Skip to content

Skip to table of contents

Mamanyish ma ku bulekel

Mamanyish ma ku bulekel
  1.  Babiloon Mutam Uleeleej Biny?

  2.  I Ciisang Kaay Cyaakady Mesih mwa Kumweek?

  3.  Mishind ya londah yikaakaam mash

  4.  Kukabuluk mu Maluw

  5.  Fet ni Mafuk mady baat kabay balong midimw

  6.  Mbenj yambambulukilangan

  7.  Myand ya midimw ni kuy ni bilumbw ku tumilaady

 1. Babiloon Mutam Uleeleej Biny?

Bwabiny tuleeleeb neey: “Babiloon Mutam” uleeleej bitendeleel byoos bya makos? (Myand yisokolweel Jah 17:5) Tutalaay maalabul masat:

  • Babiloon Mutam udy ni diiy mu myand ya ha bulab butuutul. Bibl uleeleeb neey, Babiloon mutam i mushikat ha ‘bisak bya baat, bisumbw bya baat ni bis’ ni ‘ukookookesh bakaleng ba ha bulab.’​—Myand yisokolweel Jah 17:15, 18.

  • Kiishoh bend cikong cya myand ya politik eecy cya baat bendend mushing. “Bakaleng boos ba ha bulab” ni “baaseeb” biiyiiy kwiikalok kuunyim kwa babw baman ni kumubutul.​—Myand yisokolweel Jah 18:9, 15.

  • Bilong bindiy bibooboyesh Mawej. Bibl ubiibiikan Babiloon mutam neey, ndumb bwaal uswiiswiik diiy haakaabumw ni mbul-matady mu myand ya fwalang eecy myand yikwaabw. (Myand yisokolweel Jah 17:1, 2) Uhaahambul baat ba ha bulab butuutul. Ni uzuuzuhij baat bavul.​—Myand yisokolweel Jah 18:23, 24.

Tal dilongweesh 13 ha kaciin-bwaal 6

 2. I Ciisang Kaay Cyaakady Mesih mwa Kumweek?

Bibl uleebel kal neey, Mesih waakady mwa kumweek ku bulekel kwa mbing 69.​—Balaay Danyel 9:25.

  • I diib kaay dyaakady mbing 69 yitwaadij? Mbing 69 yaakady yitwaadij mu muvw a 455 K.K.Y. Haakady Nehemih mulombol a provens mwiiy bwa ‘kwiibakulul biman’ bya cimeng cya Yeruzalem.​—Danyel 9:25; Nehemih 2:1, 5-8.

  • Mbing 69 yilongel mivw buuny kaay? Mu malay makwaabw ma mu Bibl, diifuk dimw, dileeleej muvw aakaabumw. (Kubal kwa Baat 14:34; Ezekiyeel 4:6) Luming lumw luleeleej mivw mwandamuteket. Naak, bilondeshel mulay oow, mbing 69 yiloolong mivw 483 (69 x 7 ).

  • I diib kaay dyaakady mbing 69 yih? Tut babal mivw 483 kutangil ku 455 K.K.Y. tufiifik ku muvw a 29 H.H.Y a Ki muvw waakady Yeez muhet baatiisumw ni kushaaley Mesih!​—Luuk 3:1, 2, 21, 22.

Tal dilongweesh 15 ha kaciin-bwaal 5

 3. Mishind ya londah yikaakaam mash

Kudy mishind yivul ya londah yikaakalobw mudimw ni mash ma muut kaayend. Kudy mishind yikwaabw yidy mwiin Krist kay mwa kwiitab.​—Cileejel, baat bakwaabw, badyaakal batwaal mash maababw kaayaabw. Eecy balaalamish mash, bimateek ha cyaab kaahand, bwa bamingang bakal naam mudimw ciisang cidyobw bibahand.—​Ki biin Krist kabiin mwa kulong nook ning bicy.​—May Mumbulul 15:23.

Nook, kudy mishind yikwaabw yidy mwiin Krist mwa kwiitab. Bu mudy mateet ma mash, kuhitishil mash ma muut mu byaamw bimahingij cikwaabw mu nyeet yindiy (hémodialyse), kwengulul mash (hémodilution), bakok mash ma muut ubeebeel mahaahatuk hadyobw bend ni kumuhand, eecy bady mwa kwiimahitijil mu cyaamw cikaakal mudimw ha cyaab cya mucim ni bisul-sul. Mwiin Krist woos udy mwa kwiiyangacil diihangadik hadyobw bamuhand, hadyobw bamulong mateet eecy hadyobw bend bamondah. Mungang woos udy mwa kulond mishind eey bishiilangan ni mukwaabw. Nook, kuuhal kwa kuhandobw mwiin Krist, kumulongobw mateet eecy kumondahobw ni mishind ya londah yidyok leel, bikaam amanyik ciikalobw mwa kulong ni mash mindiy. Udy mwa kwiiyihanguj neey:

  • Babw mwa kuukok mash mu nyeet bwa mahicil mu ciit kaahand ni misang yikwaabw banj biimiimanyik bwa kaay mend mu nyeet bwa kalung kakeeh, mucim aamiim a mund wiitaatab bwa kutal mash aam bu ma mu nyeet yaam, kabiy bilomb bwa ‘kwiimiitulwiil haash’ eeny?​—May Mumbulul 12:23, 24.

