1. Чьрʹа мә гьшкарʹа бәрдьли лазьм ә?

ҺӘР кәс жь мә һʹәԝще бәрдьлийе йә. Дьбәкә әм бона тьштәки бәрхԝә дькʹәвьн, дьлшькәсти нә, йан жи дьлтәнг ьн. Мәсәлә, дьԛәԝьмә әм нәхԝәш кʹәтьнә, кал-пир дьбьн, йан жи мәрьве мәйи незик мьрийә. Һьнәк жь мә жи рʹасти нәһәԛийа тен. Хенщи ве йәке, мәрьвед дор бәре мә һе хьраб у зӧлм дьбьн. Бәле, әԝ «зәманед хьраб» әшкәрә дьдьнә кʹьфше, ԝәки әм «рʹожед ахьрийеда» дьжин у рʹож бь рʹож һе незики дьнйа тʹәзә дьбьн (2 Тимтʹ. 3:1). Ле дьбәкә ида гәләк ԝәхт ә әм һивийа созед Йаһоԝа нә, у чәтьнайед мә һе зедә у зедә дьбьн. Гәло кʹидәре әм дькарьн бәрдьлийе бьстиньн?

2, 3. а) Дәрһәԛа кʹьтеба Һәбаԛуԛ әм чь заньн? б) Чьрʹа әме кʹьтеба Һәбаԛуԛ шеԝьр кьн?

² Сәва щаба ве пьрсе бьстиньн, ԝәрә әм кʹьтеба Һәбаԛуԛ леколин бькьн. Рʹаст ә Кʹьтеба Пирозда дәрһәԛа әʹмьр у шьхӧлед Һәбаԛуԛ һур бь һур найе готьне, ле йәкә әԝ кʹьтеб дькарә бәрдьликә мәзьн бьдә мә. Наве Һәбаԛуԛ дьԛәԝьмә те һʹәсабе «Һʹәмеза бь Дьл». Әԝ нав нишан дькә, ԝәки Йаһоԝа чь щурʹә бәр дьле мәда те, әԝ ча бежи мә бь дьл у  щан һʹәмез дькә. Йан жи әԝ дьдә кʹьфше кӧ хьзмәткʹаред ԝи ча хԝә незики ԝи дьгьрьн. Һәбаԛуԛ тʹәви Хԝәде хәбәр дьда у һьнә пьрс дьда ԝи. Пьрсед ӧса дькарьн бал мә жи пешда бен, ләма жи Йаһоԝа рʹебәри кьр, ԝәки Һәбаԛуԛ әве хәбәрдане бьньвисә (Һәбԛ. 2:2).

³ Кʹьтеба Пирозда хенщи ве хәбәрдана Һәбаԛуԛ тʹәви Хԝәде, дәрһәԛа ԝи тьштәк найе готьне. Кʹьтеба ԝи пʹарәкә ве йәке йә, «чь кӧ пешда кʹьтебада һатә ньвисаре» у Хәбәра Хԝәдеда һатә хԝәйкьрьне, «ԝәки әм бь сәбьре у ԝан готьнед ньвисарада кӧ бине дьдьнә бәр мә», хԝәйиһеви бьн (Рʹом. 15:4). Ле ча һәр кәс жь мә дькарә жь кʹьтеба Һәбаԛуԛ кʹаре бьстинә? Әв кʹьтеб али мә дькә, ԝәки әм фәʹм кьн, чь те һʹәсабе итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньн. Һьн жи, пʹехәмбәртийа Һәбаԛуԛ, дьл дьдә мә кӧ чаԝа ԝәʹде тәнгасийа у чәтьнайа дьлрʹьһʹәт бьминьн. Ләма жи ԝәрә ньһа әм һур бь һур кʹьтеба Һәбаԛуԛ шеԝьр кьн.

4. Чьрʹа Һәбаԛуԛ дьлшькәсти бу?

