Skip to content

Skip to table of contents

MYAND YILONG MU SHIKACIL

Nady Mutal Mudy Biin Lulamat Bend bay Kuuhal

Nady Mutal Mudy Biin Lulamat Bend bay Kuuhal

MISANG yikwaabw udy mwa kuvuluk myand yinwaakady nwiisamb yaakady nang-nang ni buseeb kuwudy. Bwa mim, i bwaal bulongekel kukaady kuhit mivw habwiih ni 50 hatwaakady bashikat mim ni mulund naany ku mudil wa ku citudil mu cibunj cya Kenya. Twaakady basunz ni munyiny ni kulong kwa ngend mukacy mwa suuny yivul, ni twaakady twiisambil ha film waakady ni ciin bwaal cya citendeleel ni diib aady mulund naany uleebel neey: “Kiin uhetangangan ni cileeleeb Bibl.”

Nasekel bwaal cyaakady nalang neey mulund naany waakady muut waakady utendeleel. Namwiihangujil neey: “I biny biwudy mumanyik bileeleeb Bibl?” Kaalabwiiloh bend musang umw. Ku buleekel, wiiyiil kuuyambil neey maam indiy waakady Temw a Yehow; Ulongel myand yikwaabw kudyey. Munaakady mukat kumanyik, naakady namwambil bwa kuuyambiley myand yikwaabw.

Twaakady twiisamb bikasakan bufuk teng ni diib dyaakady baat ki baman ni kulaal. Mulund naany uuyambiil neey Sataan i yiy uloolombol bulab. (Jah 14:30) Misang yikwaabw udy mwa kwiikal mumanyik nook mu shikacil iibuh woos, ki bwa mim, lungeny oolw lwaakady bwaal buhyaabuhy ni budy kabuy bumvwiik. Naakady numvw teng neey Mawej mulengel ni muwaakan i yiy waakady ulombol bulab. Ki bwaal oobw cyaakadyoh bend ni bumvw bwa cinaakady mutal mu shikacil. Ning munaakady teng ni bidimw 26, natadil myand yivul yaakady yiyaakish kaakunying.

Taat a mim waakady mwendesh a ndek wa sosiyeteh Air Force mu États-Unis. Nook hanacyaakady mwaan mutofw, naakady mumanyik neey diivit dilwaalobw ni mat mataatayik dyaakady biin-biin mushind mukumban; basalaay baakady habwiih bwa kumb bomb diib dyoos dyaakadyobw bakat. Diivit dya mu Vietnam dilongekel mu mivw yinaakady nalongel mu college mu Californie. Nalongel bwa kwiikal ni mulony uleeleek kwiitab. Bampulush baakady biitwiihatish, ni twaakady tut lubil, ni katuy tuman bwa kutal bilengel bwa mish yaakady yihatuk mu mat. Cyaakady ciisang cya kondakany eecy butomboj. Bazuhil bakalombol ba cidiidy, baat baakady balek kwiitab byaakadyobw baleeb ni bend teng ngend ya baat bafulul mund. Baat boos baakady teng ni ngeny yishilangan bwa cyaakadyobw ni bwa kulong. Myand yoos yaakady tuh kondomoj.

Kwaaluk kwa mu Londres batal Afrik wa mukacy

Mu 1970, natwaadijil kukal mudimw kuush kwa mwanz kuluul kwa Alaska ni nahetel makut mavul. Kuunyim nangacil Ndek ni nayiil mu Londres, nasumbil moto, ni nendeshel kucyaash ni mu meej maam cyaakadyoh bend ni cyaab cinaakady nay. Hahitilok masuuny, nafikil mu Afrik. Mu njil, naakady natwiilangan ni baat baakady bakat cikwaabw neey bady mwa kunyem eecy kuy lubil bwa myand yoos yibakwaakwaat.

Nook bwa cinaakady mutal ni mumvw, dilongweesh dya mu Bibl dya neey mwanjel mubiih i yiy waakady ulombol myand ha bulab dyaakady diyaakish butook. Biby biikal neey Mawej kaakadyoh bend ulombol bulab, ki i biny byaakadyey ulong? Naakady nakaam kumanyik.

Mu ngond yilondel, naheteeI dyaalabul. Ni hahitil cikwaabw mafuk, niiyil kumanyik ni kukat baat baan-balum ni baan-bakaj bavul baleejel diitabij dyaababw kudy Mawej a biin-biin mu shikacil yoos yidyobw batwiilangan naay.

