1-3. Abandu bakayibulhaya bibulyo byahi ebihambire okwa lhuholho, kandi awandi madini akasubiraya athiki?

E BIBLIA yikathulhaghanisaya yithi kiro kighuma “olhuholho silhwendi syasabyaho.” (Eribisulirwa 21:4) Omwa Sura 5, muthw’ighire ngoku embanulho yikaleka ikyathokekana erisyabana engebe y’erikotha. Aliwe abandu bakinaholha. (Omugambuli 9:5) Neryo eki kikaleka ithwayibulya kino, thukabya omwa mibereki thwamaholha?

² Kwilhabirirya thukanza ithwabana eky’erisubirya okwa kibulyo eki ow’okw’ithwe akaholha. Ithwangana yibulya: ‘Lino ali hayi? Anathulhangire? Angana thuwathikya? Thune mwendi syasamulholhako?’

³ Amadini mangyi akaha eby’erisubirya muthina-muthina okwa bibulyo ebi. Awandi akakangiriraya athi wamabya mundu mubuya, wukaghenda elhubulha, aliwe wamabya mubi, wukaghenda omwa muliro owa kera na kera. Awandi iniabugha athi wamaholha wukabya mulimu neryo iwayabya n’ab’okwiwe ababiriholha. N’awandi iniabugha athi wukabya wabiriholha wukatswerawa neryo iwathasyabuthwa kutse iwathasyabyaho, obundi ng’omundu kutse ekisoro.

4. Amadini mangyi awithe engangirirya yahi eyihambire okwa lhuholho?

⁴ Ebikakangiriribawa omwa madini bikabya nga sibisosene. Aliwe, hakuhi amadini awosi awithe engangirirya nguma. Akakangiriraya athi omughulhu omundu akaholha, akalhua mw’akandu akakabya ikaneho. Ekyo nina kwenene?

5, 6. Thwamaholha thukabya omwa mibereki?

⁵ Yehova anasi emibere eya thukabyamu thwamaholha, kandi abirithubwira athi omundu akabya akaholha, akabya isyakiwithe engebe. Neryo omundu akabya amaholha, eriyowa n’erilengekania liwe bikabya isibiwithe ahabiri indi binemukolha. * Thwamabiriholha sithwanga thasyalhangira, eriowa, kutse erilengekania.

⁶ Omwami Solomona mwahandika athi ‘abaholi sibasiki.’ Abaholi sibangabya n’olhwanzo, kutse eripona omundu, kandi “sihali mubiiri, kutse eritheghekania, kutse amenge Ekulimu.” (Soma Omugambuli 9:5, 6, 10.) N’omwa Esyonyimbo 146:4, e Biblia yikathubwira yithi omundu amaholha, “eriyisunza” liwe likahwa.

7. Ni byahi ebya Yesu abugha ebihambire okwa lhuholho?

⁷ Munywani wiwe, iya Lazaro, abere akaholha, Yesu mwabwira abigha biwe athi: ‘Munywani wethu abirighotsera.’ Aliwe Yesu syamanyisaya athi Lazaro akesirye ng’oyukalhuhuka. Yesu mwongera athi: “Lazaro abiriholha.” (Yoane 11:11-14) Hano Yesu mwasosekania olhuholho ng’othughotseri. Mwathabugha athi Lazaro ali elhubulha kutse ane n’abahughu biwe ababiriholha. Kandi mwathabugha athi Lazaro ane mwaghalhwa omwa muliro kutse eributhwa mwa wundi mundu kutse kisoro. Lazaro abya ng’oyuli omwa thughotseri thunene kutsibu. N’awandi masako akasosekanaya olhuholho ng’othulho. Nga Isaya akakanaya okwa ‘baghotsere omwa lhuthuthu.’ (Isaya 26:19) Kandi Yesu mwanasosekania olhuholho ng’othughotseri. Abere akasubya mwali  wa Yairo mwabugha athi, ‘syaholire nikwa alitho.’​—Luka 8:52, 53.

8. Thukaminya thuthi ngoku Nyamuhanga mwathahangika abandu ini b’eriholha?

⁸ Nyamuhanga mwanahangika Adamu na Eva ini b’eriholha? Eyihi! Yehova mwabahangika ini b’eribyaho kera na kera, omwa ngebe eyihikene. Nyamuhanga abere ahangika abandu, mwabahira mw’eriyisunza ery’eribyaho kera na kera. (Omugambuli 3:11) Ababuthi sibalitsema bakalhangira abaana babu bakalhwalha n’eriholha, na Yehova kw’akanayowa athya busana nethu. Aliwe Nyamuhanga amabya imwathuhangika ithuli b’eribyaho kera na kera, busana naki thukaholha?