⁴ Бьхунә Һәбаԛуԛ 1:2, 3. Һәбаԛуԛ ԝәʹдәки гәләк чәтьнда дьжит. Дор бәре ԝи мәрьв гәләк хьраб у зӧлм бун, у сәва ве йәке әԝ гәләк бәрхԝә дькʹәт. Бал ԝи пьрс пешда дьһат: «Кʹәнге әв хьраби ԝе кʹӧта бә? Чьрʹа Йаһоԝа һаԛас ԝәхт тьштәки накә?» Әԝи пе чʹәʹве хԝә дьдит кӧ мьләте ԝи ча берʹәʹм ьн у нәһәԛийе дькьн. Әԝи хԝә тʹәне у беаликʹари тʹәхмин дькьр. Ләма әԝи лавайа Йаһоԝа дькьр, ԝәки әԝ тьштәки бькә. Һәбаԛуԛ дькарьбу бьфькьрийа, ԝәки хәма Йаһоԝа нинә кӧ чь дьԛәԝьмә, у нә жи те кʹьфше кӧ әԝ ԝе тьштәки бькә. Ле ԛә ԝә хԝә мина ԝи ӧса тʹәхмин кьрийә?

5. Кʹижан дәрсәкә фәрз әм жь кʹьтеба Һәбаԛуԛ һин дьбьн? (Бьньһерʹьн шькле әʹԝльн.)

⁵ Гәло Һәбаԛуԛ баԝәрийа хԝә һьндава Йаһоԝа у созед ԝи ӧнда кьрьбу, ләма пьрсед ӧса бал ԝи пешда дьһатьн? Тʹӧ щар на! Рʹаст ә әԝ чәтьнайада бу у бинтәнг бу, ле йәкә әԝи хԝә бечʹарә һʹәсаб нәкьр, чьмки хәмед хԝә да дәсте Йаһоԝа, нә кӧ мәрьва. Ча те кʹьфше Һәбаԛуԛ бәрхԝә дькʹәт, чьмки фәʹм нәдькьр кӧ чьрʹа Йаһоԝа һе тьштәки накә у дьһелә, ԝәки әԝ бьчәрчьрә. Йаһоԝа Һәбаԛуԛрʹа гот, ԝәки дәрһәԛа ве тәнгасийа хԝә бьньвисә, чьмки бь ве йәке Йаһоԝа дьхԝаст мә һин кә, әве дәрса фәрз: Әм гәрәке нәтьрсьн дәрһәԛа хәмед хԝә у дӧдьлибуна хԝә Жерʹа гьли кьн. Бь рʹасти Йаһоԝа хԝәха мә тʹәглиф дькә, кӧ дӧада дьле хԝә жерʹа вәкьн (Зәб. 50:15; 62:8). Мәтʹәлок 3:5, (ДТʹ), жи дьл дьдә мә ԝәки әм «бь тʹәмамийа дьле хԝә баԝәрийа хԝә Йаһоԝа» биньн, у «итʹбарийа хԝә һʹьше хԝә» нәйньн. Һьлбәт, Һәбаԛуԛ жи әԝ гьли заньбу у әʹмьре хԝәда дьда хәбате.

6. Чьрʹа дӧа гәләк фәрз ә?

⁶ Һәбаԛуԛ итʹбарийа хԝә Йаһоԝа дьани, чаԝа Дост у Баве хԝә у незики ԝи дьбу. Әԝ нәдькʹәтә һәма тʹәне дәрде хԝә у нә жи итʹбарийа хԝә һʹьше хԝә дьани. Дәԝсе, әԝи дәрд-кӧла хԝә дӧада Хԝәдерʹа гьли кьр, у ве йәкеда әԝи мәсәла баш мәрʹа һиштийә. Йаһоԝа, йе кӧ дӧа дьбьһе, дьхԝазә, ԝәки әм итʹбарийа хԝә ԝи биньн у дӧада хәмед хԝә жерʹа гьли кьн (Зәб. 65:2). Һәрге әм ӧса бькьн, әме бьвиньн чаԝа Йаһоԝа щаба дӧайед мә дьдә. Ӧса әме хԝә һʹәмеза ԝида тʹәхмин кьн, кӧ әԝ ча бәр дьле мәда те у рʹебәрийе дьдә мә (Зәб. 73:23, 24). Фьрԛи тʹӧнә әм кʹижан чәтьнайеда бьн  жи, әԝ ԝе али мә бькә кӧ әм фәʹм кьн, ԝәки әԝ ча дьньһерʹә сәр дәрәща мә. Гава әм бь дьл Йаһоԝарʹа дӧа дькьн, бь ве йәке әм нишан дькьн, ԝәки баԝәрийа хԝә ԝи тиньн.

