1, 2. а) Иса дӧайе хԝәйи пашьнда дәрһәԛа чь дьгот? б) Чьрʹа Иса дәрһәԛа йәктийа шандийед хԝә хәм дькьр?

ИСА ԝәʹде шива хԝәйә пашьн, бона йәктийа шандийед хԝә хәм дькьр. Чахе әԝи тʹәви ԝан дӧа кьр, һьнге дӧада гот ԝәки әԝ дьхԝазә кӧ һʹәму шагьртед ԝи бьбьнә йәк, чаԝа әԝ тʹәви Баве хԝә йәк ьн. (Бьхунә Йуһʹәнна 17:20, 21.) Йәктийа ԝан ԝе шәʹдәтикә мәзьн бьда, у избат кьра ԝәки Йаһоԝа Иса шандә сәр әʹрде сәва ԛьрара ԝи бинә сери. Һʹьзкьрьн гәрәке бьбуйа нишанәкә шагьртед Исайә рʹаст. У әԝе һʹьзкьрьне ԝе ԝана бькьра йәктийе (Йуһʹн. 13:34, 35).

² Әʹщебмайи нинә кӧ Иса ве еваре дәрһәԛа йәктийе хәбәр да, чьмки тʹәхмин кьр ԝәки нава шандийада тʹьфаԛи кем ә. Әԝана чәнд щара һәврʹа кʹәтьнә дәʹԝе кӧ нав ԝанда «кʹижан ԝе йе һәри мәзьн бе һʹәсабе» (Луԛа 22:24-27; Марԛ. 9:33, 34). Щарәке жи, Аԛуб у Йуһʹәнна жь Иса һиви кьрьн, ԝәки әԝ Пʹадшатийа хԝәда щийед бьльнд бьдә ԝан (Марԛ. 10:35-40).

3. Чь дькарьбу рʹе шагьртед Иса бьгьрта кӧ йәктийеда бьминьн, у ве готареда әме кʹижан пьрса шеԝьр кьн?

³ Шагьртед Иса дьхԝәстьн навдәнг бьн у һʹӧкӧме ԝан һәбә, ле  тʹәне әԝ йәк нибу кӧ йәктийа ԝан дькьрә бьн хофе. Диса тьштәк һәбу кӧ дькарьбу тʹьфаԛийа ԝан хьраб кьра. Һьнге тʹьфаԛийа щьмәʹте кем бу, чьмки ԝана дьжмьнати һәврʹа дькʹьшандьн у фьрԛи дькьрьнә ортʹа мәрьва. Шагьртед Иса гәрәке мьԛати хԝә буна сәва нәкʹәтана бәр байе ԝан фькьред нәрʹаст. Ве готареда әме шеԝьр кьн ван пьрса: Иса ча бу һьндава мәрьва? Әԝи шагьртед хԝә ча һин кьр, ԝәки әԝана фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва у йәктийеда бьн? У чаԝа ширәтед ԝи дькарьн али мә бькьн кӧ әм йәктийе хԝәй кьн?

4. Мәсәла биньн кӧ мәрьв һьндава Исада чьда ньһерʹандьна нәрʹаст дьданә кʹьфше.

⁴ Һәла һе Иса жи ньһерʹандьна нәрʹаст һьндава хԝәда дьдит. Чахе Филипо Натанйелрʹа гот ԝәки әԝи Мәсиһ дит, һьнге Натанйел гот: «Ԛәт дьбә кӧ тьштәки пʹак жь Ньсрәте дәркʹәвә?» (Йуһʹн. 1:46). Ча те кʹьфше Натанйел пʹехәмбәртийа жь Миха 5:2 заньбу у әԝ дьфькьри, кӧ Ньсрәт шәһәрәки нәлайиԛ ә ԝәки Мәсиһ жь ԝедәре бе. Ӧса жи һәбун Щьһуйед навдар, йед кӧ Иса бәр тьштәки һʹәсаб нәдькьрьн, чьмки әԝ жь Щәлиле бу (Йуһʹн. 7:52). Гәләк мәрьвед жь Щьһустане, мәрьвед жь Щәлиле ньмьз һʹәсаб дькьрьн. Ле һьнәка жи Иса беһӧрмәт дькьрьн бь ԝе йәке, кӧ ԝи нав дькьрьн Самәри (Йуһʹн. 8:48). Мәрьвед Самәри мьләте хәриб бун у һьн жи рʹелигийа ԝан щӧдә дьбу жь рʹелигийа Щьһуйа. Мәрьвед жь Щьһустане у Щәлиле ԛәдьре Самәрийа нәдьгьртьн у хԝә жь ԝана дур хԝәй дькьрьн (Йуһʹн. 4:9).

