•  Сәр чь һʹими Шәʹдед Йаһоԝа сафи дькьн кӧ кʹижан щәжьна дәрбаз кьн у кʹижан на?

•  Гәло әԝ йәк кӧ Шәʹдед Йаһоԝа ԝан щәжьна дәрбаз накьн, те һʹәсабе кӧ әԝана малбәта хԝә һʹьз накьн?

•  Гәло Шәʹдед Йаһоԝа мәрьварʹа дьбежьн кӧ фьлан щәжьна дәрбаз нәкьн?

 Пешийа кӧ сафи кьн щәжьнәке дәрбаз кьн йан на, Шәʹдед Йаһоԝа принсипед Кʹьтеба Пироз һьлдьдьн һʹәсаб. Һәгәр дәрбазкьрьна щәжьнәкә мьԛабьли принсипед Кʹьтеба Пироз ә, һьнге әԝана әве щәжьне дәрбаз накьн. Ле дәрһәԛа щәжьнед дьн һәр кәс хԝәха сафи дькә дәрбаз кә йан на, у әԝана һьлдьдьн һʹәсаб ве йәке, кӧ «исафа рʹьһʹәт ль бәр Хԝәде» хԝәй кьн (Кʹаред Шандийа 24:16).

 Жере һьнә пьрс һәнә, йед кӧ Шәʹдед Йаһоԝа һьлдьдьн һʹәсаб, ԝәки тедәрхьн һәла лазьм ә фьлан щәжьне дәрбаз кьн йан на. a

•   Гәло әв щәжьн сәр һʹиме ве һинкьрьне йә, йа кӧ мьԛабьли Кʹьтеба Пироз ә?

   Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Хӧдан дьбежә: Дә рʹабьн жь нава ԝан дәрен, щӧдә бьн. Ль тьште һʹәрам нәкʹәвьн» (2 Корьнтʹи 6:15-17).

   Шәʹдед Йаһоԝа хԝә дур дьгьрьн жь һинкьрьнед һʹәрам, йед кӧ мьԛабьли Кʹьтеба Пироз ьн. Ләма жи әԝана щәжьнед ви щурʹәйи йед кӧ жере һатьнә дайине, дәрбаз накьн.

   Щәжьнед кӧ һʹәбандьна хӧданед дьнва гьредайи нә. Иса гот: «Сәре хԝә ль бәр Хӧдан Хԝәдейе хԝә дайнә у тʹәне ԝи бьһʹәбинә!» (Мәтта 4:10) Сәр һʹиме ве йәке Шәʹдед Йаһоԝа рʹожа буйина Иса, Пасхайе у Йәке Гӧлане дәрбаз накьн, чьмки сәре серида әв щәжьн һʹәбандьна хӧданед майинва гьредайи бун, нә кӧ һʹәбандьна Йаһоԝава. Ӧса жи әԝана ван щәжьнед кӧ жере һатьнә дайине, дәрбаз накьн.

  •  Кԝанза. Әнсиклопедийакеда те готьне: «Наве ве щәжьне жь ван хәбәред Сԝаһили те, демәк жь ‹матунда йа кԝанза›, кӧ тенә һʹәсабе ‹бәред пешьн›. Әԝ йәк дьдә кʹьфше кӧ кʹока ве щәжьне жь щәжьнед пешьн йед тʹопкьрьна зәвийе те, бәʹса кʹижана тʹәриха Африкайе дькә» (Encyclopedia of Black Studies). Рʹаст ә һьнә мәрьв дьбежьн кӧ Кԝанза щәжьна религи нинә, ле Әнсиклопедийа дәрһәԛа динед Африки, ве щәжьне бәрамбәри щәжьна Африки дькә, гава мәрьв «бәред пешьн хӧданарʹа у кал-бавед мьрирʹа дьанин, ԝәки рʹазибуна хԝә ԝанрʹа бьдьнә кʹьфше». Ӧса жи ԝедәре те готьне: «Һʹиме ве щәжьна Афро-Америки, демәк Кԝанза, диса жи әԝ ә кӧ рʹазибуна хԝә бьдьнә кʹьфше бона ԝан кʹәрәма, йед кӧ кал-бавед мьри дьдьнә ԝан».

  •  Щәжьна Пайизе. Әв щәжьн «бона һӧрмәта хӧдана һиве йә» (Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary). Ԝәʹде ве щәжьне «һʹәму жьнед мале сәре хԝә бәр ве хӧдане датиньн» (Religions of the World​—A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices).