9. Busana naki ekihano ekya Yehova aha Adamu na Eva sikyabya kikalire?

⁹ Omw’irima ly’Edeni, Yehova mwabwira Adamu athi: “Oko bighuma byosi by’obuli muthi omw’irima, wanganalya kubyo. Nikwa oko bighuma by’omuthi w’eriminya ekibuya n’ekibi, susyalya kubyo, kusangwa oko kiro wasyalya kubyo, wasyaholha kundu.” (Enzuko 2:9, 16 17) Ekihano ekyo sikyabya kikalire eriowa, kandi Yehova aby’awithe ehamuli ey’eribwira Adamu na Eva ekibuya n’ekibi nga ky’ekyahi. Kubowa Yehova, bangabere ibakakanganaya ku basikirye obuthoki bwiwe. Kandi bangabere ibakakanganaya bathi bakasima ebyosi ebyabya iniabiribaha.

10, 11. (a) Sitani mwathebya athi Adamu na Eva? (b) Busana naki Adamu na Eva sibanga ghanyirwa busana n’ekya bakolha?

¹⁰ Eky’obulighe, Adamu na Eva mubathwamu erithendiowa Yehova. Sitani mwabwira Eva athi: “Ko Nyamuhanga abiribugha athi simusyalya okwa mithi yosi y’eririma kwehi?” Eva mwasubirya athi: “Thwanganalya okwa bighuma by’emithi y’omw’irima. Nikwa okwa bighuma by’omuthi owali omwa kathi-kathi k’eririma, Nyamuhanga abiribugha athi, Simusyalya kubyo, kutse simusyathulha kugho mukasyaholha.”​—Enzuko 3:1-3.

¹¹ Neryo Sitani mwabugha athi: “Simwendi syaholha nahake. Kusangwa Nyamuhanga anasi ekiro mwasyalya kubyo, ameso wenyu asyalibulhwa, kandi kumwasyabya nga Nyamuhanga, imwabya n’eriminya ekibuya n’ekibi.” (Enzuko 3:4-6) Sitani aby’anzire Eva alengekanaye athi angana yithwiramu ahabwiwe ekibi n’ekibuya. Kandi Sitani mwabugha amabehi okwa kyanga bahikako bamathendiowa Nyamuhanga. Mwabugha athi Eva syendi syaholha, neryo Eva mwalya okwa kighuma amaha na mwira wiwe. Adamu na Eva babya ibanasi ngoku Yehova mwababwira athi isibalya okwa kighuma. Babere babirikirya,  babya ibamakighenderera erithendiowa ekihano ekyolhobire kandi ekitholere. Mubabya ibamakangania ngoku sibasikirye Thatha wabu w’olhwanzo ow’elhubulha. Si bawithe ngoku banga ghanyirwa busana n’ekya bakolha eki!

12. Busana naki ni ky’obulighe Adamu na Eva eribya imubaghana eriowa Yehova?

¹² Ka ni ky’obulighe ababuthi bethu b’erimbere eribya imubakangania Omuhangiki wabu y’erithendisikya ng’eri! Wanga yowa wuthi wamakolha kutsibu erikulya mughalha na mwali wawu neryo enyuma waho ibakughana n’erighania ebya wukababwira wuthi bakole? Isikyendi kuponesya kutsibu?

13. Ni kyahi ekya Yehova amanyisaya akabugha athi “wasyasuba omwa lhuthuthu”?

¹³ Babere bakangania obuthowa, Adamu na Eva mubaherya akaghisa k’eribyaho kera na kera. Yehova mwabwira Adamu athi: “Wuli lhuthuthu, na kandi wasyasuba omwa lhuthuthu.” (Soma Enzuko 3:19.) Ekyo kyamanyisaya kithi Adamu angasubire omwa muthaka, iniabya nga syali athahangikwa. (Enzuko 2:7) Adamu abere abirihalya, mwaholha kandi amabya isyakiriho.

