Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA EYA MAKUMI ABIRI N’IBIRI

Mwabya Muthaleghulha Nomwanalengawako

Mwabya Muthaleghulha Nomwanalengawako

1, 2. Yesu abere akakanirya e Kapernaumu, Petero angabya iniabya n’amahaki, aliriryo ni kyahi ekyabya kyabere?

PETERO mwasamalira abandu abo Yesu abya akakanirya, iniane mubulha nga bakendi hambwako bathi. Babya omwa nyumba y’erihindanamo e Kapernaumu, omuyi owa Petero abya ikeremu; eyo yabya akakolera omubiiri wiwe w’erisoha okwa Ngetse ye Galilaya; banywani biwe, abahughu biwe, n’ababya akakolha nabu abosi babya omwa muyi oyo. Ahathe erithika-thika Petero angabya iniabya iniane mulengekania athi abandu b’ewabu aba nabu bakendi minya Yesu ku ni Masiya, neryo ikyabatsemesya omukangirirya mukulhu oyu akabeghesya okwa Bwami bwa Nyamuhanga. Aliriryo eky’abya akalengekania eki mukithabya.

2 Abangyi babya isibakihulikirire. Abandi ibane mumughania akakania. Aliriryo ekya ponesaya Petero ya kutsibu ly’erilhangira n’abandi bigha ba Yesu isibakiri n’etseme ey’eryanza erigha emyatsi mihya-mihya ey’ekwenene. Omwakanya k’eribya n’etseme, mubahithana kutsibu, n’abandi bamatsuka eribugha bathi ebya Yesu akabugha bikalire kutse bathi bikathikaya. Mubahulhumuka, bamalhua omwa nyumba y’erihindanamu isibakyanzire erihulikirira, kandi bamaleka n’erikwama Yesu.​—Soma Yoane 6:60, 66.

3. Mirundi mingyi erikirirya lya Petero mulyamuwathikya erikolhaki?

3 Obu mubwabya buthuku obukalire oku Petero n’okwa bakwenda balikyabo. Petero mwathayitheghererya ndeke-ndeke ebya Yesu akanaya ekiro ekyo. Ni kwenene anganabya imwalhangira ekyaleka ebinywe bya Yesu ibyabya nga bikahithanaya wamabithwalha ngoku bine. Ni kyahi ekya Petero angakolire? Oyu syabya murundi w’erimbere obuthaleghulha bwa Petero erilengwako kandi siw’angabere murundi w’erighunzerera. Thulebaye ngoku erikirirya lya Petero lya muwathikaya erimanira ebitsibu ng’ebi n’erisighalha iniane muthaleghulha.

Mwasighalha Iniane Muthaleghulha Omughulhu Abandi Baleghulha

4, 5. Ni byahi ebya Yesu akolha ebya swekaya abandu?

4 Mughulhu mungyi ebya Yesu abya akakolha n’eribugha ibikaswekaya Petero, kundi iniakabikolha omwa nzira eya bandu bathalhue bakalengekania. Habya imuhamathalhaba kiro kighuma alikolire ekithiko-thiko eky’erilisya abandu bangyi. Busana n’ekyo, mubanza erimuyira mo mwami. Aliriryo, mukyaswekya abangyi akabatswako, n’eribwira abigha biwe athi bingire omwa bwathu, banasokera e Kapernaumu. Babere bane mughendya obwathu omwa kiro, mukyabaswekya kandi bakalhangira Yesu akathandayira okwa Ngetse ye Galilaya, eyabya iyabirighunga, kyameghesya Petero y’erisomo likulhu ery’eribya n’erikirirya.

5 Obuthuku bwabere bwakya, mub’eya abandu ibabiri thimba ehandi erisyabalinda. Nomwabine, abandu aba bakwama Yesu busana n’eryanza athasyakolha ekithiko-thiko eky’eribahererya ebyalya, butsira indi babya bakwire enzalha ey’eriminya ekwenene y’obunyakirimu. Yesu mwabatsumanga busana n’erikangania omuthima ow’eryanza eby’ekinyamubiri. (Yn. 6:25-27) Omwatsi oyu mwakanibwako erihika n’omwa nyumba y’erihindanamo e Kapernaumu, eya Yesu kandi abughira ekikaswekaya akanza eribakangirirya omwatsi w’ekwenene ow’omughaso munene aliwe owakalire.

