Skip to content

Skip to table of contents

Udy Mumanyikok Eeny?

Udy Mumanyikok Eeny?

Biin Rom Baakady mwa Kwiitab bwa Kujiik Bilengel Muut, bu Yeez Uzuhilobw ha Mutond Eeny?

BAAT bavul i bamanyik neey: Yeez bamuhoohedyeel ha mutond ni bimvy babidy. (Mat. 27:35-38) Nook, baat bakwaabw baakady bakokangan ni baleeb neey: Bibl kiin ujaadik biin-biin neey: biiyil kulongolol nyeet ya Yeez ha kwiiyijingidij cizang ni kwiiyijikobw mu majaamw.​—Mark 15:42-46.

Baat bakwaabw bakontonon ba misah yilengel balaalandul neey muut waakadyobw bahoohel ha mutond waakady mwa kwiitab bwa bamujiik mu mushind mulengel, bu mu majaamw. Hamut a kulong nook, bakontonon ba myand aab biitabil neey bidy mwa kwiikal misang yikwaabw bimvy bahoohelobw ha mitond bwa myand yilongelobw yishilangan. Mutwaal a misah (Jurnalist) Ariel Sabar, mu kufund mu cibij-bij cya biin Smithsonia, umvumvwiij bwabiny baat bakwaabw baleeleeb neey: “Kuhoohel muut ha nkurus i diinyook dyaakadyobw balongel baat babiih menmen, ni baat bakwaabw baakady bamanyik myand baleebel bwa bwaal oobw neey: byaakady kaheej ka kulang neey: biin Rom baakady mwa kuneemek baat aab ni kwiibajiik mu mushind mulengel.” Biin Rom baakady bakat kuhweekesh bimvy baakadyobw bafundil cibaw cya lufw milong, nook baakady ni ciibidil cya kushiy nyeet ya muut ha mutond ni kiihacil ka neey: nyam yiiy yidy. Kuunyim, baakady bangat bituh bya nyeet bishaadil ni baakady bay bakibimbash mu majaamw ma baat boos.

Cikwaabw, mudimw a kukalul biit mu bulab, i muleej bwaal bukwaabw bushilangan ni butubiisambil ku mut oow, bwa biit byaakady bishaal bya biin Yuud baakadyobw bazuh. Mu 1 968, mikuh yishaadil ya muut waakadyobw bazuh mu siyekel a kuuhal yiiyil kumweek. Biiyisangeen mu majaamw ma cisak kahand cya biin Yuud habwiih ni Yeruzalem. Bishaadil bya mikuh eeby baakady biibisangan ha cyaab cya mikuh. Mukuh a ku kahombweel waakadyomw byend mu bishaadil bya mikuh. Waakady muhoohel ku mutond wa bul bwa santimetel 11, 5 ni bul bwa musumady (4, 5). Sabar uleeleeb neey: “Kahombweel, ka muut waakadyobw babiikan neey Yehochanan,” “katwaadil cijaadik cileejel neey: bwaal budyobw baleeb mu Misah yilengel bwa mwaakadyobw bajiik Yeez mu majaamw budy mwa kwiikal bwaal bwa biin-biin.” Dyumvwiij didy neey: “kahombweel ka Yehochanan kaakady cileejel cya kuhoohel muut ha nkurus mu mafuk ma Yeez bwa baat baakady biin Rom biitabil biin Yuud bwa kujiik.”

Lungeny ludy hiinaah i lwa neey: kucidy kukokangan bwa mushind waakadyobw bahoohel Yeez ku mutond bwa cileeleej mukuh wa kahombweel ka Yehochanan. Ki bwaal bwa biin-biin budy neey: bamw bimvy baakadyobw bahoohel ha mutond biibajiikil ni kabaakadyoh bend biibimbash bituh. Cya biin, Bibl uleeleeb bwa nyeet ya Yeez neey, biyijiikil mu majaamw malongolol. Cijaadik eecy citwaat cidy bibl uleeb nyam ku mikon habitaatal mujikilobw Yeez.

Bwaal bwa buseeb buvul, Yehow uleebel kal neey: baakady mwa kwiiy kujiik Yeez mu majaamw mukacy mwa biin bihak, ni kakwiin muut udy mwa kukaakeesh Mawej bwa kukumbajey Diiy dindiy didyey uhatul.​—Ye. 53:9; 55:11.