1-3. (a) Busana naki habya ihakayabya ekindu ekikalire omw’eka ya Abigaili? (b) Ni byahi ebya thukend’igha okwa mukali oyu?

ABIGAILI mwalhangira omulhwana iniakwire buba bunene. Iniali mw’engitsi. Hane ekyaleka. Habya ihakayabya ekindu ekikalire. Okwa ndambi iyaneyo, abalhwi 400 babya ibanemwasa erisyitha obuli mulhume omw’eka ya Nabali, mwira wa Abigaili. Busana naki?

² Nabali yuwaletha ebyosi ebi, kundi nga buli kiro abya iniabirikangania obutsururu. Lero lino, abya iniabirihabira n’erihithania omukulhu oyuwabya anzibirwe n’abalhwi biwe mbangyi. Neryo, omulhwana, omughuma w’okwa bakoli ba Nabali, obundi omulisya, mwahika okwa Abigaili inianayikethere ngoku Abigaili angana hira h’emitheghekere y’eribalhamya. Aliriryo omukali anganathokire abalhwi abosi aba?

³ Hathya, thuthatsuka er’igha ebihambire okwa mukali w’embaghane oyu. Abigaili abya inindi? Obutsibu bwatsuka buthi? Thwanga mugherererya thuthi?

4. Nabali abya mulhume oyuli athi?

⁴ Abigaili syabya atholere Nabali, kundi abya mukali w’amenge aliriryo Nabali abya mutsururu. Ni kwenene, omulhume oyu abya mughuda. Neryo mwayilhangira nga ni w’omughaso, aliriryo abandi mubamulhangira bathi? Omwa Biblia akakanibawako nabi. N’erina liwe lisa-lisa likamanyisaya “Oyuthawithe menge,” kutse “Mukiru.” Mbwino ababuthi biwe b’abamuha erina eri akabuthwa, kutse lyabya ly’akatsotsomereryo busana n’emibere yiwe mibi iniamabirikulha? Mbulha ni kyahi okwa bibiri, erina liwe mulyamukolhwa. Nabali  abya ‘w’erithima kandi mubi omwa mikolere yiwe.’ Abya mutsururu, muthamiri, kandi iniasaghirwe n’eriponwa.​—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Ni mibere yahi mibuya eya Abigaili aby’awithe? (b) Niki ekyangabya ikyaleka Abigaili iniathahibwa n’omulhume muthya-muthya?

⁵ Omwa byosi, Abigaili abya w’embaghane oku Nabali. Iyo erina liwe likamanyisaya “Thatha Waghe Abiriyibanira Etseme.” Abathatha banene bakayisyetha bamabutha mwali mubuya, aliwe thatha oyuwithe amenge akatsema nakwilhaba akaminya n’obubuya bw’omwakathi obw’omwana wiwe. Kutsibu-tsibu, oyuwithe obubuya bw’okwa mubiri syali lhangira ekiyithawa eky’eribya n’emibere ng’eribya w’amenge, obuyitheghererya, obuthubaha, kutse erikirirya. Abigaili iyo kw’athabya athya. E Biblia yikamukanayako ndeke ng’ow’amenge, omubuya okwa mubiri.​—Soma 1 Samweli 25:3.

⁶ Munabwire, abandi bangana yibulya omukali w’amenge ng’oyu nga mwakwaki akathahibwa n’omulhume muthya-muthya. Wibuke ngoku, omw’ithahya lya kera, ababuthi ibabakaronderaya abaana babu b’omulhume kutse omukali. Kutse ababuthi ibatholere ibaligha oyuwamasombolha. Mbwino ababuthi ba Abigaili babamulighira erithahibwa na Nabali, kutse erimusombolerayo kundi abya mughuda kandi oyuwasibwe? Mbwino obusama bwabu bw’obwaleka? Mbulha ni kyahi okw’ebi, obughuda bwa Nabali mubuthaleka akabya iba mubuya.