6. Ni ky’erileberyako kyahi ekya Yesu aha, kandi abahulikiriri biwe mubakolhaki?

6 Yesu mwathanza abandu bamulhangire ng’omundu oyukabaha ebyalya by’ekinyamubiri, aliwe bamulhangire ng’akalyo k’obunyakirimu erilhua oku Nyamuhanga, kandi ngoku engebe n’olhuholho lhwiwe byanga lekire abandu ibathoka erisyabana engebe y’erikotha. Neryo mwaha eky’erileberyako omw’iyilinganisya ng’emana, omuggati owathogha erilhua elhubulha omwa biro bya Musa. Abandi babere bakaghana eki, mwakolesya eky’erileberyako ekilhangirikire, omw’isoborera athi kyabya kitholere erirya omubiri wiwe n’erinywa omusasi wiwe erithoka erisyabana engebe. Abere abiribugha eki, abandu mubahithana kutsibu. Abandi mubabugha bathi: ‘Ekinywe eki kikalire; ko nindi oyuwang’owakyo?’ Abigha ba Yesu bangyi mubathwamu erileka erimukwama. *​—Yn. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Ni kyahi ekya Petero abya isyali ayitheghererya okwa lhukwamirwa lhwa Yesu? (b) Petero mwasubirya athi ekibulyo ekya Yesu abulhaya abakwenda?

Petero angakolireki? Ebya Yesu abugha ebi nayu byangabya imubyamukukubalya. Abya isyali ayitheghererya indi Yesu atholere iniaholha eriberererya erisonda lya Nyamuhanga. Mbwino Petero mw’anasa mw’amalengekania aw’erisighania Yesu ekiro ekyo, ng’abandi bigha? Eyihi; hali ekya kanganaya Petero ku ni w’embaghane okwa balhume abo. Kyabya ini kyahi?

8 Neryo Yesu mwasuba okwa bakwenda biwe n’eribugha athi: ‘Nenyu munanzire imwayighendera kwehi?’ (Yn. 6:67) Yesu abya akakanirya abosi 12, aliwe Petero yuwabya abere mwangu erisubirya. Kandi iniakakolha eki mughulhu mungyi. Petero angabya iyuwabya mukulhu omwa bosi, kandi isyali lindiriraya eribugha ekiri omwa muthima wiwe. Neryo hano, ekyabya okwa muthima wiwe by’ebinywe ebibuyanga ebithe byang’ibiriranwa bino: ‘Mukama, thwasyaya okundi kwehi? Iwe wuwithe ebinywe by’engebe y’erikotha.’​—Yn. 6:68.

9. Petero mwakangania athi obuthaleghulha oku Yesu?

9 Mbwino nawu ebinywe ebyo sibirikuhika okwa muthima? Erikirirya erya Petero abya awithe omu Yesu mulyamuwathikya erikulha-kulhania omubere mukulhu kutsibu ow’obuthaleghulha. Petero mwaminya ndeke-ndeke ngoku Yesu ya mulhamya musa oyo Yehova athuma kandi ngoku Yesu akalhamaya erilhabira omw’ikangirirya omwatsi w’Obwami bwa Nyamuhanga. Petero mwaminya indi nomuhane eby’athethayitheghererya, sy’abya awithe ahandi aho angaya, amabya ali w’erisimwa na Nyamuhanga n’erisyabana engebe y’erikotha.

Thutholere ithwakwama-kwamania ndeke erikangirirya lya Yesu n’omughulhu lyangabya nga sirithaghenda-ghendania n’ebya thukalengekanaya kutse ebya thwanzire

10. Munabwire thwanga gherererya thuthi obuthaleghulha bwa Petero?

10 Nawu ko wukana yowa wuthya? Eky’obulighe, abangyi munabwire bakabugha bathi banzire Yesu, aliwe sibalikanganaya obuthaleghulha okw’iyo. Eribya bathaleghulha ab’okwenene oku Kristo thutholere ithwalhangira ebya Yesu akakangiriraya nga Petero kw’abilhangira. Thutholere ithwabigha, ithwabiyitheghererya, n’eribighenderako, nomukyangabya indi sibithaghenda-ghendania n’amalengekania wethu. Eribya bathaleghulha lisa ly’elyanga leka ithwabya n’amaha aw’erisyabana engebe y’erikotha eyo Yesu akathusunzira.​—Soma Esyonyimbo 97:10.

Mwabya Muthaleghulha n’Omughulhu Ahabulhawa

11. Yesu mwaghenda hayi n’abigha biwe?

11 Habere hathe halhaba buthuku, Yesu n’abakwenda biwe n’abaghuma b’okwa bigha biwe mubaghenda lhughendo lhuuli bamasuba eyighulhu w’omuyi oyo. Okwa bundi buthuku Ekithwe ekyabya kw’esyonzururu ekye Hermoni ekyabya okwa lhuhandi lhw’endatha olhwe Ekihugho Ekyalhaghanisibawa ikikanalhangirirawa okwa Ngetse ye Galilaya. Ekithwe ekyo kyangabya imukyaghenda kikabya kiri bakaseghera hakuhi ibanemuhethukira okwa muyi we Kaisaria Filipi. Ibane omwa mwanya owuwene oyu okwa kithwe, kandi ibanalhangire ndeke n’Ekihugho Ekyalhaghanisibawa okwa lhuhandi lhw’ekabunu, Yesu mwabulya abigha biwe b’ekibulyo kikulhu kutsibu.