  •  Нәԝроз (Ноԝрӧз). «Кʹока гәләк щәжьна жь Зороастризме (Зәрдәшти) тен у әԝ рʹож салнәʹмәйа Зороастризма бәреда рʹожәкә пироз дьһатә һʹәсабе ... Ль гора әʹдәта Зороастризме, Рʹӧһʹе Зьвьстане ԝәʹде мәһед сар, Рʹӧһʹе Рʹоже [Рапитвин] зоре дькьрә бьн әʹрде, ле дәʹне нивро рʹожа Нәԝрозе диса пашда вәдьгәрʹийа» (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization).

  •  Клоч Ԝәʹде Әʹйда Сәрсале. Ча кʹьтеба «Езди-Дине Ԝан, у Мьләт» дьбежә, әв әʹйд «кʹәтә нава дине Ездийада бьн һʹӧкӧме мьләтед дьн . . . Мәсәлә, дьбәкә жь мьләте Щьһу, йед кӧ ԝәʹде Щәжьна Дәрбазбуне, демәк щәжьна Нане Шкәва, нане пироз чедькьрьн . . . йан дьбәк жи жь щәжьна Нане Шкәва, йа Мәсиһийа һатә һьлдане, ԝәʹде кʹижани тотька чедькьн». Фьрԛи тʹӧнә мәʹни чь бу кӧ мәрийа әʹйда Сәре Сале у Нәԝроз дькьрьн, сәва мә әʹйан ә кӧ әʹдәтед дәрбазкьрьна ԝан әʹйда гьредайи нә тʹәви религийед ԛәлп, у тʹәви һинкьрьна нәрʹаст дәрһәԛа әʹмьре паши мьрьне.

  •  Әʹйда Езди. Әве щәжьне хьлазийа мәһа Кануна Пешьн дәрбаз дькьн. Религийа Ездити һин дькә, кӧ әв рʹож һәйә рʹожа буйина хӧдан Йезид (Әздаһ). Дь кʹьтеба «Езди-Религийа у Мьләт», дәрһәԛа ве щәжьне ӧса һатийә ньвисаре: «Рʹожа әʹйда Езди дькʹәвә рʹожа буйина хӧдане Авестайи, Митра, йе кӧ дәрбаз дькьрьн мәһа Кануна Пешьн дь һʹәфтийа сьсийада. Ча әʹйан ә, 25 Кануна Пешьн, Католик ӧса жи рʹожа буйина Иса Мәсиһ (Christmas) дәрбаз дькьн, у 7 Чьләйе жи ль гора салнәʹма Йулийайа кәвьн, Мәсиһи жи әв щәжьн дәрбаз дькьн».

  Шаб-е Йалда. Ль гора кʹьтеба «Суфизм дь Тʹәриха Фарьсейә Пирозда», әԝ щәжьна рʹожвәгәрʹа зьвьстане, «тʹәви һʹәбандьна Митрава гьредайи йә», демәк хӧдане рʹонайе. Ӧса жи дьбежьн ԝәки әԝ щәжьн, Шаб-е Йалда тʹәви хӧданед тәʹве йед Рʹомайи у Йунанива гьредайи йә. b

  Рʹожа Рʹазибуне. Мина щәжьна Кԝанзайе, кʹока ве щәжьне жи жь щәжьнед бәре йа тʹопкьрьна зәвийе те, кӧ бона һӧрмәткьрьна щурʹә-щурʹә хӧдана дькьрьн. Паше нава гәләк сала, ча кʹьтебәкеда те готьне, «әԝ әʹйдед бәре кʹәтьнә нава һʹәбандьна дера мәсиһити» (A Great and Godly Adventure​—The Pilgrims and the Myth of the First Thanksgiving).

   Щәжьнед кӧ фәләк у бәхтва гьредайи нә. Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки мәрьвед «кӧ жь пʹутʹе Талирʹа сьфре данинә» әԝ ьн кʹи кӧ пьшта хԝә данә Йаһоԝа (Ишайа 65:11). Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа щәжьнед ӧса дәрбаз накьн.

  •  Иван Купала. Дь кʹьтебәкеда те готьне ԝәки сәр һʹиме баԝәркьрьна бәлабуйи ԝәʹде [Иван Купала] тʹәбийәт ԛәԝата хԝәйә сербазийе дәрдьхә у мәрьв бь сайа мерхасийе у талийе, демәк бәхт, дькарә ве ԛәԝате зәфте хԝә кә» (The A to Z of Belarus). Әнсиклопедийа Руси йа мәзьнда әве щәжьне нав дькә «щәжьна рʹожвәгәрʹа һавине щәм щьмәʹта Әԝропайе, йа кӧ тʹәви щәжьна дере йа Буйина Йуһʹәннайе Ньхӧмдар буйә йәк».

