Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

EKITSWEKA 4

Abasokulhu Wethu Bali Hayi?

Abasokulhu Wethu Bali Hayi?

1, 2. Abandu bangi bawithe erikirirya lisosire lithi okw’abo ababiriholha?

OBUKEKULHU bw’abandu omwa Afirika bakikiriraya bathi olhuholho, si nduli y’engebe, aliriryo ni nzira eyikakolhaya omwa yindi ngebe. Abangi bakalengekanaya bathi abasokulhu babu ababiri holha babirilhwa omwa kihugho kino n’eriya omwa kihugho ekindi ekithe lhangirawa, erilhwa omwa kihugho ky’abandu n’eriya omwa kihugho eky’emirimu.

2 Abasokulhu bano, kutse emirimu y’abasokulhu, bakalengekaniribawamu eribugha ambu bangawathikya amaka abo awali okwa kihugho. Erisighikira nekyo, emirimu y’abasokulhu ni banywani ab’akaghalha, abangaleka ithwahulhulha ndeke ekirimo, erithuha engebe eyuwene, n’erithutheya okwa byanga thuhuthalya. Thwamathendi tsomana yo kutse erihithania yo, bakabugha ambu iyikendi retha akabi—ng’obulhwere, obunakwa, n’obubi.

3. Abandi bandu bakaramaya bathi abasokulhu?

3 Abandu abaliho bakakolha ebindu n’emibalha bakasikya n’eribya n’obughuma n’emirimu y’abasokulhu. Ebindu ebi bikalhangirawa omughulhu w’ekiriro n’omwamitse ey’eritsika, ng’erikya ibanikere okwa kitsitsi ky’omuliro omwa buthalha, n’omughaliko. Eriramya abasokulhu lika kanganibawa n’omwa sindi nzira nibya. Ng’eky’erireberyako, abandi bandu bakabya bathe banywa okwa bwabu, bakatsuka eributha kwa hisi bakaha abasokulhu. N’ekindi, ebyalya bikabya byabiri tsumbwa, bakasigha ebindi by’omwa munagha kusangwa ambu abasokulhu bamasa, ibanganasangaho eky’erirya.

4. Abandu bangi bak’ikiriraya bathiki okwa kirimu?

4 Abandi bandu bakikiriraya bathi abandu abaliho bawithe akalimu akathe holha. Omundu amakolha ebyuwene, omulimu wiwe akaghenda elhubulha, kutse omwa paradiso, aliriryo omundu amakolha ebibi, omulimu wiwe ambu akaghusawa omwa muliro. Omughulhu mungi abandu bakathulhunganaya ekirengekanio kino n’esyanyikirirya esy’obuhangwa. Ng’eky’erireberyako, endondogholi yabaholi eyikarangawa omwa syampapura esy’amakuru ahandi n’ahandi sikana bugha sithi omundu “abiri kyurukira” kutse “abirighenda eyiri abisekulhu.” Esya nyikirirya esyosi esi siseghemere okwa kirengekanio eky’eribugha ambu omuthima, kutse omulimu, akasabuka olhuholho olhw’omubiri. E Biblia yikabugha yithiki okw’eki?

Ekirimu Niki?

5. Erisighikira ne Biblia, ekirimu niki?

5 Eriyitheghererya ndeke-ndeke e Biblia ikakanganaya indi ebinywe eby’Olhuheburaniya n’Olhuyonani ebikahindulhawa mw’ekinywe “ekirimu” biwithe makuru mangi. Ebyosi bikakanaya okwa kindu ekithelhangirika nameso w’abandu kandi ikyakangania ngokwa ni kaghalha akakakolha. Ebinywe ebyo bikamanyisaya (1) omuyagha; (2) akaghalha ak’engebe akakakolha akali omw’abandu n’omwa bisoro; (3) akaghalha akakalhwa omwa bunya muthima-thima bw’omundu ikasukuma omundu erikolha kutse eribugha ebindu omwa nzira nguma kutse eyindi; (4) abamalaika; na (5) akaghalha ka Nyamuhanga, kutse omulimu abuyirire. Ebi bya bighuma okwa binywe ebikasangawa omwa Biblia eby’ekinywe “ekirimu” kikamanyisaya.

