1, 2. а) Амьнийа мә һьндава Йаһоԝа ча гьредайи йә ве йәкева, кӧ әм нәкʹәвьнә тʹәви дәʹԝ-доза ве дьнйайе? (Бьньһерʹә шькьле әʹԝльн.) б) Гәләк мәрьв кʹерʹа амьн ьн, у ахьрийа ве йәке чь йә?

 ԚӦЛЬХКʹАРЕД Йаһоԝа тʹәвнәбуйине хԝәй дькьн у әԝана накʹәвьнә нава дәʹԝ-доза ве дьнйайе, кʹижан кӧ фьрԛийе дькьнә ортʹа мәрьва, мьләта, у култура. Чьрʹа? Чьмки әм Йаһоԝа һʹьз дькьн, ԝирʹа амьн ьн, у гӧрʹа ԝи дькьн (1 Йуһʹәнна 5:3). Фьрԛи тʹӧнә әм жь кʹидәре нә йан жи кʹидәре дьжин, әм тʹьме принсипед Хԝәде дьԛәдиньн. Амьнийа һьндава Йаһоԝа у Пʹадшатийа ԝи, жь һʹәму тьшта фәрзтьр ә (Мәтта 6:33). Ләма жи әм дькарьн бежьн кӧ әм «нә жь дьнйайе нә». (Бьхунә Йуһʹәнна 17:11, 15, 16; Ишайа 2:4.)

² Иро гәләк мәрьв амьн ьн ԝәлате хԝәрʹа, ӧса жи мьләт, култура, у һәла һе кʹома хԝәйә спортерʹа жи. Ле йазьх, әԝ йәк гәләк щар дьбә мәʹнийа шәрʹ-дәʹԝа, мәрьв һәвдӧ нәфрʹәт дькьн, у һәла һе һәвдӧ дькӧжьн жи. Рʹаст ә әм накʹәвьнә нава ԝан шәрʹа, ле йәкә әԝана дькарьн сәр мә у малбәта мә хьраб һʹӧкӧм бьн, у дьбәкә әм рʹасти нәһәԛийе жи бен. Щара чахе әм алийе сәрԝерада нәһәԛийе дьвиньн, дькарә ӧса бьбә кӧ әм пьштгьрийа кәсәки бькьн, чьмки Хԝәде фәрәсәте ӧса дайә мә, кӧ әм тедәрдьхьн чь йә һәԛи у нәһәԛи (Дәстпебун  1:27; Ԛануна Дӧщари 32:4). Ле тӧ ча хԝә тʹәхмин дьки чахе нәһәԛийе дьвини? Тӧ дькари тʹәвнәбуйине хԝәй ки, йан тӧйе пьштгьрийа кәсәки бьки?

3, 4. а) Чьрʹа гәрәке шәрʹ-дәʹԝе ве дьнйайеда, әм пьштгьрийа кәсәки нәкьн? б) Дь ве тʹемайеда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

³ Гәләк мәрьв пьштгьрийа шәрʹ-дәʹԝе сәрԝера дькьн, чьмки сәрԝер ԝана дьдьнә баԝәркьрьне, кӧ бажарване баш гәрәке пьштгьрийа кәсәки бькә. Ле әм чʹәʹв дьдьнә Иса. Ләма жи, әм накʹәвьнә нава политике, у нә жи дьчьнә шәрʹ (Мәтта 26:52). Мәсиһийед рʹаст тʹӧ щар нафькьрьн, кӧ пʹарәкә дьнйа Шәйтʹан жь пʹарәкә дьн баштьр ә (2 Корьнтʹи 2:11). Әм тʹӧ щар нахԝазьн бькʹәвьнә нава шәрʹ-дәʹԝе ве дьнйайе. (Бьхунә Йуһʹәнна 15:18, 19.)