  •  Сала Ну йа Һиве (Сала Ну йа Чинайи, йан Сала Ну йа Корейи). Дь кʹьтебәкеда те готьне: «Ԝе дәма сале нәфәред мале, һәвал, бьра-пьсмам дәрһәԛа ве йәке дьфькьрьн кӧ чаԝа бьгьһижнә бәхт-мьразе хԝә, рʹумәте бьдьнә хӧдан у рʹӧһʹа, ӧса жи дь сала тʹәзәда бәхте баш һәвдӧрʹа дьхԝазьн» (Mooncakes and Hungry Ghosts​—Festivals of China). Чаԝа кӧ әнсиклопедийак дьбежә, әв йәк ӧса жи дькарьн бежьн дәрһәԛа Сала Ну йа Корейи. Ԝәʹде ве щәжьне «мәрьв сәре хԝә бәр кал-баве хԝәйи мьри датиньн, әʹдәтед ӧса дькьн кӧ бәри рʹӧһʹед хьраб бьдьн у ԝәки сала тʹәзә бь бәрәкʹәт бә. Ӧса жи әԝана сербазийе дькьн кӧ пебьһʹәсьн, һәла сала тʹәзә ԝе чь пәй хԝә бинә» (Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide).

   Щәжьнед кӧ сәр һʹиме ве баԝәрийе нә ԝәки нәфс намьрә. Кʹьтеба Пирозда те готьне ԝәки нәфс дьмьрә (Һәзәԛел 18:4). Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа ван щәжьна, йед кӧ жере һатьнә дайине, дәрбаз накьн, чьмки әв щәжьн пьштгьрийа ве баԝәрийе дькьн кӧ паши мьрьне нәфс дьжи.

  •  Рʹожа Мәзәла. Әве рʹоже мәһа Һʹәзиране (Жуйен) дәрбаз дькьн. Мәʹнийа ве рʹоже әԝ ә, кӧ мәри дьчьнә ль сәр мәзәле мьрийед хԝә. Ве рʹоже, һәр малбәтәк нане мьрийа дәрдьхә у хԝарьне тиньн ль сәр мәзәла бона мьрийед хԝә. Бь рʹасти, мәри һәрә ль сәр мәзәле мьрийед хԝә, дь ве йәкеда тьштәки нәрʹаст тʹӧнә. Чьмки хьзмәткʹаред Хԝәдейә рʹаст жи дьчунә ль сәр тʹьрбед мьрийед хԝә, у шине дькьрьн (Йуһʹәнна 11:31). Ле һьнә щурʹә ԛәйдед кӧ ԝәʹде әʹйда Рʹожа Мәзәла тенә кьрьне, мәсәлә хәбәрдан тʹәви мьрийа у нане мьрийа, бь рʹасти тʹәви баԝәрийа нәрʹаст гьредайи нә, кӧ йанчь паши мьрьне әʹмьр бәрдәԝам дьбә. Хьзмәткʹаред Йаһоԝа фәʹм дькьн ԝәки мәри шина мьрийед хԝә бькә, һәрә ль сәр мәзәл, у мьрийед хԝә бинә бира хԝә, дь ве йәкеда тьштәки нәрʹаст тʹӧнә. Ле әԝана тʹӧ щар ԝан әʹйд-ԛәйдед кӧ мьԛабьли ԛанунед Кʹьтеба Пироз ьн, накьн (Ԝаиз 9:5, 10).

  •  Синмин у Фестивала Рʹӧһʹед Бьрчи. Ԝәʹде ван дӧ щәжьна мәрьв һӧрмәте дьдьнә кал-баве хԝә. Ль гора каники, чахе мәрьв ве щәжьна Синмине дәрбаз дькьн әԝана хԝарьне, вәхԝарьне у пʹәра дьшәԝьтиньн, ԝәки мьри тʹибун-бьрчибуне тʹәхмин нәкьн у һʹәԝще пʹәра нибьн. Ӧса жи те готьне кӧ ве «Мәһа Рʹӧһʹед Бьрчи, илаһи гава һив тʹьжә йә, ортʹа саха у мьрийада һәләԛәтийа мәхсус чедьбә, ләма жи гәләк фәрз ә кӧ һәр тьшти бькьн ԝәки дьле ԝан бькʹьрʹьн у һӧрмәте бьдьнә кал-бавед мьри».

