Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA EYA KASATHU

Ekighendererwa kya Nyamuhanga Busana n’Ekihugho ni Kyahi?

Ekighendererwa kya Nyamuhanga Busana n’Ekihugho ni Kyahi?
  • Ekighendererwa kya Nyamuhanga busana n’abandu ni kyahi?

  • Nyamuhanga abiri hakanisibwa athi?

  • Engebe yikendi syabya yithi okwa kihugho obuthuku obukayasa?

1. Ekighendererwa kya Nyamuhanga busana n’ekihugho ni kyahi?

EKIGHENDERERWA kya Nyamuhanga busana n’ekihugho ni kibuyanga. Yehova akanza ekihugho kyosule mw’abandu abatsemire kandi abali n’obuyingo obuwene. E Biblia yikabugha yithi “Nyamuhanga mwahera eririma . . . om[wa] Edeni” kandi yithi ‘mwalhasya obuli muthi owakuwana omw’ameso, n’owuwene busana n’akalyo.’ Nyamuhanga abere abiri hangika omulhume n’omukali ab’erimbere, Adamu na Eva, Mwahirabo omwa eka eyuwene kutsibu n’eribabwira athi: ‘Mubuthe mukanyirire, musulhaye ekihugho, mughondaye kyo.’ (Enzuko 1:28; 2:8, 9, 15) Busana n’ekyo, kyabya kighendererwa kya Nyamuhanga abandu eribya n’abaana, erikanyirirya emithanu ye paradiso eyo omwa kihugho kyosi, n’eritheya ebisoro.

2. (a) Thukaminya thuthi ngoku ekighendererwa kya Nyamuhanga busana n’ekihugho kikendi syabererera? (b) E Biblia yikabugha yithiki okw’ibyaho ly’abandu kera na kera?

2 Wukalengekanaya wuthi ekighendererwa kya Nyamuhanga Yehova busana n’abandu er’ikalha okwa kihugho paradiso kine mwendi syabererera? Nyamuhanga athi, ‘Kwenene nabiri bugha, kwenene nasyakolha kyo.’ (Isaya 46:9-11; 55:11) Inga, ekya Nyamuhanga akathegheka asyakolha kyo ahathe erithika-thika! Akabugha athi ‘mwathahangika ekihugho eribya mulhalha’ aliriryo ‘mwabumba kyo kikalhawemo.’ (Isaya 45:18) Ni bandu mulingo ki abo Nyamuhanga abya anzire ibikalha okwa kihugho? Kandi abya anzire ibikalha kukyo mughulhu mungahi? E Biblia yikasubiraya: ‘Abathunganene basyikalha omwa kihugho mwa buholho, n’erisighalya kyo kera na kera.’​Esyonyimbo 37:29; Eribisulirwa 21:3, 4.

3. Ni mibere ki ey’obulighe eyiri okwa kihugho munabwire, kandi eki kikaletha bibulyo ki?

3 Kwenene, eki sikiri kyabya. Abandu lino bakalhwalha n’eriholha; kandi ibalhwa n’er’ithangana. Hali ekindu kibi ekyabya kyabereho. Omwa kwenene, Nyamuhanga mwatha thegheka ekihugho eribya ngoku thukakilhangira munabwire! Ekyabya kyabere niki? Busana naki ekighendererwa kya Nyamuhanga sikitha berereribwa? Sihali ekitabu eky’ebyafayo ekyasakawa n’abandu ekyanga thubwira, kusangwa obutsibu bwatsuka elhubulha.

ENZUKO EY’ENZIGHU

4, 5. (a) Kwenene oyuwa kolesaya enzoka erikania na Eva nindi? (b) Omundu oyuwanabya n’esyangeso mbuya kandi ininamuyisiwa anga hinduka athi mwa mwibi?

