1, 2. а) Мәрьв иро чь дькьн сәва азайе бьстиньн? б) Ахьрийа кьред ԝан чь йә?

ИРО нав тʹәмамийа дьнйайеда мәрьв дәрһәԛа изьне у азайе хәбәр дьдьн. Һьнәк дьхԝазьн аза бьн жь зорбәтийе, жь кʹәсибийе у жь фьрԛийа ортʹа мәрьва. Һьнәк жи дьхԝазьн ԝәки изьна ԝан һәбә аза гьлийед хԝә бежьн, хԝәха бьжберьн чь кӧ дьхԝазьн у хԝә сәри хԝә бьн. Бәле, һʹәму щийада мәрьв дьхԝазьн аза бьжин.

² Ле сәва кӧ азайа ӧса бьстиньн, мәрьв щурʹә-щурʹә тьшта дькьн. Мәсәлә, әԝана протеста дькьн, шәрʹ-дәʹԝа пешда тиньн у һәла һе револусийа жи дькьн. Ле гәло әԝана бь ве йәке дьгьһижьнә мәрәма хԝә? На, йазьх әԝана гәләк щар бона ве йәке кӧл-дәрда дькʹьшиньн у һәла һе жи әʹмьре хԝә ӧнда дькьн. Әԝ йәк рʹастийа гьлийед Сьлеман Пʹадша избат дькә: «Сәрԝерийа зьламәки, ль сәр йәки дьн, бь хәсара [зийана] ԝи йә» (Ԝаиз 8:9).

3. Әм ча дькарьн бәхтәԝар бьн у ләзәте бьвиньн?

³ Аԛуб шьровәкьр кӧ ча мәрьв дькарә бь рʹастийе  бәхтәԝар бә у ләзәте бьвинә. Әԝи ньвиси: «Әԝе кӧ чʹәʹве хԝә жь ԛануна кʹамьлә кӧ аза дькә набьрʹә у нава ԝеда дьминә, . . . әԝ ԝан кьрьнед хԝәда хԝәзьли йә» (Аԛуб 1:25). Йаһоԝа кӧ хԝәха әв ԛануна кʹамьл дайә, һе рʹьнд занә чь лазьм ә мәрьварʹа сәва бәхтәԝар бьжин у әʹмьре хԝәрʹа ша бьн. Әԝи мер у жьна пешьнрʹа һәр тьшт, демәк азайи жи да, сәва әԝана бәхтәԝар бьжин.

4. Азайа Адәм у Һеԝайе чь щурʹәйи бу? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

⁴ Чахе әм дӧ сәред пешьн жь кʹьтеба Дәстпебун дьхуньн, әм педьһʹәсьн азайа Адәм у Һеԝайе чь щурʹәйи бу. Иро мәрьв һәма азайа ԝи щурʹәйи дьхԝазьн, ле дәст ԝан накʹәвә. Кемасийа жьн у мере пешьн тʹӧ тьштида тʹӧнә бу, нә тьрс нә жи зорбәти һәбу. Ԝана бона хԝарьне, хәбате, нәхԝәшийа у мьрьне, дәрд нәдькʹьшандьн (Дәстп. 1:27-29; 2:8, 9, 15). Ле гәло әв те һʹәсабе ԝәки Адәм у Һеԝа бь тʹәмами аза бун, демәк азайа ԝан бесинор бу? Ԝәрә әм әве пьрсе шеԝьр кьн.

5. Сәва мәрьв жь азайе кʹаре бьстинә, чь лазьм ә?

⁵ Иро гәләк мәрьв дьфькьрьн, ԝәки азайа рʹаст әԝ ә, кӧ мәрьв бькарьбә чь дьхԝазә ԝе бькә у нәфькьрә әԝ йәк чь ахьрийе дькарә бинә. Әнсиклопедийакеда һатә шьровәкьрьне, ԝәки азайи «мәщал ә ԝәки бьжартьна бькьн у биньн сери» (Thе Ԝorld Book Еncyclopеdia). Ле паши ԝан гьлийа ԝедәре те готьне, кӧ щьмәʹт һьнге аза йә, чахе дәԝләт синора датинә бь щурʹе рʹаст, лазьм у аԛьлайи. Әԝ те һʹәсабе кӧ лазьм ә һьнә синор һәбьн, сәва һәр мәрьв жь азайе кʹаре бьстинә. Ле ньһа пьрс пешда те: Изьна кʹе һәйә сафи кә кӧ кʹижан синор рʹаст, лазьм, у аԛьлайи нә?

