Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA EYA KANI

Yesu Kristo Nindi?

Yesu Kristo Nindi?
  • Omubiiri wa Yesu ow’embaghane ni wahi?

  • Alhua hayi?

  • Abya mundu oyuli athi?

1, 2. (a) Busana naki eriminya omwatsi mulebe okwa mundu oyuwasibwe sikiri manyisaya kithi wumwasi? (b) Hali erithendi yitheghererya ki erihambire oku Yesu?

OMWA kihugho muli bandu bangi abasibwe. Abandi basibwe ndeke omwa bulhambu, omuyi, kutse erihanga lyabu. Abandi basibwe omwa kihugho kyosi. Aliriryo, erikwama kyaminya erina ly’omundu oyuwasibwe sikiri manyisaya kithi kwenene wumwasi. Sikiri manyisaya kithi wasi bingi ebimuhambireko kandi ngokw’ali iyo ng’omundu.

2 Abandu omwa kihugho kyosi babiriowa mwatsi mulebe owahambire oku Yesu Kristo, nomwanabya okwa kihugho emyaka nga 2,000 eyilhabire. Aliriryo, abangi bakayibulhaya kwenene Yesu ng’abya ndi. Abandi bakabugha bathi abya mulhume mubuya ng’abandi. Abandi iba bugha bathi abya muminyereri buyira. N’abandi bak’ikiriraya bathi Yesu ni Nyamuhanga kandi atholere inyaramibwa. Anatholere eriramibwa?

3. Busana naki ni ky’omubongo iwe eriminya ekwenene eyihambire oku Yesu?

3 Ni ky’omubongo iwe eriminya ekwenene eyihambire oku Yesu. Busana naki? Kusangwa e Biblia yikabugha yithi: ‘Neryo eyi ni ngebe y’erikotha, abandu bakuminye, iwe Nyamuhanga mughuma w’ekwenene, n’eriminya Yesu Kristo, oyo wathuma.’ (Yoane 17:3) Inga, eriminya ekwenene eyihambire oku Nyamuhanga Yehova n’oku Yesu Kristo kyangana kolya okwa ngebe y’erikotha okwa kihugho paradiso. (Yoane 14:6) Eryongerako, Yesu akahiraho eky’erireberyako ekyuwene ekikakanganaya ngoku thwangabyaho kandi ngoku thwanga thwalha abandi. (Yoane 13:34, 35) Omwa sura ey’erimbere ey’ekitabu kino, muthwakania okwa kwenene eyihambire oku Nyamuhanga. Lino thulebaye kwenene ebye Biblia yikakangiriraya oku Yesu Kristo.

MASIYA OYUWALHAGHANISIBAWA

4. Ebitsumbi “Masiya” na “Kristo” bikamanyisaya ki?

4 Kera Yesu athali abuthwa, e Biblia muyalhaghulha eriasa ly’omundu oyo Nyamuhanga anga thumire nga Masiya, kutse Kristo. Ebitsumbi “Masiya” (erilhua omwa kinywe kye Ekihebrania) na “Kristo” (erilhua omwa kinywe kye Ekigiriki) ebyosi bikamanyisaya “Omuhakabibwa.” Oyuwalhaghanisibawa ono angabere muhakabibwa, ni bugha mbu, erisombolhwa na Nyamuhanga erihebwa ekitsumbi ky’embaghane. Omwa sindi sura esiri embere omwa kitabu kino, thukendi igha bingi ebihambire okwa kitsumbi kya Masiya omw’iberererya ebighendererwa bya Nyamuhanga. Kandi thukendi sy’igha okwa mighisa eya thwangabana munabwire busana na Yesu. Nomwakine, Yesu athali abuthwa, ahathe erithika-thika abangi ibaka yibulhaya, ‘Oyukendi syabya Masiya nindi?’

5. Niki ekya abigha ba Yesu babya bikirirye ndeke ekimuhambireko?

5 Omwa kighonye ky’erimbere C.E., abigha ba Yesu owe Nazareti mubaligha ndeke indi yuwabya Masiya oyuwalhaghanisibawa. (Yoane 1:41) Omughuma okw’abigha, omulhume oyukahulhawa mwa Simoni Petero, mwabwira Yesu ya kinyamwisi athi: “Uli Kristo.” (Matayo 16:16) Ibbwa, abigha abo nethu ikwa thune, thwanga ghumya thuthi ngoku Yesu kwenene ya Masiya oyuwalhaghanisibawa?