7. (a) Ababuthi banga yihighulha okuki eriwathikya abaana babu eribya n’amalengekania awuwene okwa butheke? (b) Abigaili mwakolhaki?

⁷ Ababuthi b’amenge bakakangiriraya ndeke abaana babu eribya n’amalengekania awuwene okwa butheke. Sibali bwira abaana babu bathi ibingira omwa butheke busana n’esyosente kutse ibakine balere. (1 Kor. 7:36, NW ) Aliriryo, Abigaili iyo abya isyakiwithe eky’angahindulha, kundi abya iniabirithahibwa na Nabali. Neryo mwaghumira emibere yosi eyikalire omwa butheke obo.

8. Nabali ahabira ndi, kandi habwaki bwabya bukiru?

⁸ Nabali abya iniamabiryongera erihira Abigaili y’omwa butsibu obukalire, kundi oyo ahabira abya ini Dawudi. Abya ini mughombe wa Yehova omuthaleghulha oyo muminyereri Samweli ahakabaya eribya mwami omo mwanya wa Saulo. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Dawudi abya iniabirithibitha n’abalhwi biwe 600 eriy’ikalha omo mbwarara akasagha omwithi, Saulo.

9, 10. (a) Dawudi n’abandu biwe babya omwa mibereki? (b) Busana naki Nabali aby’atholere iniasima ebya Dawudi n’abalhwi bakolha? (Lebaya n’omwatsi ahikwa ow’enungu 10.)

⁹ Nabali abya ikere e Maoni aliriryo abya akakolera e Karmeli  kandi obundi inianawithe y’ekibanza. * Esyotawuni esyo syabya okwa hithwe ehiri kw’ebithi eby’erilisiryamu, kandi kwenene Nabali aby’awithe mbuli 3,000. Eyindi myanya kyabya kisuki. Okwa lhuhandi lhw’eyikwa iyiri embwarara nene eye Parani. Ebulhua lyuba, eyiri Engetse y’Omunyu yabya olhwerere olhw’oswire mw’esyongwangwa n’emyangalhu. Dawudi n’abalhume biwe, eyo ya babya. Babyayo omwa mibere eyikalire, ahathe erithika-thika sikyabya kyolho eribana ak’erirya. Ibakabya ibane mubana abalisya b’esyombuli sya Nabali.

¹⁰ Abalhwi abo mubakolhaki okwa balisya? Bangana thwiremu erikwama kyabya ibanemuyimirya esyombuli esyo, aliriryo mubathakolha ekyo. Aliwe mubatheya ekihyo kya Nabali n’abaghombe biwe. (Soma 1 Samweli 25:15, 16.) Abalisya ibakabana bitsibu binene omwa lhulisiryo, kuthya n’esyombuli syabu. Yabya ebisoro by’omoli ebikalire, abanyeyi, n’abibi. *

11, 12. (a) Dawudi mwakangania athi amenge n’erisikya omo mwatsi owathumira Nabali? (b) Busana naki erisubirya lya Nabali lyabya libi?

¹¹ Akathekawa eribya iniabya mubiiri owakalire erilisya abalhume abosi aba omo mbwarara. Neryo kiro kighuma Dawudi mwathuma abalhume ikumi oku Nabali eriyamusaba obuwathikya. Dawudi mwabathuma omwa buthuku obuwene obw’erithwa obweya bw’esyombuli. Omwa buthuku obu ihakabya erihithya n’erirya inene. Kandi Dawudi mwasombolha ndeke ebinywe eby’erikolesya, ebikaha ekitsumbi. Nibya mwabugha athi bayabughe bathi ‘mughalha wawu Dawudi,’ obundi akanganaya kwa sikirye Nabali ng’omulhume mukulhu. Nabali mwasubirya athi?​—1 Sam. 25:5-8.

