1. Esya nguma-nguma okw’amadini owali omwa Afirika ni syahi?

HAKUHI obuli mundu omwa Afirika akaligha athi ni ky’omubongo eriramya Nyamuhanga. Aliriryo, hali erithendi lighirana ngokw’angaramibwa. Abandi bakaramiraya omwa muzigiti, n’abandi ibaghenda om’omwaliro. Kandi abandi bakaghenda omwa kanisa. Aliriryo kyangabya isikihikire erirengekania indi hali amadini asathu masa omwa Afirika. Omw’Abasiramu, muli ebilhaghiro n’esyanyikirirya muthina-muthina. Emirwa y’abandu nayo yikahinduka erisighikira n’ahabikere. Abakayahulha mw’Abakristayo nibya, bali mw’erithendibya bughuma. Erilhusyako ebisomo ebikulhu-bikulhu ebi, hane esyankumi esy’amakanisa awandi omwa Afirika.

2. (a) Ekyangaleka omundu inyathwamu erikwama edini niki? (b) Nikyahi ekithe kyangakangania indi edini yethu yikatsemesaya Nyamuhanga?

² Busana naki abandu ibaramya ngokwa banamukolha? Abandu bangi bakikiriraya edini ey’ababuthi babo. Ebyabyaho kera bikahamba okwa dini ey’abandu bakwamire munabwire. Ekitabu The Africans—A Triple Heritage kikabugha kithi: “Ekisiramu mukya yitsatsanga eyighulhu eya Sahara omwi hambira makara, . . . Obukrisitayo mubwa yitsatsanga eyikwa ye Sahara omwa nzira iye n’enguma. Ekisiramu kyamabya imukya yitsatsanga omwa kitsweka ky’endatha eye Sahara omwi kolesya  omuyali, e Kikrisitayo mukya ya eyikwa we Sahara omw’ikolesya e mbundu.” Nomwakine, abangi omw’ithwe bakikiriraya bathi edini yethu yikatsemesaya Nyamuhanga. Aliriryo edini siyirihika busana n’eribugha ambu ababuthi bethu bakakwama yu kutse busana n’obuthoki obw’eyihya erikaka abisekulhu bethu erikwama yo.

3-5. Ni ky’erireberyako kyahi ekikathuwathikaya erilhangira thuthi si w’amadini wosi indi aka kangiriraya ekwenene?

³ Amadini wosi nomwa anamubugha athi akaha obusondoli obuwene omw’ikolera Nyamuhanga, ebirengekanio byaghu sibye lighirana. Bakakangiriraya bindu bingi ebye mbaghane oku Nyamuhanga nga nindi n’eby’akathuyithaghako. Thalengekania okw’eki: Thubughe thuthi wamabana omubiiri w’omwa Kampuni enene. Ekiro kyaghu eky’erimbere erikolha, iwakiminya indi omukama waghu syaliho ali omwa kihumuru. Neryo iwabulya abakoli basathu ekya wutholere erikolha. Omukoli ow’erimbere inyabugha athi omukama anzire wubiraye ahisi. Owa kabiri inyabugha athi wuhake erangi y’okwa nyumba. Owa kasathu inyakubwira athi wughabe esya nyawaliho.

⁴ Erilholya emuliro, iwabulya abakoli oku mukama wawu. Ow’erimbere inya bugha athi omukama ni muli, mulhwana, kandi atsurumire. Owa kabiri athi ni mukuhi, mukulhu, kandi ni w’olhukeri. Owa kasathu athi omukama si mulhume nahake—iyo ni mukali. Aho-naho, iwukendi wunzerera iwuna mubugha wuthi abakoli basathu abosi si bethulha ekwenene. Wamabya isiwanzire eriherya omubiiri waghu omuhyaka oyu, iwukendi lhangira eky’erikolha wubane omukama oyo nga ni wahi kandi ng’akanza wukole ki.

⁵ Kwabine bithya n’edini. Kusangwa abangi bawithe birengekanio bya mbaghane oku Nyamuhanga nga nindi kandi nga kathuyithayisaya kwaki, thutholere ithwalhangira thuthi eriramya lyethu likalighirana n’ekwenene. Aliriryo thwang’igha thuthi ekwenene oku Nyamuhanga?