6. а) Чьрʹа тʹәне азайа Йаһоԝа бесинор ә? б) Азайа мәрьва чь щурʹә йә, у чьрʹа?

⁶ Гәләк фәрз ә әм бир нәкьн ԝәки тʹәне азайа Йаһоԝа Хԝәде бесинор ә. Чьрʹа? Чьмки әԝ ә Әʹфьрандаре һәр тьшти у Сәрԝере һьмзор (1 Тимтʹ. 1:17; Әʹйан. 4:11). Даԝьд Пʹадша бь гәләк гьлийед бәдәԝ шьровәкьр кӧ тʹәне Йаһоԝа щийе һәри бьльнд дьгьрә. (Бьхунә 1 Дирок 29:11, 12.) Рʹаст ә азайа һʹәму әʹфьринед сәр әʹзмана у сәр әʹрде жи һәйә, ле йәкә азайа ԝан синоркьри йә. Әм гәрәке рʹьнд фәʹм кьн ԝәки тʹәне һʹӧкӧм у изьна Йаһоԝа Хԝәде һәйә, кӧ сафи кә кʹижан синор рʹаст, лазьм, у аԛьлайи нә. Бь рʹасти Йаһоԝа жь дәстпека әʹфьрандьна мәрьва әв синор данин.

7. Әм кʹижан тьшта пе инстинкте дькьн у ләзәте дьстиньн?

⁷ Азайа Адәм у Һеԝайе һәбу, ле йәкә әԝ азайи бь синора бу. Һьнә синор тʹәбийәти бун, демәк һьнә тьшт ԝана бь инстинкте дькьр. Бәʹса хәбәре, әԝана һәрдӧ жи заньбун, ԝәки сәва бьжин лазьм ә бина хԝә бькʹьшиньн, бьхԝьн, рʹазен у диса тьштед дьн. Ле гәло жь бо ван тьшта азайа ԝан ӧнда дьбу? На, Йаһоԝа заньбу кӧ әԝана ԝе жь ԝан тьшта шабун у ләзәте бьвиньн (Зәб. 104:14, 15; Ԝаиз 3:12, 13). Рʹасти жи ӧса нә, чахе мәсәлә әм һәԝа тʹәмьз дькʹьшиньн, хԝарьна дьле хԝә дьхԝьн, йан жи чахе хәԝа хԝә дьстиньн у һʹьшйар дьбьн, әм ләзәте дьвиньн. Әԝ тьшт мәрʹа баргьран ниньн у әʹмьре мә чәтьн накьн. Бешьк, Адәм у Һеԝайе жи әԝ йәк заньбун.

8. Хԝәде кʹижан тʹәми да жьн у мере пешьн, у нета Хԝәде чь бу?

 ⁸ Йаһоԝа тʹәми да Адәм у Һеԝайе, ԝәки әʹрде тʹьжә кьн у хԝәйитийе ле бькьн (Дәстп. 1:28). Ле гәло әве тʹәмийе азайа ԝан ӧнда дькьр? Тʹӧ щар на! Әԝ тʹәми мәщал да ԝан кӧ әʹрде бькьнә щьнәт, сәва мәрьв һʹәта-һʹәтайе бьжин. Әԝ йәк ԛьрара Хԝәде бу (Иша. 45:18). Иро жи һәрге мәрьв сафи дькьн кӧ нәзәԝьщьн, йан жи зарʹа нәйньн, бь ве йәке мьԛабьли ԛьрара Хԝәде начьн. Ле рʹаст ә зәԝащ чәтьнайа жи тʹәви хԝә тинә, йәкә мәрьв диса жи дьзәԝьщьн у зарʹа тиньн (1 Корн. 7:36-38). Чьрʹа? Чьмки чахе һʹал баш ә, мәрьв жь ве йәке шабуне у ләзәте дьстиньн (Зәб. 127:3). Һәрге Адәм у Һеԝайе гӧһ бьдана Йаһоԝа, әԝана ԝе бькарьбуна зәԝащ у малбәта хԝәрʹа һʹәта-һʹәтайе шабуна.

