Skip to content

Skip to table of contents

CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 49

I Biny Bidy Mukand a Biin Leevy Wiitulongweesh bwa Mushind Utudy mwa Kulongel Bakwaabw Myand

I Biny Bidy Mukand a Biin Leevy Wiitulongweesh bwa Mushind Utudy mwa Kulongel Bakwaabw Myand

“Muut woos wa kunudy akat mwaanaabw bu yiy mwiin.”​—LV 19:18.

MUSAMBW A 109 Tubanange bikole mu muoyo wetu

KADYOOSH *

1-2. I myand kaay yitulongel mu ciin bwaal cishaal, ni i biny bitwiiyiiy kulong mu ciin bwaal eecy?

MU CIIN BWAAL cishaal, twaakady bakontonon mibel yitudy mwa kukooyel yidy mu mukand Biin Leevy shapitil 19. Cileejel, teng bu mudyobw baleej mu verseh 3, Yehow ubelel biin Izaleel bwa kuneemekobw balel baababw. Twiiyiiy twiisambil leel oow bwa mushind utudy mwa kukooyel mubel wa kwambulwiish balel biitut ni biit biikaakaamobw, kwiibakashish ni kwiimbambulwiish ni myand ya mu spirit. Mu verseh waakaabumw oow, baat ba Mawej baakady mwa kuvuluk buseeb bwa kuneemek diifuk dya Sabaat. Tudy balong neey: bu mutudy katuy baswiikil ku mikenj ya Sabaat leeloow, tudy mwa kukooyel diiy ditam eedy hakwiikal ni program a kwiilongel myand ya mu spirit ha ciibidil. Hatuloolong nook, twiiyiiy kuleej mutwiikaakashishomw bwa kwiikal baat bajilang, teng mudyeby bibileej mu mukand a Biin Leevy 19:2 ni 1 Pyeel 1:15.

2 Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy twiisambil a verseh yivul ya mukand a Biin Leevy shapitil 19. I biny bidy shapitil oow mwa kwiitulongweesh habitaatal mushind utudy mwa kwangat balemen ni buseeb, bwa kwiikal kuleeb teng myand ya biin-biin ha twendend mushing, ni mutudy mwa kuleej mutudy bakat bakwaabw? Tudy bakat kwiikal bajilang bu mudy Mawej mwiikal mujilang. Tutalayaak dilongweesh ditudy mwa kuhet.

TULEEJAAY MU TWANGANGAT BALEMEN NI BUSEEB

I biny bidy mukand a Biin Leevy 19:14 wiituleej mutudy mwa kulongel cipoopw ni mufw mees myand? (Tal cikos 3-5) *

3-4. Bilondeshel mukand a Biin Leevy 19:14, i mushind kaay waakadyobw mwa kulongel cipoopw ni mufw mees myand?

3 Bal biin Leevy 19:14. Yehow i mukat bwa baat bindiy baleej mudyobw bangat balemen ni buseeb. Cileejel, biin Izaleel kabaakadyoh bend mwa kumb cipoopw mulaw, kumulwiish eecy kumuleeb bibiih. I bwaal bubiih menmen bwa kulongel cipoopw nook! Kaakadyoh bend mwa kumvw myand yidyobw bamuleeb. Nook, kaakadyoh bend ni mushind a kwiilebeley kayend.

4 Cikwaabw, mu verseh 14 tumvumvw neey: biin mudimw ba Mawej kabaakady mwa kuteek bend “kuuhal kwa mufw mees ciit cidy mwa kumuhonesh.” Mukand mukwaabw uleeleeb bwa makab mady naam baat balemen neey: “Hakal mu bibunj bya Kuhahatukil diib baakady balongel balem myand ya cikis ni bibakengesh.” Misang yikwaabw muut a cikis waakady mwa kwangat ciit uteek kuuhal kwa mufw mees bwa ikuhan eecy baakady bakaam mushind a kumusek. I bwaal bwa cikis! Kudyambulwiish dya diiy eedy, Yehow waakady mwambulwiish baat bindiy bwa kutalobw mushind udyobw mwa kuleej balem lus.