6. Iha eky’erireberyako ekikakanganaya Yehova ngoku abiri wathikya abathaleghulha eriminyerera Masiya.

6 Abaminyereri ba Nyamuhanga ababyaho kera Yesu athali abuthwa muba lhaghulha emyatsi mingi eyihambire oku Masiya. Emyatsi eyi yanga wathikirye abandi erimuminyerera. Thwangana kisoborera thuthya: Thubughe thuthi muwukabwirawa indi wughende aha ebbasi kutse egali y’omuki yik’imana kutse okwa kisahu ky’enyonyi ahali ekingungu ky’abandu eriyenda omundu oyuwuthe watha lholhako. Sikyanga kuwathikya omundu alya tsuka erikusoborera ngokwa asosire? Kuthya, erilhabira omw’abaminyereri be Biblia, Yehova mwaha omwatsi owakaghunza owakakanaya okwa ebya Masiya anga kolire n’ebya anga lhabiremu. Eribererera ly’amaminyereri mangi aya lyanga wathikirye abathaleghulha erimuminyerera ndeke.

7. Ni maminyereri wahi abiri okw’amaminyereri awahambire oku Yesu awabiri bererera?

7 Thaghanirya okwa by’erireberyako bibiri bisa. Eky’erimbere, habere hakine emyaka eyilhabire omu 700, omuminyereri Mika mwalhaghulha athi Oyuwalhaghanisibawa anga buthirwe e Betelehemu akayi kake ak’erihanga lye Yuda. (Mika 5:⁠2) Kwenene Yesu mwabuthirwa hayi? Omwa muyi iwa n’oyo! (Matayo 2:1, 3-9) Ekyakabiri, ebighonye bingi embere, obuminyereri obusakangire omu Danieli 9:25 mubwakangania omwaka owa Masiya anga banikiremu​—29 C.E. * Eribererera ly’amaminyereri aya n’awandi likakanganaya lithi Yesu yuwabya Masiya oyuwalhaghanisibawa.

Okwa lhubatizo lhwiwe, Yesu mwabya Masiya, kutse Kristo

8, 9. Ni bwema bwahi obwa kanganaya Yesu kwa ni Masiya obwa lhangirika ndeke-ndeke okwa lhubatizo lhwiwe?

8 Obundi bwema obukakanganaya buthi Yesu abya Masiya mubwa lhangirika ndeke omwaka owa 29 C.E. akayahwa. Oyo w’omwaka owa Yesu aghenda eyiri Yoane Mubatizya eriya batizibwa omwa Lhusi Yorodani. Yehova asangawa inyabiri lhagha Yoane y’akaminyikalho nuku anga syathoka eriminyerera Masiya. Yoane mwalhangira akaminyikalho ako okwa lhubatizo lhwa Yesu. E Biblia yikabugha yithi eki kya kyabya kyabere: ‘Neryo Yesu abere abibatizibwa, mwalhua omw’amaghetse. Neryo olhubulha mulhwa kyungukalha busana nayu, neryo mwalhangira omulimu wa Nyamuhanga akandaghalha ng’akalikuku, n’erimwikirako. Neryo omulenge mwalhua elhubulha athi, Oyu ni Mughalha waghe mwanze, namamutsemera ndeke.’ (Matayo 3:16, 17) Abere abirilhangira n’eryowa ekyabya kyabere, Yoane mwatha thika-thika athi Yesu athumawa Nyamuhanga. (Yoane 1:32-34) Endambi ey’omulimu wa Nyamuhanga, kutse akaghalha akakakolha, kamuhikako, Yesu mwabya Masiya, kutse Kristo, oyuwasombolhawa eribya Musondoli kandi Mwami.​—Isaya 55:4.

9 Eribererera ly’amaminyereri we Biblia n’omulenge wa Nyamuhanga Yehova bikakanganaya ndeke-ndeke indi Yesu yuwabya Masiya oyuwalhaghanisibawa. Aliriryo e Biblia yikasubiraya ebindi bibulyo bikulhu bibiri ebihambire oku Yesu Kristo: Alhua hayi, kandi abya mundu oyuli athi?

YESU ALHUA HAYI?

10. E Biblia yikakangiriraya yithiki okw’ibyaho lya Yesu athali asa okwa kihugho?

10 E Biblia yikakangiriraya yithi Yesu abya ikere elhubulha athali asa okwa kihugho. Mika mwaminyerera athi Masiya anga buthirwe e Betelehemu kandi mwabugha athi eritsuka Liwe ‘lithulha kera.’ (Mika 5:2) Mughulhu mungi, Yesu iyuwene-wene inyakabugha athi abya ikere elhubulha athali abuthwa ng’omundu. (Yoane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Ng’ekihangikwa eky’ekirimu elhubulha, Yesu abya awithe enkolangana na Yehova ey’embaghane.

