Skip to content

Skip to table of contents

CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 45

Tungunukaay ni Kuleejangan Lukat lwa Bulamat Muut ni Mukwaabw

Tungunukaay ni Kuleejangan Lukat lwa Bulamat Muut ni Mukwaabw

“Longelanganay myand ni lukat lwa bulamat ni lus.”​—Zak. 7:9, NWT.

MUSAMBW A 107 Tshilejelu tshia Nzambi tshia dinanga

KADYOOSH *

1-2. I tubingil kaay tulengel twiitusaasak bwa kuleejangan lukat lwa bulamat muut ni mukwaabw?

TUDY ni tubingil tulengel twa mushind a kuleejangan lukat lwa bulamat muut ni mukwaabw. Tumw twa kutubingil aatw i tweeh? Tal mudy tusumw tuloolond eetw tufundish ku spirit mujilang twaalabul dijooj eedy: “Kulekoh bend lukat lwa bulamat ni lulamat byaaluk kuwudy. . . . Naak Mawej ni baat biiyiiy kukukat ni wiiyiiy kushikat naab bilengel.” “Muut mwiin lukat lwa bulamat wiiloolongel bilengel yiy kayend.” “Muut ukaakaam kwiikal muwaakan ni mwiin lukat lwa bulamat wiiyiiy kulaal mafuk mavul.”​—Tus. 3:3, 4; 11:17, dim.; 21:21, NWT.

2 Tusumw oot tuleeleej tubingil tusat tuloolong bwa twiikal tuleejangan lukat lwa bulamat. Ka kuuhal, hatuleeleej lukat lwa bulamat tudy ni buseeb buvul ku mees kwa Mawej. Kiibiidy, hatuleeleej lukat lwa bulamat, tuhehet musangal. Cileejel, twiiyiiy kulam bulund bwiitut ni bakwaabw buyiil. Bwaal bwiisaat, tut batungunuk ni kuleej lukat lwa bulamat twiiyiiy kuhet musangal, ni buumy bwa mwendelel. Biin-biin, tudy ni tubingil tulengel bwa kukooyel diiy dya Yehow eedy: “Longelanganaay myand ni lukat lwa bulamat ni lus.”​—Zak. 7:9, NWT.

3. I majooj kaay matwiikal mwa kwaalabul mu ciin bwaal eecy?

3 Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kuhet maalabul ma majooj manaay. I bangany batudy mwa kuleej lukat lwa bulamat? I dilongweesh kaay ditudy mwa kuhetel mu mukand a Luut habitaatal kuleejangan lukat lwa bulamat? I mushind kaay utudy mwa kuleejangan lukat lwa bulamat leeloow? I musangal kaay wiiyiiy kuhet baat baleeleejangan lukat lwa bulamat?

I BANGANY BATUDY MWA KULEEJ LUKAT LWA BULAMAT?

4. I mu mushind kaay utudy mwa kulong myand bu muloolong Yehow hakuleejangan lukat lwa bulamat? (Mark 10:29, 30)

4 Teng mutwaakady biibilong mu ciin bwaal cishaal, Yehow uleeleej bady bamukat​—ni bamukaakadil mudimw​—lukat lwindiy lwa bulamat. (Dan. 9:4) Tukaakaam ‘kulong myand bu muloolong Mawej, bwaal tudy baan bindiy badyey mukat.’ (Ef. 5:1) Nook, tudy bakat​—kulamat bikasakan​—biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj ba mu spirit.​—Bal Mark 10:29, 30.

5-6. Mwaak “lulamat” umvumvwiij biny menmen?

5 Tut bumvw bilengel cidy lukat lwa bulamat lumvwiij, twiiyiiy kumanyik mushind mulengel utudy mwa kwiiluleej biin-kweet batuhahambidil naab. Bwiitut kumvw bilengel cidy lukat lwa bulamat lumvwiij, tutalaay bilengel mutudy mwa kwiilufwanyikij ni lulamat, bwaal mwaak oow i mumanyikibw kudy baat bavul. Tutalayaak cileejel eecy.

 6 Leeloow tudy mwa kuleeb bwa muut udy mukal mudimw mu cyaapw cyaakaabumw mu mivw yivul bu mukal a mudimw a lulamat. Cikwaabw, mu mivw yindiy yoos yidyey mukal mudimw mu cyaapw oomw, udy mwa kwiikal kaay mwanj kutalanganoh ni muut ning waakaabumw wa kubamuloolombol. Udy mwa kwiikal wiitab teng mahangadik mangangat bafumwend. Kiin mukat cyaapw, ki udy ni musangal bwa kukal mudimw umufuufut bilengel. Wiiyiiy kutungunuk ni kukal mudimw hacyaab aacy, teng ni diib dikaley mwa kuhet mudimw mulengel hacyaab kahand.