4 Ekitabu ky’erimbere omwa Biblia kikathubwira okwa muhakani wa Nyamuhanga oyuwa yikanganaya omw’irima ly’Edeni. Akakanibawako “ng’enzoka,” aliriryo syabya ng’ekisoro hene-hene. Ekitabu eky’erighunzerera ekye Biblia kikamukanayako ‘ng’oyukahulhawa mwa Diabolo na Sitani, oyukatheba ekihugho kyosi.’ Kandi akathasya hulhawa mwa “kiyoka kya kera.” (Enzuko 3:1; Eribisulirwa 12:9) Omumalaika w’akaghalha ono, kutse ekihangikwa ky’ekirimu ekithelhangirawa, mwakolesya enzoka erikania na Eva, ng’omundu w’amenge ngokwa angana kolesya edole ikyabya nga kikalhangirika indi omulenge wiwe akalhua omwa dole eyo. Ahathe erithika-thika, omundu w’ekirimu oyo abya inyaneho omughulhu Nyamuhanga atheghekaniraya ekihugho ky’abandu.​—Yobu 38:4, 7.

5 Ebihangikwa bya Nyamuhanga ebyosi byamabya ibihikene, mbwino, oyuwakolha “Diabolo,” ‘Sitani’ oyu nindi? Omwa bikuhi, omughuma w’okw’abaana ba Nyamuhanga ab’ekirimu ab’akaghalha mwayihindulha mwa Diabolo. Eki mukya thokekana kithi? Thuna kyasi munabwire ngoku omundu oyuwanabya w’esyangeso mbuya kandi muyisiwa angana hinduka mwa mwibi. Ekyo kikasa kithi? Omundu anganaleka engumbu mbi iyakulha-kulhana omwa muthima wiwe. Amabya akalengekania kuyo mughulhu wosi, engumbu eyo yangana yongera. Neryo hamabya akaghisa, angana kolha erikwamana n’engumbu mbi eyalhwe akalengekaniako.​—Yakobo 1:13-15.

6. Omwana wa Nyamuhanga ow’ekirimu eky’akaghalha mwabya athi Sitani Diabolo?

6 Eki mukyabya oku Sitani Diabolo. Akabya nga mwowa Nyamuhanga akabwira Adamu na Eva athi babuthe abaana n’eryusulya ekihugho. (Enzuko 1:27, 28) Sitani mwalhua inyalengekania athi, ‘abandu abosi aba banga nyiramirye omwa mwanya w’eriramya Nyamuhanga!’ Neryo engumbu mbi muyasa omwa muthima wiwe. Erighunzerera, ekyabya akolire ly’eritheba Eva omwi mubwira amabehi oku Nyamuhanga. (Enzuko 3:1-5) Mukyaleka inyabya “Diabolo,” ekikamanyisaya “Omuhangiriri.” Kandi mwabya ‘Sitani,’ ekikamanyisaya “Omuhakani.”

7. (a) Ekyaleka Adamu na Eva ibaholha niki? (b) Ekikaleka abaana ba Adamu abosi ibakekelhuha n’eriholha niki?

7 Omw’ikolesya amabehi n’obukodio, Sitani Diabolo mwaleka Adamu na Eva ibathakenga Nyamuhanga. (Enzuko 2:17; 3:6) Ekyabya kya lhwiririremu, mubaholha, ngoku Nyamuhanga asangawa inyabiri bugha athi banga holire bamathendi mwowa. (Enzuko 3:17-19) Kundi Adamu mwabya mutha hikana omughulhu ahalhaya, olhubuthu lhwiwe lhwosi mulhwa sighalya ekibi erilhua okw’iyo. (Abanya Roma 5:12) Eki kyangana soborerwa ng’akathiba akakakolha amatafali. Akathiba kamabya kahengemire, ekikabya okwa buli tafali erikakolhawa omw’akathiba ako niki? Buli tafali likahengema. Kuthya, buli mundu abirisighalya “erihengema” ly’erithendi hikana erilhua oku Adamu. Kyakireka abandu abosi ibakekelhuha n’eriholha.​—Abanya Roma 3:23.

8, 9. (a) Ni hakanisya lyahi erya Sitani akanganaya? (b) Ekyaleka Nyamuhanga inyatha thoghothya abayisamambuli b’aho n’aho niki?