  •  Чхусок. Ль гора кʹьтебәке, ԝәʹде ве щәжьне «нәфсед мьрирʹа хԝарьн у шәрав тиньн». Әва гьредайи йә тʹәви баԝәрийе кӧ «нәфса мәрьва паши мьрьна бәдәне бәрдәԝам дькә дьжи» (The Korean Tradition of Religion, Society, and Ethics).

   Щәжьнед кӧ сербазийева гьредайи нә. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Бьра нава тәда йе ӧса тʹӧнә бә, йе кӧ кӧрʹ йан ԛиза хԝә нава егьррʹа дәрбаз дькә, нә кʹочʹәк, нә сербаз, нә рʹәʹмьлдар, нә жи пирәсер, нә ньфьрʹкьр, нә йе кӧ гази рʹӧһʹа дькә, нә хԝәйиһʹӧнӧр, нә жи йе кӧ гази мьрийа дькә. Чьмки ль бәр чʹәʹве Хӧдан йе кӧ ве йәке дькә кʹьрет ә у бона ван кʹьретийа Хӧдан Хԝәдейе тә жь бәр тә бәри ԝан мьләта дьдә» (Ԛануна Дӧщари 18:10-12). Сәва кӧ нәкʹәвьнә нава сербазийе, демәк ӧса жи астроложи (щурʹе сербазийе кӧ дәрһәԛа ахьрийе пебьһʹәсьн), Шәʹдед Йаһоԝа Һеллоԝин у ԝан щәжьна накьн:

  •  Сала Тʹәзә йа Синһали у Тамили. Ль гора әнсиклопедийаке, «ԝәʹде әʹйд-ԛәйдед ве щәжьне ԝан тьшта дькьн, чь кӧ ль гора астроложийе ԝәхтәки баш ә кӧ бькьн» (Encyclopedia of Sri Lanka).

  •  Сонгкран. Наве ве щәжьна Асйайи, «жь хәбәра Санкрити те кӧ ‹дәрбазбун› йан ‹гӧһастьн›, те һʹәсабе. Әԝ әʹйан дькә дәрһәԛа дәрбазбуна тәʹве дь кʹомстейрка Бәранеда» (Food, Feasts, and Faith​—An Encyclopedia of Food Culture in World Religions).

   Щәжьнед ԛанунед Мусава гьредайи, йед кӧ ида нәлазьм бу дәрбаз кьрана паши кӧ Иса әʹмьре хԝә да ча ԛӧрбан. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Бь Мәсиһ Ԛанун сәр һәвда һат» (Рʹомайи 10:4). Мәсиһи һʹәта рʹожа иро принсипед жь Ԛануна Муса кӧ Исраела бәрерʹа һатьбун дайине, дьдьнә хәбате. Ле йәкә щәжьнед жь Ԛануна Муса әԝана дәрбаз накьн, илаһи йед кӧ һатьна Мәсиһва гьредайи бун, чьмки әԝана баԝәр дькьн кӧ Мәсиһ ида һатийә. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Әв һʹәму сийа ԝан тьшта нә, йед кӧ ԝе бен, ле рʹасти Мәсиһ ә» (Колоси 2:17). Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа ԝан щәжьнед жере дәрбаз накьн:

  •  Ханука. Әв щәжьн дәрбаз дькьн бона тʹәсмилкьрьна пʹарьстгәһа Щьһуйа ль Оршәлиме. Ле ль гора Кʹьтеба Пироз, Иса бу Сәрәккʹаһине «коне [демәк пʹарьстгәһе] һе мәзьн у кʹамьл ..., йе кӧ нә бь дәста һатийә чекьрьне, аԝа готи нә жь ве дьнйайе» (Ибрани 9:11). Мәсиһи баԝәр дькьн, кӧ әԝ пʹарьстгәһа рʹӧһʹани дәԝса пʹарьстгәһа ль Оршәлиме гьрт.

  •  Рош Һашанаһ. Әва наве сала тʹәзә йә, йа Щьһуйа. Бәре, ԝәʹде ве щәжьне ԛӧрбанед мәхсус Хԝәдерʹа дьанин (Жьмар 29:1-6). Ле Иса Мәсиһ әв ԛӧрбан у пʹешкʹеш данә һьлдане, у бәр чʹәʹве Хԝәде әԝ ида пʹучʹ ьн (Данийел 9:26, 27).

•   Гәло әԝ щәжьн бәрбь йәктийа ортʹа щурʹә-щурʹә религийа һелан дькә?

   Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Чь пʹар нава баԝәрмәнда у нәбаԝәрада һәйә? Йан жи чь һәвалтийа пʹарьстгәһа Хԝәде тʹәви йа пʹута һәйә?» (2 Корьнтʹи 6:15-17).