7. Йаһоԝа ча хԝә да кʹьфше, һьндава Һәбаԛуԛ?

⁷ Бьхунә Һәбаԛуԛ 1:5-7. Паши ве йәке кӧ Һәбаԛуԛ хәм у дәрдед хԝә да дәсте Йаһоԝа, дьбәкә әԝ дьфькьри кӧ Йаһоԝа ньһа ԝе чь бькә. Чаԝа Баве дьлшәԝат, Йаһоԝа ԝи сущдар нәкьр бона ахә-аха ԝи. Әԝи фәʹм дькьр кӧ Һәбаԛуԛ жь еша дьле хԝә дьчәрчьрә у дьлтәнг ә, ләма аликʹарийе жь ԝи дьхԝазә. Ле Йаһоԝа готә ԝи, ԝәки әԝ ԝе ахьрийеда чь бькә һьндава Щьһуйед нәамьн. Дьԛәԝьмә, Һәбаԛуԛ мәрьве пешьн бу, кʹижанирʹа Йаһоԝа әʹйан кьр кӧ зутьрәке ԝе ԝан мәрьвед зӧлм щәза бькә.

8. Чьрʹа щаба Йаһоԝа сәр дӧайе Һәбаԛуԛ, ӧса нибу чаԝа Һәбаԛуԛ һивийе бу?

⁸ Йаһоԝа Һәбаԛуԛрʹа да кʹьфше, ԝәки әԝ һазьр ә ида тьштәки бькә. Щәзакьрьна ве рʹькʹьнийата зӧлм у хьраб, ида незик бу. Чахе Йаһоԝа гот ԝәки «рʹоже ԝәда» әԝ йәк ԝе бьбә, да кʹьфше кӧ ԝе ԝәʹде жийина Һәбаԛуԛда бьԛәԝьмә, йан жи ԝәʹде ԝан Исраелийа кӧ һьнге дьжитьн. Бәле, щаба Йаһоԝа ӧса нибу чаԝа Һәбаԛуԛ дьфькьри. Чь кӧ Йаһоԝа жерʹа гот, дьһатә һʹәсабе ԝәки щьмәʹта Щьһуда ԝе бе щәзакьрьне. Кʹьлдани (Бабилони), жь щьмәʹта Һәбаԛуԛ кӧ дәрһәԛа ԛанунед Йаһоԝа заньбун, зӧлмтьр у берʹәʹмтьр бун. Ле гәло чьрʹа Йаһоԝа әԝ мьләте пʹутпʹарьст да хәбате, сәва щьмәʹта хԝә щәза кә? Ле һуне чь бьфькьрийана, һәрге дәԝса Һәбаԛуԛ буна?

9. Дьбәкә бал Һәбаԛуԛ кʹижан пьрс пешда дьһатьн?

⁹ Бьхунә Һәбаԛуԛ 1:12-14, 17. Һәбаԛуԛ фәʹм кьр, ԝәки Йаһоԝа ԝе бь сайа Бабилонийа ԝан мәрьвед хьрабә дор бәре ԝи щәза бькә. Рʹаст ә һьнә тьшт диса жи Һәбаԛуԛрʹа нәфәʹмдари бун, ле әԝи бь мьлукти готә Йаһоԝа, ԝәки йәкә диса жи Әԝ бона ԝи «Ԛәйа» йә (Ԛан. Дщр. 32:4; Иша. 26:4). Һәбаԛуԛ бь сәбьр бәрдәԝам дькьр баԝәрийа хԝә һʹьзкьрьн у ԛәнщийа Йаһоԝа бинә. Әве йәке ԛәԝат да ԝи у әԝ нәтьрсийа диса дьле хԝә Йаһоԝарʹа вәкьр. Ле йәкә дьбәкә пьрсед ӧса бал ԝи пешда дьһатьн: Чьрʹа Йаһоԝа дьһелә, ԝәки һʹале Щьһуда һе хьраб бә? Чьрʹа әԝ дәрберʹа тьштәки накә? Чьрʹа йе Һьмзор һе зедә хьрабийе сәбьр дькә? Чьрʹа әԝ хԝә кәр дькә? Нә әԝ Пироз ә, у «жь дитьна хьрабийе чʹәʹве ԝи паԛьж» ьн?