7-8. a) I biny biloolong bwa muut aleej lukat lwa bulamat? b) Bwabiny twiiyiiy kukontonon yumw verseh ya mu mukand a Luut?

7 Bwaal bwiitusasak bwa kulong myand i dishilangan didy hakacy ha lulamat lutudy bateel mu  cikos 6 ni lukat lwa bulamat. Mu Bibl, mudyok baat ba Mawej baleejelok lukat lwa bulamat eeny? Baat baakady baleej lukat lwa bulamat oolw, kabaakady biluleej bituh, ki baakady bakat bwa kwiiluleej baat. Tutalayaak cileejel cya Davih. Waakady mukat kuleej mulund a ha micim Jonatan lukat lwa bulamat ning mwaakady taatend a Jonatan ukaam ku muzuh. Mivw yivul haanyim ha lufw lwa Jonatan, Davih waakady mutungunuk ni kuleej Mefibaal mwaan a Jonatan lukat lwa bulamat.​—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Tudy mwa kulong myand yivul habitaatal lukat lwa bulamat hatukookontonon yumw verseh ya mu mukand a Luut. I malongweesh kaay matudy mwa kulongel ku lukat lwa bulamat lwa baat badyobw bateel mu mukand oow? I mushind kaay utudy mwa kukooyel malongweesh aam mu cisumbw ciitut? *

I BINY BITUDY MWA KULONGEL KU MUKAND A LUUT HABITAATAL KULEEJANGAN LUKAT LWA BULAMAT?

9. Bwabiny Nowemih uleebel neey: Yehow i muulek?

9 Mu mukand a Luut, tuloolongomw bwaal bwa Nowemih, bwa muheel indiy Luut, ni bwa Booz waakady uciin Mawej, Booz waakady taat a mbaayend mukwaabw wa Nowemih. Bu mwaakady nzal yitweel mu Izaleel, Nowemih, ni mbaayend, ni baan bindiy babidy bayiil kashikacil mu Mowaab. Mwiin aamw, mbaayend wa Nowemih ufwiil. Baan bindiy babidy baan-balum bamween bakaj, ki bya kaakunying, bafwiil byaabw. (Luut 1:3-5; 2:1) Myand eey yiiyil kukooyesh Nowemih mu mabok menmen. Ki hakooyeley mu mabok nook, wiiyil kuleeb neey: Yehow i muuvundamin. Tal mwaakadyey wiiyumvw haleebeley bwa Mawej neey: “Mawej i muuvundamin.” “Mawej mwiin bukash boos i muuyih diikeng.” Usakidil uleeb kabidy neey: “Mawej mwiin bukash boos i muvundamin ni muukabish.”​—Luut 1:13, 20, 21.

10. I biny bilongel Yehow umvwiiley may ma diikeng ma Nowemih?

10 I biny bilongel Yehow umvwiiley may ma diikeng maleebel Nowemih? Kaakadyoh bend muvundamin mwiin mudimw indiy. Hamut a kulongey nook, umuleejel lus. Yehow i mumanyik neey: “Kukabishangan kudy mwa kushiy mwiin meej ciluby.” (Mul. 7:7) Cikwaabw, Nowemih waakady ukaam dyambulwiish bwa kumanyik neey: Yehow udy nend. Mawej umwambulwiishil ni biny? (1 Sam. 2:8) Waakady musak Luut bwa kuulongeley Nowemih myand yilengel ni kumuleej lukat lwa bulamat. Ni lukat loos ni meej malengel, Luut wambulwiishil maam-a-mbaayend bwa kwiikal cikwaabw ni musangal ni kukashish diitabij dindiy. I biny bituloolongel ku cileejel cya Luut?

11. Bwabiny biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj ba mucim mulengel i bakat kwambulwiish baat bady mu makab?

11 Lukat lwa bulamat lwiitusaasak bwa kwambulwiish baat bady mu makab. Teng bu mwaakady Luut mulamat Nowemih, leeloow biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj ba mucim mulengel i bakat kwiikal habwiih ni biin-kweet bakaakab mu cisumbw. I bakat baan-baabw baan-balum ni baan-bakaj, ni i bakat kulong cyoos cidyobw mwa kulong bwa kwiibambulwiish. (Tus. 12:25; 24:10) Bwaal oobw buheehetangan ni mubel utwaadil mupostol Pool wa neey: “Belaay bakoh, nukashish micim ya biin mooy, kwanjaayok bahuuyil, nwiikal biituukij kuuhal kwa baat boos.”​—1 Tes. 5:14.

