1, 2. Abandu bangyi bakayibulhaya bathiki?

BULI KIRO thukowa ebitsinduli muthina-muthina bikabya omwa kihugho. Ng’eky’erileberyako thukowa okwa Tsunami iyabiritsandya ekyalu ekyosi. Omulhume oyuli n’embundu akahuthangalhaya n’er’itha abandu omwa kanisa. Ekansa yik’itha mama oyuwithe abaana bathanu.

² Omughulhu hakawa ebitsinduli kutse ebitsibu ng’ebi, abandu bangyi bakayibulhaya, “busana naki?” Abangyi bakayibulhaya ekikaleka ekihugho ikyabya ikyuswire mw’eriponangana n’eriaghalhwa. Nawu wune wathayibulya wuthya?

3, 4. (a) Ni bibulyo byahi ebya Habakuki abulhaya? (b) Yehova mwamusubirya athiki?

³ Omwa Biblia, thuk’igha ngoku n’abandu ababya bawithe erikirirya erighumire omu Nyamuhanga nabu mubana yibulya ebibulyo ng’ebyo. Ng’eky’erileberyako, omuminyereri Habakuki mwabulya Yehova athi: “Busana naki wukaleka inalhangira ebibi, n’erisamalira obubi kwehi? Egha, obuherya n’omwagha biri embere syaghe; kandi hali amalhwa, n’erineghena.”​—Habakuki 1:3.

⁴ Omwa Habakuki 2:2, 3, thukabanaho ebya Nyamuhanga asubiraya okwa bibulyo bya Habakuki n’omulhaghe wiwe ow’eryuwania emibere eyabyaho. Yehova anzire abandu ba kutsibu. E Biblia yikabugha yithi: “Akabatheghaya.” (1 Petero 5:7) Nyamuhanga aponire eriaghalhwa lya kutsibu kwilhaba ithwe ngoku thuliponire. (Isaya 55:8, 9) Busana n’ekyo, thukanaye okwa kibulyo kino: Busana naki hali eriaghalhwa lingyi omwa kihugho?

5. Abakangirirya bangyi ab’amadini bakabugha bathiki okw’ighalhwa? Aliwe e Biblia yikakangiriraya yithiki?

⁵ Abapasta, n’abandi bakangirirya b’amadini bakabugha bathi abandu eriaghalhwa ni sonda lya Nyamuhanga. N’abandi bangana bugha bathi ekyosi-kyosi ekikabya okwa mundu, imwamuli n’esyo akisidenti, byabirisangwa bya theghekwa na Nyamuhanga kandi bathi si thwangaminya ekikaleka ibyabya. Nibya n’abandi bakabugha bathi abandu, imwamuli n’abaana balere bakaholha nuku banga yabya na Nyamuhanga elhubulha. Aliwe ekyo si kwenene. Yehova yuthelethaho ebindu bibi. E Biblia yikabugha yithi: “Kibye hali oku Nyamuhanga erikolha ebibi, n’oko Muthoka w’Ebyosi erihalya.”​—Yobu 34:10.

6. Ni kyahi ekikaleka abandu bangyi ibatsweba Nyamuhanga busana n’eriaghalhwa eriri omwa kihugho?

⁶ Abandu bangyi bakatsweba Nyamuhanga busana n’eriaghalhwa lyosi eriri omwa kihugho kundi bakalengekanaya bathi Nyamuhanga yukakithabalha. Aliwe ngoku thw’igha omwa Sura 3, omuthabali wenyine-nyine ow’ekihugho kino ni Sitani Diabolo.

7, 8. Busana naki hali eriaghalhwa lingyi omwa kihugho?

⁷ E Biblia yikathubwira yithi “ekihugho kyosi kiri omwa buthoki bw’omubi oyu.” (1 Yoane 5:19) Sitani, omuthabali w’ekihugho kino atsurumire kandi ni mwithi. ‘Akathebaya ekihugho kyosi.’ (Eribisulirwa 12:9) Abandu bangyi bakamugherereraya. Eyo ni nguma y’okwa syonzumwa esikaleka ekihugho ikyabya ikyuswire mw’amabehi, eriponangana, n’obutsurumi.