8 Omughulhu Sitani asondolha Adamu na Eva erihalya oku Nyamuhanga, kwenene asondolha eriyisamambulha. Ahakanisaya emithabalire ya Yehova. Omwa kwenene, Sitani amanyisaya athi: ‘Nyamuhanga ni muthabali mubi. Akabugha amabehi kandi akabisa ebindu bibuya okw’abandu biwe. Abandu sibali yithagha Nyamuhanga eribathabalhako. Bangana yithwiramu ekibuya n’ekibi. Kandi banganabya ndeke omwa buthabali bwaghe.’ Nyamuhanga anga ghunzireho athi omwatsi w’eribihirwa ng’eri? Abandi bakalengekanaya bathi Nyamuhanga anga lhwireho iny’itha abayisamambuli aba. Aliriryo ekyo kyangana here eky’erisubirya okwi hakanisya lya Sitani? Kyangana here obwema indi emithabalire ya Nyamuhanga ya yihikire?

9 Obulingirirania bwa Yehova obuhikene si bwanga mulighire er’itha abayisamambuli aho n’aho. Mwalhangira athi endambi yabya yika yithaghisibwa erisubirya erihakanisya lya Sitani omwa nzira eyuwene n’erikangania indi Diabolo ni mubehi. Neryo Nyamuhanga mwathwamu athi angalekire abandu bayithabaleko ahabw’obuthuku ibane omwa buthoki bwa Sitani. Ekyaleka Yehova inyakolha athya n’ekikaleka inyalighira obuthuku bungi erilhaba athali aghunzaho emyatsi eyi bikendi syakanibwako omwa Sura 11 ey’ekitabu kino. Nomwabine, ni kibuya lino erilengekania oku bino: Mbwino Adamu na Eva banabya bahikire erikirirya Sitani oyuwabya isyali athabakolera kibuya kyosi-kyosi? Kyanabya kihikire ibo erikirirya bathi Yehova oyuwabya inyabiri baha buli kindu ekyababya bawithe, ni mubehi tsutsutsu? Iwe wanga kolire ki?

10. Wanga sighika Yehova ya wuthi omw’iha eky’erisubirya okwa buhaka bwa Sitani?

10 Ni kibuya erilengekania okwa bibulyo ebi kusangwa buli mughuma okw’ithwe athungerere emyatsi ­eyisosire ng’eyi munabwire. Inga, wuwithe akaghisa ak’erisighika ­Yehova omw’iha eky’erisubirya okwa buhaka bwa Sitani. Wangana ligha Yehova ng’Omuthabali wawu n’eriwathikya erikangania Sitani ngoku ni mubehi. (Esyonyimbo 73:28; Emisyo 27:11) Eky’obulighe, abake basa okwa busirira ­bw’abandu abali omwa kihugho babaka thwamu bathya. Eki kikalethaho ekibulyo ky’omubongo, E Biblia yikana kangiriraya yithi Sitani yuthabere ekihugho kino?

OYUTHABERE EKIHUGHO KINO NINDI?

Sitani angahere athi Yesu y’amami wosi w’ekihugho kwa thabya wiwe?

11, 12. (a) Erilengwako lya Yesu likabisulha lithi Sitani ngoku ya muthabali w’ekihugho kino? (b) Ni kindi kyahi ekikakanganaya ngoku Sitani ya muthabali w’ekihugho kino?

11 Yesu mwatha thika-thikira ya Sitani eribya ya muthabali w’ekihugho kino. Omwa nzira y’eriswekya, Sitani mwana kangania Yesu ‘y’amami wosi w’ekihugho n’olhukengerwa lhwawu.’ Neryo Sitani mwalhagha Yesu athi: “Ebyosi ebi nasyakuhabyo wamanyikukamira n’erinyiramya.” (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Thalengekania okw’eki. Sitani kwa thabya muthabali w’amami aya, angana here gho Yesu ng’erimulengako? Yesu mwatha ghana athi amathabali wosi w’ekihugho aya si wa Sitani. Omwa kwenene, Yesu angakolire ekyo, Sitani kwa thabya iyuwabya enyuma w’amathabali.

12 Omwa kwenene, Yehova ya Nyamuhanga Muthoka w’Ebyosi, Omuhangiki w’ebihangikwa byosi ebikaswekaya. (Eribisulirwa 4:11) Aliriryo, Yesu mwakangania ndeke-ndeke Sitani ‘ng’omuthabali w’ekihugho kino.’ (Yoane 12:31; 14:30; 16:11) E Biblia nibya yikakanaya oku Sitani Diabolo nga “nyamuhanga mubi w’ekihug[h]o kino.” (2 Abanya Korinto 4:3, 4) Erikwamana n’omuhakani oyu, kutse Sitani, omukwenda Yoane mwasakanga athi: ‘Ekihugho kyosi kiri omwa buthoki bw’omubi oyu.’​—1 Yoane 5:19.