5. Мәрьв һьндава шагьртед Иса ча бун?

⁵ Сәрԝеред дине Щьһуйа ԛәдьре шагьртед Иса нәдьгьртьн. Ферьсийа ԝана һʹәсаб дькьрьн ча йед «ньфьрʹ ле» (Йуһʹн. 7:47-49). Бәле, ԝана һәр мәрьвед кӧ мәкʹтәбед рабинада һин нәдьбун, йан жи йед кӧ әʹрф-әʹдәтед ԝан нәдьанинә сери, һʹәсаб дькьрьн ча нәхԝәнди у нәзан (Кʹар. Шанд. 4:13). Щьмәʹт һьндава Иса у шагьртед ԝида ӧса бун, чьмки пе рʹелигийа хԝә, навдарийа хԝә у пе мьләте хԝә, ԛӧрʹә дьбун. Ле шагьрт хԝәха жи бәр байе һьнәка дькʹәтьн кӧ фьрԛи дькьрьнә ортʹа мәрьва. Сәва кӧ әԝана йәктийеда бьмана, ԝана гәрәке ньһерʹандьна хԝә бьгӧһастана.

6. Мәсәла биньн кӧ чаԝа фьрԛикьрьн дькарә сәр мә һʹӧкӧм бә.

⁶ Иро жи ӧса нә, мәрьв фьрԛийе дькьнә ортʹа һәвдӧ. Әм жи дькарьн ве йәке һьндава хԝә тʹәхмин кьн, йан дьбәкә әм хԝәха щурʹәки майин сәр һьнә мәрьва дьньһерʹьн. Хушкәкә мәйә пешәнг жь Австралйайе дьбежә: «Мьн мәрьвед бь чʹәрме спи нәфьрʹәт дькьр, чьмки мьн дьдит чьԛас нәһәԛи дьһатә кьрьне һьндава Аборигена, йед кӧ бь чʹәрме рʹәш ьн. Мьн әԝана нәфьрʹәт дькьрьн ӧса жи сәва ве йәке, кӧ әԝана һьндава мьнда жи хьраб бун». Бьраки мә жи жь Канадайе, гьли кьр ԝәки бәре әԝи фьрԛи дькьрә ортʹа зьмана. Әԝ гьли дькә: «Әз дьфькьрим ԝәки мәрьвед кӧ сәр зьмане Франси хәбәр дьдьн, жь йед дьн четьр ьн. У мьн бона ве йәке мәрьвед кӧ сәр зьмане Инглизи хәбәр дьдан, һʹьз нәдькьр».

7. Иса ча бу һьндава мәрьва?

⁷ Чаԝа ԝәʹде Исада, иро жи ньһерʹандьна ӧса гәләк кʹур бәлабуйи йә. Ле Иса ча хԝә дьда кʹьфше? Йа пешьн, әԝи тʹӧ щар фьрԛи нәдькьрә ортʹа мәрьва, у мәрьв башԛә нәдькьр. Әԝи мьзгини дәԝләтийарʹа, кʹәсибарʹа, Ферьсийа у Самәрийарʹа, у һәла һе хәрщгьр у гӧнәкʹарарʹа жи бәла дькьр. Йа дӧда, пе һинкьрьн у мәсәла хԝә, Иса шагьртед хԝәрʹа да кʹьфше, ԝәки фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва у ԝанда нәкʹәвьнә шьке.

8. Кʹижан принсипа фәрз һʹиме йәктийа Мәсиһийа дьдә кʹьфше? Шьровәкьн.

⁸ Иса принсипәкә фәрз шагьртед хԝә һин кьр, кʹижан кӧ һʹиме йәктийа мә дьдә кʹьфше. Иса гот: «Һун һʹәму жи  бьра нә». (Бьхунә Мәтта 23:8, 9.) Бь рʹасти әм һʹәму бьра нә, чьмки әм гьшк зӧрʹәта Адәм ьн (Кʹар. Шанд. 17:26). Ле нә тʹәне әԝ йәк мә дькә йәктийе. Иса шьровәкьр ԝәки шагьртед ԝи хушк-бьред һәв ьн, чьмки Йаһоԝа һʹәсаб кьрьнә ча Баве хԝәйи әʹзмана (Мәт. 12:50). Хенщи ве йәке, әԝана бунә нәфәред малбәта рʹӧһʹани, у һʹьзкьрьн у баԝәри ԝанa дькә йәк. Ләма чахе шандийа нәʹмед хԝә дьньвисин, гәләк щар сәр шагьрта дьготьн «хушк-бьрано» (Рʹом. 1:13; 1 Пәт. 2:17; 1 Йуһʹн. 3:13).