⁸ Hane esindi nzumwa esikaleka ihabya eriaghalhwa lingyi omwa kihugho. Adamu na Eva babere babiriyisamambulha, mubasighalirya abaana babu b’ekibi. Neryo busana n’ekibi, abandu bakalethera abandi b’eriaghalhwa. Mughulhu mungyi bakayowa nga balengire abandi.  Bakalhwa, ibayingirya omwa syonyuhi, n’erinubya abandi. (Omugambuli 4:1; 8:9) Okwa bundi buthuku abandu bakaghalhawa busana ‘n’endambi n’ebikawa kitsumbukirania.’ (Omugambuli 9:11, NW) Omughulhu bakayisanga ahabi okwa ndambi nyibi, esyo akisidenti n’ebindi bindu bibi byangana bahikako.

9. Ni kyahi ekyangaleka ithwaminya ngoku Yehova anawithe enzumwa mbuya eyikaleka inialekereraho eriaghalhwa?

⁹ Yehova yuthalethaho eriaghalhwa. Yuthalethaho esyonyuhi, obwithi, n’erinuba. Nyamuhanga yuthalethaho ebitsinduli ng’emisiki, ekiyagha kinene, n’eribogha ly’amaghetse. Aliwe wangana yibulya, ‘Yehova amabya iyuwithe obuthoki omwa buhangwa bwosi, busana naki iniathakakirya ebindu bibi ebi eribya?’ Thunasi ngoku Nyamuhanga athutsomene kutsibu, neryo obo hatholere eribya ihane ekikaleka inialekereraho eriaghalhwa.​—1 Yoane 4:8.

10. Sitani mwahakanisya athi Yehova?

¹⁰ Omw’irima ly’Edeni, Sitani mwathebya Adamu na Eva. Sitani mwahangirira Nyamuhanga athi ni muthabali mubi. Mwabugha athi Nyamuhanga anawithe ekibuya eky’abisire Adamu na Eva. Sitani anza bikiriraye bathi iyo ni muthabali mubuya kwilhaba Yehova kandi athi sibali yithagha Nyamuhanga.​—Enzuko 3:2-5; lebaya Endomeko 27.

11. Ni kibulyo kyahi ekyathutholere ithwasubirya?

¹¹ Adamu na Eva mubathowa Yehova neryo mubayisamambulha okw’iyo. Mubalengekania bathi bawithe obughabe bw’eriyithwiramu ekibuya n’ekibi. Yehova angakangenie athi abayisamambuli aba ngoku bawire kandi ngoku iyo yuwasi ebithutholere?

12, 13. (a) Ni kyahi ekyaleka Yehova iniathaghunzaho abayisamambuli aho n’aho? (b) Ni kyahi ekyabirileka Yehova inialeka Sitani athabale ekihugho kino n’abandu eriyihiriraho amathabali wabu?

 ¹² Yehova mwathaghunzaho Adamu na Eva aho n’aho. Aliwe, mwabalighira eributha abaana. Neryo Yehova mwalhangira athi kikathokekana okwa baana ba Adamu na Eva eriyisombolera oyo banganza eribya muthabali wabu. Ekighendererwa kya Yehova lyabya iry’erisulya ekihugho mw’abandu abahikene, kandi ekyo kya kinemwendi syabya, Sitani nomwanga kolhaki.​—Enzuko 1:28; Isaya 55:10, 11.

¹³ Sitani mwahakanisya Yehova embere sy’abamalaika bangyi. (Yobu 38:7; Danieli 7:10) Neryo Yehova mwaha Sitani y’obuthuku erikangania eby’abugha nga binahikire. Kandi mwalighira abandu bayihirire h’amathabali wabu ahisi sy’obusondoli bwa Sitani erilebya nga bangana thoka ahathe obuwathikya bwa Nyamuhanga.

14. Obuthuku erilhaba kyabirikanganiaki?

¹⁴ Ahabw’emyaka mingyi, abandu babirilengaho eriyithabalhako, aliwe babirilemwa. Kyabirilhangirika ngoku Sitani ni mubehi. Abandu bakayithagha obuwathikya bwa Nyamuhanga. Omuminyereri Yeremia abya ahikire akabugha athi: “Iwe Mwami Mukulhu nyinasi kw’enzira y’omundu siyiri omw’isi wiwe, kandi siriri omw’isi w’omundu oyukalendera erisondolha olhughendo lhwiwe.”​—Yeremia 10:23.

15, 16. (a) Busana naki Nyamuhanga abirilekereraho eriaghalhwa habw’omughulhu muuli? (b) Busana naki Yehova syali ghunzaho lino ebitsibu ebikalethawa na Sitani?