9. Чьрʹа тʹәмийа Хԝәде кӧ Дәстпебун 2:17-да ньвисар ә, рʹаст, лазьм, у билани бу?

⁹ Йаһоԝа тʹәмикә дьн жи дабу Адәм у Һеԝайе, у ӧса жи шьровәкьрьбу кӧ ԝе чь бьԛәԝьмә һәрге әԝана әве тʹәмийе нәйньн сери. Хԝәде гот: «Жь дара ԛәнщи у хьраби наскьрьне нәхԝә, чьмки ԝе рʹожа гава тӧ жь ԝе бьхԝи, те әʹсә бьмьри» (Дәстп. 2:17). Гәло әв тʹәми ԛә тьштәкида нәрʹаст бу, йан жи нәлазьм у нәаԛьлайи бу? Гәло бь ве йәке Адәм у Һеԝайе азайа хԝә ӧнда дькьрьн? На. Һәла һе гәләк зандаред Кʹьтеба Пироз жи дьбежьн кӧ әв тʹәми логики у билани бу. Мәсәлә, зандарәки гот: «Әв тʹәмийа Хԝәде кӧ [Дәстпебун 2:16, 17-да] ньвисар ә, дьдә кʹьфше кӧ тʹәне Хԝәде занә чь ԛәнщ ә . . . бона мәрьва, у чь хьраб ә . . . Сәва кӧ мәрьв ‹ԛәнщийерʹа› ша бьн, әԝана гәрәке итʹбарийа хԝә Хԝәде биньн у гӧрʹа ԝи бькьн. Һәрге әԝана гӧрʹа ԝи нәкьн, ԝе хԝәха хԝәрʹа сафи кьн чь ԛәнщ ә . . . у чь хьраб ә». Ле мәрьв нькарьн әве йәке ӧса бькьн, ԝәки һʹәму тьшт баш у рʹаст бә.

10. Чьрʹа әм гәрәке фәʹм кьн фьрԛийа ортʹа азайа бьжартьне у изьна сафикьрьне кӧ чь ԛәнщ ә у чь хьраб ә?

¹⁰ Һьнә мәрьв чахе әве тʹәмийа Йаһоԝа дьхуньн, дьбежьн ԝәки бь ве йәке азайи жь Адәм һатә стандьне у әԝи ида нькарьбу чь дьхԝәст бькьра. Ле әԝ мәрьв фәʹм накьн кӧ чь фьрԛи һәйә ортʹа азайа бьжартьне у изьна кӧ сафи кьн чь ԛәнщ ә у чь хьраб ә. Азайа Адәм у Һеԝайе һәбу, ԝәки бьжберьн гӧрʹа Хԝәде бькьн йан на. Ле йәкә тʹәне изьна Йаһоԝа һәйә сафи кә чь рʹаст ә у чь хьраб ә. «Дара ԛәнщи у хьраби наскьрьне» кӧ бахче Әдәнеда бу, бь симболик әԝ йәк дьһатә һʹәсабе (Дәстп. 2:9). Әм гәрәке биньн сәр хԝә ԝәки әм һәр гав ньзаньн кӧ бьжартьнед мә ԝе чь ахьрийе мәрʹа биньн, у нә жи заньн ԝе мәрʹа кʹаре биньн йан на. Ләма жи иро әм дьвиньн кӧ чахе мәрьв бь дьле сах бьжартьн йан жи сафикьрьна дькьн, ахьрийеда кӧл-дәрда дькʹьшиньн (Мәтʹлк. 14:12). Бәле, синоред мәрьва һәйә у әԝ йәк гәләк фәрз ә. Йаһоԝа бь сайа тʹәмийа хԝә, бь һʹьзкьрьне Адәм у Һеԝа һин кьр, кӧ әԝана ча дькарьн азайа рʹаст бьдьнә хәбате. Ле гәло Адәм у Һеԝайе чь сафи кьрьн?

