Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA Y’ERIKUMI N’ISATHU

Sikaya Ekihembo ky’Engebe

Sikaya Ekihembo ky’Engebe

1. Oyuwathuha engebe nindi?

YEHOVA “ni Nyamuhanga oyuliho.” (Yeremia 10:10) Ya Muhangiki wethu, kandi abirithuha engebe. E Biblia yikabugha yithi: “Wahangika ebindu byosi, kandi busana n’erisonda lyawu mubyabyaho kandi mubyahangikwa.” (Eribisulirwa 4:11) Kwenene, Yehova anzire ithwabya n’engebe. Engebe ni kihembo ky’obughuli erilhua okw’iyo.​—Soma Esyonyimbo 36:9.

2. Thwangathoka thuthi eribya n’engebe eyuwene?

2 Yehova akathuha ebya thukayithagha eribyaho, ng’ebyalya n’amaghetse. (Emibiri 17:28) Aliwe ekikulhu kutsibu, anzire ithwatsemera engebe. (Emibiri 14:15-17) Eribya n’engebe eyuwene, thutholere ithwowa ebihano bya Nyamuhanga.​—Isaya 48:17, 18.

NGOKU NYAMUHANGA AKALHANGIRA ENGEBE

3. Yehova mwakolhaki omughulhu Kaina itha Abeli?

3 E Biblia yikabugha yithi engebe yethu n’ey’abandi ni y’obughuli embere sya Yehova. Ng’eky’erileberyako, omughulhu Kaina​—mughalha wa Adamu na Eva​—ahithana kutsibu oku mulere wiwe ya Abeli, Yehova mwakunga Kaina athi atholere iniakakirya erihithana liwe. Aliwe Kaina mwathowa, neryo mwahithana ‘amaghulhukira oku mughalha wabo ya Abeli n’erimwitha.’ (Enzuko 4:3-8) Yehova mwasuyira Kaina busana n’er’itha mughalha wabu. (Enzuko 4:9-11) Neryo kwesi erihithana n’eriponangana ni by’akabi kundi byangana kolya oko bwithi. Omundu oyuli athya syangabana engebe y’erikotha. (Soma 1 Yoane 3:15.) Erithoka eritsemesya Yehova, thutholere ithw’igha erianza abandu abosi.​—1 Yoane 3:11, 12.

4. Ekighuma ky’okwa mighambo eya Nyamuhanga aha Abaisraeli kikathweghesayaki okw’isikya ekihembo ky’engebe?

4 Habere halhaba myaka mingyi, Yehova mwakangania ngoku asikirye engebe omughulhu aha Musa y’Ebihano Ikumi. Ekighuma ky’okwa Mighambo eyo ni: “Isiwitha.” (Eryibuka Ebihano 5:17) Omundu anabya am’itha owundi omw’ikighenderera, nayu iniak’ithibawa.

5. Thutholere ithwalhangira thuthi er’iha mw’obukule?

5 Nyamuhanga akalhangira athi eriha mw’obukule? N’engebe y’omwana oyuthe wabuthwa ni y’obughuli embere sya Yehova. Omwa Mighambo eya Yehova aha Abaisraeli, Yehova mwabugha athi omundu amahuthalya omukule neryo omwana akaholha, omundu oyo nayu iniak’ithibawa. (Soma Eriluayo 21:22, 23; Esyonyimbo 127:3.) Eki kikathweghesaya ngoku er’iha mw’obukule ni kibi.​—Lebaya Endomeko 28.

6, 7. Thukakanganaya thuthi Yehova ngoku thukalhangira engebe mw’ey’obughuli?

6 Thwanga kangania thuthi Yehova ngoku thukalhangira engebe yethu n’ey’abandi mw’ey’obughuli. Omw’ithendi kolha ekyosi-kyosi ekyanga hira engebe yethu kutse ey’abandi y’omwa kabi. Busana n’ekyo sithwanganywa ethaba kutse erikolesya nabi ebikathamiraya, kundi byangana tsandya omubiri kandi byangana thwitha.

7 Yehova yuwathuha engebe n’omubiri, neryo thutholere ithwabikolesya ngoku anzire. Kwesi thutholere ithwasugha ndeke omubiri wethu. Bithe bithya, Nyamuhanga isyendi thulhangira ng’abahenirye embere siwe. (Abanya Roma 6:19; 12:1; 2 Abanya Korinto 7:1) Sithwanga tholera eriramya Yehova, oyuwathuha engebe, thwamathendi lhangira engebe mw’ey’obughuli. Ni kwenene kyangana kalha erileka omutse mubi, aliwe Yehova akendi thuwathikya thwamalengaho kutsibu kundi thukalhangira engebe mw’ey’obughuli.