¹⁵ Busana naki Yehova abirileka ihabya eriaghalhwa ahabw’omughulhu muuli? Busana naki iniathakakirya  ebindu bibi eribya? Kyabirithwalha obuthuku erikangania ngoku obuthabali bwa Sitani bwabirilemwa. Abandu babirilengesya emiringo muthina-muthina ey’eriyithabalhako, aliwe babirilemwa. Nomwakine indi babirikulha-kulhana omwa by’eseyansi n’eby’etekinologia, obuthe bulingirirania, obunakwa, erikolha ebibi, n’esyonyuhi bikayongera. Sithwangathoka eriyithabalhako hathe Nyamuhanga.

¹⁶ Aliriryo, Yehova syali ghunzaho lino ebitsibu ebikalethawa na Sitani. Amakolha ekyo ikikendi manyisya kithi akasighika obuthabali bwa Sitani. Kandi, abandu ibakendi lengekania bathi bangana thoka eriyithabalhako ndeke ngoku Sitani akabugha. Aliwe ekyo ni mabehi, kandi Yehova syangakolha ekyangaleka abandu ibikirirya amabehi ayo. Nyamuhanga syali biha.​—Abaebrania 6:18.

17, 18. Ni kyahi ekya Yehova akendi syakolera ebya Sitani abiritsandya?

¹⁷ Mbwino Yehova angana suba-subania ebyabiritsanda busana n’eriyisamambulha lya Sitani n’abandu? Ee. Oku Nyamuhanga, obuli kindu kikathokekana. Yehova anasi nga ni mughulhu wahi erihakanisya lya Sitani eryosi likendi syasubiribwa ndeke-ndeke. Neryo akendi syakolha ekihugho mwa paradiso, ngoku kyabya kitholere eribya erimbere. Abosi “abali omwa masinda” basyalhubukibwa. (Yoane 5:28, 29) Abandu sibendi syasalhwalha kutse eriholha. Yesu akendi syasuba-subania ebyosi ebya Sitani abiritsandya. Yehova akendi syakolesya Yesu “eriherya emibiiri ya Sitani.” (1 Yoane 3:8) Thukatsema kundi, ekyo kithe kyabya, Yehova abirighumisirizya nuku thumuminye n’erithwamu thuthi abye Muthabali wethu. (Soma 2 Petero 3:9, 10.) N’omughulhu thukaghalhawa, akathuwathikaya eriyiyinia.​—Yoane 4:23; soma 1 Abanya Korinto 10:13.

 ¹⁸ Yehova syalithukaka erimusombolha mwa Muthabali wethu. Mwaha abandu b’obughabe bw’eriyithwiramu. Thulebaye ekihembo eky’obughuli eki nga kyanga thughasira kithi?

19. Ni kihembo kyahi kibuyanga ekya Yehova abirithuha? Busana naki thutholere ithwakitsemera?

¹⁹ Ekihembo kibuyanga eky’obughabe bw’eriyithwiramu kikaleka ithwabya bambaghane kutsibu okwa bisoro. Ibyo bikasondolhawa n’amenge w’obuhangiranwa, aliwe ithwe thukathwamu nga thukendibya omwa ngebe eyiri yithi kutse nga thunanzire eritsemesya Yehova. Kandi si thuli ng’ebyuma ebikakolha ekyaleka ibyakolhwa lisa. Thuwithe obughabe obw’eriyisombolera nga thwanzire ithwabya thuthi, nga thukendi sombolha abanywani abali bathi, kutse nga thukendibya omwa ngebe eyiri yithi. Yehova anzire ithwatsemera engebe.

20, 21. Ni thwamu lyahi eryuwene erya wanga kolha lino?

²⁰ Yehova anzire ithwamwanza. (Matayo 22:37, 38) Ali nga thatha oyukatsema akowa omwana wiwe akabugha athi “Ngakwanzire thatha,” amakibugha erilhua okwa muthima, isihali oyukamukaka. Yehova mwathuha obughabe bw’eriyisombolera nga thukendi mukolera kutse eyihi. Sitani, Adamu na Eva mubasombolha erighana Yehova. Iwe wukendi kolesya wuthi ekihembo eki eky’eriyithwiramu?

²¹ Kolesaya obughabe bwawu bw’eriyithwiramu erikolera Yehova. Hane esindi miliyoni sy’abandu ababirithwamu eritsemesya Yehova n’erighana Sitani. (Emisyo 27:11) Ni kyahi ekya wanga kolha lino nuku wangasyabya omwa kihugho kihya-kihya omughulhu akendi syalhusyaho eriaghalhwa? Esura eyikakwamako yikasubiraya ekyo.