәтʹлк. 3:11, 12). Әԝ мәсәләкә гәләк баш ә бона ԝан, йед кӧ щьватеда щабдари ӧнда кьрьнә. Әԝана дәԝса кӧ һерс кʹәвьн у бьхәйидьн, дькарьн бәрдәԝам кьн бь дьл у щан Йаһоԝарʹа хьзмәт бькьн. Әԝ мәрьв гәрәке ширәткьрьн у рʹасткьрьна Йаһоԝа һʹәсаб кьн ча һʹьзкьрьна һьндава ԝан. Бир нәкьн кӧ һәрге әм мьлук бьминьн, Баве мә ԝе әʹсәйи мә кʹәрәм кә. (Бьхунә 1 Пәтрус 5:6, 7.) Һәрге әм дәсте Йаһоԝада нәрм бьн, һьнге ширәткьрьна ԝийә бь һʹьзкьрьн ԝе алийе башда мә бьгӧһезә.

11 Йа сьсийа, әм дәрсәкә фәрз һин дьбьн жь ве йәке, кӧ Йаһоԝа ча бу һьндава Шәбна. Бәʹса хәбәре, де-бав йан жи рʹуспийед щьвате, дькарьн дәрсе хԝәрʹа һин бьн. Дәрс әԝ ә: Чахе Йаһоԝа мә рʹаст дькә, әԝ дьдә кʹьфше ԝәки гӧнә бәр чʹәʹве ԝи рʹәш ә, ле йәкә әԝ ӧса жи нишан дькә кӧ әԝ бона ԝи мәрьви хәм дькә у нав ԝида тьштед баш дьвинә. Һәрге һун де-бав ьн йан жи рʹуспи нә, чахе һун кәсәки ширәт кьн, чʹәʹв бьдьнә Йаһоԝа у тьштед баш бьвиньн нав ԝи мәрьвида (Щьһуд. 22, 23).

12-14. а) Һьнәк чаԝа хԝә кʹьфш дькьн чахе Йаһоԝа ԝана ширәт у рʹаст дькә? б) Хәбәра Хԝәде ча али бьраки кьр кӧ ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезә, у ахьрийа ԝе йәке чь бу?

12 Сәд һʹәйф, ле щара һьнә мәрьва чахе рʹаст дькьн, у ширәт дькьн, ӧса дьле ԝан дьшке, кӧ һәла һе жи жь Хԝәде у щьмәʹта ԝи дур дькʹәвьн (Ибрн. 3:12, 13). Ле гәло әв те һʹәсабе ԝәки йед ӧса нькарьн диса вәгәрʹьн? Дина хԝә бьдьнә сәрһатийа Граһам. Әԝ жь щьвате һатьбу дәрхьстьне, ԝәʹдә дәрбаз бу әԝ диса бу Шәʹде Йаһоԝа, ле паше рʹӧһʹанида сьст бу. Һьнә сал дәрбаз бун, әԝи жь рʹуспийе кӧ тʹәви ԝи һәвалти дькьр, хԝәст кӧ тʹәви ԝи һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз кә.

13 Әв рʹуспи дькә бира хԝә: «Граһам һьнәки ԛӧрʹә бу. Әԝ тʹәви рʹуспийа ԛайил нибу, йе кӧ сафи кьрьн ԝәки әԝ жь щьвате бе дәрхьстьне. Паше чахе мә чәнд щара тʹәви ԝи һинбун дәрбаз кьр, мә дәрһәԛа ԛӧрʹәбуне чәнд рʹез шеԝьр кьр. Граһам пе Хәбәра Хԝәде ча бежи хԝә нәйникерʹа ньһерʹи, у чь кӧ әԝи дит ԝи хԝәш нәһат! Әԝе йәке ԝи лаптә гӧһаст! Чахе әԝи фәʹм кьр кӧ ԛӧрʹәбуне ԝи кор кьрийә у ньһерʹандьна ԝийә нәрʹаст проблема ԝи бу, әԝи дәрберʹа дәстпекьр алийе башда бе гӧһастьне. Әԝ тʹьме дьһатә щьвате, Хәбәра Хԝәде леколин дькьр, у хԝәрʹа кьрә хәйсәт һәр рʹож дӧа бькә. Әԝи ӧса жи ча малхе мале алийе рʹӧһʹанида аликʹари дьда нәфәред хԝә, у әве йәке дьле жьн-зарʹед ԝи гәләк ша кьр» (Луԛа 6:41, 42; Аԛуб 1:23-25).