8. Ni byahi ebya thwanga kolha nuku sithuhire engebe yethu kutse ey’abandi y’omwa kabi?

8 Thwamabiriminya ngoku engebe ni y’obughuli. Yehova ayikethere athi thukendi lengaho kutsibu erithendi hira engebe yethu kutse ey’abandi y’omwa kabi. Thukakolha eki omwa mibere thukaghenderaya mw’ematoka, kutse epiki-piki, n’ebindi-n’ebindi. Thukayihighulha okwa misathu eyiri mw’eby’akabi kutse eby’obwithi. (Esyonyimbo 11:5) Kandi thukalhangira thuthi enyumba yethu siyirileka hakabya kabi kosi-kosi. Yehova mwahana Abaisraeli athi: “Omughulhu wukahimba enyumba nyihya-nyihya, mwasyahimba ekikunda [kutse akaghuthu] okwa lhuthwe lhwenyu, mukasyaletha olhubanza lhw’omusasi okwa nyumba yenyu omundu amathogha kuyo.”​—Eryibuka Ebihano 22:8.

9. Thutholere ithwathwalha ebisoro bya thuthi?

9 N’emibere thukathwalira mw’ebisoro byethu ni kikulhu embere sya Yehova. Akahamulha er’itha ebisoro busana n’eribana ebyalya n’esyongyimba, kandi akathulighira er’ithabyo byamabya ibikahira engebe yethu y’omwa kabi. (Enzuko 3:21; 9:3; Eriluayo 21:28) Aliriryo, eriaghalya ebisoro kutse erib’itha habw’amasatha ni kibi.​—Emisyo 12:10.

ERISIKYA OBUBUYIRIRE BW’ENGEBE

10. Thukaminya thuthi ngoku omusasi akimanira engebe?

10 Omusasi abuyirire embere sya Yehova kundi akimanira engebe. Kaina abere abir’itha Abeli, Yehova mwabwira Kaina athi: “Omulenge w’omusasi wa mughalha wenyu akanyiririra erilhua okwa kithaka.” (Enzuko 4:10) Omusasi wa Abeli imanira engebe yiwe, neryo Yehova mwasuyira Kaina habw’er’itha Abeli. Enyuma w’Erighunga ly’Amaghetse omwa biro bya Noa, Yehova kandi mwakangania ngoku omusasi akimanira engebe. Yehova mwahamulira Noa n’abaana biwe erirya enyama. Mwabugha athi: ‘Obuli kindu ekiriho ekikaghenda-ghenda byasyabya kalyo kenyu. Ngoku nabaha esyonyinyi, kwa namabaha nyithya ebyosi.’ Aliriryo, Nyamuhanga mwathanga kino: “Nikwa simusyalya enyama yithalhwire mw’omusasi, kusangwa gho ngebe yayu.”​—Enzuko 1:29; 9:3, 4.

11. Ni kihano kyahi ekihambire okwa musasi ekya Nyamuhanga aha Abaisraeli?

11 Ihamabirilhaba myaka nga 800 Yehova alibwire Noa athi isyalya omusasi, kandi mwahana abandu biwe athi: “Omundu wahi w’okwa baana Baisraeli oyukahigha enyama akahamba enyama eyo kutse enyonyi eyanga libwa, asyutha omusasi wayu, n’erikuningiragho omwa lhuthuthu.” Neryo kandi athi: “Simusyerya omusasi.” (Abalawi 17:13, 14) Yehova abya iniakinanzire abandu biwe balhangire omusasi ng’owabuyirire. Ibakalya enyama butsira omusasi. Ibakabya bamakera esoro, ibakutha omusasi wayu w’okwa kithaka.

12. Abakrisitayo bakalhangira bathi omusasi?

12 Habere habirilhaba myaka mirebe Yesu aliholire, abakwenda n’abasyakulhu omwa kithunga ky’Ekikrisitayo e Yerusalemu mubahindana haghuma erithwamu nga ni myatsi yahi omwa Mighambo eyahebawa Abaisraeli eyabya iyikinatholere okwa Bakristayo. (Soma Emibiri 15:28, 29; 21:25.) Yehova mwabawathikya eriyitheghererya ngoku omusasi akine w’obughuli embere siwe kandi ngoku batholere ibalhangiragho ng’ow’abuyirire. Abakrisitayo ab’erimbere isibangalya kutse erinywa omusasi kutse erirya enyama eyithakerirwe. Kubalyagho, kyangabere kibi ng’eriramya esyosanamu kutse erisingira. Erilhwiririra n’aho, Abakrisitayo ab’okwenene sibalirya kutse erinywa omusasi. Kandi ibbwa munabwire? Na lino Yehova anzire ithwalhangira omusasi ng’ow’abuyirire.

13. Ni kyahi ekikaleka Abakrisitayo ibaghana erihiribwa kw’omusasi?

13 Eki mbwino kikamanyisaya kithi Abakrisitayo batholere ibaghana erihiribwa kw’omusasi? Ee. Yehova abirithuhana athi isithwalya kutse erinywa omusasi. Dokita alyakubwira athi isiwanywa obwabu, iwune mwendi bulhabya omwa miki? Eyihi nahake! Kuthya, ekihano eky’erithend’irya kutse erinywa omusasi kikamanyisaya kithi sithwanga ligha erithuhira w’oko.​—Lebaya Endomeko 29.