11. E Biblia yikakanganaya yithi ngoku Yesu ni Mughalha wa Nyamuhanga ow’obughuli bunene?

11 Yesu ni Mughalha wa Yehova ow’obughuli bunene​—kandi busana n’enzumwa mbuya. Akahulhawa mwa “akambere oyul[h]abire ebyosi [e]byahangikawa,” kundi abya kihangikwa kya Nyamuhanga eky’erimbere. * (Abanya Kolosai 1:15) Hane ekindi kindu ekikaleka Omughalha oyu inyabya wambaghane. Ni ‘Mughalha wiwe ekyusa.’ (Yoane 3:16) Eki kikamanyisaya kithi Yesu n’iyo musa oyo Nyamuhanga ahangika omwa byalha biwe. Kandi Yesu n’iyo musa oyo Nyamuhanga akolesaya omughulhu Nyamuhanga ahangika ebindi bindu byosi. (Abanya Kolosai 1:16) Kandi Yesu akathasyahulhawa mwa “Ekinywa.” (Yoane 1:14) Eki kikathubwira kithi abya mbuyi ya Nyamuhanga, obo inyakathwalha omwatsi n’ebihano eyiri abandi baana ba Thatha wiwe, ab’ekirimu n’ab’omubiri.

12. Thukaminya thuthi ngoku Omughalha akambere sy’ingene-ngene na Nyamuhanga?

12 Omughalha akambere aningene-ngene na Nyamuhanga, abandi ngokwa bak’ikiriraya? E Biblia kwa yithekangiriraya yithya. Ngoku thulya lhangira omwa akatsweka akali ahanyuma, Omughalha ahangikawa. Neryo kwesi, abya n’enzuko, aliriryo Nyamuhanga Yehova syawithe enzuko kutse omuheryo. (Esyonyimbo 90:2) Omughalha ekyusa mwathalengekania n’erilengesya eriyilingirirania na Thatha wiwe. E Biblia yikakangiriraya ndeke-ndeke yithi Thatha alengire Mughalha. (Yoane 14:28; 1 Abanya Korinto 11:3) Yehova musa ya ‘Nyamuhanga Omuthoki w’Ebyosi.’ (Enzuko 17:1) Busana n’ekyo, sihali oyuw’ingene nayu. *

13. E Biblia yikamanyisaya ki omughulhu yikakanaya oku Mughalha nga ‘kisosekanio kya Nyamuhanga oyuthelholhawako’?

13 Yehova na Mughalha wiwe akambere babya bawithe enkolangana ey’ahakuhi habw’obusirira bw’emyaka​—kera, olhubulha olhuli kw’esyongununu n’ekihugho isibiri bya hangikwa. Ka bangabya ibabya banzene kutsibu! (Yoane 3:35; 14:31) Omughalha omwanze ono abya nga Thatha wiwe. Kya kireka e Biblia iyakania oku Mughalha ‘ng’ekisosekanio kya Nyamuhanga oyuthelholhawako.’ (Abanya Kolosai 1:15) Inga, ngoku omughalha w’omundu angana sindi sosa thatha wiwe ya ndeke omu nzira nyingi, Omughalha ow’elhubulha oyu mw’akakangania emibere ya Thatha wiwe.

14. Omughalha ekyusa kya Yehova mwathoka athi eributhwa ng’omundu?

14 Omughalha ekyusa kya Yehova mwayihayo erilhua elhubulha n’eryasa okwa kihugho eribya ng’omundu. Aliriryo wangana yibulya, ‘Mukya thokekana kithi ekihangikwa ky’ekirimu eributhwa ng’omundu?’ Eriberererya eki, Yehova mwakolha ekithiko-thiko. Mwahumirya engebe ya Mughalha wiwe akambere erilhua elhubulha n’erihirayo omw’ibunda ly’omumbesa Omuyuda oyuthe wathabana mulhume oyukahulhawa mwa Maria. Mwatha kesya na mulhume. Neryo Maria mwabutha omwana oyuhikene amwahulha mwa Yesu.​—Luka 1:30-35.

YESU ABYA MUNDU OYULI ATHI?