⁴ Чьмки әм нәԛәданди нә, ләма жи дьбәкә әм мина бәре сәр һьнә мәрьва нә баш бьньһерʹьн, жь бо ве йәке кӧ әм жь һәв щӧдә дьбьн (Йерәмйа 17:9; Әфәси 4:22-24). Дь ве тʹемайеда әме шеԝьр кьн дәрһәԛа чәнд принсипа, кʹижан кӧ ԝе али мә бькьн кӧ әм фьрԛийе нәкьнә ортʹа мәрьва. Әме ӧса жи шеԝьр кьн, кӧ әм ча дькарьн амьн бьминьн Пʹадшатийа Хԝәдерʹа, у кӧ хԝә һин кьн кӧ ньһерʹандьна мә мина ньһерʹадьна Йаһоԝа у Иса бә.

5, 6. Чахе Иса ль сәр әʹрде бу, әԝи ча дьньһерʹи сәр щурʹә-щурʹә мәрьва, у чьрʹа?

⁵ Чахе тәрʹа чәтьн ә кӧ тʹәвнәбуйине хԝәй ки у пьштгьрийа кәсәки нәки, пьрсе бьдә хԝә: «Ве дәрәщеда Иса ԝе чь бькьра?» Чахе Иса ль сәр әʹрде бу, гәләк шәрʹ-дәʹԝ һәбун ортʹа мәрьвед жь Щьһустане, Щәлиле у Самәрйайе. Бьфькьрьн сәр һьнә мәсәла. Щьһу у мәрьвед Самәри тʹәви һәв хәбәрнәдьдан (Йуһʹәнна 4:9). Ферьси у Садуԛи, жь бо гәләк тьшта һәврʹа дькʹәтьнә дәʹԝе (Кʹаред Шандийа 23:6-9). Щьһуйед кӧ Ԛанун заньбун, дьфькьрин кӧ әԝана жь мәрьвед кӧ Ԛанун ньзаньбун баштьр ьн (Йуһʹәнна 7:49). У гәләка хәрщгьр у Ромайи нәфрʹәт дькьрьн (Мәтта 9:11). Ле Иса нәдькʹәтә нава ԝан шәрʹ-дәʹԝа. Рʹаст ә әԝи тʹьме рʹастийа дәрһәԛа Йаһоԝа хԝәй дькьр у ӧса жи заньбу кӧ Исраел щьмәʹта Хԝәдейә мәхсус бу, ле йәкә әԝи тʹӧ щар шагьртед хԝә ӧса һин нәдькьр кӧ әԝана жь мәрьвед дьн баштьр ьн (Йуһʹәнна 4:22). Дәԝса ԝе йәке, Иса шагьртед хԝә һин дькьр кӧ һʹәму мәрьва һʹьз бькьн (Луԛа 10:27).

⁶ Ле чьрʹа Иса фьрԛи нәдькьрә ортʹа мьләта? Чьмки Иса у Йаһоԝа щурʹәки майин дьфькьрьн. Йаһоԝа мәрьв ӧса әʹфьрандьн, кӧ ԝана бькарьбуйа әʹрд бь щурʹәщурʹә мәрьва, демәк бь раса тʹьжә кьрана (Дәстпебун 1:27, 28). Ләма жи Йаһоԝа у Иса нафькьрьн кӧ расәк, мьләтәк йан жи зьманәк һе баш ә, нә кӧ йеки дьн (Кʹаред Шандийа 10:34, 35; Әʹйанти 7:9, 13, 14). Ньһерʹандьна мә жи гәрәке мина йа Йаһоԝа у Иса бә (Мәтта 5:43-48).

7, 8. а) Әм пьштгьрийа кʹе дькьн у чьрʹа? б) Әм чь гәрәке бир нәкьн дәрһәԛа сафикьрьна проблемед инсанәте?

