Skip to content

Skip to table of contents

CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 28

Bukaleng bwa Mawej Bwendend Bukookesh Leeloow!

Bukaleng bwa Mawej Bwendend Bukookesh Leeloow!

“Bukash bwa kukooyesh naabw baat ba ha bulab budy kaabaakoow mu bikam bya Mawej ni mu bikam bya Krist indiy.”​—MYAND YIS. 11:15.

MUSAMBW A 22 Bukalenge bukadi bukokesha! Mbimpe bulue!

KADYOOSH *

1. I myand kaay yitudy batwiishibw, ni bwabiny?

 HAWUTAATAL shikacil udy ha bulab leeloow, wiitaatabok neey: myand yiiyiiy yilengel menmen eeny? Biin mu cisak kabaciish bakatangan bu kuuhal. Baat i biiy kwiikal biin cikis, biikat kaayaabw. Bavul i biibakasakeen bwa kuteekel biibaloolombol micim. Ki myand ya bwiin nook, yidy mwa kulong bwa wiitab neey myand kayakulongolokoh bend. Bwabiny? Bwaal baat baloolong myand teng muleebel diiy dya buprofet habitaatal “mafuk ma bulekel.” (2 Tim. 3:1-5) Diiy dya buprofet eedy i dikumban, ni muut udy ni bujaalal kiin mwa kulanduloh bend, ni kukumban kwa didy kujaajaadik biin-biin neey Yeez Krist i mutwaadij kukookesh bu Mukaleng a Bukaleng bwa Mawej. Ki diin eedy i dyumw dya ku may mavul ma buprofet mataatal Bukaleng bwa Mawej. Diiyiiy kukashish diitabij diitut bwiitut kukontonon may makwaabw ma buprofet mady makumban mivw yishaal eey.

Teng bu tutootol twa diizab dya kweel meej twendendobw ni kwiiwuj mu tuzubw bwa kulong cifwaatul, ki mudy may ma buprofet ma mu Bibl mady mu mukand a Danyel ni mu mukand a Myand yisokolweel Jah miitwambulwiish bwa kumanyik mukuukumban myand yidy Yehow mulongolol leeloow ni bwa mafuk maciiyiiy (Tal cikos cya 2)

2. I biny bitwiiyiiy kukontonon mu ciin bwaal eecy, ni bwabiny? (Dyumvwiij dya cifwaatul cya ha cizubw.)

2 Mu ciin bwaal eecy, twiiyiiy kukontonon bwaal bwa 1) diiy dya buprofet ditwambambulwiish bwa kujingunun diib diteekelobw Bukaleng bwa Mawej, 2) may ma buprofet mitwambambulwiish bwa kumanyik kwiikalok kwa Yeez bu Mukaleng ukookokesh mu Bukaleng bwa Mawej mu diiwul, ni 3) may ma buprofet maleeleej mwiikalobw mwa kubutul balwiish ba Bukaleng bwa Mawej.Teng bu mudy mutel a bizang ukamakaj bihees bya bizang haakaabumw bwa kulong cizang cituutul , ki mudy may ma buprofet matwiiyiiy kukontonon aam mwa kwiitwambulwiish bwa kumanyik ciisang citudy bilondeshel myand yidy Yehow mulongolol.

MUSHIND A KUMANYIK DIIB DITEEKELOBW BUKALENG BWA MAWEJ

3. Diiy dya buprofet ditusaasangan mu Danyel 7:13, 14 ditujaajaadikil biny habitaatal Mukaleng a Bukaleng bwa Mawej?

3 Diiy dya buprofet didy mu Danyel 7:13, 14 diitujaajaadikil neey: Yeez Krist wiiyiiy kwiikal mukookesh a Bukaleng bwa Mawej mulengel. Baat ba bis byoos biiyiiy “bamukadil mudimw” ni musangal, ni kakwaakwiikaloh bend Mukaleng mukwaabw haanyim. May makwaabw ma buprofet mady mu mukand a Danyel maleejel neey: Yeez wiiyiiy ushaal Mukaleng a Bukaleng bwa Mawej ku bulekel kwa ciisang cya buprofet cya biisang mwandamuteket. I bilengel bwiitut kumanyik ciisang cishaadil Yeez Mukaleng eeny?