15. Busana naki thwanga bugha thuthi erilhabira omu Yesu thukathoka eriminya Yehova ya ndeke?

15 Ebya Yesu abugha n’erikolha akine okwa kihugho bikathuwathikaya erimuminya ndeke. Kwilhaba naho, erilhabira omu Yesu thukathoka eriminya Yehova ya ndeke. Busana naki ikyabya kithya? Wibuke wuthi Omughalha ono ni kisosekanio ekya Thatha wiwe ekihikene. Kya kyaleka Yesu inyabwira omughuma okw’abigha biwe athi: ‘Oyuwamanyilhangira inyabiri lhangira Thatha.’ (Yoane 14:9) Ebitabu bye Biblia ebbini ebya sibwe ng’Enjiri​—Matayo, Mariko, Luka, na Yoane​—bikathubwira bingi ebihambire okwa ngebe, emibiiri, n’emibere ya Yesu Kristo.

16. Omwatsi mukulhu wa Yesu abya ini wahi, kandi erikangirirya liwe lyalhua hayi?

16 Yesu abya asibwe ndeke nga “Mukangirirya.” (Yoane 1:38; 13:13) Mwakangirirya ki? Kutsibu-tsibu, omwatsi wiwe abya ‘engulhu yuwene y’obwami’​—ni bugha mbu, Obwami bwa Nyamuhanga, ekithabale eky’elhubulha ekikendi syathabalha ekihugho kyosi n’eriletha emighisa eyithabahwa okw’abandu abowa. (Matayo 4:23) Omwatsi oyu abya wandi? Yesu iyuwene-wene mwabugha athi: “Ebyo nga[ ]kangiriraya si byag[h]e, nikwa ni bya Nyamuhanga oyo wanyit[h]uma,” ni bugha mbu, Yehova. (Yoane 7:16) Yesu abya asi ngoku Thatha wiwe anzire abandu bowe okwa ngulhu yuwene y’Obwami. Omwa Sura 8, thukendi sy’igha bingi ebihambire okw’Obwami bwa Nyamuhanga n’ekya bukendi syaberererya.

17. Yesu mwakangirirya hayi, kandi busana naki mwayikasa erikangirirya abandi?

17 Yesu mwakangirirya hayi? Ahosi-hosi aha asangana abandu​—omw’amalima, omwa miyi, omwa byalu, omwa hithali, n’omw’amanyumba. Yesu isyalirindirira abandu erimwasako. Inyaka baghendera. (Mariko 6:56; Luka 19:5, 6) Ekyaleka Yesu inyayikasa kutsibu n’erikolesya endambi yiwe nyingi akathulhughania n’erikangirirya niki? Kusangwa erikolha athya lyabya in’isonda lya Nyamuhanga okw’iyo. Yesu inyakakolha erisonda lya Thatha wiwe mughulhu wosi. (Yoane 8:28, 29) Aliriryo hanabya eyindi nzumwa eyaleka inya thulha engulhu. Inyakakwira endeko y’abandu ababya bakasya mulebya b’obulighe. (Matayo 9:35, 36) Abasondoli babu ab’edini abangabere iba bakabangiriraya ekwenene eyihambire oku Nyamuhanga n’ebighendererwa biwe, ibakabaghalha-ghandaya. Yesu mwaminya abandu nga bakayithagha bungahi eryowa omwatsi w’Obwami.

18. Ni mibere yahi eya Yesu eyikakutsemesaya kutsibu?

18 Yesu abya mundu w’olhwanzo kandi inyaka lhumirirawa kutsibu. Neryo abandi mubalhangira ini mwolho erikania nayu kandi ini w’olhukeri. N’abaana iba kayowa ndeke eribya nayu. (Mariko 10:13-16) Yesu syabya awithe akasolholho. Inyakapona obulibathangania n’obuthe bulingirirania. (Matayo 21:12, 13) Okwa buthuku abakali babya isibali sikibawa kutsibu n’erihebwa esyanzunzo nge, Yesu inyaka kolangana nabu inyana bahere ekitsumbi. (Yoane 4:9, 27) Omwa kwenene Yesu abya mwolho-mwolho. Okwa buthuku bughuma, mwanabya ebisando by’abakwenda biwe, omubiiri owabya akakolhwa n’abaghombe ab’ahisi.