11, 12. Чьрʹа бьжартьна Адәм у Һеԝайе ԛәзийа ԝанрʹа ани? Мәсәле биньн.

¹¹ Сәд һʹәйф, Адәм у Һеԝайе бьжартьн ԝәки гӧрʹа Хԝәде нәкьн. Шәйтʹан чахе соз да Һеԝайе «чʹәʹвед ԝәйе вәбьн» у һуне «бьбьнә мина Хԝәде», Һеԝайе гӧһ да готьна ԝи у  әԝ гьли дьле ԝе хԝәш һатьн (Дәстп. 3:5). Гәло бь ве йәке Адәм у Һеԝайе һе зедә азайи стандьн? На. Бьжартьна ԝан әԝ йәк ԝанрʹа нәани, чь кӧ Шәйтʹан ԝанрʹа гот кӧ ԝе бьстиньн. Паше ԝана фәʹм кьр кӧ ахьрийа хьраб хԝәрʹа анин, чьмки тʹәмийа Йаһоԝа пьшт гӧһе хԝәва авитьн у хԝә сәри хԝә бун (Дәстп. 3:16-19). Чьрʹа? Чьмки Йаһоԝа мәрьварʹа азайи нәда бона ве йәке кӧ хԝәха сафи кьн чь ԛәнщ ә у чь хьраб ә. (Бьхунә Мәтʹәлок 20:24; Йерәмйа 10:23.)

¹² Сәрһатийа ԝан әм дькарьн бәрамбәри мәсәла тәйарван бькьн. Тәйарван сәва кӧ сах-сьламәт бьгьһижә щийе хԝә, әԝ бь сайа һащәтед навигатори кӧ бона тәйаре нә, дьчә ԝи щийи кʹидәре лазьм ә. Әԝ ӧса жи хәбәр дьдә тʹәви ԝан мәрьва йед кӧ жерʹа рʹебәрийе дьдьн, мәсәлә сәва һәрʹә кʹидәре, кʹәнге бьфьрә у тәйар кʹидәре дайнә, ԝәки тәйаред дьн нәкʹәвә. Ле һәрге тәйарван гӧһ нәдә ԝан рʹебәрийа, у ча дьхԝазә ӧса бькә, әԝ дькарә бькʹәвә ԛәзийе. Адәм у Һеԝа һәма ӧса бун, дьхԝәстьн һʹәму тьшти хԝә сәри хԝә бькьн. Ԝана рʹебәрийа Хԝәде пьшт гӧһе хԝәва авит. Ле ахьри чь бу? Ԝана ԛәзийа анин сәре хԝә, демәк гӧнә у мьрьн, ча хԝәрʹа ӧса жи зӧрʹәта хԝәрʹа (Рʹом. 5:12). Ԝана дьхԝәст хԝә сәри хԝә бьн, ле бь рʹастийе азайа хԝәйә рʹаст ӧнда кьрьн.

13, 14. Чаԝа әм дькарьн азайа рʹаст бьстиньн?

¹³ Мәрьв дькарьн бьфькьрьн кӧ азайа ԝан чьԛас зедә һәбә, һаԛас баш ә. Ле бь рʹасти азайа бесинор әԝ ча шурәки туж ә. Рʹаст ә азайи гәләк кʹаре тинә, ле һәла бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә дьнйа ԝе чь һʹалида буйа, һәрге синор ԛә тʹӧнәбуна. Диса ве Әнсиклопедийайеда бәʹса кʹижане мә жоре кьр, дәрһәԛа ве йәке те готьне: «Ԛанунед һәр дәԝләтәке гәләк чәтьн ьн, чьмки әԝ ԛанун гәрәке һьн мәрьва хԝәй кьн, һьн жи азайа ԝан бь синор кьн». Рʹасти жи тʹьме һеса нинә ԝан ԛануна биньн сери. Мәрьва  гәләк ԛанун дәрхьстьнә, у ләма гәләк ԛанунзан у һʹакьм һәнә, йед кӧ ԝан ԛануна шьровәдькьн у рʹебәрийе дьдьн кӧ ча ԝана бьдьнә хәбате.