14, 15. Ni kikulhu kithi Abakrisitayo erisikya engebe n’eriowa Yehova?

14 Kandi ibbwa omudokita amakubwira athi iwukendi holha bamathendi kuhira kw’omusasi? Obuli mundu atholere iniathwamu ng’akendi kenga ekihano kya Nyamuhanga ekihambire okwa musasi. Ithwe ng’Abakrisitayo thusikirye kutsibu ekihembo kya Nyamuhanga eky’engebe, kandi thukasondaya eyindi mithambirire nuku thwangabya ithuneho; aliwe sithwanga ligha erihiribwa kw’omusasi.

15 Thukalengaho kutsibu eribya ithune n’amaghalha awuwene, aliwe kundi engebe ni y’obughuli embere sya Nyamuhanga, sithwanga ligha erihiribwa kw’omusasi. Ni kikulhu kutsibu erikenga Yehova omwakanya k’erithendi mwowa busana n’erianza eribya ithuneho. Yesu mwabugha athi: “Omundu oyukasonda erilhamya engebe yiwe asyathalyayo; nikwa omundu oyukathalhaya engebe yiwe busana naghe, asyabanayo.” (Matayo 16:25) Thwanzire ithwowa Yehova kundi thumwanzire. Anasi ekibuya ekithutholere, kandi thukalhangira engebe mw’ey’obughuli kandi mwayibuyirire ngoku Yehova akalhangirayo.​—Abaebrania 11:6.

16. Busana naki abaghombe ba Nyamuhanga bakamwowa?

16 Abaghombe ba Nyamuhanga abathaleghulha bakathwiramu ighuma erikenga ekihano kiwe ekihambire okwa musasi. Sibangalyagho kutse erinywagho, kandi sibanga lighagho ng’omubatsi. * Aliriryo bakaligha eyindi mithambirire nuku bangalhama. Bakyasi ndeke-ndeke ngoku Omuhangiki w’engebe n’omusasi anasi ekibuya ekibatholere. Wun’ikirirye ekyo?

ENZIRA NGUMA NYISA EYA YEHOVA ALIGHIRA MW’ERIKOLESYA OMUSASI

17. Omwa Israeli, enzira nguma nyisa eya Yehova alighira mw’erikoleserya omusasi ni yahi?

17 Omwa Mighambo eya Nyamuhanga aha Musa, Yehova mwabwira Abaisraeli athi: “Engebe y’omubiri yiri omwa musasi; naghe nabiribahagho okwa kiherero eririha embanulho y’emithima yenyu; kusangwa omusasi wakaliha embanulho.” (Abalawi 17:11) Abaisraeli banabya bamasobya, ibakasaba Yehova y’ekighanyiro omw’ihonga ekisoro n’eribwira omuhereri nuku atsatsange omusasi muke wakyo w’okwa kiherero ekyabya omwa hekalu. Eyi y’enzira nguma nyisa eya Yehova alighira mw’Abaisraeli erikoleserya mw’omusasi.

18. Ni kyahi ekikathokekana okw’ithwe busana n’ekihongwa kya Yesu?

18 Yesu abere asa okwa kihugho, mwasuba omo mwanya w’erihonga ebisoro omw’ihayo engebe yiwe, kutse omusasi, busana n’erighanyirwa ebibi. (Matayo 20:28; Abaebrania 10:1) Engebe ya Yesu yabya y’obughuli bunene kutsibu indi Yehova abere abirilhubukirya Yesu y’elhubulha, mukyaleka Yehova iniabya inianganaha abandu b’akaghisa ak’erisyabyaho kera na kera.​—Yoane 3:16; Abaebrania 9:11, 12; 1 Petero 1:18, 19.

Wanga kangania wuthi ku wusikirye engebe n’omusasi?

19. Thutholere ithwakolhaki nuku si thubye “kw’olhubanza lhw’omundu n’omughuma”?

19 Thukasima Yehova ya kutsibu busana n’ekihembo kibuyanga eki eky’engebe! Neryo thukanza ithwabwira abandu thuthi bam’ikirirya Yesu, ibangana syabyaho kera na kera. Thwanzire abandu, neryo thukendi kolha ekyosi-kyosi ekya thwangathoka eribakangirirya ngoku bangabana engebe. (Ezekieli 3:17-21) Neryo ng’omukwenda Paulo, ithukendi thoka eribugha thuthi: “Sindi kw’olhubanza lhw’omundu n’omughuma, kusangwa mundasagha eribathulira eriyisunza lyosi lya Nyamuhanga.” (Emibiri 20:26, 27) Kwenene, thukakanganaya ngoku thusikirye engebe n’omusasi omughulhu thukabwira abandu oku Yehova kandi ngoku engebe ni y’obughuli embere siwe.

^ enu. 16 Eribana omwatsi mungyi owahambire okw’ihiribwa kw’omusasi, lebaya ekitabu ‘Muyibike omo Lhwanzo Lhwa Nyamuhanga,’ olhupapura 77-79 ekya hulhukibawa n’Abema ba Yehova.