EKIHUGHO KYA SITANI NGOKU KIKENDI SYALHUSIBWAHO

13. Busana naki thukayithagha ekihugho kihya-kihya?

13 Obuli mwaka owakalhaba, ekihugho kikayongera eribya kibi. Kyuswire mw’esyonyuhi, abathabali abalibathangania, abasondoli b’amadini abathebya, n’abakathwa ebilhaghiro ahathe eriubaha. Sikyanga thokekana eribindulha emibere y’ekihugho. E Biblia yikabisulha yithi endambi ya Nyamuhanga ey’erihwerekererya ekihugho kibi omwa lhuhi lhwiwe olhwe Harmagedoni yiri hakuhi. Ekihugho kihya-kihya ekithunganene kikendi syasuba omwa mwanya w’ekihugho eki.​—Eribisulirwa 16:14-16.

14. Nyamuhanga abirisombolha ndi eribya Muthabali w’Obwami Bwiwe, kandi eki mukya lhaghulhwa kithi?

14 Nyamuhanga Yehova mwasombolha Yesu Kristo eribya Muthabali w’Obwami Bwiwe bw’elhubulha. Kera, e Biblia muyalhaghulha yithi: ‘Omwana asyabuthwa busana nethu, thwasya hebwa omughalha, n’obuthabale bwasyabya okwa bithigho biwe. Erina liwe lyasyahulhwa mw’Omunya-mwami w’Obuholho. Erikanya ly’erithabalha liwe ly’obuholho siryendi syayira nduli.’ (Isaya 9:6, 7) Erikwamana n’obuthabali obu, Yesu mwakangirirya abigha biwe erisaba bathi: ‘Obwami bwawu bwase. Erisonda lyawu liyirawe okwa kihugho ngoku liri omwa lhubulha.’ (Matayo 6:10) Ngokwa thukendi lhangira embere omwa kitabu kino, Obwami bwa Nyamuhanga bukisiya ibwa lhusyaho amathabali w’ekihugho kino, kandi bwasyasuba omwa mwanya w’amathabali awosi aya. (Danieli 2:44) Neryo Obwami bwa Nyamuhanga bwasyaletha ekihugho paradiso.

EKIHUGHO KIHYA-KIHYA KIRI HAKUHI!

15. ‘Ekihugho kihya-kihya’ niki?

15 E Biblia yika thulhaghanisaya yithi: ‘Nyamuhanga abirithulhagha olhubulha n’ekihugho bihya-bihya, aho ekithunganene kikasiba.’ (2 Petero 3:13; Isaya 65:17) Obundi buthuku omughulhu e Biblia yikakanaya okwa “kihugho,” yikamanyisaya abandu abikere omwa kihugho. (Enzuko 11:1) Neryo ‘ekihugho kihya-kihya’ ekithunganene ni kithunga ky’abandu abo Nyamuhanga akasima.

16. Ni kihembo ki eky’obughuli bunene ekikalhua eyiri Nyamuhanga ekikahebawa abo abakasima, kandi ekya thutholere ithwakolha niki erihebwa kyo?

16 Yesu mwalhagha athi omwa kihugho kihya-kihya ekikasa, abo Nyamuhanga asyasima basyabana ekihembo ‘eky’engebe y’erikotha.’ (Mariko 10:30) Kisi sukulha e Biblia yawu omu Yoane 3:16 na 17:3, wanasoma ebya Yesu abugha athi thutholere ithwa kolha eribana engebe y’erikotha. Lino thalebya erilhua omwa Biblia emighisa eyikendi syahebwa abo abatholere eribana ekihembo kibuyanga ekyo ekikalhua eyiri Nyamuhanga mwa kihugho Paradiso ekikasa.

17, 18. Thwanga kighumya thuthi ngoku obuholho n’obwiranda bikendi syabya ehosi-hosi okwa kihugho?