   Шәʹдед Йаһоԝа һәр тьшти дькьн ԝәки тʹәви һәр кәси әʹдьлайе хԝәй кьн, у ԛәдьре сафикьрьна мәрьва дьгьрьн, кӧ әԝана чь баԝәр кьн. Ле йәкә әԝана ԝан щәжьна дәрбаз накьн, кʹижан кӧ һелан дькьн ԝәки йәктийе ортʹа религийада чекьн.

   Щәжьнед кӧ бона сәрԝерәки религи йан жи ԛәԝьмандьнәки тенә дәрбазкьрьне, нета кʹижана әԝ ә, кӧ әндәмед жь щурʹә-щурʹә религийа бькьнә йәк. Гава Хԝәде щьмәʹта хԝә ани әʹрде тʹәзә, бьнәлийед кʹижани хӧданед дьн дьһʹәбандьн, әԝи гот: «Тʹәви ԝан у тʹәви хԝәдейед ԝан пәймане гьренәдә ... чьмки һәгәр тӧ хӧламтийа хԝәдейед ԝан бьки, әԝе әʹсә тәрʹа бьбә тʹәлә» (Дәркʹәтьн 23:32, 33). Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа ван щәжьна дәрбаз накьн:

  •  Лой Кратхонг. Әнсиклопедийа бӧдизмеда те готьне кӧ «ԝәʹде ве щәжьне мәрьв жь бәлга тʹаса чедькьн у мум йан жи дарькед бинхԝәш дькьнә ван тʹаса у сәр аверʹа бәрʹдьдьн. Те һʹәсабе кӧ әв тʹас һʹәму бебәхти тʹәви хԝә дьбә. Ԝәʹде ве щәжьне мәрьв һӧрмәте дьдьнә пʹегәһа пироз кӧ Бӧда һишт» (Encyclopedia of Buddhism).

  •  Рʹожа Тʹобәкьрьне. Рʹожнәмеда йа Папӧа Гинәйа Ну, гьлийед сәрԝерәки дәԝләте һатьбун ньвисаре. Әԝи гот кӧ әԝед кӧ ве щәжьне дәрбаз дькьн, «һʹиме баԝәрийа Мәсиһити ԛәбул дькьн». Әԝи ӧса жи гот, кӧ ве рʹоже «һәр кәс ԝәлатда принсипед Мәсиһити пешда дьбьн» (The National).

  •  Весак. «Әԝ һәйә щәжьнәки мәзьн йа Бӧдизме. Әԝ щәжьна буйина, пешдачуйина рʹӧһʹанида у мьрьна Бӧда йә» (Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary).

   Щәжьнед кӧ әʹрф-әʹдәтед религийава гьредайи нә, йед кӧ Кʹьтеба Пироз һин накә. Иса готә сәрԝеред религийарʹа: «Бона хатьре рʹаԝ-рʹьзьмед хԝә һун хәбәра Хԝәде дькьнә хԝәли». Әԝи ӧса жи гот кӧ һʹәбандьна ԝан Хԝәдерʹа бадиһәԝа йә, чьмки әԝана «тʹәмийед мәрьва ... һин дькьн» (Мәтта 15:6, 9). Шәʹдед Йаһоԝа сәр ве йәке кʹур дьньһерʹьн, у ләма әԝана гәләк щәжьнед религи дәрбаз накьн.

  •  Епифани (Рʹожа Се Пʹадша, Тимкат, Рʹожа Пʹадшед Сербаз). Әԝ щәжьн гьредайи йә тʹәви һатьна астроложа щәм Исайе тʹәзәбуйи, йан жи тʹәви ньхӧмандьна ԝи. Әԝ щәжьн «жь щәжьнед бьһаре йа пʹутпарьсти һат, йед кӧ рʹумәте дьданә хӧданед чʹәм, у паше ԝан щәжьна кьрьнә щәжьнед Мәсиһити» (The Christmas Encyclopedia). Тимкат, жи мина ве щәжьне йә, у «кʹока ԝи жь әʹдәтед бәре те» (Encyclopedia of Society and Culture in the Ancient World).

  •  Чуйина Мәрйәма Бькʹьрʹ ль Әʹзмана. Һʹиме ве щәжьне һәйә әԝ һинкьрьн, кӧ паши мьрьне дийа Иса бь бәдәна физики чу ль әʹзмана. Әнсиклопедийакеда те готьне ԝәки «әԝ һинкьрьн дера бәре ньзаньбу, у Кʹьтеба Пироз жи бәʹса ве һинкьрьне накә» (Religion and Society​—Encyclopedia of Fundamentalism).