CIBUNJ CINYUNGULUKIL KUDY MWANZ CYA IRELAND—“BULAB BWA BOMB NI MUTAATAYISHOBW MAT”

Hanahingilomw mu Londres, nahetelangan ni maamend a mulund naany, ni yiy kuuyaakishey Bibl. Hahitil mafuk, hanayiil ku Amsterdam, mu Pays-Bas, kajaady mukwaabw utadil munaakady nend namubal ku dyambulwiish dya midil yidyobw bateek ku njil, ni uyambulwiishil bwa kumanyik myand yivul. Musang mukwaabw, nayiil mu Dublin, cibunj cinyungulukil kudy mwanz, ni mwiin oomw mwaakady biro bya filiyal bya Batemw ba Yehow. Naakady nakookol ku cibel cya kutweelel. I kuk kunahetelangan ni Arthur Matewus, muut a meej, mwiin-kweet udy mumanyik myand yivul. Namulombel bwa twiikal tulong nend Bibl, ni wiitabil bwa kulong naany.

Natwaadijil kulong ni musangal muvul ni naakady mukat kubal bikasakan mikand ni bibij-bij bihatwiilobw kudy Batemw ba Yehow. Ni biin-biin, naakady mubal Bibl kaayend. Byaakady bilengel byeeh! Mu bisangil bya cisumbw, natadil cikwaabw neey baan baakady bamanyik maalabul ku majooj mady baat bady balong mukand biyihanguj kukaady mivw nkam ni nkam, bu mudy: ‘Bwabiny kudy myand yibiih? Mawej i ngany? I biny biloolongek hady muut ufw?’ Nadiil bulund teng ni Batemw ba Yehow. Byaakady biheehel bwa mim bwaal cyaakadyoh bend mumanyik muut mukwaabw ning waakaabumw mu cibunj cituutul. Bayambulwiishil bwa kukat Yehow ni bwa kukat bwa kulong cidy lukat lwindiy.

Nigel, Denis, ni mim

Mu 1972, nahetel baatiisumw. kuunyim kwa muvw umw, nashaadiI seb’ aa njil ni nayiil katweel mu cisumbw cyaakady ni baat bakeeh Newry, mu Ireland cibung cya Kuluul cidy cinyungulukil ni mwanz. Naakady nafucil nzubw waakady kuush kwa mulund. Kwaakady ngomb habwiih ni budimy, naakady nalong miisamb kuuhal kwa yiy. Bimweekel neey yaakady yend ni kumukun mat ni meej moos haakadyey yend ni kusakuny byaakudy bya yiy. Kayaakady mwa kuuyaakish mibel, ki yiyaambulwiishil bwa mim kulong mushind a kutal baat hanaakady nalong miisamb. Mu 1974, nashaadil seb’ aa njil wa habwaah naakady nalong mudimw oow ni Nigel Pitt, ushaadil mulund a mafuk mavul.

“Ha ciisang aacy, kwaakady bimvund ni myand ya cikis mu cibunj cya Ireland a Kuluul cibunj. Nook, bakwaabw baakady cibunj cya Ireland a Kuluuh neey: “bulab bwa bomb ni mutaatayishobw mat.” Mvit ya mu njil, bulwiish bwa menmen, baat bend ni kulonzangan, ni mashiny mend ni kutem mudil bwa maabomb. Bilumbw byaakady teng bwa myand ya biin cidiidy ni biin bukwantendelel. Biin Mishony ni biin Katolik baakady bamanyik neey: Batemw kabiin batweelakan mu myand ya cidiidy, nook twaakady mwa kudiil baat musah biilekel ni kakuy bwaal. Baafumw ba bisak baakady teng bamanyik diib ni cyaab haakady mwa kulongek myand ya cikis, ni baakady bakat bwa kwiiy kwiitudimwiij bwa mushind utudy mwa kweehuk buuhund.