4. Umvwiij mudy mukand a Danyel 4:10-17 wiitwambulwiish bwa kulong makumy bwa kumanyik muvw waakady Yeez mwa kushaal Mukaleng. (Tal dimanyish dya kuush kwa diibij.)

4 Bal Danyel 4:10-17. “Biisang mwandamuteket” i ciisang cya mivw 2 520. Ciisang eecy, citwaadijil mu muvw a 607 K.K.Y. haakady biin Babiloon baful mukaleng a bulekel mu kwaas waakady muleej-hal wa Yehow mu Yeruzalem. Bukaleng oobw buhwiil mu 1914 B.B. haakady Yehow muteek Yeez Mukaleng​—“muut udy muhet diiy”​—bwa kwiikal Mukaleng a Bukaleng bwa Mawej. *​—Ezek. 21:25-27.

5. I mushind kaay utudy mwa kuhetel dyambulwiish ku diiy dya buprofet habitaatal “biisang mwandamuteket”?

5 I mushind kaay udy diiy dya buprofet eedy ditwambulwiish? Kwiikal ni diimany habitaatal “biisang mwandamuteket” kwiitujaajadikil neey: Yehow wiiyiiy ukumbaj myand yidyey mulongolol teng ha diib didyey mulongolol. Teng mujadikiley ciisang cya kuteekey Bukaleng bwindiy, wiiyiiy kulong cikwaabw nook bwa may makwaabw moos ma buprofet makumban bilondeshel ciisang cikaadyey muman kulongolol. Ing, kukumban kwa diifuk dya Yehow kwiiyiiy teng ‘kulongek!’​—Hab. 2:3.

MUSHIND A KUMANYIK KWIIKALOK KWA YEEZ BU MUKALENG A BUKALENG BWA MAWEJ

6. a) I cijaadik kaay cileeleej kwiikalok kwa Krist bu Mukaleng mu diiwul? b) I mushind kaay udy diiy dya buprofet ditusaasangan mu Myand yisokolweel Jah 6:2-8 dijaadik bwaal oobw?

6 Habwiih ni ku bulekel kwa mudimw indiy a Mawej ha bulab, Yeez uleejel kal myand kahand yikal mwa kulongek ha bulab yiikal mwa kwambulwiish biiyij bindiy bwa kumanyikobw neey Yeez i mutwaadij kukookesh mu diiwul. Mu myand yikwaabw yileejeley, uleebel neey: kwiiyiiy kwiikal mavit, ciyool cya nzal, ni kuzakal kwa bulab. Uleebel cikwaabw neey: kwiiyiiy kwiikal bihuh, eecy mabenj, “mu bibunj bivul”​—ni cileejel cikwaabw i cihuh cya KOVID-19 cidy cilongek ha bulab butuutul mafuk mashaal aam. Myand eey i yiy yidy Bibl ubiikan neey: “cimanyin” cya kwiikalok kwa Krist. (Mat. 24:3, 7; Luuk 21:7, 10, 11) Hahicil mivw yihit a 60 kuunyim kwa lufw lwindiy ni hahingiley mu diiwul, Yeez ujaadikil mupostol Jah neey: myand eey yiiyiiy kukumban biin-biin. (Bal Myand yisokolweel Jah 6:2-8.) Myand yoos eey yikumbeen hashaadil Yeez Mukaleng mu 1914.