¹² Mwahithana kutsibu! Omulhwana oyulyakanibawako okw’itsuka abere akabwira Abigaili mwathulhagho athi Nabali ‘mwahayirabo.’ Nabali busana n’obukuku bwiwe mwayineghenia kutsibu athi syanga hithya okwa byalya biwe, amaghetse, n’esyonyama. Mwatsamba Dawudi athi ni mundu bbule kandi ni mbulha buyo. Nabali angabya iniabya aponire Dawudi nga Saulo. Abalhume babiri aba mubathalhangira emyatsi nga Yehova. Nyamuhanga aby’anzire Dawudi kandi mwamulhangira ngoku si mughombe omuyisamambuli, aliwe ngoku akendi syabya mwami we Israeli.​—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Erimbere, Dawudi mwayowa athi busana n’ebya Nabali abugha? (b) Yakobo 1:20 hakathweghesayaki okw’ihithana lya Dawudi?

¹³ Abalhume ba Dawudi babere babirimubwira ebyabere, mwatsuruma  n’erilhaghira athi, “Muyikundikeko, obuli mundu omuyali wiwe”! Nayu mwayikundika kw’omuyali wiwe, amaghenda n’abalhume biwe 400 eriyalhwa. Mwalhahirya erighunzaho obuli mulhume wosi oyuli omwa nyumba ya Nabali. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Dawudi abya asingene erihithana, aliriryo mwalikangania nabi. E Biblia yithi: ‘Kusangwa erihithana ly’abandu siririyira erithunganene lya Nyamuhanga.’ (Yak. 1:20) Aliwe Abigaili angalhamirye athi ab’enyumba yiwe?

14. (a) Abigaili mwatsuka erikolhaki eryanza erilhungulha ebya Nabali akolha? (b) Embaghane eyiri oku Nabali na Abigaili yikathweghesayaki? (Lebaya n’omwatsi ahikwa.)

¹⁴ Ngoku thwabirilhangira, hali ekya Abigaili abya atsukire erikolha erikangania kw’anzire erilhungulha emyatsi. Erithendibya nga mwira wiwe, iyo mwahulikirira. Omulhwana omughombe mwabugha bino oku Nabali: ‘Ni mundu muthya-muthya, n’omundu syanga bugha nayu.’ * (1 Sam. 25:17) Eky’obulighe, Nabali eriyilhangira nga ni w’omughaso mukyaleka iniathanza erihulikirira. Na munabwire, emibere y’emiyiheko ng’eyo yikanyirire. Aliriryo omulhwana oyu abya inianasi ngoku Abigaili iyo ni w’embaghane. Ky’ekyaleka iniayamubwira okwa kitsibu eki.

15, 16. (a) Abigaili mwakangania athi kw’ali ng’omukali mughenge oyuli omwa kitabu ky’Emisyo? (b) Busana naki ekya Abigaili akolha mukithakangania indi syasikirye mwira wiwe?

¹⁵ Abigaili mwayira eky’akahikako omwa byalhuba. E Biblia yithi, “Abigaili mwanguha.” Ekinywe “eryanguha” kikakolesibawa okwa mukali oyu emirundi ini omwa mwatsi oyu. Mwathegheka ebihembo eby’erihererya Dawudi n’abalhume biwe, imwamuli emiggati, ebinyu, esyombuli, engano eyikalhangire, emikolholho ithanu y’ebinyu, n’emibumbo y’emithini. Eki kikakanganaya ngoku Abigaili abya inianasi ebyo bawithe kandi ngoku abya akaberererya ndeke olhukwamirwa lhwiwe eka ng’omukali omughenge oyuli omwa kitabu ky’Emisyo. (Emi. 31:10-31) Ebihembo mwabihekya abaghombe neryo nayu amabakwama linyuma. Aliriryo e Biblia yithi, ‘Mwathabwira mwira wiwe.’​—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Mbwino obo Abigaili syabya asikirye mwira wiwe ng’omuthwe w’eka? Eyihi; wibuke ngoku Nabali abya iniabirikolha  omuhakabibwa wa Yehova ya nabi, ekindu ekyangalekire abandu bangyi abathe kw’olhubanza ab’omw’eka ya Nabali ibakwa. Mbwino Abigaili kw’athatsomana, nayu anganabere kw’olhubanza nga mwira wiwe? Omw’eki, aby’atholere iniaghondera Nyamuhanga kwilhaba mwira wiwe.