  •  Щәжьна Һʹәмләбуна Мәрйәмейә Беԛьсур. «Кʹьтеба Пирозда дәрһәԛа ве йәке тьштәки найе готьне кӧ Мәрйәм ԝәʹде һʹәмләбуне бегӧнә бу. Әв һинкьрьн Дер жь хԝә пешда ани» (New Catholic Encyclopedia).

  •  Рʹожигьртьна Мәзьн. Ль гора Әнсиклопедийаке, әԝ һәйә ԝәʹде тʹобәкьрьне у рʹожигьртьне, кӧ «ԛьрʹна чарада пешда һат», демәк 200 сал шунда, паши хьлазкьрьна ньвисандьна Кʹьтеба Пироз. Ӧса жи ве Әнсиклопедийайеда те готьне: «Ль гора ве ԛәйде кӧ рʹожа пешьн йа рʹожигьртьне (кӧ нав дькьн Чаршәма Кʹозийе) кʹози дьрʹәшиньн сәр сәре хԝә, Дера Католики сала 1091 әв рʹож фәрми кьрә щәжьн».

  •  Мескел (Маскал). Ԝәʹде ве щәжьна Әтийопи, «щьмәʹт агьр ведьхьн у доре дьрʹәԛьсьн, у бь ве йәке дитьна Хачʹа Рʹаст (хачʹа кӧ Иса сәр дардакьрьн) дәрбаз дькьн» (Encyclopedia of Society and Culture in the Medieval World). Ле Шәʹдед Йаһоԝа һʹәбандьнеда хачʹ надьнә хәбате.

•   Гәло әԝ щәжьн мәрьвәки, тʹәшкиләтәки йан жи симбола мьләтәки бьльнд дькә?

   Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Хӧдан ӧса дьбежә: Зьламе кӧ бь мәрьврʹа әԝлә [итʹбар] дьбә у мәрьв хԝәрʹа дькә базу [ԛәԝат] у дьле ԝи жь Хӧданва бьԛәтә бь наләт ә [ньфьрʹкьри йә]!» (Йерәмйа 17:5).

   Рʹаст ә Шәʹдед Йаһоԝа мәрьварʹа рʹазибуне нишан дькьн у һәла һе жи бона ԝан дӧа дькьн, ле әԝана ԝан щәжьнед жере накьн:

   Щәжьнед бона һӧрмәткьрьна сәрԝеред дәԝләте йан жи мәрьвед навдар. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Дәстед хԝә жь мәрьве кӧ һʹӧлма ԝи дь позе ԝида йә бькʹьшиньн! Жь бәр кӧ ԛимәта ԝи чь йә?» (Ишайа 2:22). Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа щәжьнед ӧса дәрбаз накьн, мәсәлә рʹожа буйина сәрԝеред дәԝләте.

   Щәжьнед бона һӧрмәткьрьна бәйраԛа мьләти. Шәʹдед Йаһоԝа щәжьна «Рʹожа Бәйраԛе» дәрбаз накьн. Ле чьрʹа? Чьмки Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Хԝә жь пʹутпʹарьстийе хԝәй кьн» (1 Йуһʹәнна 5:21). Һьнә мәрьв бәйраԛ ча пʹут һʹәсаб накьн, йане ча тьште бона һʹәбандьне. Тʹәрихзан Карлтон Һейс ньвиси: «Симбола сәрәкә йа баԝәрийа мьләтпʹарезийе у һʹәбандьне, әԝ һәйә бәйраԛ».

   Щәжьнед бона һӧрмәткьрьна кәсед пироз. Чь ԛәԝьми гава мәрьвәки хԝәдехоф бәр Пәтрус та бу? Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Пәтрус әԝ рʹакьрә пʹийа у готе: «Рʹабә бьсәкьнә, әз хԝәха жи мәри мә» (Кʹаред Шандийа 10:25, 26). Нә Пәтрус нә жи шандийед майин изьн нәдьданә кӧ мәрьв һӧрмәте бьдьнә ԝан у сәре хԝә бәр ԝана дайньн. Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа щәжьнед ӧса дәрбаз накьн, кӧ һӧрмәте дьдьн кәсед кӧ пироз һʹәсаб дькьн. Мәсәлә, әм ԝан щәжьна накьн:

  •  Рʹожа Һʹәму Кәсед Пироз. Әнсиклопедийакеда те готьне кӧ «әԝ щәжьн бона һʹәму кәсед пироз ә ... Тʹӧ кәс ньзанә кʹока ве щәжьне жь кʹӧ те» (New Catholic Encyclopedia).