⁷ Әм чьрʹа пьштгьрийа тʹӧ сәрԝере мәрьва накьн? Чьмки Йаһоԝа йә Сәрԝере мә у әм пьштгьрийа ԝи дькьн. Дь Адәнеда, Шәйтʹан гот кӧ Йаһоԝа бона мәрьва сәрԝере лапи баш нинә. Шәйтʹан дьхԝаст кӧ мәрьв баԝәр кьн, йанчь Шәйтʹан һʹәму тьшти һе баш дькарә бькә, нә кӧ Йаһоԝа. Ле Йаһоԝа изьне дьдә мә, кӧ әм хԝәха сафи кьн пьштгьрийа кʹе бькьн. Ле тӧ пьштгьрийа кʹе дьки? Тӧ гӧрʹа Йаһоԝа дьки, у баԝәр дьки кӧ әԝ һʹәму тьшти дьһа рʹьнд занә нә кӧ тӧ? Тӧ баԝәр дьки кӧ тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде ԝе һʹәму проблемед мә сафи кә? Йан тӧ дьфькьри кӧ мәрьв дькарьн бей Хԝәде, хԝәха сәрԝертийе сәр хԝә баш бькьн? (Дәстпебун 3:4, 5).

⁸ Мәсәлә, һәрге кәсәк жь тә бьпьрсә, кӧ тӧ чь дьфькьри дәрһәԛа партийакә политике йан жи организасийа политике, тӧйе ча  щаба хԝә бьди? Дьбәк мәрьвед һьнәк жь ԝан партийа йан жи организасийа, һʹәлал ьн у дьхԝазьн али мәрьва бькьн. Ле йәкә әм фәʹм дькьн кӧ тʹәне Пʹадшатийа Йаһоԝа дькарә проблемед инсанәте сафи кә у һʹәму нәһәԛийа кʹӧта кә. Әм ӧса жи дь щьватеда пәй рʹебәрийа Йаһоԝа дьчьн, нә кӧ ӧса дькьн ча әм һʹәсаб дькьн кӧ һе баш ә. Бь ԝе йәке щьват йәктийеда нә.

9. Ԛьрʹна йәкеда чь проблем нава һьнә Мәсиһийада һәбу, у ԝана чь гәрәке бькьра?

⁹ Ԛьрʹна йәкеда, һьнә Мәсиһийед дь Корьнтʹида һәврʹа дькʹәтьнә дәʹԝе: «Йәк дьбежә: ‹Әз пʹара Паԝлос ьм›, йәк дьбежә: ‹Әз пʹара Аполо мә›, йәки жи дьбежә: ‹Әз пʹара Пәтрус ьм› у йәки дьн жи дьбежә: ‹Әз пʹара Мәсиһ ьм›». Чахе Паԝлос дәрһәԛа ԝе йәке бьһист, әԝ гәләк әʹщебмайи ма. Әԝ дәʹԝ-доз гәләк проблемәкә мәзьн бу, чьмки тʹьфаԛийа щьвате дькʹәтә бьн хофе. Ләма жи Паԝлос жь хушк у бьра пьрси: «Чьма Мәсиһ пʹарәвәбуйи йә?» Паԝлос ӧса жи әԝана ширәт кьрьн: «Дә әз иди һиви жь ԝә дькьм хушк-бьрано, бь наве Хӧдане мә Иса Мәсиһ, бьра готьна ԝә һʹәмуйа йәк бә у дӧтирәти нава ԝәда тʹӧнәбьн, ле һʹәму жи бь һәврʹа бьн у сәр нет-мәрәмәки бьн». Иро жи гәрәке щьватеда тʹӧ пʹарәвәбуйин тʹӧнә бә. (1 Корьнтʹи 1:10-13; бьхунә Рʹомайи 16:17, 18.)

10. Паԝлос чь ани бира Мәсиһийа, у әм жь ԝе йәке чь һин дьбьн?

¹⁰ Паԝлос ани бира Мәсиһийед рʹункьри кӧ әԝана бажарванед әʹзмана нә у гәрәке дина хԝә нәдьн сәр «тьштед ве дьне» (Филипи 3:17-20). a (Бьньһерʹә спартьн.) Әԝ рʹункьри ԛасьд ьн, демәк ԝәкʹиле Хԝәде у Иса нә. Чахе ԛасьд дь ԝәлатәки хәрибда нә, әԝ накʹәвә нава проблем у политика ԝи ԝәлате хәриб. Ӧса жи рʹункьри, чаԝа бажарванед әʹзмана гәрәке нәкʹәвьнә нава проблемед у политика ве дьнйайе (2 Корьнтʹи 5:20). Әԝед кӧ гӧмана ԝан сәр жийина әʹрде йә, әԝана жи амьн ьн Пʹадшатийа Хԝәдерʹа у тʹӧ щар нәкʹәвьнә нав шәрʹдәʹԝе ве дьнйайе.