17, 18. Abigaili mwakolhaki akahika oku Dawudi, kandi mwamubwira athiki? (b) Ni kyahi ekyaleka ebinywe biwe ibyolhobya Dawudi?

¹⁷ Hathe halhaba buthuku, Abigaili mwasangangana na Dawudi n’abalhume biwe. Kandi n’aho mwanguha akakyima okwa punda n’eryunamira Dawudi. (1 Sam. 25:20, 23) Mwabwira Dawudi y’ebyosi ebiri okwa muthima n’erisaba ekighanyiro busana na mwira wiwe n’ab’enyumba yiwe. Ni kyahi ekyaleka ebinywe biwe ibyolhobya Dawudi?

¹⁸ Mwayisinga ekisobyo eki n’eribugha athi Dawudi amughanyire. Mwaligha ngoku mwira wiwe ni mukiru ng’erina liwe ku likamanyisaya, obundi erikangania ngoku omulhume w’ekitsumbi nga Dawudi syatholere akatsandya obuthuku athi akayasuyira omulhume ng’oyo. Mwakangania kw’amuyikethere ng’omwimaniri wa Yehova, akabugha athi Dawudi ‘akalhwa amalhwa wa Yehova,’ kandi ngoku anasi Yehova kw’abirilhaghanisya Dawudi y’obwami akabugha athi: ‘Omwami Mukulhu asyakuyira mo muthabali oku Israeli.’ Kandi mwabwira Dawudi athi isyakolha ekyangaleka iniabya kw’olhubanza lhw’omusasi kutse ekyanga syamubera “ndwikale,” ekyanga lyambya obunya muthima-thima. (Soma 1 Samweli 25:24-31.) Kwenene byabya binywe ebikahika okwa muthima!

19. Dawudi mwasubirya athi Abigaili, kandi busana naki mwamusima?

¹⁹ Dawudi mwasubirya athiki? Mwaligha ebya Abigaili aletha n’eribugha athi: ‘Omwami Mukulhu Nyamuhanga wa Israeli, apipawe oyulyakuletha erihindana naghe munabwire; n’amenge wawu atsumulhawe nawu wutsumulhawe kusangwa wabirinyikakirya oko musango w’omusasi munabwire.’ Dawudi mwamusima busana n’obuthubaha bwiwe, kandi mwaligha ngoku mwamukakirya erithendibya kw’olhubanza lhw’omusasi. Mwabwira Abigaili athi, ‘Wuhethukire okwa nyumba yawu n’obuholho,’ kandi athi: “Nabirihulikirira omulenge wawe.”​—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Abigaili eryanza erisuba eyiri mwira wiwe kikakweghesayaki? (b) Abigaili mwakangania athi obuthubaha n’amenge omw’isombolha obuthuku bw’erikaniryamu na Nabali?

²⁰ Abigaili abere alhuaho, atholere eribya imwalengekania kutsibu okw’ihindana na Dawudi eri; kandi atholere eribya imwalhangira embaghane eyiri ahakathi-kathi k’omulhume muthaleghulha, ow’olhukeri oyo, na mwira wiwe omutsururu. Aliriryo, ebyo mwathabihwerya  kw’amalengekania. E Biblia yithi: “Abigaili mwahika eyiri Nabali.” Kwenene mwasuba eyiri mwira wiwe inianayitheghekire nga buli kiro eriberererya olhukwamirwa lhwiwe, iyo nga mukali wiwe. Mwalhangira athi akamubwira okwa bihembo eby’ahereraya Dawudi n’abalhume biwe, kundi abya atholere iniaminya, n’erimubwira okwa kabi ak’abya iniamabiri kakirya omwakanya k’eribyowira omwa mathwe w’abandi kikahemulha mwira wiwe ya kutsibu. Aliriryo mwathahikira erimubwira, kundi abya okw’irya inene ng’ery’omwami kandi aby’athamire kutsibu.​—1 Sam. 25:36.