Tudy mwa kwambulwiish mwiin-kweet mwaan-mulum eecy mwaan-mukaj, udy mukooyel mu mabok hatumukuukun mat (Tal cikos 12)

12. I mushind kaay mulengel wa kwambulwiish mwiin-kweet mwaan-mulum eecy mwaan-mukaj udy mukooyel mu mabok?

12 Mushind mulengel wa kwambulwiish mwiin-kweet mwaan-mulum eecy mwaan-mukaj udy mukooyel mu mabok, i ha kumukun mat ni kumujaadikil neey: udy mu mukat. Yehow wanyanyish ciwuloolong bwa muwambambulwiish biin mudimw bindiy ba buseeb. (Mis. 41:1) Tusumw 19:17 uleeleeb neey: “Muut uhwaah mulam-lam biit usoosombesh Mawej, wiiyiiy kumuh bulang bwa mucim indiy mulengel oow.”

Luut waakady mulamat Nowemih, maam-a-mbaayend, Orpah naabw uhingilomw ku Mowaab. Luut wambiil Nowemih neey: “Koos kuwuyaay, nayaayobw.” (Tal cikos 13)

13. I ku biny kudy Luut mushilangan ni Orpah, ni bwabiny dihangadik dya Luut dyaakady cilong cya lukat lwa bulamat? (Tal cifwaatul cya ha cizubw.)

13 Tudy mwa kumanyik myand yivul ya lukat lwa bulamat, hakukontonon cyaakady cifikil Nowemih haanyim ha lufw lwa mbaayend ni lwa baan bindiy babidy baan-balum. Hamanyikil Nowemih neey: ‘Mawej i mulongel baat bindiy bilengel, haakadyobw baanun byaakudy bivul,’ wangacil dihangadik dya kuhingomweey kwaabab. (Luut 1:6) Baheel bindiy boos babidy batwaadijil kuy nend. Nook mukacy mwa njil aamw, Nowemih wambiil baan-bakaj aab misang yisat bwa kuhingomobw ku Mowaab. I biny bilongekel? Ya tubal nook: “Orpah uyiil waabukacil maam-a-mbaayend bumb baalayangan. Ki Luut ushaadil teng mumulamat.” (Luut 1:7-14) Haakadyey mukat bwa kuhingomweey, Orpah wiitabil cimwambiil Nowemih, ni kuhingomwey kwaabab. Ki Luut, kaakady mulong cyaakady Nowemih mwiibambil. Ki bwa lukat lwa bulamat lwaakadyey naalw, wangacil dihangadik dya kushaaley ni maam-a-mbaayend Nowemih. (Luut 1:16, 17) Luut wiitabil bwa kushaaley ni Nowemih, kiin teng bwa musangal bituh, ki bwaal waakady mu mukat. Dihangadik dya Luut, dyaakady cilong cya lukat lwa bulamat lwa biin-biin. I biny bituloolongel ku myand yaakady Luut mulong?

14. a) Leeloow, i mushind kaay udy biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj bavul mwa kwiidikij Luut? b) Bilondeshel mukand a Ebreh 13:16, i myand kaay yitudy mwa kulong bwa kusangeej Mawej?

14 Hatudy ni lukat lwa bulamat, twiikaakashishomw bwa kwambulwiish bakwaabw. Teng bu baan-beet ba hakal, leeloow biin kweet baan-balum ni baan-bakaj bavul, i biihangadij bwa kuleej badyobw bahambidil naab lukat lwa bulamat ning kudy baat badyobw kabay bamanyik. Cileejel, hadyobw bamanyik neey: cihuh i cilongek cyaab kahand, musang umw bakaakaam kumanyik mudyobw mwa kwambulwiish. Hady muut mu cisumbw uhet lutat, bakaakaam kumanyik mushind udyobw mwa kumwambulwiish ni bikaakaamey. Teng bu biin-kweet ba mu Masedwan ba mu siyekel a kuuhal, biin-kweet leeloow bakaakal mudimw bikasakan. Batwaatwaal diib dyaababw ni biit byaabab, “baahicijoh ni kuhicijoh ha byaakadyobw mwa kutwaal” bwa kwambulwiishobw baan-baabw baakady kabay ni mushind. (2 Kor. 8:3) Yehow usaasangal bikasakan hadyey wiibatal balejangan lukat lwa bulamat oolw!​—Bal Ebreh 13:16.

I MUSHIND KAAY UTUDY MWA KULEEJ LUKAT LWA BULAMAT LEELOOW?