9, 10. а) Чьрʹа Щьһу гәрәке ԛӧрʹә нәбуна сәва мьләте хԝә? б) Иса ча һин кьр кӧ гәрәке фьрԛийе нәкьн ортʹа мьләта? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

⁹ Чахе Иса зәлал нишан кьр, ԝәки әм гәрәке һәвдӧ ча хушк-бьра һʹәсаб кьн, әԝи гот кӧ мьлукти гәләк фәрз ә. (Бьхунә Мәтта 23:11, 12.) Ча мә жоре дит, ԝәʹдәке тʹьфаԛа шандийа кем бу, чьмки ԛӧрʹәбуне рʹе ԝан дьгьрт. У һьнге ԛӧрʹәбуна бона мьләте хԝә жи, дькарьбу бьбуйа проблем. Щьһу дьԛәԝьмә фьрнаԛ дьбун бь ве йәке кӧ зӧрʹәтед Бьраһим бун у һʹәсаб дькьрьн, ԝәки әԝана жь йед майин баштьр ьн. Ле Йуһʹәннайе Ньхӧмдар готә ԝан: «Хԝәде жь ван кәвьра жи дькарә зарʹа Бьраһимрʹа дәрхә» (Луԛа 3:8).

¹⁰ Иса әԝ мәрьв сущдар дькьр, йед кӧ мьләте хԝәрʹа ԛӧрʹә дьбун. Әԝ йәк һатә кʹьфше, гава ԛанунзанәки жь Иса пьрси, «Һәвале мьн кʹи йә?». Иса жерʹа мәсәла дәрһәԛа Самәрийе ԛәнщ ани, кʹижани кӧ аликʹари да рʹеԝи, кӧ Щьһу бу, у алийе ԛачахада һатьбу кʹӧтане. Щьһуйед кӧ рʹерʹа дәрбаз дьбун у ԝи мәрьве һесир дьдитьн, тʹалаша ԝан нибу. Ле дьле мәрьве Самәри сәр ԝи шәԝьти у әԝи али ԝи кьр. Иса әв мәсәлә бь ве йәке хьлаз кьр, кӧ ԝи ԛанунзанирʹа гот ԝәки әԝ чʹәʹв бьдә ԝи мәрьве Самәри (Луԛа 10:25-37). Иса бь ве йәке нишан кьр ԝәки мәрьве Самәри дькарьбу Щьһуйа һин кьра, кӧ чаԝа һьндава һʹәму мәрьва һʹьзкьрьне бьдьнә кʹьфше.

11. Чьрʹа шагьртед Мәсиһ гәрәке йед хәриб башԛә нәкьрана, у чаԝа Иса али ԝан кьр кӧ ве йәке фәʹм кьн?

¹¹ Шагьртед Иса сәва кӧ щабдарийа хԝә бь тʹәмами бьанийана сери, ԝана гәрәке ԛӧрʹәбун жь хԝә дурхьстана у фьрԛи нәкьрана ортʹа мәрьва. Иса пешийа кӧ бьчуйа сәр әʹзмана, тʹәми да ԝан ԝәки ль «тʹәмамийа Щьһустане, Самәрйайе у һʹәта сәре дьне жи» шәʹдәтийе бьдьн (Кʹар. Шанд. 1:8). Иса пешийа ве йәке ида бона ԝи шьхӧли әԝана һазьр кьрьбун. Әԝи дина ԝан дабу сәр хәйсәт-һʹӧнӧред баш нав мәрьвед жь мьләтед дьнда. Бәʹса хәбәре, әԝи пʹайе сәрсәде нәщьһу да, бона баԝәрийа ԝийә ԛәԝи (Мәт. 8:5-10). Иса ӧса жи шәһәре хԝә Ньсрәтеда шьровәкьр, кӧ чаԝа Йаһоԝа али хәриба кьр, мәсәлә аликʹари да жьнәбикә жь Сәрәптайе у Нәʹмане кʹоти жь Сурйайе (Луԛа 4:25-27). Һьн жи Иса нә кӧ тʹәне жьнькәкә Самәрирʹа мьзгини гьли кьр, ле әԝ дӧ рʹожа Самәрийайеда ма, чьмки дит ԝәки ԝедәре щьмәʹте дьхԝәст гӧһ бьдә мьзгинийа ԝи (Йуһʹн. 4:21-24, 40).