11, 12. а) Һәрге әм дьхԝазьн амьн бьминьн Пʹадшатийа Хԝәдерʹа, гәрәке ньһерʹандьна мә чь щурʹәйи нибә? б)  Хушкәке чаԝа дьньһерʹи сәр һьнә мәрьва, у чь али ԝе кьр кӧ ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезә?

¹¹ Гәләк щийада мәрьв хԝә незики ԝан дьгьрьн, йед кӧ тʹәрих, култура у зьмане ԝан мина йед ԝан ьн. Әԝана гәләк щар ԛӧрʹә дьбьн кӧ жь кʹидәре нә. Ле әм гәрәке ӧса нибьн. Дәԝсе, әм гәрәке ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезьн у мәрʹа лазьм ә исафа хԝә һин кьн, сәва кӧ һʹәму дәрәщәда тʹәвнәбуйине хԝәй кьн. Ле әм ча дькарьн әԝе йәке бькьн?

¹² Мәсәлә, Мериета b (бьһьнерʹә спартьн) һатә буйине дь ԝәлате кӧ бәре нав дькьрьн Йугославйа. Кʹидәре кӧ әԝ мәзьн бьбу мәрьва мьләте Серби нәфрʹәт дькьрьн. Ле чахе Мериета дәрһәԛа Йаһоԝа пеһʹәсийа, әԝе фәʹм кьр кӧ Йаһоԝа фьрԛийе накә ортʹа мьләта, у Шәйтʹан дьхԝазә кӧ мәрьв һәвдӧ нәфрʹәт кьн. Ләма жи әԝ гәләк дьхәбьти, сәва кӧ ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезә. Ле чахе кʹидәре кӧ Мериетайе дьжит шәрʹ дәстпебу ортʹа мьләтада, әԝе диса дәстпекьр нәрʹаст бьньһерʹә сәр мәрьвед Серби. Мериетайе һәла һе нәдьхԝаст жи ԝанрʹа даннасин кә. Әԝе заньбу кӧ әԝ йәк нәрʹаст ә, ләма жи жь Йаһоԝа һиви дькьр кӧ али ԝе бькә, сәва әԝ ньһерʹандьна хԝә бьгӧһезә. Мериетайе ӧса жи жь Хԝәде һиви дькьр кӧ әԝ пешәнгтийе дәстпекә. Мериета гьли дькә: «Мьн тедәрхьст кӧ аликʹарийа лапә баш әԝ ә, чахе мәрьв һʹьш-аԛьле хԝә дьдә сәр  даннасинкьрьне. Ԝәʹде даннасинкьрьне, әз дьхәбьтим кӧ чʹәʹв бьдьмә Йаһоԝа кӧ һʹьзкьрьн ә, у мьн тʹәхмин кьр кӧ чаԝа ньһерʹандьна мьнә нәрʹаст кʹӧта бу».

13. а) Чь ԛәԝьми тʹәви Зойлайе, у әԝе хԝә ча да кʹьфше? б) Әм чь дькарьн һин бьн жь мәсәла Зойлайе?