Cikwaabw, kwaakady myand yikwaabw ya buuhund. Diifuk dikwaabw, Denis Carrigan, waakady byend seb’ aa njil, ni twaakady tuy tukaadil nend baat musah habwiih ni tawuny mwaakady kamuy Batemw ni i cyaab cituyil teng musang aakaabumw. Mwaan-mukaj mukwaabw i mwiitufundomw neey tudy basalaay ba mu Bretany bendend bwa kumanyik myand yisokot, misang yikwaabw kakwaakadyoh bend muut wa kutudy waakady uleeb ciin Irland teng mudyaakal biinecy bicileeb. Tuzakeel bwa haakadyobw biitufund. Uw mwiikal mu mushind a bulund ni basalaay baakady mwa kukwaakish mutut imwiin eecy baakady mwa kukwaas dizaj nansh mu cin. Bumunaakady mwiimanakan hanj, mumvw mashik, mwiikal kaayany ni mwiikal mwindil mashiny, tutadil kamashiny kuuhal kwa nzubw waakadyobw basumbishil byaakudy ni bya kun kwaakady maam waakady mwiitufundomw. Uhatukiil mu nzubw ni waakady wiisamb ni baan-balum babidy mu mashiny, wiitufukut ni mun indiy mwiikal ni musangal. Kuunyim baan-balum aab biitwambil bwa kutweel mu mashiny bikeeh-bikeeh ni biitwiihangujilok habitaatal program wa mashiny. Hatufikil ni mashiny, biisambil ni waakady wendesh mashiny. Katwaakady mwa kumvw byaakadyobw baleeb. Kakwaakady baat bakwaabw baakady balong lwend, nook twaakady batwiishibw neey baakady balongolol myand bwa kwiitulongelobw bibiih hatuhiihit tawuny. Ki kakwaady bwaal bulongekel. Hanaakady nendel ku mashiny, niihangujil mwendesh a mashiny neey: “Baan balum babahingomw aab, baakady biyihanguj bwiitut eeny?” Umwaalabwiil neey: “Nady mumanyik cinudy, ni naakady mwiibambil. Kanumvwoh bend bibiih. Kanwiishoh bend ni bwaal.”

Diifuk ditulongel maluw, Suuny 3/1977

Mu 1976 mu cihwiil cya distrik mu Dublin, nahetelangan ni Pauline Lomax, seb’ aa njil a habwend waakady ukumbul biin-kweet ba mu cibunj cya Angleteer. Waakady muut a mu spirit, mwiin kwiihweekesh, ni waakady mwiin-kweet waakady ni lukat. Yiy ni mwaacy indiy mwaan-mulum, Ray, baakady bamanyik myand ya biin-biin mu shikacil aabab woos. Kuunyim kwa muvw aakaabumw, Mim ni Pauline tulongel maluw ni tutungunukil ni kwiikal baaseb’aa njil ba habwaah mu Ballymena, mu cibunj cya Ireland butambw bwa kuluul.

Twaakady mu mudimw a kukumbul bijenj mu ciisang kaahand, twambulwiish biin-kweet ba mu Belfast, Londonderry, ni mu byaab bikwaabw bya buuhund. Baakady biitukashish kudy biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj balekel bikasakan malongweesh mahetelobw mu bitendeleel mwaakadyobw, meej ma kulang bibiih bwa bakwaabw kuy mwanj kwiisambok naabw, ni lukin bwa kukadilobw Yehow mudimw. Waakady mwiibabenesh biin-biin ni waakady mwiibalam!

Waakady mushikat mu cibunj cya Ireland mukacy mwa mivw dikumy. Cikwaabw mu 1981 baakady biitubikan bwa kuy katweel mu kalaas ka Kaalad ka 72. Hatumanyin kuhet maplom, biitutumin bwa kay kakadil mudimw mu Sierra Leone, mu Afrik wa kutweetweedyel diib.

BIIN-KWEET BA MU SIERRA LEONE BAAKADY NI LULAMAT NING MWAAKADYOBW BALAM-LAM

Twaakady bashikat ni baat 11 balengel beeh mu nzubw a baamisiioneer. Twaakady twiihikil mu cisambw cyaakaabumw, nkumb yisat, byoohwedy bibidy, telefon umw, mashiny ma kwiital naam bizang, ni ma kumish naam. Nzembw yaakadyok ni yaakady teng yikosok ni bilongek teng naak kabiy bilongolol. Huk yaakady yitweedyel mu musong ha cyaab cyaakady kaciy cijik, nyok yitam yaakady yitweel muush mwa bulab.

Kusabuk kwa musul bwa kuy katweel mu cihwiil mu cibunj cya Guinée citwaakady naacy mutumb

Ning mwaakady myand ya mu shikacil kayiy yilengel mu mushind mukumban, twaakady ni musangal bwa mudimw a Mawej utwaakady tulong. Baat baakady ni kaneemw bwa Bibl ni baakady bakun mat ni meej moos. Bavul balongel Bibl ni bashaadil Batemw ba Yehow. Baat ba ha cyaab cinaakady mushikacil baakady baabiikan neey: “A Mulolngweesh Robert.” Pauline waakady: “Missus Robert.” Nook, kuunyim hanaakady nakal ku biro bya filiyal, naakady nangat diib divul ni naakady ni diib dikeeh dya kulong mudimw a bukajaady, baat batwaadijil kubiikan Pauline neey: “Missus Pauline.” Baakady ki baabiikan neey “A Mulongweesh Pauline.” Pauline waakady mukat naak!