14. Ni kyahi ekikaleka ithwaholha?

¹⁴ Adamu na Eva kubowa Nyamuhanga, na munabwire bangabere ibakineho. Aliriryo babere babirighana erimwowa,  mubabya ibamakolha ekibi, neryo mubaholha. Ekibi kiri ng’obulhwere obukalire obwa thwabirisighalya erilhua okwa babuthi bethu b’erimbere. Ithwe bosi thukabuthawa n’ekibi ekyo, kandi ky’ekikaleka ithwaholha. (Abanya Roma 5:12) Aliriryo ekyo si kya Nyamuhanga akasunzira abandu. Nyamuhanga syabya anzire abandu bakaholha, kandi e Biblia yikahulha olhuholho mwa “nzighu.”​—1 Abanya Korinto 15:26.

15. Eriminya ekwenene eyihambire okwa lhuholho likaleka lithi ithwabya bwiranda?

¹⁵ Eriminya ekwenene eyihambire okwa lhuholho kikaleka ithwabya bwiranda okwa syongangirirya nyingyi sy’amabehi. E Biblia yikathukangiriraya yithi abaholi sibalyowa bulhumi kutse erikwa obulighe. Si thwanga kania nabu, nabu si banga kania nethu. Sithwanga bawathikya, nabu sibanga thuwathikya. Si banga thuhuthalya, neryo sithutholere thukabasagha. Aliriryo omwa madini mangyi bakakangiriraya bathi abaholi banawithe ahabali ibaneho kandi bathi thwangana bawathikya thwamahererya abasondoli b’edini b’esyosente. Aliriryo thwamabiriminya ekwenene eyihambire okwa lhuholho, si thwanga thasya ligha amabehi ng’ayo.

16. Amadini mangyi akakangiriraya mabehi wahi awahambire okwa baholi?

¹⁶ Sitani akakolesaya amadini eritheba abandu n’erileka ibalengekania bathi abaholi bakineho. Ng’eky’erileberyako, awandi madini akakangiriraya athi thwamaholha, thukalhua mw’akandu akakabya ikaneho. Edini eya wulimu yikana kangiriraya ekyo, kutse yikakukangiriraya ekya Biblia yikabugha okwa baholi? Sitani akakolesaya amabehi erilhusya abandu b’oku Yehova.

17. Busana naki engangirirya y’eriaghalya abandu b’omwa muliro ni tsuma Yehova?

¹⁷ Ebya madini mangyi akakangiriraya bikathikaya.  Ng’eky’erileberyako, awandi akakangiriraya athi abandu babi bakendi syahisibwa omwa muliro owa kera na kera ibane mwaghalhwa. Amabehi ayo ni tsuma Yehova. Syanga ligha nahake abandu eriaghalhwa bathya! (Soma 1 Yoane 4:8.) Wangalhangira wuthi omundu oyukasuyira omwana wiwe omw’ihambira ebyalha by’omwana oyo by’omwa muliro? Iwukendi bugha wuthi atsurumire kutsibu. Si wanganza n’erimuminya. Kandi ibbwa Sitani anzire ikuthwalhangira Yehova ya thuthya!

18. Busana naki isithwasagha abaholi?

¹⁸ Awandi madini akabugha athi abandu bamaholha bakabya mirimu. Amadini ng’aya akakangiriraya athi abandu batholere ibasikya kutse erisagha emirimu eyo kundi yanganabya banywani babu kutse nzighu syabu esikalire. Abangyi bakaligha amabehi ayo. Bakasagha abaholi, neryo ibabaramya omwakanya k’eriramya Yehova. Wibuke ngoku abaholi sibasiki, neryo sihali ekyangaleka ithwa basagha. Yehova ya Muhangiki wethu. Iyo ya Nyamuhanga w’okwenene kandi ya thutholere ithwaramya iyo musa.​—Eribisulirwa 4:11.

19. Kikathughasira kithi eriminya ekwenene eyihambire okwa lhuholho?

¹⁹ Omughulhu thukaminya ekwenene eyihambire okwa baholi, thukabya bwiranda okwa mabehi w’amadini. N’ekwenene eyi yikaleka ithwayitheghererya emilhaghe mibuyanga eya Yehova abiribugha eyihambire okwa ngebe n’obuthuku bwethu obukasa.

20. Ni kyahi ekya thukend’igha omwa sura eyikakwamako?

²⁰ Kera, omughombe wa Yehova, iya Yobu, mwabulya athi: “Omundu amaholha, asyasabyaho kwehi?” (Yobu 14:14) Kwenene kyangana thokekana, omundu oyuwabiriholha erithasyabyaho? Eky’erisubirya ekya Nyamuhanga akathubwira omwa Biblia kikatsemesaya. Thukendi kiminya omwa sura eyikakwamako.