5. I mushind kaay utudy mwa kumvwiil balemen lus?

5 Yeez waakady umvwiil baat balemen lus. Vuluk musah wambiiley Jah Batist: “Bafw mees baab batal, balem bend, biin nyaw bakasakan, bipoopw byumvw, [ni] bafw bafuululuk.” Bwa kwaalabul ku bishim bya Yeez, “baat boos hatadilobw naak, batumbishil byaab Mawej.” (Luuk 7:20-22; 18:43) Biin Krist ibakat kwiidikij Yeez umvumvwiilobw balemen lus. Twiikal tulongel balemen myand yilengel, ni biikal ni kutuukij. Biin-biin, Yehow kiin mwiitwaakishoh bend bukash bwa kulong bishim teng bu Yeez. Nook, tudy ni dyakatook dya kwambil balem eecy balemen ba mu spirit musah mulengel habitaatal paradiiz mwiikal baat boos mwaakwiikal ni makand ma nyeet ni ma mu spirit mawaakan. (Luuk 4:18) Musah mulengel oow wendend ni kwambulwiish baat bavul bwa baakish Mawej lutumb.

IIKAL ULEEB TENG MYAND YA BIIN-BIIN HAWENDEND MUSHING

6. I mushind kaay udy mukand a Biin Leevy shapitil 19 wiitwambulwiish bwa kumvw Diiy dya Diikumy bilengel?

6 Yimw verseh yaakadyobw baleeb mu mukand a Biin Leevy shapitil 19 yumvumvwiij cyaakadyobw baleeb mu May Diikumy. Cileejel, diiy dya mwandamukul dileeleeb neey: “Kwiib bend.” (Cim. 20:15) Muut kaakady mwa kwangat ciit cya bend kabay bamwiitabil, waakady mwa kukooyel ku diiy eedy. Ki, waakady mwa kwiib mu mishind yikwaabw.

7. I mushind kaay udy ngend a mushing mwa kunyang diiy dya mwandamukul habitaatal bwiivy?

7 Ngend a mushing udy mwa kwiikal ulang neey: kiish mwangatoh bend ciit cya muut. Ki uyakal teng ulong myand yilengel hadyey wend mushing eeny? Teng mudyeby bileej mu mukand a Biin Leevy 19:35, 36, Yehow uleeleebomw neey: “Kanwiish mwa kulong bulongavy ha bitaatal bihimw bya bul, bya bujit, ecy bya kuhim naaby biit bya mwanz mwanz; ki nwangat bihimw biwaakan bya kuhim naaby biit bya bujit biwaakan ni bya kuhim naaby bul biwaakan.” Ngend a mushing yiy ukal mudimw ni bihimw bya kusumbish naaby baat bidy kabiy biwaakan i mwiivy. Verseh yikwaabw ya Biin Leevy shapitil 19 yitootookesh bwaal oobw.

Bilondeshel mukand a Biin Leevy 19:11-13, i biny bidy mwiin Krist mwa kwiiyihanguej habitaatal myand yiloolongey mu bungend a mushing? (Tal cikos 8-10) *

8. Myand yidy mu mukand a Biin Leevy 19:11-13 yaakady yambulwiish biin Yuud bwa kukooyelobw diiy dya mwandamukul mushind kaay, ni didy mwa kwiitwambulwiish tut byeet bicy?

8 Bal Biin Leevy 19:11-13. May ma butambwiil ma mukand a Biin Leevy 19:11 maleeleeb nook: “Kanwiib bend.” Verseh 13 uleeleej mudy kwiib kumvwangan ni bilong bibiih bya mu mushing, yaaw uleeb neey: “Kanukabish muut ning waakaabumw.” Kwend mushing kuteekelok ni makos i bwiivy. Diiy dya mwandamukul dya mu mikenj didy mu mukand a Biin Leevy, dyaakady dyambulwiish biin Yuud bwa kumvw mwaakadyobw mwa kukooyel ku diiy ditam dya mukenj oow. Tudy mwa kuhetel dilongweesh ku bwaal oobw, bwa mushind udy Yehow utal makos ni bwiivy. Tudy mwa kwiiyihanguj neey: ‘Bilondeshel butook budy mu mukand a Biin Leevy 19:11-13, kudyok bwaal bunady mwa kudimukil mu shikacil aam eeny? Kudyok myand yinady mwa kudimukil mu mudimw aam wa bungend a mushing eeny?’