14 Әԝ рʹуспи гьлийед хԝә бәрдәԝам дькә: «Рʹожәке, Граһам мьнрʹа гьлийед ӧса гот, кӧ гәләк дьле мьн гьрт. Әԝи гот: ‹Гәләк сал ә кӧ әз рʹастийе заньм, у мьн һәла һе ча пешәнг жи хьзмәт кьрийә. Ле тʹәне ньһа әз дькарьм һʹәлал бежьм, ԝәки әз Йаһоԝа һʹьз дькьм›. Ԝәʹдә шунда әԝи щьватеда шьхӧл станд кӧ бона микрофоне щабдар бә, у әԝи бь дьл у щан әв шьхӧл ԛәбул кьр. Мәсәла ԝи әз һин кьрьм, ԝәки чахе мәрьв хԝә бәр Хԝәде мьлук дькә у ширәтед ԝи ԛәбул дькә, Хԝәде ԝи гәләк кʹәрәм дькә!»

ЧʹӘʹВ БЬДЬНӘ ХԜӘДЕ У ИСА ЧАХЕ КӘСӘКИ ШИРӘТ ДЬКЬН

15. Һәрге әм дьхԝазьн кӧ ширәткьрьна мә ԛәбул кьн, әм гәрәке чь бькьн?

15 Сәва бьбьнә дәрсдаред баш, пешийе әм гәрәке бьбьнә шагьртед баш (1 Тимтʹ. 4:15, 16). Бь ԝи щурʹәйи, һәрге щабдарийа ԝә һәйә кӧ кәсәки ширәт у рʹаст кьн, һун гәрәке мьлук бьн у рʹебәрийа Йаһоԝа ԛәбул кьн. Чахе мәрьв бьвиньн кӧ һун ӧса дькьн, әԝана ԝе ԛәдьре ԝә бьгьрьн у һе бь дьл ширәтед ԝә ԛәбул кьн. Жь мәсәла Иса әм дькарьн гәләк тьшт һин бьн, ԝәрә әм дәрһәԛа ве йәке шеԝьр кьн.

16. Дәрһәԛа ширәткьрьне әм чь дәрсе жь Иса һин дьбьн?

16 Иса тʹьме гӧрʹа Баве хԝә дькьр, һьнге жи гава жерʹа чәтьн бу (Мәт. 26:39). Әԝи бона һинкьрьн у биланийе, шькьри дьда Баве хԝә (Йуһʹн. 5:19, 30). Иса мьлук у гӧрʹа Хԝәдеда бу, ләма мәрьвед дьлсах бәрбь ԝи дьһатьн. Әԝ дәрсдарәки дьлшәԝат бу у мәрьва хԝәш дьһат бал ԝи һин бьн. (Бьхунә Луԛа 4:22.) Гьлийед ԝийи һʹәйф дьле ԝан мәрьва рʹьһʹәт дькьрьн, йед кӧ мина ԛамише пʹәрчʹьԛи у пʹьлта кӧ ведьсийа бун (Мәт. 12:20). Һәла һе жи чахе сәбьра Иса дьһатә щерʹьбандьне, әԝ бь һʹьзкьрьн у нәрм бу. Әԝ йәк әшкәрә те кʹьфше чахе шандийед ԝи ԛӧрʹәбун у хԝәһʹьзи данә кʹьфше (Марԛ. 9:33-37; Луԛа 22:24-27).

17. Кʹижан һʹӧнӧред баш ԝе али рʹуспийа бькьн, сәва бьбьн шьванед баш нава щьмәʹта Хԝәдеда?