12, 13. а) Чахе Иса тʹәви жьнәкә Самәри хәбәр дьда, шандийа ча хԝә данә кʹьфше? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.) б) Чь дьдә кʹьфше ԝәки Аԛуб у Йуһʹәнна бь тʹәмами фәʹм нәкьрьн кӧ Иса чь ԝана һин кьр?

¹² Шандийарʹа чәтьн бу фьрԛийе нәкьнә ортʹа мьләта. Чахе Иса тʹәви жьнькәкә Самәри хәбәр дьда у дьхԝәст ле һин кьра, әԝана әʹщебмайи ман (Йуһʹн. 4:9, 27). Гәло чьрʹа? Чьмки һьнге сәрԝеред дине Щьһуйа нав мәрьвада тʹәви жьна хәбәр нәдьдан, у илаһи тʹәви ве жьнка Самәри, наве кʹижане хьраб бьбу, ԝе хәбәр нәдана. Ԝәʹде хәбәрдана тʹәви ԝе жьньке, шандийа готьнә Иса, ԝәки әԝ хԝарьне бьхԝә. Иса рʹаст ә бьрчи бу, ле йәкә хԝәст бәрдәԝам кә тʹәви ԝе дәрһәԛа тьштед рʹӧһʹани хәбәр дә, у әԝи бь ве йәке дәрс да шагьртед хԝә. Әԝи фәʹм дькьр ԝәки Баве ԝи дьхԝазә әԝ мьзгинийе бәла кә, һәла һе  ԝе жьнка Самәрирʹа жи. Бона ԝи, ԛьрара Баве хԝә бинә сери, ча хԝарьн бу (Йуһʹн. 4:31-34).

¹³ Ле Аԛуб у Йуһʹәнна әԝ дәрса фәрз бь тʹәмами фәʹм нәкьрьн. Чахе әԝана тʹәви Иса рʹийа Самәрийайерʹа дәрбаз дьбун, шагьрта гӧндәки Самәрида щи дьгәрʹийан сәва шәв бьминьн. Ле мәрьвед Самәри ԝана ԛәбул нәкьрьн, ләма Аԛуб у Йуһʹәнна жь һерсе готьнә Иса, ԝәки әԝана жь әʹзмана агьр бьхԝазьн сәва ԛьрʹа ԝан Самәрийа бе. Иса бона ве йәке сәрт ԝан һьлат (Луԛа 9:51-56). Һәрге Аԛуб у Йуһʹәнна шәһәре хԝә Щәлиледа рʹасти ве дәрәще бьһатана, дьԛәԝьмә әԝана ӧса һерс нәкʹәтана, чьмки ԝедәре мьләте ԝан бун. Те кʹьфше ԝәки ԝана фьрԛи дькьрә ортʹа мьләта, ләма ӧса һерса ԝан рʹабу. Ԝәʹдә дәрбаз бу, Йуһʹәннайе шанди чахе Самәрийарʹа мьзгини бәла дькьр у ԝана гӧһ дьда ԝи, дьԛәԝьмә әԝи шәрм дькьр, ԝәки әԝи хԝә ӧса дабу кʹьфше (Кʹар. Шанд. 8:14, 25).

14. Жь бо фьрԛийа ортʹа зьмана чь чәтьнайа хушк-бьра һәбу у ча әԝ чәтьнайи һатә сафикьрьне?

¹⁴ Һьнә ԝәʹдә шунда паши Рʹожа Пенщийе Һʹәсабе сала 33 Д.М., щьватеда хушк-бьра фьрԛи дькьрьнә ортʹа һәвдӧ. Чахе жьнәбийарʹа хԝарьн бәла дькьрьн, хԝарьн нәдьгьһиштә жьнәбийед кӧ сәр зьмане Йунани хәбәр дьдан (Кʹар. Шанд. 6:1). Дьбәкә әԝ йәк дьԛәԝьми чьмки ԝана фьрԛи дькьрә ортʹа зьмана. Ле шандийа дәрберʹа әв чәтьнайи сафи кьрьн. Ԝана чәнд меред щерʹьбанди кʹьфш кьрьн сәва хԝарьне рʹаст бәла кьн. Наве ԝан һʹәму бьред щерʹьбанди, наве Йунанийа бун, у әве йәке дьбәкә бәрдьли да жьнәбийед кӧ хәйиди бун.