6. Ekirimu omwa bandu niki?

6 Neryo omughulhu e Biblia yikakanaya okwa kirimu omw’abandu, yikabya iyikamanyisaya akaghalha akali omwa bandu akathelhangirawa akakaleka ibakolha emibiiri yabo. Ekirimu kiri nga masanyarazi. Amasanyarazi anganathibithya e fani, efurigi, kutse inyabuya e radio aliriryo iwo iwowene-wene isyangathoka erithwalha omuyagha, erihuhirirya ebindu kutse erighusa omulenge. Omwa nzira yen’enguma, ekirimu kyethu kikaleka ithwa lhangira, ithwowa, kandi ithwa lengekania. Aliriryo ekirimu ikyo ikikyene-kyene isikyangakolha ebindu ebi ahathe ameso, amathwe kutse obwongo.

7. Niki ekikabyaho ekirimu kyamathendi thasyakolera omwa mubiri?

7 Busana neki buli mundu awithe akaghalha ak’engebe, kutse ekirimu, ekikaleka engebe yiwe iyabyaho. Akaghalha k’engebe kano kaka wathikibawa n’erihumulha, aliriryo kalengire ekikorwa eky’erikwama erihumulha lisa. Ky’ekindu ekikaleka engebe iyabya omwa buli katsweka ak’omubiri. Omughulhu akaghalha ak’engebe aka kakalekeraho erikolera omwa mubiri, neryo omubiri akaholha. Kyakikaleka e Biblia iyabugha yithi: ‘Omubiri owathe mwa kirimu aholire.’—Yakobo 2:26

8. Niki ekikahika okwa birengekanio eby’omundu omughulhu akaghalha k’engebe kakalekeraho erikolera omwa mubiri wiwe?

8 E Biblia yikathasya bugha ndeke-ndeke yithi omughulhu omundu akaholha, si w’omubiri musa owakabya inyamaholha. Omwa Esyonyimbo 146:4, mwa thukatsuka erisoma ambu omughulhu “ekirimu kikalhwa” omwa mundu—ikikamanyisaya indi akaghalha ak’engebe kamalekeraho erikolha—“neryo inya suba okwa kithaka” obo, omubiri inyamasuba omwa lhuthuthu. Aliriryo, wuminye indi amasako akalholha emuliro inyana mubugha athi: “Okwa kiro ekyo ebirengekanio biwe bikahwa.”

9. Ni bindu ki eby’ekirimu kithe kyangakolha?

9 Kolithya, erisighikira ne Biblia, ekirimu kutse akaghalha ak’engebe sikalisigha omubiri kakayabyaho omwa kihugho eky’ebirimu. Nokweryo, kakabya isi kangathasyakolha kindu kyosi-kyosi omundu amabiri holha: sikangathutsumulha, erithutukumirya kutse erithuhuthalya.

Emibere y’Abaholi

10. E Biblia yikabugha yithiki okwa mibere eya abaholi?

10 Neryo, ibbwa, abaholi bali omwa mibere ki? Ngokwa ni Nyamuhanga yuwa hangika abandu, kandi yuwanganaminya ekikathuhikako thwamaholha. Ekinywe kiwe kikakangiriraya kithi abaholi sibawithe ngebe, sibangowa, sibangalhangira, sibangabugha, kutse n’erilengekania kindu kyosi-kyosi. E Biblia yikabugha yithi:

  • “Abaholi . . . sibasiki.”—Omugambuli 9:5.

  • ‘Olhwanzo lhwabo n’eripona lyabo kandi n’erihali ryabo byabirihwa.’—Omugambuli 9:6.

  • ‘Sihali mubiiri kutse eritheghekania kutse amenge ekulimu omw’isinda eya wukaya.’—Omugambuli 9:10.

11. Adamu abere abirihalya, Yehova mwamubwira athiki?

11 Thalengekanaya e Biblia ngokwa yikabugha oku sokulhu wethu oyuwatsuka, Adamu. Yehova mwabumba Adamu ‘erilhwa omwa lhuthuthu lhw’ekithaka.’ (Enzuko 2:7) Adamu kwasikya ekihano kya Yehova, angikere okwa kihugho emighulhu yosi omwa butseme. Aliriryo, Adamu mwathasikya ekihano kya Nyamuhanga, n’ekyabya kyalhwiremo lhw’olhuholho. Adamu mwanyayahi abiri holha? Nyamuhanga mwamubwira athi: ‘Wasyasuba okwa kithaka kusangwa omwo mwawalhusibawa. Kusangwa wuli lhuthuthu kandi wasyasuba omwa lhuthuthu.’—Enzuko 3:19.