  •  Щәжьна Мәрйәма Бькʹьр йа Гваделупе. Әԝ щәжьн те кьрьне бона һӧрмәткьрьна «хԝәйа Мәксике», һьнәк мәрьв баԝәр дькьн кӧ әԝ Мәрйәма дийа Иса йә. Дьбежьн кӧ сала 1531 әԝ мәрьвәки гӧндирʹа хӧйа бу (The Greenwood Encyclopedia of Latino Literature).

  •  Рʹожа Навед Пироз. Кʹьтебәкеда кӧ дәрһәԛа әʹрф-әʹдәта йә, те готьне: «Рʹожа навед пироз әԝ һәйә щәжьн бона рʹумәткьрьна кәсе пироз, наве кʹижани данә сәр зарʹе, ԝәʹде ньхӧмандьна ԝи йан жи рʹункьрьна ԝи (конфирмасийа)». Ве кʹьтебеда те готьне кӧ әԝ рʹож әʹйд-ԛәйдед «религийева гьредайи йә» (Celebrating Life Customs Around the World​—From Baby Showers to Funerals).

   Щәжьнед политикева йан кампанийед щьвакева гьредайи. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Йа пʹак ә Хӧданда гӧман бьн, нә кӧ хԝә бьсперьнә бәнда» (Зәбур 118:8, 9). Шәʹдед Йаһоԝа нафькьрьн кӧ мәрьв дькарьн проблемед инсанәте сафи кьн, нә кӧ Хԝәде. Ләма жи әԝана щәжьна Рʹожа Щаһьла йан Рʹожа Жьна дәрбаз накьн, чьмки әԝ щәжьн политикева у кампанийед щьвакива гьредайи нә. Жь бо ве йәке, әԝана рʹожед бәталкьрьна дилтийе дәрбаз накьн, йа кӧ щурʹә-щурʹә ԝәлатада тенә кьрьне. Шәʹдед Йаһоԝа баԝәр ьн кӧ тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде ԝе һʹәму проблема сафи кә, кӧ жь бо расизме у фьрԛикьрьна ортʹа мәрьва пешда тен (Рʹомайи 2:11; 8:21).

•   Гәло әԝ щәжьн мьләтәки йан жи ԝәлатәки сәр йед дьнрʹа дьгьрә?

   Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Хԝәде рʹасти жи фьрԛийе накә нава мьләта. Ле жь нав һәр мьләтида, йе кӧ жь ԝи хоф дькә у рʹастийе дькә ль ԝи ԛәбул ә» (Кʹаред Шандийа 10:34, 35).

   Рʹаст ә Шәʹдед Йаһоԝа ԝәлате хԝә һʹьз дькьн, ле йәкә әԝана ԝан щәжьна дәрбаз накьн, йед кӧ мьләтәки сәр мьләтед майинрʹа дьгьрә.

   Щәжьнед кӧ пәсьна дьдьнә ԛәԝата әскәрийе. Иса тʹӧ щар пьштгьрийа шәрʹа нәдькьр, дәԝсе әԝи готә шагьртед хԝә: «Әз ԝәрʹа дьбежьм, дьжмьнед хԝә һʹьз бькьн у бона ԝан дӧа бькьн, йед кӧ ԝә дьзериньн» (Мәтта 5:44). Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа ԝан щәжьна дәрбаз накьн кӧ пәсне дьдьнә шәрʹа, мәсәлә щәжьнед кӧ жере ньвисар ьн:

  •  Рʹожа Анзаке. Ль гора фәрһәнгәке «Анзак әԝ һәйә Ордийед Әскәрийе йед Австрали у Зәланда Нуйә Арами» (Historical Dictionary of Australia).

  •  Рʹожа Ветерана (Бона Биранина Мьрийа, Ләʹда Биранине, йане Рʹожа Биранине). Ԝәʹде ван щәжьна мәрьв һӧрмәте дьдьнә «ветерана у ԝан йед кӧ ԝәʹде шәрʹ һатьнә кӧштьне» (Encyclopædia Britannica).

   Щәжьнед кӧ тʹәрихийа ԝәлатва гьредайи нә. Иса готә шагьртед хԝә: «Әԝ нә жь дьнйайе нә, чаԝа кӧ әз нә жь дьнйайе мә» (Йуһʹәнна 17:16). Рʹаст ә Шәʹдед Йаһоԝа хԝәш те кӧ тʹәрихийа ԝәлате хԝә леколин бькьн, ле әԝана ԝан щәжьна дәрбаз накьн:

  •  Рʹожа Австралйайе. Ль гора Әнсиклопедийаке әв щәжьн бона һӧрмәта «рʹожа сала 1788 йә, гава әскәред Инглистане бәйраԛа Британи данин у Австралйа ча колонйа ну әʹлам кьрьн» (Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life).