²¹ Iyo eribya mukali w’amenge kandi muthubaha, mwathwamu erimubwira engyakya obwabu ibwabiritsuka erimuhwako nuku anga muhulikirira. Kandi abya inianasi mwira wiwe ku ni w’ekinigha kinene nomwangabya isyathamire. Aliriryo mwamuhikako n’erimubwira ebyosi. Abigaili angabya iniabya inianalindirire eritsurumirwa, obundi n’eriswiribwa. Omwakanya k’ekyo, Nabali mwabya buthaseghana.​—1 Sam. 25:37.

22. Ni kyahi ekya hika oku Nabali, kandi kikathweghesayaki okwa mibere yosi-yosi eyʼerinubya abandi mwʼeka yawu?

²² Nabali abya iniamakwaki? ‘Omuthima wiwe mwalekulha omw’isi wiwe, neryo mwabya ng’eribwe.’ Obundi mwahambwa obulhwere obukaleka omuthima iniahuna. Aliriryo mwaholha enyuma w’ebiro ng’ikumi, isi busana n’obulhwere kundi e Biblia yithi: ‘Yehova mwaswirya Nabali, neryo mwaholha.’ (1 Sam. 25:38) Yehova erimwitha mulyalhusya Abigaili y’omwa butheke obukanubaya obu. Nomwakine indi Yehova syakikolha ebithikothiko ng’ebi munabwire, omwatsi oyu akathwibukaya ngoku akabya inianalhangire abakanubaya abandi omwa maka. Syendi syabya athethahiraho obulingirirania okwa ndambi eyitholere.​—Soma Luka 8:17.

23. Abigaili mwabana wundi mughisa wahi, kandi mwakangania athi ngoku eki sikithahindulha emibere yiwe y’eriyikehya?

²³ Eryongera okw’ilhua omwa butheke obu, Abigaili mwabana owundi mughisa. Dawudi abere akaminya ngoku Nabali abiriholha, mwalhangira oku Abigaili kw’akanza erimuthahya. Abigaili mwasubirya athi, ‘Lebaya, omutsana wawu w’obukali ni mutsana w’ery’erya ebisandu by’abaghombe b’omukama waghe.’ Emibere yiwe ey’eriyikehya muyithahinduka habw’eriminya kw’akendibya mukali wa Dawudi; nibya mwabugha athi iniabya mutsana kutse mughombe w’abaghombe  ba Dawudi! Kandi hano e Biblia yithi mwanguha, lero lino akaghenda ewa Dawudi.​—1 Sam. 25:39-42.

24. Abigaili mwabana bitsibuki omwa butheke bwiwe na Dawudi, aliriryo mwira wiwe oyu na Nyamuhanga wiwe ibakamulhangira bathi?

²⁴ Erithahibwa na Dawudi mukithamanyisya kithi syendi syathasyabana ebitsibu. Dawudi abya inianathahirye Ahinoamu. Ni kwenene Yehova mwanalighira erithahya bakali bangyi, aliwe nakyo ikikabya kitsibu okwa bakali abathaleghulha. Kandi Dawudi abya isyalyabya mwami; angabanire bitsibu binene athali akolera Yehova omwa kitsumbi eki. Aliriryo Abigaili abere anemusighika Dawudi omwa mibere yosi n’erimubuthira omughalha, mwaminya ngoku ali n’omulhume oyumuhere ekitsumbi kandi oyukamutheghaya. Kiro kighuma nibya Dawudi mwanamulhamya okwa bakanza erimuheka! (1 Sam. 30:1-19) Omwa nzira eyi, Dawudi mwagherererya Yehova, oyuwanzire kutsibu abakali ng’aba, ab’amenge, abathubaha, n’abathaleghulha.