10. Ча әм щара дькарьн хԝә мина Һәбаԛуԛ тʹәхмин кьн?

¹⁰ Щара әм жи хԝә мина Һәбаԛуԛ тʹәхмин дькьн. Әм гӧһ дьдьнә Йаһоԝа, итʹбарийа хԝә ԝи тиньн, Хәбәра ԝи дьхуньн у леколин дькьн у ӧса баԝәрийеда дьшьдьн. Әм ӧса жи дәрһәԛа созед ԝи дьбьһен, чахе гӧһ дьдьнә рʹебәрийед кӧ тʹәшкиләта ԝи дьдә мә. Ле диса жи әм дьбәкә дьфькьрьн: «Гәло ԝе кʹәнге дәрд-кӧлед мә хьлаз бьн?» Ԝәрә әм пебьһʹәсьн Һәбаԛуԛ чь кьр, у чь әм дькарьн жь ԝи һин бьн.

11. Һәбаԛуԛ паши хәбәрдана хԝә тʹәви Йаһоԝа, ча хԝә тʹәхмин дькьр?

¹¹ Бьхунә Һәбаԛуԛ 2:1. Дьле Һәбаԛуԛ рʹьһʹәт бу, чахе әԝи тʹәви Йаһоԝа хәбәр да. Әԝи хԝәрʹа сафи кьр, ԝәки бь сәбьр һивийе бә, һʹәта Йаһоԝа тьштәки бькә. Һәбаԛуԛ нә кӧ һәма дәмәке ӧса хԝә да кʹьфше, ле әԝи гот кӧ әԝе «бь бедәнгийе  ль бәнда . . . рʹожа тәнгасийе» бә (Һәбԛ. 3:16). Хьзмәткʹаред амьнә майин жи бь сәбьр һивийа Йаһоԝа бун, у мәсәла ԝан дьл дьдә мә, кӧ әм жи ӧса бькьн (Мих. 7:7; Аԛуб 5:7, 8).

12. Чь һьнә дәрс әм жь Һәбаԛуԛ һин дьбьн?

¹² Гәло жь ньһерʹандьна Һәбаԛуԛ әм чь һин дьбьн? Йа пешьн, фьрԛи тʹӧнә әм чь тәнгасийада ньн, әм гәрәке һәр гав Йаһоԝарʹа дӧа бькьн. Йа дӧда, әм гәрәке гӧһ бьдьнә гьлийед Йаһоԝа, кʹижан әԝ бь сайа Хәбәра хԝә у тʹәшкиләта хԝә мәрʹа дьбежә. Йа сьсийа, әм гәрәке бь сәбьр һивийа Йаһоԝа бьн, у бь тʹәмами итʹбарийа хԝә ԝи биньн, кӧ әԝ ԝе ԝәʹдәда дәрде мә дәрман кә. Һәрге әм тʹьме тʹәви Йаһоԝа хәбәр дьн у мина Һәбаԛуԛ бь дьл һивийа ԝи бьн, әме жи дьлрʹьһʹәтийе бьстиньн, кʹижан кӧ ԝе али мә бькә сәбьр кьн. Баԝәри һьндава Хԝәде, ԝе ԛәԝате бьдә мә ԝәки тәйах кьн, у әԝ йәк ԝе али мә бькә ԝәʹде чәтьнайа шабуна хԝә ӧнда нәкьн. Бәле, баԝәри дьл дьдә мә кӧ Баве мәйи әʹзмана ԝе әʹсә чʹарәке бькә (Рʹом. 12:12).

13. Чаԝа Йаһоԝа Һәбаԛуԛ дьлрʹьһʹәт кьр?