15-16. I mushind kaay waakady Luut mutungunuk teng ni kwambulwiish Nowemih?

15 Tudy mwa kuhet malongweesh mavul malengel hatukonkontonon mushind waakady Luut mwambulwiish Nowemih. Tutalaay makeeh ma kumam.

16 Tungunuk ni kwambulwiish bakwaabw. Haakady Luut mwiitab bwa kuhingomweey ni maam-a-mbaayend mu Yuudah, Nowemih waakady mulek. Ki Luut ushaadil teng mumulamat. I cihet kaay cimweekel? “Hatadil Nowemih ney Luut waakady teng mukashish bwa kuyobw, wiihooyel nyeh.”​—Luut 1:15-18.

17. I biny biikal mwa kwiitwambulwiish bwiitut kutungunuk ni kwambulwiishangan bihehel?

17 Dilongweesh bwiitut: Biloolomb kutukij mu diis bwa kwambulwiish baat bady mu makab, ki kabiin bikaam twiibalek. Mwiin-kweet mwaan-mukaj ukaakaam dyambulwiish udy mwa kwanj kulek dyambulwiish diitut. * Cikwaabw, lukat lwiitut lwa bulamat lwiiyiiy lulong bwa twiikashishomw teng bwa kumwambulwiish. (Kal. 6:2) Tudy batakamin neey: wiiyiiy kwiitab dyambulwiish diitut, ‵ni wiiyiiy kwiitab bwa tumwambulwiish ni tumukashish bwa myand yidyey naay.

18. I biny byaakady byaakish Luut kakunying?

18 Kumvwoh bend bibiih. Hafikil Nowemih ni Luut mu Betelem, Nowemih waakady muhetangan ni baat ba mu cibunj. Wiibambiil neey: “Hanayiil naakady ni biit byoos, Mawej yoow ubaahingijomw byaal byuumw.” (Luut 1:21) Lang bwa mushind waakady Luut mumvw may ma Nowemih aam! Luut ulongel mwindiy moos bwa kwambulwiishey Nowemih. Luut udidil nend, umukashishil, ni waakady mushikat nend mafuk mavul. Ning naak, Nowemih uleebel neey: “Mawej yoow ubaahingijomw byaal byuumw.” Bwa may maleebeley aam, Nowemih kaakadyoh bend muleej dyanyish bwa cyaakady Luut mumulongel, waakady teng nend diib dyoos. Bwaal oobw bwaakady mwa kushiy misang yikwaabw Luut mu kakunying kavul! Ning naak, ushaadil mulamat teng Nowemih.

19. I biny bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kwambulwiish mwiin-kweet udy ni makab?

19 Dilongweesh bwiitut: Leeloow, mwiin-kweet mwaan-mukaj ukaakab udy mwa kwiitwambil myand yidy mwa kwiitoosh ku micim​—ning mutuloolong mwiitut moos bwa kumwambulwiish. Ki katwiin mwa kufululoh bend mund. Tudy bakat kwambulwiish mwiin-kweet mwaan-mukaj ukaakaam dyambulwiish, ni tuloolomb Yehow bwa i twambulwiish ni mushind mulengel utudy mwa kumukashish.​—Tus. 17:17.

I mushind kaay udy bakul biin Krist mwa kwiidikij Booz leeloow? (Tal cikos 20-21)

20. I biny byaakady byambulwiish Luut bwa kutungunuk ni kwambulwiish Nowemih?

20 Kashishangan. Luut waakady muleej Nowemih lukat lwa bulamat, ki waakady ukaam bwa bamukashish byend. Ni Yehow ulongel bwa Booz amukashish. Booz wambiil Luut neey: “Mawej akuh bulang bwa myand yiwudy mulong eey, cya biin-biin Mawej a Izaleel, akuh bulang buvul, bwaal udy mwiiy mu cikam cindiy bwa kukulamey.” May malengel aam, makashishil Luut bikasakan. Luut, waalabwiil Booz neey: “Ubaakashish ku micim awubayambil may malengel aam mim muut iibuh.” (Luut 2:12, 13) May maakady Booz mwambil Luut maakady mafik ha ciisang cikumban ni mamukashishil.

21. Teng mudyobw bibileej mu Yeshaay 32:1, 2, i mudimw kaay udy nend bakul?

21 Dilongweesh bwiitut: Baat baleeleej bakwaabw lukat lwa bulamat bakaakaam bwa biibakashish. Teng bu mwaakady Booz mujaadikil Luut neey: kabakuvulaminoh bend myand yindiy yilengel, leeloow bakul banyanyish biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj balukat bambambulwiishangan. Kufwiijok bikasakan biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj ha diib dikumban, kwiibakakashish bwa kutungunuk ni kwambulwiish.​—Bal Yeshaay 32:1, 2.