12. Niki ekyabya kyahikire oku Adamu abiri holha?

12 Adamu abya hayi Yehova athali amubumba erilhwa omwa lhuthuthu? Syabyaho. Isyali athabyaho. Neryo Omughulhu Yehova abwira Adamu athi “angasubire okwa kithaka,” Amanyisaya athi Adamu angabere isyakiri na ngebe, ng’olhuthuthu. Adamu mwathaya erithasyayikalha omwa kihugho eky’emirimu. Mwatha “kyurukira” omwa kihugho eky’emirimu y’abasokulhu. Mwathaghenda elhubulha kutse omwa muliro w’ekulimu. Mwasuba omwa mibere eya buthabya na ngebe; Mwalhwaho inyahwaho.

13. Bakabya baholha, niki ekikahika okw’abandu n’okwa bisoro?

13 Ibbwa mbwino kyakikanahika okw’abandu bosi bamaholha? Inga kyen’ekyo. E Biblia yikasoborera ndeke yithi: “[Abosi abandu n’ebisoro] bakaya omu mwanya mughuma. Abosi balhwa omwa lhuthuthu, kandi abosi bakasuba omwa lhuthuthu.”—Omugambuli 3:19, 20, NW.

14. Ni maha ki eyiri ababiri holha?

14 E Biblia yikalhaghanisaya yithi Nyamuhanga akendi syabukya abaholi n’eribaha engebe okwa kihugho paradiso. (Yoane 5:28, 29; Emibiri 24:15) Aliriryo omughulhu oyo akine embere. Erihika lino, bakina botsere omwa lhuholho. (Yoane 11:11-14) Isi thwabasagha kutse eriramyabo, kusangwa sibangathuwathikya kutse n’erithuhuthalya.15 Ekirengekanio eky’eribugha ambu kwenene sithuli holha ni mabehi awatsatsangirwe na Sitani Diabolo. Erianza athi abandu bikiriraye amabehi aya, iyo n’esyombinga siwe bakaleka abandu ibalengekania bathi amakoni n’ebindi bitsibu bikalethawa n’emirimu ey’abaholi. Ni kwenene ebindi bitsibu bikalethawa n’esyombinga. Kandi iyabya kwenene indi ebindi bitsibu sibyerethawa n’esyombinga. Aliriryo si kwenene eribugha ambu abaholi bangana thuhuthalya.

15, 16. Satani akalengesaya athi erileka abandu ibikirirya bathi abaholi kwenene sibaholire?

15 Ekirengekanio eky’eribugha ambu kwenene sithuli holha ni mabehi awatsatsangirwe na Sitani Diabolo. Erianza athi abandu bikiriraye amabehi aya, iyo n’esyombinga siwe bakaleka abandu ibalengekania bathi amakoni n’ebindi bitsibu bikalethawa n’emirimu ey’abaholi. Ni kwenene ebindi bitsibu bikalethawa n’esyombinga. Kandi iyabya kwenene indi ebindi bitsibu sibyerethawa n’esyombinga. Aliriryo si kwenene eribugha ambu abaholi bangana thuhuthalya.

16 Hakine eyindi nzira ey’esyombinga sikaleka abandu ibalengekania bathi ebye Biblia yikakanaya okwa lhuholho biwire. Sikatheba abandu omw’ilengekania bathi babiri lhangira kutse erikania n’abaholi. Esyombinga sikakolha eki sikalhabira omwa bilhotho, eribandwa, kutse n’eyindi mibere. Aliriryo, abandu bakabya isibalithakania n’abandu abaholire, erilhusyako ibamakania n’esyombinga esikayihindulha mw’abandu abibiri holha. Kyakireka Yehova inyatsweba kutsibu abakalhaghulha n’abasaki n’obukumu n’eribandwa n’abakabirikira abaholi.—Ebihano 18:10-12; Zekaria 10:2.