7. Bwabiny myand yibiih yiiyil kuvul ha bulab kacy Yeez waashaal Mukaleng?

7 Bwabiny myand ha bulab yiiyil kunyanguk menmen hashaadil Yeez Mukaleng? Mukand a Myand yisokolweel Jah 6:2 umvumvwiij bwaal oobw​—bwaal bwa kuuhal bulongel Yeez hashaadiley Mukaleng a Bukaleng bwa Mawej bwaakady bwa kulong diivit. Bwa kulwiish bangany? Bwa kulwiish Dyabol ni bademoh bindiy. Bilondeshel mukand a Myand yisokolweel Jah shapitil 12, baciimwiin Sataan, ni yiy ni bademoh bindiy baakady biibatelemuj ha bulab. Ni cinj civul, Sataan utwaadijil kujingunwiin baat cinj, ha kwiibakamin “mal ha bulab.”​—Yis. 12:7-12.

Katwiin ni musangal bwa misah yituheehet bwa myand yibiih yiloolongek, ki tudy ni musangal hatutaatal may ma buprofet mady mu Bibl mend makumban, ni miitujaadikil neey: Bukaleng bwa Mawej bwendend ni kukookesh (Tal cikos cya 8)

8. Kukumban kwa may ma buprofet habitaatal Bukaleng kudy mwa kwiitwambulwiish bwa kulong biny?

8 I mushind kaay udy may ma buprofet aam mitwambulwiish? Myand yiloolongek ha bulab ni biikadil bidy naaby baat, bidy mwa kwiitwambulwiish bwa kujingunun neey: Yeez i mushaal Mukaleng. Nook, ha mut a tut kumvw bibiih hakutal mudy baat biikat ni biikal ni lukin, bikaam tuvuluk neey: bilong byaabab bikuukumbaj diiy dya buprofet didy mu Bibl. Bukaleng bwa Mawej bwendend bukookesh! (Mus. 37:1) Ni tudy bamanyik neey: makab miiyiiy kuvul ha bulab bu mukaady Harmakedon wend ufweej habwiih. (Mark 13:8; 2 Tim. 3:13) Katwiin mwa kufwiijok bikasakan Taat iitut a mu diiwul udy ni lukat wiitwambambulwiish bwa kumanyik bwabiny kudy makab mavul ha bulab eeny?

MWIIKALOBW MWA KUBUTUL BALWIISH BA MAWEJ

9. I mushind kaay udy diiy dya buprofet didy mu Danyel 2:28, 31-35, dileej mudy bukaleng bwa bukash bwa bulekel bwa ha bulab butuutul, ni butwaadijil kukookesh diib kaay?

9 Bal Danyel 2:28, 31-35. Tutaatal mudy diiy dya buprofet eedy dyend ni kukumban leeloow. Bwaal butal bu mu cilot bwa Nebukondonozor buleejel cyaakady mwa kulongek ku “bulekel bwa mafuk,” kuunyim kwa mafuk kwa ciisang cidy Krist mutwaadij kukookesh. Balwiish ba Yeez ba ha bulab biiyiiy kwiikal bu bukaleng bwa bulekel bwa bukash buvul buleebel Bibl, budy buleej ni “makas maakady cituh cya cyaamw cya fer, ni cituh cikwaabw cyaakady cya diim dyoosh mu mudil.” Bukaleng bwa bukash bwa bulab butuutul oobw, bukaady butwaadij kukookesh. Bumweekel ciisang cya diivit dya kuuhal dya bulab butuutul haakady cibunj cya Bretagne ni bibunj biikong bya Amerik bitwaadij kukal mudimw haakaabumw mu kuhetangan bilengel menmen, kuhwaan kwa cibunj cya Angleteer ni Amerik. Bwa luhing lwa mu cilot cilotel Nebukondonozor, baleejelok cikwaabw myand yibidy habitaatal bukaleng bwa bukash bwa ha bulab butuutul bwiikal mwa kushiilangan ni makaleng makwaabw maakady maman kuhit.