9. I mushind kaay udy mukenj udy mu mukand a Biin Leevy 19:13 mwambulwiish baakady bakal mudimw?

9 Kudy bwaal bukwaabw bwa mushind a kuleej bujaalal budy mwiin Krist mwa kukontonon hadyey wend mushing. May ma bulekel mady mu Biin Leevy 19:13 maleeleeb nook: “Kanulam diifut dya mwiin mudimw dyaalaal dyaafikilok ni muucyaaw.” Biin Izaleel bavul baakady bakal midimw ya madimy, baakady ni dibanz dya kufut baat baakady biibakadil mudimw kubulekel kwa diifuk. Kulek kwaakish mwiin mudimw fwalang indiy kwaakady kumukaakeesh bwa kudiishey cisak cindiy diifuk aady. Yehow umvwiijil neey: “Bu mudyey mulam-lam udy bwaal ni fwalang ha lwang-lwang.”​—Mmu. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. I dilongweesh kaay ditudy bahetel mu mukand a Biin Leevy 19:13?

10 Leloow biin mudimw bavul biibafuutut musang umw eecy yibiby ku suuny, ki kabidyakulongekoh bend naak mafuk moos. Nook, diiy ditam didy mu Biin Leevy 19:13 dicidy ni buseeb buvul teng ni leeloow. Bamw bafumw ba midimw bakeekengesh biin mudimw hadyobw bangat fwalang yivul bab biibakish teng tukut tukeeh bituh. I bamanyik neey: biin mudimw aab bady mwa kuhet tukut tukeeh, ki batuutunguk ni kwiibakadil mudimw teng ni nzal. Mu mushind mukwaabw, bafumw ba mudimw ‘baleelek kufut biin mudimw.’ Bikaam mwiin Krist udy mwangat baat ku mudimw, amanyik mwa kwiikal naabw bilengel. Tutalaay kaabaak bwaal bukwaabw butudy mwa kulongel ku mukand a Biin Leevy shapitil 19.

KAT MUKWEEN BU MUWUDY MWIIKAT UW KAAYEEB

11-12. Yeez waakady muleebel nang-nang ha bwaal kaay hateedyelel may mady mu mukand a Biin Leevy 19:17, 18?

11 Mawej i mukat bwa twiikal tulongel baat myand yilengel. Tusaasangan bwaal oobw mu mukand a Biin Leevy 19:17, 18. (Bal.) Yehow uleeleeb hatook neey: “Muut woos wa kunudy akat mwaanaabw bu yiy mwiin.” Kulong nook i bwaal butam budy mwiin Krist mwa kulong bwa kusangeej Mawej.

12 Tutalaayaak mudy Yeez muleej menmen buseeb bwa diiy ditusaasangan mu mukand a Biin Leevy 19:18. Mwiin Farizey mukwaabw wiihangujil Yeez neey: “I diiy kaay didy dihitok may makwaabw?” Yeez umwaalabwiil neey: diineedy i didy diiy dya “kuuhal didy dihitok may makwaabw,” diiy aady i dya neey: tukat Yehow ni mucim iitut woos, ni muhuuy iitut woos, ni meej miitut moos. Haanyim,Yeez waakady muteel may mady mu mukand a Biin Leevy 19:18, maleeleeb neey: “Diibiidy didy difwaanok diineedy: ‘Muut woos wa kunudy akat mwaanaabw bu yiy mwiin.’” (Mat. 22:35-40) Kudy mishind yivul ya kuleej mwiin-kweet lus, twiiyiiy kulong cikwaabw yimw mishind yidy mu mukand a Biin Leevy shapitil 19.

13. I mushind kaay utudy mwa kumvw bilengel mukand a Biin Leevy 19:18, hatukookontonon bwaal bwa Yozef?

13 Mushind haakaabumw utudy bwa kukat mwiin-kweet i kulond mubel udy mu mukand a Biin Leevy 19:18. Uleeleeb neey: “Kanuhingij bend cinding ni kanuteekel bend baan ba ngand neen lukun.” Bavul ba kutudy i bamanyik mudy muut mwa kukin muut udyobw bakal nend mudimw, mulony naabw, mwaanaabw eecy mwiin mu cisak naabw—mukacy mwa mivw yivul! Vuluk neey: bayaayend a Yozef 10 baakady bamukin, ki ku bulekel kwa byoos baakady bamulongel myand yibiih. (Kbwa. 37:2-8, 25-28) Ki Yozef kaakadyoh bend muhingijil baan baabw bubiih ku bubiih! Hakadyey ni bukookesh kaakady muhingijil baan baabw cinding, ki wiibafwiidil lus. Yozef kaakadyoh bend mwiibalamin lukun. Hamut a kulong nook, ulongel myand yumvumwangan ni mubel udy mu mukand a Biin Leevy 19:18.​—Kbwa. 50:19-21.