17 Obubi, esyonyuhi, erithwa ebilhaghiro, n’ebikorwa by’obwithi bikendi syahwaho. “Ababi basyabulirana . . . Nikwa abakayikehaya basyikal[h]a ndeke om[wa] kihug[h]o.” (Esyonyimbo 37:10, 11) Obuholho bukendi syabyaho kusangwa Nyamuhanga ‘akendi syakubya amalhwa omwa kihugho kyosi.’ (Esyonyimbo 46:9; Isaya 2:4) Neryo “abathunganene basya kanya, n’obuholho bunene bwa syabyaho erihika aho omukera asya bulirana.”​—Ekyo kikamanyisaya obuholho kera na kera!​—Esyonyimbo 72:7, NW.

18 Abaramya ba Yehova basyabya omwa bwiranda. Abaisraeli ab’omwa buthuku bwe Biblia banabya bama kenga Nyamuhanga ibakabya omwa bwiranda. (Abalawi 25:18, 19) Ka kikendi syabya kibuyanga eribana obwiranda ng’obwo omwa Paradiso!​—Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Thukaminya thuthi ngoku ebyalya bikendi syakanya omwa kihugho kihya-kihya ekya Nyamuhanga?

19 Erikeha ly’ebyalya siryendi syabyaho. Omusakangi w’esyonyimbo mwimba athi: “Engano yibyeho nene om[wa] kihug[h]o; n’ehithwa hyusule mw’ebyalya.” (Esyonyimbo 72:16) Nyamuhanga Yehova akendisya tsumulha abathunganene biwe, ‘n’ekithaka kyasyerya esyombutho syakyo’​—Esyonyimbo 67:6.

20. Ekyangaleka ithwabya n’erighumya thuthi ekihugho kyosi kikendi syabya paradiso niki?

20 Ekihugho kyosi kyasyabya paradiso. Amanyumba n’amalima awuwene asya theghekanibwa okwa kihugho ekya sangawa ikyabiri tsandibwa n’abandu b’ekibi. (Isaya 65:21-24; Eribisulirwa 11:18) Obuthuku bukendi syabya bune mulhaba, ebitsweka by’ekihugho ebikendi syabya ibyabiri ghondibwa byasya kanya erihika aho ekihugho kyosi kyasyabera kibuya kandi eky’omukene ng’eririma lye Edeni. Kandi Nyamuhanga syendi syalemwa ‘eriha ebitholerebyo n’eryughuthya obwagha bw’abosi.’​—Esyonyimbo 145:16.

21. Ekikakanganaya kithi obuholho bukendi syabya ahakathi-kathi k’abandu n’ebisoro niki?

21 Hasyabya obuholho ahakathi-kathi k’abandu n’ebisoro. Ebisoro by’omwali n’ebikathungawa bya syalira ­haghuma. N’omwana mulere syendi syubaha ebisoro ebitsurumire lino.​—Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Ekikendi syahika okwa bulhwere niki?

22 Amalhwere asyabulirana. Ng’Omuthabali w’Obwami bwa Nyamuhanga obw’elhubulha, Yesu asyalhamya kutsibu kwilhaba omughulhu abya okwa kihugho. (Matayo 9:35; Mariko 1:40-42; Yoane 5:5-9) Neryo ‘sihali endulani eyikendi syabugha yithi, Nyilhwere.’​—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Busana naki erilhubuka lya syaletha etseme omwa mithima yethu?

23 Abanze bethu ababiri holha basya lhubukibwa ibane n’amaha aw’erithendi syaholha kandi. Abosi ababiri ghotsera omwa lhuholho abali omwa birengekanio bya Nyamuhanga basya lhubukibwa. Omwa kwenene, “hasyabya eril[h]ubuka ly’abat[h]unganene n’ababi [“abatha thunganene” NW].”​—Emibiri 24:15; Yoane 5:28, 29.

24. Wukayowa wuthi erisyikalha omwa Paradiso okwa kihugho?

24 Ka ni buthuku buwene kutsibu obukayasa embere obulindirire abo abakasombolha erigha okwa Muhangiki Mukulhu, Nyamuhanga Yehova, n’erimukolera! Yesu ahulha e Paradiso eyikayasa okwa kihugho omughulhu alhagha omukolha nabi oyuwaholera okwa lhuhandi lhwiwe athi: “Wasyabya naghe omwa Paradiso.” (Luka 23:43, NW) Ni kikulhu ithwe erigha bingi oku Yesu Kristo, oyukendi syalhaba mw’emighisa yosi eyi.