10. a) I mushind kaay udy diiy dya buprofet dileejel Danyel dijaadik biin-biin mudy kuhwaan kwa cibunj cya Angleteer ni Amerik? b) I buuhund kaay butudy ni bwa kweehwuk? (Tal kazubw ka neey: “ Dimukil Diim!”)

10 Cya kuuhal, makaleng ma bukash ma ha bulab butuutul maakady maman kuhit madyobw baleej mu bwaal butal bu mu cilot, i mashilangan ni kuhwaan kwa cibunj cya Angleteer ni Amerik, ki kuhwaan kwaabab ook, kakwiish kwiikal teng kukasakan teng bu kwa or ni arjah, ki kwiiyiiy kwiikal bu kwa cyaamw cya fer ni diim. Diim dileeleej “baat,” eecy bukw-aabaat. (Dan. 2:43, NWT, dim.) Leeloow bimweemweek hatook, hatutaatal baat batweelakan mu myand ya kusungul bakalombol baabab, hadyobw balong kampany, balong ngend mu tusumbw-sumbw bakony ha hal, ni hadyobw bakaam midimw ha kukos mishik, biloolong bwa bikasakeen bakalombol ba bukaleng ba bukash buvul ha bulab bwa kukumbajobw biihacil byaabab.

11. I mushind kaay udy bukaleng bwa bukash bwa ha bulab butuutul bwa Angleteer ni Amerik bwiitujaadikil neey: tudy mu mafuk ma bulekel?

11 Bwaal bwiibiidy, cibunj cya Angleteer ni Amerik i cileej ni makas ma luhing luleeh, ni i bubw bukaleng bwa bulekel bwa bukash bwa ha bulab butuutul bwaakady Bibl muman kuleeb. Kakwaakwiikaloh bend bukaleng bukwaabw bwa baan ba baat kuunyim kwa bwiin eebw. Nook, biiyiiy kwiibubutul kudy Bukaleng bwa Mawej ku Harmakedon haakaabumw ni makaleng makwaabw moos ma baan ba baat. *​—Yis. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. I bwaal kaay bukwaabw butujaajadikil diiy dya buprofet dya Danyel ni i mushind kaay udyedy diitukashish ni dilong bwa twiikal ni kutakamin?

12 I mushind kaay udy diiy dya buprofet eedy diitwambulwiish? Diiy dya buprofet dya Danyel dijaajaadik biin-biin neey: tudy mu mafuk ma bulekel. Kukaady kuhit mivw 2 500, Danyel uleebel neey: kuunyim kwa Babyloon, kwiiyiiy kujuuk makaleng makwaabw manaay ma bukash buvul ha bulab miikal mwa kulombol baat ba Mawej. Uleebel cikwaabw neey, bukaleng bwa Bukash bwa ha Bulab butuutul bwa Angleteer ni Amerik, bwiiyiiy kwiikal bwa bulekel. Bwaal oobw bwiitukakashish ni bulong bwa twiikal ni kutakamin kwa neey: mu kalung kakeeh oomw, Bukaleng bwa Mawej bwiiyiiy kubutul makaleng moos ma baan ba baat ni bwiiy bulombol bulab butuutul.​—Dan. 2:44.

13. “Mukaleng a muwand” ni “bakaleng diikumy,” byumvumvwiij biny bilondeshel mukand a Myand yisokolweel Jah 17:9-12, ni i mushind kaay ukumbeen diiy dya buprofet eedy?

13 Bal Myand yisokolweel Jah 17:9-12. Diivit dya kuuhal dya Bulab Butuutul dibutwiil baat dikumbajil diiy dya buprofet dikwaabw didy mu Bibl habitaatal mafuk ma bulekel. Bakaleng ba ha bulab bakaamin mushind a kuteek diitalal ha bulab. Nook, mu suuny a 1/1920, balongel Kuhwaan kwa Bibunj, kushiitwiilobw ni kutwaadijilobw kubiikan mu suuny 10/1945 neey: Bibunj Biikong. Bulongolody bwa bibunj biikong eeby i “mukaleng a muwand.” Ki kabwiin bukaleng bwa bukash bwa ha bulab butuutul. Bukaleng oobw budy ni bukash bwaal biibutwaat nyam ku mikon kudy makaleng ma bidiidy. Bibl ubiibiikan makaleng aam neey: “bakaleng diikumy.”