14. I biny bileeleej neey: may matam mady mu mukand a Biin Leevy 19:18 macidy ni buseeb teng ni leeloow?

14 Biin Krist bady bakat kusangeej Mawej, bady mwa kwiidikij Yozef waakady mufwiil baan baabw lus hamut a kwiibahingijil cinding. Bwaal oobw buheehetangan cikwaabw ni diisambil dya cileejel, dyaakady Yeez mwiitwambil mutudy mwa kufwiil bituloolongel bibiih lus. (Mat. 6:9, 12) Bya mushind haakaabumw, mupostol Pool ubelel biin Krist nend neey: “A balund naany, kanuhingijilangan bend cinding.” (Rom 12:19) Wiibakashishil cikwaabw neey: “Fwiilanganaay lus ni vulaminaay buyiil myand yibiih yinuloolongelangan ciisang cyoos cidy muut wa mukacy mwiinun mwiikal cilumbw ni mukwaabw.” (Kol. 3:13) May matam ma Yehow aam kamiishoh bend mashiituluk. May matam ma mukenj udy mu mukand a Biin Leevy 19:18 mady ni buseeb teng ni leeloow.

Teng mudyeby kabiy bilengel bwa kutungunuk ni kukulut ha cit, kabiishoh bend bilengel bwa kutungunuk ni kulangil ha myand yibiih yidyobw bitulongel. Bikaam twiiyivulamin (Tal cikos 15) *

15. I cileejel kaay cidy mwa kwiitwambulwiish bwiitut kumanyik bwabiny bikaam tuvulamin myand yibiih yidyobw bitulongel?

15 Twangat cileejel eecy. May mataatah i mafwanyikij ni cit. Kudy may makwaabw madyobw mwa kwiituleeb mady mwa kwiitutah bikeeh, ki naabw makwaabw miitutaatah bikasakan. Cileejel, mun udy mwa kwiitwiit hatukaakangul anvelop, ki biitiit eeby kaby’a kulongoh bend mutancy muleeh. Haanyim a diifuk dimw eecy mabidy, katwaakuvulukoh ben neey: twaakady ni biitiit. Bya mushind aakaabumw, may makwaabw mabiih madyobw mwa kwiituleeb mady mwa kwiitutahok biikeey. Cileejel, mulund neet udy mwa kwiituleeb eecy mwa kwiitulongel bwaal kahand budy mwa kwiitufulwiij mund, ki tudy mwa kumufwiil lus biheehel. Ki tut biikal ni cit cyondok, dokteer udy mwa kuteekoh bwang ni uswiikoh. Ki tut biikal tukulut teng a cit aah, tudy mwa kwiilongel bibiih tut kayeet. Bya lus, muut udy mwa kulong bwaal bwaakaabumw oobw hadyobw bamufulwiij mund menmen. Udy mwa kwiikal teng ulangil ha mushind udyobw bamutah ku micim, bwa mudyobw bamulongel bibiih. Ki udy mwa kutungunuk teng ni kulangil ha myand yibiih yidyobw bamuleeb. Ki baat balaalam lukun biiloolongel bibiih teng bab kaayaabw. Ki mushind mulengel wa kukooyel mubel udy mu mukand a Biin Leevy 19:18!

16. Bilondeshel mukand a Biin Leevy 19:33, 34, i mushind kaay waakady biin Izaleel mwa kulongel beny myand, ni i biny bitudy mwa kulond ku cileejel cyaababw?

16 Haakady Yehow mwambil biin Izaleel bwa kukatobw mwaanaabw, kabyaakadyoh bend bileej neey: baakady mwa kukat teng mwiin Izaleel naab. Wiibambiil cikwaabw bwa kukatobw beeny baakadyobw bashikat naabw. I musah a biin-biin utusaasangan mu mukand a Biin Leevy 19:33, 34. (Bal.) Baakady mwa kulongel mweeny myand teng mudyobw balongel “mwaan a ngand,” ni biin Izaleel baakady mwa ‘kumukat’ bu bab biin. Cileejel, biin Izaleel baakady mwa kwiitabil mweeny udy mushikat naabw ni mulam-lam bwa kunoonoonon byaakudy mu madimy maabab. (Lev 19:9, 10) Diiy ditam dya kukat beeny ditaatal byaady biin Krist ba leel. (Luuk 10:30-37) I mushind kaay udyeby mwa kulongek nook? Kudy miliyo ya baat bavul ha bulab bamwamwangal mu bibunj byaababw, bakashikacil mu bibunj bikwaabw. Bidy ni buseeb bwiitut kulongel baan-balum, baan-bakaj, ni baan myand ni kaneemw.