15. Чаԝа Пәтрус ньһерʹандьна хԝә һьндава мьләтед майинда гӧһаст? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

¹⁵ Сала 36 Д.М., шагьртед Иса дәстпекьрьн щурʹә-щурʹә мьләтарʹа мьзгинийе бәла кьн. Пәтрусе шанди һини ве йәке бьбу, кӧ тʹәне тʹәви Щьһуйа хәбәр дә у һәвалтийе бькә. Ле паше чахе Хԝәде әшкәрә да кʹьфше, кӧ Мәсиһи гәрәке фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва, Пәтрус Корʹнелйорʹа, кӧ әскәре Рʹомайи бу, мьзгини гьли кьр. (Бьхунә Кʹаред Шандийа 10:28, 34, 35.) Паши ве йәке, Пәтрус тʹәви хушк-бьред жь мьләтед дьн нан дьхԝар у ԝәʹдә дәрбаз дькьр. Ле сал дәрбаз бун, Пәтрус Әнтакйайеда дӧрʹути кьр гава тʹәви Мәсиһийед нәщьһу сәр нанхԝарьне бу, рʹабу у жь ԝан дур кʹәт (Галт. 2:11-14). Чахе Паԝлос әв йәк дит, әԝи сәрт Пәтрус ширәт кьр. Те кʹьфше кӧ Пәтрус ширәта ԝи ԛәбул кьр, чьмки чахе әԝи нәʹма хԝәйә пешьн Щьһуйарʹа у Мәсиһийед мьләте майинрʹа ньвиси, әԝи лекьр кӧ чьԛас фәрз ә һʹәму хушк-бьра һʹьз бькьн (1 Пәт. 1:1; 2:17).

16. Мәсиһийед ԛьрʹна йәкеда бь чь әʹйан бун?

¹⁶ Әʹйан ә кӧ шанди жь Иса һин бун ԝәки «һʹәмуйа» һʹьз бькьн (Йуһʹн. 12:32; 1 Тимтʹ. 4:10). Рʹаст ә, ԝәʹдә ԝанрʹа лазьм бу, ле ԝана ньһерʹандьна хԝә гӧһаст. У бь рʹасти Мәсиһийед ԛьрʹна йәкеда әʹйан бун пе ве йәке кӧ һәвдӧ һʹьз дькьрьн. Ньвискʹарәки ԛьрʹна йәке бь наве Тертуллиан, ньвиси гьлийед һьнә мәрьва дәрһәԛа Мәсиһийа: «Әԝана һәвдӧ һʹьз дькьн . . . Әԝана һазьр ьн һәла һе жи әʹмьре хԝә бьдьн бона һәвдӧ». Бәле, Мәсиһийед ԛьрʹна йәкеда, «мәрьве ну» ль хԝә кьрьбун, ԝана фьрԛи нәдькьрьнә ортʹа мәрьва, чьмки чʹәʹв дьданә Хԝәде (Колс. 3:10, 11).

17. Чаԝа әм дькарьн ньһерʹандьна нәрʹаст жь хԝә дур хьн? Мәсәла биньн.

¹⁷ Иро дьбәкә мәрʹа жи лазьм ә ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезьн, ԝәки дьле хԝәда фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва. Хушк жь Франсайе гьли дькә кӧ бона ԝе чьԛас нәһеса йә ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезә: «Йаһоԝа мьн һин дькә ԝәки чь те һʹәсабе һʹьзкьрьн, мәрʹдани, у һʹәму щурʹә мәрьва һʹьз бькьм. Ле әз һʹәта ньһа сәр хԝә дьхәбьтьм сәва дьле хԝәда фьрԛийе нәкьмә ортʹа мәрьва, чьмки щара әԝ йәк нәһеса йә. Ләма жи әз һәр гав Хԝәдерʹа дӧа дькьм, ԝәки али мьн бькә». Хушкәк жи  жь Испанйайе рʹасти чәтьнайикә ӧса те. Әԝ дьбежә: «Щара әз зоре хԝә дькьм ԝәки фькьред нәрʹаст һьндава мьләтед дьн жь һʹьше хԝә дәрхьм. У рʹасти жи әз гәләк һатьмә гӧһастьне. Ле әз фәʹм дькьм ԝәки диса жи лазьм ә әз бәрдәԝам кьм шәрʹ кьм тʹәви фькьред хԝәйә нәрʹаст. Әз гәләк жь Йаһоԝа рʹази мә, ԝәки әз бәхтәԝар ьм кӧ әз нав малбәтәкә тʹьфаԛда мә». Һәр кәс жь мә дькарә хԝә һʹәлал бьщерʹьбинә, чьмки дьԛәԝьмә мәрʹа жи лазьм ә ньһерʹандьна хԝә һьндава мәрьва бьгӧһезьн.