14-15. a) I biny bidy mukand a Myand yisokolweel Jah 17:3-5 uleeb habitaatal “Babiloon Mutam”? b) Baat batwaat citendeleel cya makos nyam ku mikon balong baloolong biny leeloow?

14 Bal Myand yisokolweel Jah 17:3-5. Ku dyambulwiish dya spirit mujilang, mupostol Jah utadil bwaal butal bu mu cilot bwa ndumb ubiibiikanobw neey: “Babiloon mutam,” udy mwiikal leeloow sangil a bitendeleel byoos bya makos bya ha bulab butuutul. I mushind kaay ukumbeen bwaal butal bu mu cilot eebw? Bitendeleel bya makos i bikal mudimw haakaabumw menmen ni makaleng ma cidiidy ma ha bulab butuutul mukacy mwa mafuk mavul ni biimat nyam ku mikon. Nook, mukalung kakeeh oomw, Yehow wiiyiiy uteek mund mwa bakaleng ba cidiidy ba ha bulab butuutul ‘micim ya kulong cidy lukat lwindiy.’ Ni kiihacil kaay? Makaleng aam ma bukash ma cidiidy, “bakaleng diikumy,” miiyiiy kulwiish bitendeleel byoos bya makos ni kwiibibutul.​—Yis. 17:1, 2, 16, 17.

15 I mushind kaay utudy bamanyik neey: bakaady habwiih ni kubutul Babiloon Mutam? Bwa kwaalabul diijooj eedy, tudy mwa kuhet dyambulwiish hatuvuuvuluk cibunj cya kal cya Babiloon cyaakady cilamok kudy mwanz a Musul wa Efrat. Mukand a Myand yisokolweel Jah ufwaafwanyikij miliyo ya baat yitwaat Babiloon Mutam nyam ku mikon ni “Misul.” mwanz ulaalam baat (Yis. 17:15) Cikwaabw, uleeleej neey: mwanz a musul oow wiiyiiy ‘wuum,’ bileeleej neey, bitendeleel byoos bya makos bya ha bulab kabyaakwiikaloh bend ni biikal mwa kwiibit nyam ku mikon. (Yis. 16:12) Leeloow diiy dya buprofet eedy dyendend ni kukumban biin-biin, cikwaabw, baat bavul iibahatuk mu citendeleel cya makos ni bakaam cyaab cidyobw mwa kuhetelobw maalabul ma biin-biin ku myand yidyobw naay.

16. I mushind kaay utudy mwa kuhet dyambulwiish bwa kumvw may ma buprofet habitaatal kwiikalok kwa Bibunj Biikong ni kubutuk kwa Babiloon Mutam?