Yesu mwakangirirya ahosi-hosi aha asangana abandu

19. Ni by’erireberyako ki ebikakanganaya ngoku Yesu abya akatsomana ebiyithawa by’abandi?

19 Yesu abya atsomene ebiyithawa by’abandi. Kutsibu-tsibu eki mukyalhangirika omughulhu abya kw’omulimu wa Nyamuhanga, mwakolha ebithiko-thiko by’erilhamya. (Matayo 14:14) Ng’eky’erireberyako, omulhume w’ebihagha mwasa eyiri Yesu n’eribugha athi: ‘Wamabya iwunanzire, wangana thoka erinyilhamya.’ Yesu iyuwene-wene mwalhumirirwa busana n’obulhumi n’eriaghalhwa ly’omulhume oyu. Busana n’obulighe, Yesu mwakakya ebyalha biwe n’erithulha okwa mulhume, athi: ‘Nyanzire, wulhamibawe.’ Neryo omulhume omukoni mwalhamibwa! (Mariko 1:40-42) Wangana lengekania ngokwa omulhume oyo angabya imwayowa?

MWATHALEGHULHA ERIHIKA OKWA NDULI

20, 21. Yesu mwakangania athi eky’erireberyako eky’eribya muthaleghulha oku Nyamuhanga?

20 Yesu mwahiraho eky’erireberyako ekyuwene eky’erithendi leghulha oku Nyamuhanga. Mwasighalha muthaleghulha oku Thatha wiwe w’elhubulha omwa mibere yosi kandi n’omwa hanabya obuli mulingo wosi w’eriendereribwa n’eriaghalhwa. Yesu mwaghanira ighuma n’erisingura erilengwako na Sitani. (Matayo 4:1-11) Kiro kighuma, abaghuma b’okw’abahughu ba Yesu mubatha mw’ikirirya, n’eribugha bathi abya “musire.” (Mariko 3:21) Aliriryo Yesu mwath’ikirirya bamuthalhaye; mwa lholha embere n’erikolha omubiiri wa Nyamuhanga. N’omwa banamutsuma n’erimukolha nabi, Yesu mwayikakirya, mwatha lengesya erihuthalya abamuhakanisaya.​—1 Petero 2:21-23.

21 Yesu mwasighalha muthaleghulha erihika okwa lhuholho​—olhuholho olhubi kandi olhukaghalhaya olhwa lethawa n’esyanzighu siwe. (Abanya Filipi 2:8, NW) Thalengekania ebya ayiyiniraya okwa kiro ky’erighunzerera ery’engebe yiwe ng’omundu. Mwahambwa, ahandikirirwa n’abalhangiri b’amabehi, asarirwa omusango n’abatsweri abalibathangania, asekereribwa n’ekingungu ky’abandu, n’eriaghalibwa n’abasirikali. Bamukongomerera okwa muthi, athwa omuka wiwe w’erighunzerera, inyanemulhaka athi: “Byamahwa!” (Yoane 19:30) Aliriryo, okwa kiro ekya kasathu Yesu aholire, Thatha wiwe w’elhubulha mwamulhubukirya okwa ngebe y’ekirimu. (1 Petero 3:18) Enyuma w’esyayenga nge, mwasuba elhubulha. Eyo, ‘mwikalha okwa lhuhandi lhw’amalya lhwa Nyamuhanga’ n’erilindirira eribana obuthoki bw’obwami.​—Abaebrania 10:12, 13.

22. Yesu mwaberererya ki omw’isighalha muthaleghulha erihika okwa lhuholho?

22 Yesu mwaberererya ki omw’isighalha muthaleghulha erihika okwa lhuholho? Omwa kwenene olhuholho lhwa Yesu lhuka thukyungulira akaghisa ak’eribana engebe y’erikotha okwa kihugho paradiso, erihambana n’ekighendererwa kya Nyamuhanga eky’erimbere. Erilhangira ngoku olhuholho lhwa Yesu lhukaleka ekyo ikya thokekana, kikendi syakanibwako omwa sura eyikwamireko.

^ enu. 7 Erisoborera obuminyereri bwa Danieli obuhambire oku Yesu obwabiri bererera, lebaya Enyongezyo, “Ngokwa Obuminyereri bwa Danieli Bukalhaghulha Erihika lya Masiya.

^ enu. 11 Yehova akahulhawa mwa Thatha kusangwa ya Muhangiki. (Isaiah 64:8) Neryo kundi Yesu ahangikawa na Nyamuhanga, akahulhawa mwa Mughalha wa Nyamuhanga. Habw’esyonzumwa ng’esyo, ebindi bihangikwa eby’ekirimu n’omwa angabya omulhume Adamu bakahulhawa mw’abaghalha ba Nyamuhanga.​—Yobu 1:6; Luka 3:38.

^ enu. 12 Eribana obundi bwema obukakanganaya indi Omughalha akambere sy’ingene-ngene na Nyamuhanga, lebaya Enyongezyo, “Ekwenene Eyihambire oku Thatha, Omughalha, n’Omulimu Abuyirire.