Mu njil batal mu mudimw a bukajaady mu Sierra Leone

Biin-kweet bavul baakady baland, ki Yehow waakady teng wiitacish bwa byaakadyobw bakaam, misang yikwaabw mu mishind yidy baat bavul batal neey biin-biin bakaakab. (Mat. 6:33) Navuuvuluk mwiin-kweet mwaan-mukaj waakady teng ni makut makumban bwa kusumb byaakudy bwa diifuk aady bwindiy ni bwa baan bindiy, ki waakishilem moos mwaan aab mwaan-mulum waakady kay ni fwalang bwa kusumb mang ma Malariyah. Hahitil diifuk, mwiin-kweet mwaan–mukaj uyiil katal mwiin-kweet mukwaabw hakumushishimuj ni usumbil biit ni utwaadil makut bwa balongolol sik yindiy. Kwaakady shikacil yivul teng bu wiin oow.

MU NIGERIA—KULONG KWA CILEL CYEENY

Twaakady mu Sierra Leone mukacy mwa mivw citeem. Kuunyim baakady biitutum bwa kuy ku Betel wa mu Nigeria. Twaakady kaabaak ku biro bitam bya filiyal. Naakady nalong teng mudimw aakaabumw unaakady mulong mu Sierra Leone, ki bwa Pauline, kwaakady kushintuluk kutam bwa mudimw waakadyey nend ni waakady mukasakan. Waakady uhitij meeb 130 mu suuny woos mu mudimw a bukajaady, ni waakady ni malong ma Bibl maakady mahatul bihet bilengel. Kaabaak bamwaakishil mudimw a kwiikaley mu cyaab cya kutelel bizang, cyaab cyaakadyey ulongolol bizang bya biin-kweet byaakady bikaam kulongolol. Waakady wangat diib dya kulongolol, ki wiiyil kutal neey bakwaabw baakady banyish bikasakan mudimw waakadyey ulong, ni waakady ki wiikashishomw teng bwa kukashish baan baabw ba mu Betel ku micim.

Bilel bya biin Nigeria byaakady byeeny kutudy, ni twaakady ni bivul bya kulong. Cileejel, musang mukwaabw mwiin-kweet mwaan-mulum wiiyil ku biro byaam bwa kuleejey mwiin-kweet mwaan-mukaj waakady mwiitab bwa kwiiy ku Betel. Hanamolweel cikam bwa kumumbish mooy, waakady muhon ku makas maam ni kaneemw bwa kuuyumbishey mooy. Nakemen! Navulukil verseh yibidy ya mu Bibl: Myand yilongel Bapostol 10:25, 26 ni Myand yisokolweel Jah 19:10. Niyihangujil neey: ‘Bikaam namwambil bwa kulekey kulong naak eeny?’ Ki musang aakaabumw, natadil neey baakady bamwiitabil bwa kwiiyey ku Betel; waakady mumanyik cidy Bibl ulongweesh.

Numvwiil bibiih hatwaakady ki twiisamb nend. Kuunyim najoojolol bwa kuhet butook habitaatal cilong cilongel mwiin-kweet. Hanakaamin niiyil kumanyik neey mwiin-kweet mwaan-mukaj ulongel myand bilondeshel cilel cya kwaabab cyaakady baat bavul balong ciisang aacy mu cibunj ha byaab kaahand. Baan-balum baakady bahweekok haash ni kaneemw mu mushind aakaabumw bwa kumbishanganobw mooy. Wiin oow waakady mushind a kuleej kaneemw. Kabyaakadyoh bend mushind a kuhambidil; kudy bileejel bya baat bu badyobw baleej mu Bibl. (1 Sam. 24:8) Naakady ni musangal cinaakady ciy mulong, bwa munaakady ciy muleeb bwaal ning bwaakaabumw bwaakady mwa kuhweekesh mwiin-kweet mwaan-mukaj milong bu munaakady ciy mumanyik habitaatal bwaal oobw.

Twaakady tutwiilangan ni biin Nigeria bavul baleejel lulamat lwa habwaah mukacy mwa mivw yivul. Twangat cileejel cya Isaiah Adagbona. a Ulongel myand ya biin-biin hacyaakadyey sand, ki kuunyim bamuhimin ni bamuhetel ni lubeel lwa nyaw. Bamutumin mu cibunj mudyobw bondah biin nyaw, cyaab cyaakadyey teng yiy kaayend. Ning mwaakadyok bulwiish, wambulwiishil biin nyaw bahit ha 30 bwa kwiitabobw myand ya biin-biin ni balongel cisumbw mu cibunj aacy.