16 I mushind kaay udy may ma buprofet aam mwa kwiitwambulwiish? Kwiikalok kwa Bibunj Biikong ni hatutaatal baat bavul bahatuk mu citendeleel cya makos hakulek kwiicit nyam ku mikon, i cijaadik cileeleej neey, tudy mu mafuk ma bulekel. Ning mudy baat bavul kabaciy bat Babiloon Mutam nyam ku mikon, citudy bamanyik cidy neey: kubutuk kwa bitendeleel byoos bya makos kwiiyiiy kulongek mu mishind yishiil-shilangan. Teng mudyeby biibileej mu bikos bishaal eeby, Yehow wiiyiiy uteek mu micim ya “bakaleng diikumy”​—makaleng ma bukash ma cidiidy matwaat Bibunj Biikong nyam ku mikon​—‘micim ya kulong cidy lukat lwindiy.’ Kubutuk kwa citendeleel cya makos ku dyambulwiish dya bibunj eeby kwiiyiiy kwiibashishimuj, ni kushishimuj ni baat ba ha bulab. * (Yis. 18:8-10) Kubutuk kwa Babiloon Mutam kwiiyiiy kuzakeej baat ba ha bulab ni kudy mwa kwiibakaamin makab, ki baat ba Mawej biiyiiy kwiikalok ni musangal bwa tubingil tubidy. Mulwiish a Yehow Mawej wa mafuk mavul oow biiyiiy kumubutul buyiil, ni citendeleel cya makos cidy ciikal mulwiish a mafuk mavul wa Yehow Mawej kacyaakwiikalokoh bend, ni baakady habwiih ni kwiitukuuloh mu bulongolody bubiih bwa myand oobw!​—Luuk 21:28.

IIKAL NI DIITABIJ DYA NEEY YEHOW WIIYIIY ULAM BAAT BINDIY

17-18. a) I mushind kaay utudy mwa kutungunuk ni kukashish diitabij diitut? b) I biny bitwiiyiiy kwiisambil mu ciin bwaal ciloolond?

17 Danyel uleebel neey: “diimany dya myand ya biin-biin diiyiiy kuvulangan.” Ni i diiy kuvulangan cya biin-biin! Leeloow tudy bumvw bilengel menmen may ma buprofet aam habitaatal ciisang ciitut eecy. (Dan. 12:4, 9, 10, NWT) Bujaalal bwa may ma buprofet aam bwiitusaasak bwiitut kucin bikasakan Yehow ni kuneemek Diiy dindiy difundish ku spirit mujilang. (Ye. 46:10; 55:11) Nook, tungunuk ni kukashish diitabij diibuh hakulong Diiy dya Mawej ni cisumy ni hakwambulwiish bakwaabw bwa kukashishobw bulund bwaabab ni Yehow. Wiiyiiy ulam boos bamuteetekel micim menmen, ni wiiyiiy ‘wiibashikik talal.’​—Ye. 26:3.

18 Mu ciin bwaal ciloolond, twiiyiiy kwiisambil ha may ma buprofet mataatal cisumbw cya biin Krist mu mafuk ma bulekel. Teng mutwiiyiiy kwiibilong, may ma buprofet aam mendend makumban biin-biin ni majaadik cikwaabw neey, tudy mu mafuk ma bulekel. Twiiyiiy kutal cijaadik cikwaabw cileeleej neey, Yeez​—Mukaleng iitut ukookokesh​—uloolombol cikwaabw biiyij bindiy ba lulamat.

MUSAMBW A 61 Ndayi kumpala, nuenu Bantemu!

^ Tudy mu ciisang cya musangal muvul mu myand ya baan ba baat! Bateekel Bukaleng bwa Mawej, teng muleejel may mavul ma buprofet mady mu Bibl. Mu ciin bwaal eecy twiiyiiy kukontonon mamw may ma buprofet aam bwa kukashish diitabij diitut kudy Yehow ni mudyemw mwa kwiitwambulwiish bwiitut kubatamij micim ni bwiitut kwiikal teng bamweeyeeleel leeloow ni mu mafuk maciiyiiy.

^ Tal dilongweesh dya 32 mu kaciin bwaal 4 mu mukand a Iikal ni Buumy Buyiil!, ni video udy mu jw.org wa neey: Bukaleng bwa Mawej i butwaadij kukookesh mu muvw a 1914.

^ Bwa kumanyik myand yivul habitaatal diiy dya buprofet dya Danyel, tal Cibumb cya Muteetekel, cya 15/6/2012, diib. 14-19.

^ Bwa kumanyik myand yivul habitaatal myand yiiyiiy kulongek kuuhal ook, tal shapitil 21 wa mukand a Bukalenge bua Nzambi budi bukokesha!