¹³ Бьхунә Һәбаԛуԛ 2:3. Һәбаԛуԛ сафи кьр кӧ ԝе һивийа Йаһоԝа бә, әԝ йәк һьлбәт дьле Йаһоԝа хԝәш һатийә. Йе Һьмзор һаш тәнгасийед Һәбаԛуԛ һәбу, ләма жи әԝ бь һʹьзкьрьн бәр дьле ԝида һат, у нәрм ԝирʹа гот, кӧ әԝ ԝе әʹсә щаба пьрсед хԝә бьстинә у жь дәрдед хԝә аза бә. Ча бежи Хԝәде жерʹа ӧса гот: «Бь сәбьр бә у итʹбарийа хԝә мьн бинә. Әзе әʹсә щаба дӧайе тә бьдьм, һәрге жи тәрʹа бе кʹьфше кӧ дәрәнги дькʹәвә!». Йаһоԝа ани бира ԝи, ԝәки Әԝи ԝәʹдә ида кʹьфш кьрийә, кӧ кʹәнге созед хԝә бинә сери. Әԝи дьл да Һәбаԛуԛ, ԝәки бәрдәԝам кә һивийе бә. Ԝи щурʹәйи, әԝ пʹехәмбәр ида ԝе дьлшькәсти нибуйа.

14. Ԝәʹде тәнгасийа әм гәрәке чь бькьн?

¹⁴ Әм жи гәрәке бь сәбьр һивийа Йаһоԝа бьн у гӧһ бьдьнә ԝи. Әԝ йәк ԝе али мә бькә ԝида дӧдьли нибьн у ԝәʹде чәтьнайи у кӧл-дәрда, дьлрʹьһʹәт бьн. Иса мәрʹа да кʹьфше кӧ әм гәрәке һʹьш-аԛьле хԝә данәйньнә сәр «ԝәхт у зәмана», кʹижан кӧ Хԝәде мәрʹа әʹйан нәкьрийә (Кʹар. Шанд. 1:7). Ләма жи ԝәрә әм тʹӧ щар дәстед хԝә сьст нәкьн, ле дәԝсе бь мьлукти, баԝәри у сәбьре һивийа ԝи бьн. Ԝи ԝәʹдәйи ӧса жи әм гәрәке ԝәʹде хԝә бь аԛьлайи хәрщ кьн у чьԛас дәсте мә те Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн (Марԛ. 13:35-37; Галт. 6:9).

15, 16. а) Кʹьтеба Һәбаԛуԛда, әм дәрһәԛа кʹижан соза дьхуньн? б) Әԝ соз чь мә һин дькьн?

¹⁵ Йаһоԝа соз дьдә ԝан мәрьвед рʹаст кӧ итʹбарийа хԝә ԝи тиньн: «Йе сальһ [йе рʹаст], бь баԝәрийа хԝә бьжи» у «гәрдун жи ӧса бь мәзьнти у занийарийа Хӧданва тʹьжи бьбә» (Һәбԛ. 2:4, 14). Бәле, әԝед кӧ бь сәбьр һивийа Йаһоԝа нә у чʹәʹве ԝан сәр ԝи йә, ԝе бь әʹмьре һʹәта-һʹәтайе бенә кʹәрәмкьрьне.

¹⁶ Бьфькьрьн дәрһәԛа созе жь кʹьтеба Һәбаԛуԛ 2:4. Әԝ соз ӧса фәрз ә, кӧ Паԝлосе шанди нәʹмед хԝәда се щара бәʹса ве рʹезе кьр (Рʹом. 1:17; Галт. 3:11; Ибрн. 10:38). Чь тәнгаси жи рʹасти мә бен, һәрге әм баԝәрийа хԝә Йаһоԝа биньн у жерʹа амьн бьминьн, әме бьвиньн ча созед Йаһоԝа тенә сери. Йаһоԝа дьхԝазә ԝәки чʹәʹве мә сәр ве ахьрийа баш бә, кӧ һивийа мә йә.

17. Кʹьтеба Һәбаԛуԛ чьда дьл дьдә мә?

¹⁷ Әм рʹожед ахьрийеда дьжин, у кʹьтеба Һәбаԛуԛ дәрсәкә ԛәԝи дьдә мә. Йаһоԝа жийина һʹәта-һʹәтайе соз дьдә һәр мәрьвәки рʹаст, йе кӧ итʹбарийа хԝә ԝи тинә. Ԝәрә әм бәрдәԝам кьн һәр  щурʹә чәтьнайи у тәнгасийеда, баԝәри у итʹбарийа хԝә һьндава Хԝәде ԛәԝи кьн. Йаһоԝа бь сайа кʹьтеба Һәбаԛуԛ мәрʹа дьбежә, ԝәки Әԝ ԝе али мә бькә у мә хьлаз кә. Әԝ бь нәрми һиви мә дькә, ԝәки әм бь сәбьр һивийа ԝәʹде ԝийи кʹьфшкьри бьн, гава тʹәмамийа әʹрде бьн Пʹадшатийа ԝида, бь хьзмәткʹаред бәхтәԝар у мьлук тʹьжи бә (Мәт. 5:5; Ибрн. 10:36-39).