¹⁴ Иса Мәсиһ шьровәкьр кӧ чаԝа әм дькарьн азайа рʹаст бьстиньн. Әԝи гот: «Һәгәр һун сәр һинкьрьна мьн бьминьн, һуне рʹаст шагьртед мьн бьн. Һуне рʹастийе нас кьн у рʹастийе ԝә аза кә» (Йуһʹн. 8:31, 32). Бь гьлийед Иса те кʹьфше, кӧ сәва азайа рʹаст бьстиньн, дӧ тьшт лазьм ә бькьн: Йа пешийе, рʹастийа кӧ Иса һин кьр, ԛәбул кьн, йа дӧда, бьбьнә шагьртед ԝи. Һәрге әм ӧса бькьн, әме бь рʹасти аза бьн. Ле жь чь әме аза бьн? Иса шьровәкьр: «Кәсе кӧ гӧна дькә, әԝ хӧламе гӧна йә. . . . Һәгәр Кӧрʹе Хԝәде ԝә аза кә, һуне рʹасти аза бьн» (Йуһʹн. 8:34, 36).

15. Чьрʹа азайа кӧ Иса соз да, мә «рʹасти аза» дькә?

¹⁵ Бәле, азайа кӧ Иса соз да шагьртед хԝә, жь азайа кӧ иро мәрьв жь дәԝләте дьстиньн, бьльндтьр у четьр ә. Чахе Иса гот, «Һәгәр Кӧрʹе Хԝәде ԝә аза кә, һуне рʹасти аза бьн», әԝи дәрһәԛа азабуна жь «гӧна» дьгот, кʹижан кӧ мәрьва дькә хӧлам. Гӧнә мә һелан дькә нә кӧ тʹәне тьштәки хьраб бькьн, ле әԝ ӧса жи рʹе мә дьгьрә сәва нәкьн ԝан тьшта, чь кӧ әм заньн рʹаст ьн у чь дәсте мәва те. Бәле, әм хӧламед гӧнә нә, у ахьрийа ве йәке һәйә еш, кӧл-дәрд у мьрьн (Рʹом. 6:23). Паԝлосе шанди сәр хԝә тʹәхмин дькьр кӧ хӧламтийа гӧнә ешәкә чьԛас гьран тинә. (Бьхунә Рʹомайи 7:21-25.) Тʹәне чахе гӧнә бь тʹәмами бе кʹӧтакьрьне, һьнге әме бь рʹасти азайе бьстиньн, кʹижан кӧ бал Адәм у Һеԝайе һәбу.

16. Чаԝа әм дькарьн рʹасти аза бьн?

¹⁶ Чахе Иса гот кӧ «һәгәр һун сәр һинкьрьна мьн бьминьн», әԝи бь ԝан гьлийа да кʹьфше ԝәки сәва әм жь гӧнә аза бьн, гәрәке әм һьнә тьшта бькьн. Чаԝа Мәсиһийед кӧ хԝә тʹәсмили Хԝәде кьрьнә, мә хԝә инкʹар кьрийә у бьжартийә кӧ мина шагьртед Иса пе ԝан синора бьжин кʹижан кӧ әԝи һин дькьр (Мәт. 16:24). Иса соз да кӧ әме аза бьн чахе бь тʹәмами кʹаре бьстиньн жь ԛӧрбана ԝи.

17. а) Ча әм дькарьн бәхтәԝар бьн у ләзәте бьвиньн? б) Готара дьнда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

¹⁷ Һәрге әм гӧрʹа һинкьрьнед Иса бькьн, әме бәхтәԝар бьн у ләзәте бьвиньн. Әԝ йәк ӧса жи рʹе вәдькә бона ахьрийа баш, демәк әме бь тʹәмами жь гӧнә у мьрьне аза бьн. (Бьхунә Рʹомайи 8:1, 2, 20, 21.) Готара дьнда әме шеԝьр кьн кӧ чаԝа әм дькарьн бь билани азайа хԝә бьдьнә хәбате, сәва кӧ һӧрмәте бьдьн Йаһоԝа, демәк Хԝәдейе азайа рʹаст.