17 Чахе бьред щабдар сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз кәсәки ширәт дькьн, әԝана гәрәке чʹәʹв бьдьнә Мәсиһ. Ԝи щурʹәйи әԝана ԝе нишан кьн кӧ дьхԝазьн Хԝәде у Кӧрʹе ԝи рʹебәрийе ԝан бькьн. Паԝлосе шанди ньвиси: «Шьвантийе ԝи кәрийе пәзе Хԝәдейи ль бәр хԝә бькьн, нә кӧ бе дьл, ле бь дьл у щан ӧса хԝәй кьн, чаԝа Хԝәде дьхԝазә, нә кӧ бона кʹара хԝә, ле бь рʹәзәдьли, нә кӧ ль сәр йед кӧ пʹара ԝә кʹәтьнә һʹӧкӧм кьн, ле нәхше ԛәнщ нишани кери кьн» (1 Пәт. 5:2-4). Ләма жи бьред щабдар йед кӧ бь дьл гӧрʹа Хԝәде у Мәсиһ дькьн, һьн хԝәха кʹаре дьстиньн, һьн жи али кʹе дькьн әԝана жи дьстиньн (Иша. 32:1, 2, 17, 18).

18. а) Йаһоԝа жь де-бава чь дәʹԝа дькә? б) Хԝәде ча али де-бава дькә ԝәки щабдарийа хԝә биньн сери?

18 Әв принсип бона малбәте нә жи. Хәбәра Хԝәде малхед малерʹа дьбежә: «Зарʹед хԝә һерс нәехьн, ле ԝан бь ширәт у һинкьрьна Хӧдан мәзьн кьн» (Әфәс. 6:4). Гәло чьрʹа әԝ йәк гәләк фәрз ә? Мәтʹәлок 19:18-да те готьне ԝәки әʹмьре зарʹа ширәткьрьнева гьредайийә. Бәле, де-бав кӧ Мәсиһи нә, бәр Йаһоԝа щабдар ьн һәрге әԝана зарʹед хԝә рʹаст ширәт накьн (1 Сам. 3:12-14). Ле Йаһоԝа биланийе у ԛәԝате дьдә де-бава, чахе әԝана бь мьлукти жерʹа дӧа дькьн, у Хәбәра ԝида рʹебәри у аликʹарийа рʹӧһʹе пироз дьгәрʹьн. (Бьхунә Аԛуб 1:5.)

ҺИН ДЬБЬН КӦ ЧАԜА ҺʹӘТА-ҺʹӘТАЙЕ ӘʹДЬЛАЙЕДА БЬЖИН

19, 20. а) Кʹижан кʹәрәма әм дьстиньн чахе ширәткьрьна Хԝәде ԛәбул дькьн? б) Готара дьнда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

19 Чахе әм ширәткьрьна Йаһоԝа ԛәбул дькьн, у ӧса жи чʹәʹв дьдьнә ԝи у Иса, гава йед дьн ширәт дькьн, әм беһʹәсаб кʹәрәма дьстиньн. Мәсәлә, кʹәрәмәк әԝ ә кӧ малбәта мәда у щьватеда ԝе әʹдьлайи һәбә. Һәр кәс ԝе тʹәхмин кә кӧ ԝи һʹьз дькьн, ԛимәт дькьн у кӧ әԝ хԝәйкьри йә (Зәб. 72:7). Ширәткьрьна Йаһоԝа мә һин дькә у һазьр дькә бона жийина һʹәта-һʹәтайе әʹдьлайеда, йәктийеда, у бьн пʹәре Хԝәдеда. (Бьхунә Ишайа 11:9.) Һәрге әм сәр ширәткьрьна Йаһоԝа ӧса бьньһерʹьн, әме фәʹм кьн ԝәки ширәткьрьна ԝи, һʹьзкьрьна ԝи һьндава мә избат дькә.

20 Готара дьнда, әме дәрһәԛа ширәткьрьна малбәтеда у щьватеда һе зедә шеԝьр кьн. Әме ӧса жи бьвиньн кӧ чаԝа хԝәрʹасткьрьн али мә дькә ԝәки нәкʹәвьнә чәтьнайа, чь кӧ жь еша ширәткьрьне хьрабтьр ә.