  • Mucim aamim a mund mulongweesh kudy Bibl udy mwa kwiikal mutuukij babw mwa kuukok mash, bwa kwiimashiitululobw, kuunyim kwiimahingij cikwaabw mu nyeet yaam hadyobw bend ni kuuyondah eeny?

Tal dilongweesh 39 ha kaciin-bwaal 3

 4. Kukabuluk mu Maluw

Diiy dya Mawej kadiish diitab kukabuluk ni dileeleej hatook neey, kukabuluk kakwiin kwaakish umw wa ku biin maluw mushind a kutweelulul mu diibak dikwaabw. (1 Biin Korent 7:10, 11) Nook, kudy myand yidy mwa kulong bwa biin maluw biin Krist kwiikabululobw.

  • Kulek kukumbajil biin mu cisak bikaakaamobw: Mwaan-mulum uleeleek bwa kukaamin biin mu cisak cindiy biit bya ku nyeet, aamanaaman hiikalok kakuy ni byaakudy.​—1 Timoteh 5:8.

  • Hady mwiin maluw utuut mukwaabw: I kutuutangan ni kutahangan ha nyeet. Mwiin maluw udyobw bakis oow, uleeleej neey, makand mindiy eecy buumy bwindiy budy mu buhund.​—Kalatih 5:19-21.

  • Ukaam kunyang bulund bwa mwiin maluw nend ni Yehow: Mwiin maluw ukaakaakadish mwiin maluw nend bwa kukadil Yehow mudimw.​—Myand Yilongel Bapostol 5:29.

Tal dilongweesh 42 ha kaciin-bwaal 3

 5. Fet ni Mafuk mady baat kabay balong midimw

Biin Krist kabiish batweelakan mu mafet ma mafuk mady baat kabay bay ku midimw makiish masangeej Yehow. Mwiin Krist woos udy mwa kwiiyangacil mahangadik bilondeshel mucim a mund mulongweesh kudy Bibl bwa myand yitaatal mafuk aam. Tutal bileejel eeby.

  • Hady muut ukulangil fet mulengel. Udy mwa kumwaalabul neey: “Afwaak!” Hiikal muut ukaam kumanyik myand yivul, udy mwa kumuleej bwabiny katudyaakaloh bend tulong fet eey.

  • Hady mwiin maluw neeb ukiish Temw a Yehow, ukulomb bwiinun kudy byaakudy haakaabumw ni biin mu cisak diifuk dya fet. Hiikal mucim iibuh a mund mukwiitabil bwa kuy, udy mwa kwambil mwiin maluw neeb neey, babw balongomw myand ya bapangan, ciin natweelomw bwaal.

  • Hiikal fumw eeb a mudimw ukwaakish fwalang ya hamut bwa fet a ku bulekel kwa muvw. Udy mwa kulek fwalang eey eeny? Kabiin teng naak. Uw mwiitab fwalang eey, fumw eeb a mudimw udy mwa kutal neey, uloolong byeeb fet oow eeny? Eecy ukwaakwaakish fwalang eey, bwa kuleej neey, i mukat mudimw uwumukaakadil eeny?

  • Hadyobw bakwaakish ciit diifuk dya fet. Muut udy mwa kukwambil neey: “Nady mumanyik neey, kudyaakulongoh bend mafet aam, ki nakaakaam kukwaakish ciit eecy.” Misang yikwaabw muut oow, ukaakaam kukulongel bwaal ni meej malengel. Ku butambw bukwaabw, udy mwa kutal neey, muut oow ukaakaam kuteet diitabij dyaam eecy ukaakaam bwa natweelakan mu fet eeny? Kuunyim kwiibuh muman kulangil ha majooj aam, uw kaayeeb udy mwa kwangat diihangadik dya kwiitab eecy kulek ciit eecy. Ciisang cyoos citudy mwa kwangat mahangadik, bikaam tulam mucim a mund mutook ni tushaal balamat Yehow.—Myand Yilongel Bapostol 23:1.