MU KENYA—BIIN-KWEET BAAKADY BIITUTUKIJIL MU DIIS

Kutwiilangan ni nyam rhinoceros wa nshiy mu Kenya

Mu 1996 baakady biitutum bwiitut kuy kakadil mudimw mu filiyal wa Kenya. Wiinoow waakady musang aam wa kuuhal bwa kuhingomw mu cibunj kacy kukumbul kwaam kudyobw baleej ku butambwiil. Twaakady ku Betel. Ni kwaakady bampuy bavul baakady ni makand bakady biy ha cyaab aacy. Baakady bay “bakiib” baan-bakaj mamuma maakadyobw biiy naam . Diifuk cikwaabw, mwiin-kweet mwaan-mukaj wa ku Betel waakady mushiy dididiish dindiy dya ku Betel dinzulul. Hahingiley ku cibel, usangeel cisumbw cya bampuy bend ni kudy ni musangal byaakudy byaakadyobw bashiy mu nzubw mu shambal indiy. Usokel wend ni kuhatuk hanj mu lubil. Bampuy basokel byaabw bend bay lubil ni batuhikil ha diididish.

Mim ni Pauline tutweedyeel mu cisumbw cya Swahili. Kuunyim kwa mafuk makeeh, bayaakishil mudimw a kulombol Dilong dya Mukand dya Cisumbw (ditubiibiikan leeloow neey Dilong dya Bibl dya Cisumbw). Ki, cyaakady mwa kwiisamb bilengel cileebel eecy. Naakady mwa kubal myand ya kuleeb kuuhal kwa diib, nook, naakady mwa kuhet mushind a kubal majooj. Ki biby biikal neey maalabul ma baat maakady mashintulukok bikeeh ni binaakady mufund, cyaakady nimumvwoh bend. Byaakady biin-biin lutat! Numvwiil bibiih bwa biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj. Nakemen mwaakadyobw baatukijil mu diis ni mwaakadyobw baayiitabil ni kwiihweekesh bwa mim kulombol cisangil.

MU ÉTATS-UNIS—BIIN-KWEET BAYAAY KUUHAL HAKULEEJ DIITABIJ DIKASAKAN

Twaakady mu Kenya bwa mafuk habwiih ni muvw. Kuunyim mu 1997 bitubikeen bwiitut kuy ku Betel udy mu Brooklyn, mu New York. Kaabaak twaakady mu cibunj mwaakady baat biikal bihat bivul, byaakady mwa kwiikal cilumbw. (Tus. 30:8, 9) Ki ning mudyeby nook bwa cibunj eecy, biin-kweet baan-balum ni baan-bakaj baleeleej teng diitabij dikasakan. Biin-kweet bakaakal mudimw ni diib dyaabab ni biit byaabab, kiin teng bwa bashaal bahet, ki bwa kut mudimw mulengel wa bulongolody bwa Yehow nyam ku mikon.

Mukacy mwa mivw yitudy balong, tudy batal diitabij kudy biin-kweet Batemw mu shikacil yivul. Mu Ireland, tudy batal mudy biin-kweet biikal ni diitabij ning mudy myand ya cikis yiikalomw. Mu Afrik, biin-kweet baleeleej diitabij dikasakan ning mudy bulam-lam ni kushikat kwa buukaay biikalok. Mu États-Unis, biin-kweet bayaay kuuhal hakuleej diitabij dikasakan. Yehow udy biin-biin ni musangal muvul hadyey utal haash ni utal baat baleeleej mudyobw bamukat mu shikacil yoos!

Twaakady ni Pauline ku Betel wa ku Warwick

Mivw i yihit teng mu lubil lukasakan—“luhitok lwa kacyaamw ka bwand ka ku mashiny ma bizang.” (Yoobw 7:6) Tukaakal kaabaak mudimw aakaabumw ni biin-kweet bakwaabw ba ku biro biitut bya ha bulab butuutul mu Warwick, mu New York, ni tudy ni musangal wa kutungunuk ni kukadil Mawej mudimw haakaabumw ni baat bady bakatangan biin-biin. Tudy ni musangal, tudy bumvw bilengel bwa kulong citudy bakumban bwa kulong kut Mukaleng iitut, Krist Yeez nyam ku mikon, wiiyiiy mu kalung kakeehomw kufiil kis baat bindiy ba lulamat bady buuny kabuy kubal.—Mat. 25:34.

a Myand yilong mu shikacil ya Isaiah Adagbona biiyileejel mu Cibumb cya Muteetekel cya 1/4/1998, diib. 22-27. Ufwiil mu muvw a 2010.