18, 19. а) Чь мәʹнийед мә һәнә, ԝәки һәр кәси ԛәбул кьн? б) Чаԝа әм дькарьн ве йәке бькьн?

¹⁸ Әм гәрәке бир нәкьн, ԝәки бәре әм «хәриб бун», демәк жь Хԝәде дур бун (Әфәс. 2:12). Ле Йаһоԝа әм незики хԝә кьрьн, «бь ԛәйдькед әвинева жь хԝәрʹа кʹьшанд» (Һос. 11:4; Йуһʹн. 6:44). У Иса Мәсиһ жи мә бь дьл ԛәбул кьрийә. Әԝи ча бежи дәри мәрʹа вәкьр, сәва әм бькарьбьн бьбьнә нәфәред малбәта Хԝәде. (Бьхунә Рʹомайи 15:7.) Һәрге Иса әм, демәк мәрьвед гӧнәкʹар, бь дьл ԛәбул кьрийә, гәрәке ԛә сәре мәрʹа жи дәрбаз нәбә кӧ кәсәки һʹьз нәкьн йан жи ԛәбул нәкьн.

¹⁹ Дӧтирʹәти, фьрԛийа ортʹа мәрьва, у дьжмьнати ве дьнеда иро һе бәлабуйи дьбә, чьмки хьлазийа ве дьнйа хьраб ида бәр шемике йә (Галт. 5:19-21; 2 Тимтʹ. 3:13). Ле әм хьзмәткʹаред Йаһоԝа, дьхԝазьн чʹәʹв бьдьнә биланийа Хԝәде, кʹижан кӧ али мә дькә, ԝәки әм фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва у әʹдьлайе хԝәй кьн (Аԛуб 3:17, 18). Әм гәләк ша дьбьн чахе тʹәви мәрьвед жь щурʹә-щурʹә ԝәлата һәвалтийе дькьн, у наньһерʹьн кӧ әʹрф-әʹдәтед мә мина һәв ниньн, у һәла һе жи дьԛәԝьмә әм зьмане ԝан жи һин дьбьн. Чахе әм ве йәке дькьн, әʹдьлайи мина чʹәм дькʹьшә, һәԛи жи мина пʹелед бәʹре (Иша. 48:17, 18).

20. Чь дьԛәԝьмә чахе һʹьзкьрьн дьл у һʹьш-аԛьле мә дьгӧһезә?

²⁰ Хушка жь Австралйайе, бәʹса кʹижане мә жоре кьр, дьбежә: «Мьнрʹа дәргәһед занәбуна рʹаст һатьнә вәкьрьне». Әԝе әԝ гьли гот, чьмки леколинкьрьна Кʹьтеба Пироз гәләк сәр ԝе һʹӧкӧм бу. Әԝ гьли дькә: «Дьл у һʹьш-аԛьле мьн һатьнә гӧһастьне. Һʹәму фькьред нәрʹаст у дьжмьнати һьндава мәрьвед дьн, те бежи бәр чʹәʹве мьн ӧнда бун». Ӧса жи бьре жь Канадайе, дьбежә ԝәки әԝ ньһа фәʹм дькә кӧ «нәзанәбун щара дьбә мәʹнийа расизме, у кӧ хәйсәт-һʹӧнӧред мәрьва щийе буйина ԝива гьредайи нинә». Ахьрийеда әԝи бьрайи хушкәкә кӧ сәр зьмане Инглизи хәбәр дьдә, станд! Әԝ гӧһастьн кӧ хушк-бьра нав хԝәда дькьн, избат дькьн ԝәки һʹьзкьрьна Мәсиһити дькарә һʹәму фькьред нәрʹаст һьндава мәрьва алт кә, у әԝ һʹьзкьрьн фьрԛийе накә ортʹа мәрьва. Бәле, әԝ һʹьзкьрьн мә ԛайим һәвва гьредьдә! (Колс. 3:14).