¹³ Хушка мә Зойла жь Мәксикайе йә, ле дәрбази Әԝропайе буйә. Дь щьвата Зойлайеда һәнә хушк-бьра, йед кӧ жь Америкайа Латини йә пʹара дьн ьн. Зойла гьли дькә кӧ һьнәк жь ԝан хушк-бьра ԛәрфе хԝә ԝәлате ԝе, ӧса жи әʹрф-әʹдәт у кʹьламед ԝәлате ԝе дькьрьн. Жь бо ԝе йәке Зойла бәрхԝәдькʹәт, у әԝе дәстпекьр Йаһоԝарʹа дӧа бькә, сәва кӧ әԝ нәхәйдә. Ле һәрге әм ве дәрәщеда буна, мәйе хԝә ча кʹьфш кьра? Һьнәк жь хушк-бьред мә һе сәр хԝә дьхәбьтьн, сәва кӧ емосийед хԝә контрол кьн чахе кәсәк дәрһәԛа ԝәлате ԝан нәбаш хәбәрдьдә. Ләма жи әм тʹӧ щар нахԝазьн тьштәки ӧса бежьн йан бькьн, кӧ ӧса бе кʹьфше кӧ һьнәк мәрьв һе баш ьн нә кӧ йед дьн. Әм нахԝазьн бьбьнә мәʹни кӧ щьватеда йан жи щики дьнда пʹарәвәбун һәбә (Рʹомайи 14:19; 2 Корьнтʹи 6:3).

14. Чь ԝе али тә бькә кӧ бь ньһерʹандьна Йаһоԝа мәрьва бьньһерʹи?

¹⁴ Әм гьшк заньн кӧ ԛӧльхкʹаред Йаһоԝа чаԝа щьмәʹтәкә йәктийеда нә, ләма жи әм гәрәке тʹӧ щар ӧса нәфькьрьн кӧ щик йан жи ԝәлатәк жь щи йан ԝәлате дьн баштьр ә. Ле нәфәред мала тә йан кәсәки дьн, дькарьн һелана бьдьнә тә кӧ тӧ борщдари һʹьз бьки ԝи щийи кʹидәре тӧ һати буйине. Ләма жи дьԛәԝьмә щара тӧ сәр мәрьвед жь мьләт, култура йан зьмане дьн, нәбаш бьфькьри. Ле чь дькарә али тә бькә кӧ ньһерʹандьна хԝә бьгӧһези? Бьфькьрә сәр ԝе йәке кӧ чаԝа Йаһоԝа дьньһерʹә сәр ԝан кʹе ԛӧрʹә дьбә жь бо ԝәлате хԝә, йан жи кʹе дьфькьрә кӧ әԝ һе баш ә нә кӧ кәсед дьн. Ԝәʹде һинбуна хԝәйә шәхси йан жи ԛӧльхкьрьна тʹәви малбәте, һе зедә леколин бькә дәрһәԛа ве йәке. У паше жь Йаһоԝа һиви кә, сәва кӧ тӧ бь ньһерʹандьна ԝи, сәр мәрьва бьньһерʹи. (Бьхунә Рʹомайи 12:2.)

15, 16. а) Һьнәк хԝә ча дьдьнә кʹьфше, жь бо ԝе йәке кӧ әм жь йед дьн щӧдә дьбьн? б) Чаԝа де-бав дькарьн али зарʹед хԝә бькьн, сәва кӧ әԝана амьн бьминьн Йаһоԝарʹа?

 ¹⁵ Әм дьхԝазьн бь исафа тʹәмьз Йаһоԝарʹа ԛӧльх бькьн. Ләма жи щара әм дькарьн жь мәрьвед дьн гәләк щӧдә бьн у бькʹәвьнә чʹәʹва, мәсәлә тʹәви кʹе әм дьхәбьтьн йан һин дьбьн, йан жи жь щинаред хԝә, йан жь мәрьвед мәйи незик (1 Пәтрус 2:19). Иса пешда гот кӧ мәрьв ԝе һәла һе мә нәфрʹәт жи бькьн, чьмки әм жь ԝана щӧдә дьбьн. Әм гәрәке бира хԝәда хԝәй кьн кӧ әԝед кӧ мьԛабьли мә дьчьн, дәрһәԛа Пʹадшатийа Хԝәде ньзаньн. Ләма жи әԝана нькарьн фәʹм кьн, кӧ чьрʹа әм ӧса амьн ьн Пʹадшатийа Хԝәдерʹа, дәԝса сәрԝертийед мәрьварʹа.