Tal dilongweesh 44 ha kaciin-bwaal 1

 6. Mbenj yambambulukilangan

Bu mutudy bakat baat neet, katudyaakaloh bend bakat kusambulujil baat bakwaabw mbenj. Bwaal oobw i bwa biin-biin tut biikal ni mabenj eecy nang-nang tut bamanyik neey, tudy ni mabenj mambambulukilangan. Tuloolond diiy dya mu Bibl eedy: “Kat mukween bu muwudy mwiikat uw kaayeeb.”—Biin Rom 13:8-10.

I mushind kaay udy muut udy ni mbenj yambambulukilangan mwa kuleej bakwaabw lukat? Muut udy ni mbenj yambambulukilangan, kiish mwa kubukacil muut mukwaabw eecy kumut mishik. Kiish mwa kufululoh bend mund hady baat bakwaabw balek kumubiikan ku nzubw yaababw bwa kulam bisak byaababw. Kuuhal kwa kuhetey baatiisumw, bikaam ambil mulombol a kasumbw ka bakul bwaal oobw bwa balongolol myand bwa kashiiloh bend baat bakwaabw biikal mwa kuhet baatiisumw mbenj. Kuuhal kwa kuseeseley muut mukwaabw bwa kutweel nend mu maluw, muut waakady ni mbenj yambambulukilangan, uyaay kudy bamingang bwa kuteetesh mash. Yiy mulong nook, uleeleej mudyey ‘ulek kukaam bilengel bindiy kaayend, ki ukaam ni bwa musangal a bakwaabw.’—Filipw 2:4.

Tal dilongweesh 56 ha kaciin-bwaal 2

 7. Myand ya midimw ni kuy ni bilumbw ku tumilaady

Bwiitut kweehuk bilumbw byoos bya myand ya fwalang, bikaam tufund—mukand a kumvwangan nend ning ni mwiin Krist neet. (Jeremih 32:9-12) Bidy mwa kulongek neey, biin Krist bakokangan bwa myand ya fwalang eecy bwa tubilumbw kaahand tudyobw naatw. Bady mwa kulong lwang-lwang bwa kuman bilumbw eeby babw kaayaabw mu diitalal.

Ki tudy mwa kuleeb bicy bwa bilumbw bitam bu mudy: kudingidilanganomw myand eecy kwiibil? (Balaay Matewus 18:15-17.) Yeez utwaadil myand yisat yitudy mwa kulond:

  1. Manaay cilumbw mu nun babidy.​—Talaay verseh 15.

  2. Hawaalek kumvwangan nend, ukaam mwiin Krist umw eecy babidy bady bashimat mu spirit bwa numuyiil.​—Talaay verseh 16.

  3. Nun kanuy baman cilumbw, ambil bakul.​—Talaay verseh 17.

Misang yivul, katudyaakaloh bend tufund mwiin Krist neet ku tumilaady, bwaal kufund mwiin Krist ku tumilaady, kudy mwa kwangacish Yehow ni cisumbw bibiih. (1 Biin Korent 6:1-8) Nook, kudy myand kaahand yidy mwa kulong bwa biin Krist bay ni bilumbw ku tumilaady. Myand bu mudy: Muut yiy ukaam kuzuh maluw, bukenj bwa kulam baan, fwalang yidy muut mwa kwiikal waakish mwiin maluw nend hady maluw mafw, kukaam fwalang kudy cyaapw kaahand cidyaakal cihingijilangan fwalang hady buuhund bumweek, hady cyaapw cidy ni mabanz miibuh cihon, eecy hadyok kukokangan bwa mukand a biit bidy mufw mushiy. Hady mwiin Krist uy ku tumilaady bwa kuy kaman bilumbw bya nook mu diitalal, kiish unyangoh bend mibel ya mu Bibl.

Hadyok cilumbw citam​—bu mudy: kwangat muut ku makand, kunyang mwaan, kulwiish muut, kwiib muut biit bitam, eecy bivul, eecy kuzuhangan—​nook, mwiin Krist udy mwa kuy ni cilumbw eecy kwa mbul-matady, kiin munyangoh bend mibel ya mu Bibl.

Tal dilongweesh 56 ha kaciin-bwaal 3

a Kutangil mu muvw a 455 K.K.Y. teng ni ku muvw a 1 K.K.Y. tudy ni mivw 454. Kutangil ku muvw a 1 K.K.Y. teng ni ku muvw a 1 H.H.Y. tudy ni muvw aakaabumw (muvw a cijeng kadyaakalok). Ni kutangil ku muvw a 1 H.H.Y. Teng ni ku muvw a 29 H.H.Y. tudy ni mivw 28. Makumy aam miitwaakaakish mivw 483.