18. Чаԝа гьлийед Йаһоԝа сәр Һәбаԛуԛ һʹӧкӧм бун?

¹⁸ Бьхунә Һәбаԛуԛ 3:16-19. Гьлийед Йаһоԝа сәр Һәбаԛуԛ гәләк ԛайим һʹӧкӧм бун. Әԝ кʹур фькьри сәр кьред Йаһоԝайи мәзьн, кӧ әԝи бәре бона щьмәʹта хԝә кьрьбу. У паши ве йәке Һәбаԛуԛ гәш бу у итʹбарийа ԝи һьндава Йаһоԝа диса зедә бу. Әԝи заньбу кӧ ԝе Йаһоԝа зутьрәке тьштәки бькә! Әԝе йәке дьле Һәбаԛуԛ рʹьһʹәт кьр, ле ԝи ԝәʹдәйи әԝи ӧса жи фәʹм дькьр, ԝәки кӧл-дәрде ԝи, ԝе диса һьнә ԝәʹдә бькʹьшинә. Ида шьк дьле Һәбаԛуԛда тʹӧнә бу, дәԝсе әԝи бь тʹәмами итʹбарийа хԝә Йаһоԝа ани, кӧ Хԝәде ԝе ԝи хьлаз кә. Рʹеза 18-да жь гьлийед Һәбаԛуԛ те кʹьфше, кӧ әԝ пʹехәмбәр йәк жь ԝан мәрьва йә, кʹижана баԝәрикә гәләк мәзьн данә кʹьфше. Һьнә зандар дьфькьрьн, ԝәки рʹеза 18 рʹастә-рʹаст ӧса те һʹәсабе: «Әзе шабуна Хӧданда банздьм; Әзе шабуна Хԝәдеда бьрәԛьсьм». Рʹасти жи жь гьлийед Һәбаԛуԛ әм гәләк ԛәԝи дьбьн! Йаһоԝа нә кӧ тʹәне созед баш дайә мә, ле әԝ мә дьдә баԝәркьрьне, ԝәки әԝ ньһада кʹаре хԝә дькә, сәва ԛьрара хԝә бинә сери.

19. Чаԝа әм жи дькарьн мина Һәбаԛуԛ бәрдьлийе бьстиньн?

¹⁹ Дәрсәкә гәләк фәрз кӧ әм жь Һәбаԛуԛ һин дьбьн, әԝ ә кӧ тʹӧ щар Йаһоԝада дӧдьли нәбьн (Һәбԛ. 2:4). Һәрге һәләԛәтийа мә тʹәви Йаһоԝа ԛәԝи бә, әме итʹбарийа хԝә һьндава ԝи ӧнда нәкьн. Сәва ве йәке әм гәрәке 1) бона һʹәму хәм у шькед хԝә, һәр гав Йаһоԝарʹа дӧа бькьн, 2) гӧһ бьдьнә Хәбәра Йаһоԝа у һʹәму рʹебәрийед кӧ әм жь тʹәшкиләта ԝи дьстиньн, у 3) бь амьни у бь сәбьр һивийа Йаһоԝа бьн. Һәбаԛуԛ һәма ӧса жи дькьр. Рʹаст ә әԝи кʹьтеба хԝә бь ахинийе дәстпекьр, ле хьлазийеда бь баԝәрийа ԛәԝи у шабуне хьлаз кьр. Ԝәрә әм жи чʹәʹв бьдьнә Һәбаԛуԛ у хԝә һʹәмеза Баве хԝә Йаһоԝада тʹәхмин кьн! Ве дьнйа хьрабда, бәрдьликә ӧса мәзьн, әм тʹӧ щики нькарьн бьвиньн!