TAL BWAAL BWA BUSEEB BUDY MU MUKAND A BIIN LEEVY SHAPITIL 19

17-18. a) Mukand a Biin Leevy 19:2 ni mukand a 1 Pyeel 1:15 yitukaakashish bwa kulong biny? b) Ni i mudimw kaay wa buseeb waakady Pyeel mwiitukashish bwa kulong?

17 Mukand a Biin Leevy 19:2 ni mukand a 1 Pyeel 1:15 yiloolomb baat ba Mawej bwa biikal bajilang. Verseh yikwaabw yivul ya mu mukand a Biin Leevy shapitil 19 yidy mwa kwiitwambulwiish bwa kutal citudy mwa kulong bwa Yehow kwiitwanyishey. Tudy biisambil ha verseh yidy ni myand yilengel yitudy mwa kulong ni myand yibiih yitudy katuy mwa kulond. * Mifund ya mu ciin Krek ya biin Krist, yileeleej mudy Yehow mukat bwa tulond diiy ditam eedy mu shikacil iitut. Ki mupostol Pyeel usaasakidilok bwaal kahand.

18 Tudy mwa kwiikal ni ciibidil cya kuhambidil Yehow ni tulongel baat bakwaabw myand yilengel. Nook, Pyeel waakady mukashish bikasakan biin Krist bwa kulong bwaal bumw budy ni buseeb. Waakady mwiibakashish bwa kwiikalobw baat bajilang mu bilong byaabab byoos, ni wiibambiil neey: “Iikalaay biihangidik.” (1 Py. 1:13, 15) Waakady uleeb bwa mudimw kaay? Pyeel uleeleeb neey: baan baabw ni Krist bumb diisaby biiyiiy “‘kwambil baat myand yilengel’ yiloolong Mawej wiibabiikeen.” (1 Py. 2:9) Biin-biin, biin Krist leeloow bady ni dyakatook dya kukal mudimw a buseeb oow leloow, mudimw utuloolong wambambulwiish baat bavul. I musangal wa habwend bwa kwiikal baat bajilang ba Mawej hatudiidiil baat musah haciibidil ni twiibalongweesh ni cisumy! (Mark 13:10) Hatuloolong bukash bwa kulond may matam mady mu mukand a Biin Leevy shapitil 19, tuleeleej mutudy bakat Mawej iitut ni muut neet. Ni tuleeleej mutudy bakat “kwiikal baat bajilang” mu bilong biitut byoos.

MUSAMBW A 111 Malu atudi mua kusankila

^ mus. 5 Biin Krist kabiishoh bend muush mwa mikenj ya Moyiz, ki mikenj eey yidy ni myand yivul yitudy mwa kulong eecy kulek. Kulong bwa kwiiyimanyik kudy mwa kwiitwambulwiish bwa kukat bakwaabw ni kusangeej Mawej. Mu ciin bwaal eecy twiiyiiy kutal malongweesh makwaabw matudy mwa kuhetel mu mukand a Biin Leevy shapitil 19.

^ mus. 17 Verseh yidyobw bateel mu biin bwaal eeby, yileeleej bwa kulek kwiikal ni kabow, kulek kudingidilangan myand, kulek kudy mash, kulek kulong majimbw, kanwiin mwa kubuk bwa kumanyik myand yiciiyiiy, ni kanwiish mwa kwend masandy.​—Lev 19:15, 16, 26-29, 31.​—Tal “Majooj ma Babaabal” mu Cibumb cya Muteetekel eecy.

^ mus. 52 DYUMVWIIJ DYA BIIFWAATUL: Temw wambambulwiish mwiin-kweet mwaan-mulum cipoopw bwa kutalanganey ni dokter.

^ mus. 54 DYUMVWIIJ DYA BIIFWAATUL: Mwiin-kweet mwaan-mulum mwiin mudimw ya pency ufuufut mwiin mudimw indiy.

^ mus. 56 DYUMVWIIJ DYA BIIFWAATUL: Mwiin-kweet mwaan-mukaj udy mwa kuvulamin biheehel bwaal bukeeh budyobw bamulongel. Ki mudyey mwa kulong nook ni bwaal butam bwiikalobw mwa kumulongel eeny?