  •  Рʹожа Гай Фокс. Фәрһәнгәкеда те готьне кӧ «ве рʹоже мәрьв сала 1605 дькьнә бира хԝә, гава Гай Фокс у пьштгьред ԝийи Католик дьхԝәстьн Пʹадша Щеймс I у әндәмед Парламента [Инглистане] бьтʹәԛиньн, ле щәм ԝан нәһатә стандьне» (A Dictionary of English Folklore).

  •  Рʹожа Азабуна жь Бьндәстийе. Щурʹә-щурʹә ԝәлатада әԝ рʹож дәрбаз дькьн гава ԝәлате ԝан жь бьндәстийе аза бу (Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary).

•   Гәло әԝ щәжьн нәщайиз те дәрбазкьрьне?

   Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Бәси ԝә йә, кӧ ԝә ԝәхте жийина хԝәйә бьһӧрида ль гора хԝәстьна пʹутпʹарьста дәрбаз кьрийә, һун пәй һʹәрамийе, тәмхԝәстьнед хьраб, пәй-вәхԝарьне, кучʹьксантийе, сәрхԝәшийе у пʹутпʹарьстийа кʹьрет кʹәтьбун» (1 Пәтрус 4:3).

    Ль гора ве принсипе, Шәʹдед Йаһоԝа ԝан щәжьна дәрбаз накьн, кʹидәре кӧ гәләк ичʹке вәдьхԝьн у нәщайиз ԝәʹде хԝә дәрбаз дькьн. Шәʹдед Йаһоԝа һʹьз дькьн тʹәви һәвалед хԝә ԝәʹдә дәрбаз кьн, у ԝәʹде һесабуне дькарьн алкоһол жи вәхԝьн. Ле диса жи әԝана гӧһ дьдьнә ве ширәта Кʹьтеба Пироз: «Һәгәр һун бьхԝьн, вәхԝьн, йан чь шьхӧли кӧ һун бькьн, һәр тьшти бона шькьрдайина Хԝәде бькьн» (1 Корьнтʹи 10:31).

   Ләма жи Шәʹдед Йаһоԝа начьнә карнавала у фестивала, ль кʹидәре кӧ тьштед ӧса дькьн, чь кӧ Кʹьтеба Пироз ԛәдәхә дькә. Щәжьна «Пурим» жи дькʹәвә нава ве йәке. Рʹаст ә Щьһу ве щәжьне дәрбаз дькьн сәва биранина хьлазбуна щьмәʹта хԝә, кӧ ԛьрʹна пенщада Б.Д.М., ԛәԝьми, ле иро, чаԝа кӧ кʹьтебәкеда дәрһәԛа «Щьһути» те готьне, «бь рʹасти әԝ һәйә щаба Щьһуйа сәр Карнавала «Мардь Гра». Сәр ве щәжьне кʹьнщед бона карнавале хԝә дькьн, у мер һʹәчʹи зәʹф кʹьнщед жьна хԝә дькьн. Ԝедәре нәщайиз ԝәʹдә хԝә пе гьрмә-гьрме дәрбаз дькьн у гәләк ичʹке вәдьхԝьн».

 На әв ӧса нинә. Кʹьтеба Пироз һин дькә кӧ ԛәдьре һәр нәфәрәкә малбәта хԝә бьгьрьн, фьрԛи тʹӧнә әԝана чь баԝәр дькьн (1 Пәтрус 3:1, 2, 7). Һәмьки, гава Шәʹде Йаһоԝа ида һьнә щәжьна дәрбаз накә, мәрьватийа ԝи дькарә сәр ԝи бьхәйдә у һәла һе жи бьфькьрьн кӧ әԝи пьшта хԝә дайә ԝан. Шәʹдед Йаһоԝа ве йәке фәʹм дькьн у ләма жи һʹьзкьрьна хԝә мәрьватийа хԝәрʹа әʹйан дькьн у бь нәрми шьровәдькьн, кӧ чьрʹа ԝана сафикьрьнәкә ӧса кьрийә у әԝана рʹожед дьн сәрики ԝан дьхьн.

 На. Әԝана һʹәсаб дькьн кӧ изьна һәр мәрьвәки һәйә хԝәха сафикьрьна бькә (Йешу 24:15). Шәʹдед Йаһоԝа «ԛәдьре һʹәмуйа» дьгьрьн, фьрԛи тʹӧнә әԝана хԝә кʹижан религийайе гьртьнә (1 Пәтрус 2:17).