¹⁶ Сәва кӧ Йаһоԝарʹа амьн бьн, әм гәрәке гӧһ бьдьнә ԝи. Фьрԛи тʹӧнә мәрьвед дьн һьмбәри мә ԝе чь бежьн йан жи чь бькьн (Данийел 3:16-18). Щаһьларʹа илаһи гәләк чәтьн ә, жь бо ве йәке кӧ әԝана жь йед дьн щӧдә дьбьн. Де-бавно али зарʹед хԝә бькьн, сәва кӧ әԝана мәкʹтәбеда мерхас бьн. Чьмки зарʹ дькарьн дь мәкʹтәбеда бьтьрсьн кӧ бәйраԛе һӧрмәт нәкьн йан жи тʹәви ԝан щәжьна нәбьн йед кӧ мьләта һӧрмәт дькьн. Тӧ дькари ԝәʹде ԛӧльхкьрьна тʹәви малбәте леколин ки, кӧ чаԝа Йаһоԝа дьфькьрә дәрһәԛа ԝан тьшта. Зарʹед хԝә һин кә, кӧ әԝана бькарьбьн дәрһәԛа баԝәрийа хԝә бь фәʹмдари у бь ԛәдьр шьровәкьн (Рʹомайи 1:16). Ӧса жи һәрге лазьм бә, тӧ дькари али зарʹед хԝә бьки, кӧ әԝана тʹәви дәрсдаред хԝә хәбәрдьн кӧ әԝана чь баԝәр дькьн.

17. Ньһерʹандьна мә гәрәке чь щурʹәйи нибә, у чьрʹа?

¹⁷ Бь тʹәбийәти йә һәрге әм ша дьбьн бона хԝарьне, зьман, културайе йан жи бона щийе кӧ әм мәзьн бунә. Ле гәло әм ӧса дьфькьрьн, кӧ чь әм һʹьз дькьн тʹьме һе баш ә, нә кӧ чь мәрьвед дьн һʹьз дькьн? Йаһоԝа дьхԝазә кӧ әм ша бьн бь тьштед щурʹә-щурʹә кӧ әԝи әʹфьрандийә (Зәбур 104:24; Әʹйанти 4:11). Ԝәки ӧса нә, чьрʹа гәрәке әм бежьн кӧ әԝ тьшт һе баш ә, нә кӧ йа щурʹе дьн?

18. Чьрʹа баш ә кӧ әм сәр мәрьва ӧса бьньһерʹьн чаԝа Йаһоԝа?

¹⁸ Йаһоԝа дьхԝазә кӧ һʹәму щурʹә мәрьв дәрһәԛа ԝи пебьһʹәсьн, ԝи бьһʹәбиньн, у һʹәта-һʹәтайе бьжин (Йуһʹәнна 3:16; 1 Тимотʹейо 2:3, 4). Чахе бьра фькьред хԝә дьбежьн кʹижан кӧ жь фькьред мә щӧдә дьбьн, әм һазьр ьн гӧһ бьдьнә ԝан, һәрге әԝ фькьред ԝан пешбәри ԛьрара Йаһоԝа ниньн. Һәрге әм ӧса дькьн, жийина мә гәләк һʹәԝас ә у шабуне тинә, у әм йәктийеда ньн тʹәви хушк-бьра. Чаԝа кӧ мә шеԝьр кьр, әм накʹәвьнә нав шәрʹ-дәʹԝе ве дьнйайе, чьмки әм Йаһоԝарʹа у Пʹадшатийа ԝирʹа амьн ьн. Әм нә мина ве дьнйа Шәйтʹан ьн, чьмки әм нәфрʹәт дькьн ԛӧрʹәбуне у тʹәви мәрьва накʹәвьнә һӧщәте. Әм чьԛас гәләк рʹази нә жь Йаһоԝа кӧ әԝ мә һин дькә кӧ әм әʹдьлайе у мьлуктийе һʹьз кьн! Әм сәр хԝә тʹәхмин дькьн гьлийед зәбурбеж: «Чьԛас ԛәнщ ә, чьԛас хԝәш ә, дь йәктийеда жийиана бьрати!» (Зәбур 133:1, ИМ).