I MUSANGAL KAAY UHEHET BAAT BALEELEEJANGAN LUKAT LWA BULAMAT?

22-23. I mushind kaay waakady Nowemih mushiitulul mushind indiy wa kulang, ni bwa biny? (Misambw 136:23, 26)

22 Hahicil mafuk, Booz waakishil Luut ni Nowemih byaakudy. (Luut 2:14-18) Nowemih ulongel biny bwa cilong cya lukat cileejel Booz? Uleebel neey: ‘Nady mutal ney Mawej udy ni lukat lwa bulamat bwa batal ni bafw.’ (Luut 2:20a) Nowemih ushiitulwiil mushind waakadyey ulang! Kuuhal, waakady udil, uleeb neey: “Mawej i muuvundamin,” ki wiiyil kuleeb ni musangal neey: “Yehow . . . Kiin mukaakal kuleej lukat lwindiy lwa bulamat.” Bwabiny Nowemih ushiitulul mushind waakadyey ulang?

23 Bulekel bwa byoos Nowemih utwaadijil kutal cikam cya Yehow mushikacil indiy. Yehow ukadil mudimw ni Luut bwa kwambulwiishey Nowemih ni byaakadyey ukaam mu njil mwaakadyobw bay bat mu Yuudah. (Luut 1:16) Nowemih utadil cikwaabw dyambulwiish dya Yehow haakady Booz, ‘umw wa ku baat bakadyok bwa kwiibalam,’ waakady mwaakish baan-bakaj * babidy aab byaakudy ni lukat loos. (Luut 2:19, 20b) ‘Kabaak nabumvw,’ ki mulangiley misang yikwaabw, ‘Yehow kiin mwanj kulekoh bend. Ni waakady naany ciisang cyoos!’ (Bal Misambw 136:23, 26.) I mushind kaay waakady Nowemih mwa kuleej Luut ni Booz dyanyish bu mwaakadyobw kabay bamulek! Boos bahetel musangal muvul haakady Nowemih mwiiy muhetulul musangal ni bukash hakukadil Yehow mudimw.

24. Bwabiny tudy bakat kuleej biin kwiitabij neet lukat lwa bulamat?

24 I malongweesh kaay matubahetel mu mukand a Luut habitaatal lukat lwa bulamat? Lukat lwa bulamat lwiitusaasak bwa kutungunuk teng ni kwambulwiish biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj bady mu makab ni mal. Lwiitusaasak cikwaabw, bwiitut kutwaal diib diitut ni biit biitut bwa kwiibambulwiish. Bikaam bakul biikal ni ciibidil cya kukashish ni musangal woos aab baleeleej bakwaabw lukat lwa bulamat hakwiibambulwiish. Hatutaatal bakwaabw baakady bakooyel batwaadij kukashish diitabij dyaababw, tumvumvw musangal muvul. (Yil. 20:35) Nook, i kabingil kaay katam kaloolong bwa tutungunuk ni kuleej bakwaabw lukat lwa bulamat? Bwaal tudy bakat kwiidikij ni kusangeej Yehow, udy “mwiiwul teh ni lukat lwa bulamat.”​—Cim. 34:6; Mis. 33:22, NWT.

MUSAMBW A 130 Tuikale tubuikidilangana

^ mus. 5 Yehow i mukat bwa twiikal tuleej biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj ba mu cisumbw lukat lwa bulamat. Bikaam tumvw bilengel menmen cidy lukat lwa bulamat hakukuntonon mushind waakady biin mudimw ba Mawej bakal baleej cikadil eecy. Mu ciin bwaal eecy twiiyiiy kutal dilongweesh ditudy mwa kuhetel ku cileejel cya Luut, Nowemih, ni Booz.

^ mus. 8 Bwa kumanyik myand yivul mu ciin bwaal eecy, tukukaakashish bwa wiibadiil Luut shapitil 1 ni 2.

^ mus. 17 Cileejel cya Nowemih citukokontonon, citaatal byaacy biin-kweet baan-bakaj bakaakaam dyambulwiish. Ki myand yidy mu ciin-bwaal eecy yitaatal byaay biin-kweet baan-balum.

^ mus. 23 Bwa kumanyik mudimw waakady nend Booz bu mulamy, tal ciin bwaal cya neey: “Imitez leur foi​—‘Une excellente femme,’” cidy mu Cibumb cya Muteetekel cya 1/10/2012, diib. 20 (mu Franseh).