12, 13. (a) Ni kyahi ekyaleka Yesu iniabulya abigha biwe abandu nga bamwasi bathi? (b) Petero mwasubirya Yesu y’athiki erikangania kw’awithe erikirirya ery’okwenene?

12 Mwababulya athi, ‘Esyondeko sikabugha sithi nyiri ndi?’ Thathera akasasani Petero inianathungerere Yesu y’omwa busu, n’erilhangira kandi ngoku Mukama wiwe oyu awithe olhukogho, n’amenge manene. Yesu inianzire eriminya amalengekania agho abahulikiriri biwe bawithe okwa bya bakalhangira n’eriowa. Abigha ba Yesu mubasubirya ekibulyo eki omw’ibugha emyatsi eyithahikire eyo abandi babya bakabugha oku Yesu nga nindi. Mbwino n’abigha biwe wana malengekania babya bawithe? Eryanza eriminya ndeke, Yesu mwababulya athi, ‘Nenyu mukabugha muthi nyiri ndi kwehi?’​—Lk. 9:18-20.

13 Kandi Petero yuwanabya abere mwangu erisubirya. Mwabugha ndeke-ndeke ekyabya n’omwa malengekania w’abandi ababyaho. Mwabugha athi, ‘Wuli Kristo, Mughalha wa Nyamuhanga oyuliho.’ Thalengekania obundi Yesu akasima Petero omw’imusekera. Yesu mwabwira Petero ngoku sihali mundu oyuwamaleka iniabugha eki, aliwe ku ni Yehova Nyamuhanga oyulekire abawithe erikirirya ly’ekwenene ibayitheghererya ekwenene ey’omughaso eyi. Petero mwathokesibwa eriminya ekwenene y’omughaso eyi, eyo Yehova abisulha, ey’eriminyikalya Masiya kutse Kristo oyuwalhaghanisibawa kera!​—Soma Matayo 16:16, 17.

14. Yesu mwaha Petero y’esyonzunzo syahi esy’omughaso?

14 Kristo oyu yuwakanibawako omwa buminyereri obwa kera ng’eribwe eryo abahimbi banga ghanire. (Esy. 118:22; Lk. 20:17) Yesu inian’ibukire amaminyereri ng’aya, mwakangania ngoku Yehova akendi syahimba ekithunga okwa libwe iryan’eryo erya Petero abya iniamabiri minyikalya kw’ali ini Kristo. Enyuma waho, mwaha Petero y’esyonzunzo esy’omughaso munene kutsibu omwa kithunga. Sibugha indi mwayira Petero mwa mukulhu okwa bandi bakwenda, ng’abandi bandu ku babirikithwalha, aliwe amuha emibiiri y’erikolha. Mwaha Petero ‘y’ebiboholi by’Obwami bw’elhubulha.’ (Mt. 16:18, 19) Petero abya awithe olhusunzo olhw’erikyungulha amaha w’eringira omwa Bwami bwa Nyamuhanga okwa bandu b’emiringo isathu. Erimbere okwa Bayuda, ikwakwama Abasamaria, n’erighunzerera okwa b’Ebihanda ni bugha ambu abathe Bayuda.

15. Ni kyahi ekyaleka Petero iniakunga Yesu, kandi mwakolesya binyweki?

15 Aliriryo, Yesu mwabugha athi oyukahebawa bingyi asyabulibwa bingyi, kandi kwenene eki mukyabya oku Petero. (Lk. 12:48) Yesu mwalholha embere eribisulha ekwenene y’omughaso munene eyihambire oku Masiya, imwamuli eriaghalhwa liwe n’olhuholho olhukendi syamuhikako e Yerusalemu. Petero mwathatsema akowa emyatsi eyi. Mwahengeka Yesu amamukunga athi: ‘Mukama, Nyamuhanga aghanaye ekyo; eki sikikuhikeko na kera.’​—Mt. 16:21, 22.

16. Yesu mwasubirya Petero yathi, kandi ni habulha lyahi erya thwanga bana omw’isubirya lya Yesu?

16 Omwa kwenene Petero iyo abya iniakalengekanaya athi mbwino akawathikaya Yesu, neryo erisubirya lya Yesu lyangabya imulyamuswekya. Mwalholya oku Petero kw’omughongo, amasamalira eyiri abandi bakwenda abangabya obundi nabu ibabya ibanemulengekania nga Petero, neryo amabugha athi: ‘Iwe Sitani, ibya enyuma okw’ingye! Wuli ndwikale yaghe kusangwa amalengekania wawu si wa Nyamuhanga nikwa ni w’abandu.’ (Mt. 16:23; Mk. 8:32, 33) Erisubirya lya Yesu liri mw’erihabulha erikahamba okw’ithwe bosi. Ni kyolho erihira amalengekania w’abandu embere okwa wa Nyamuhanga. Thwamakolha ekyo, nomuthwangabya ithukanza eriwathikya, ithwangana yisanga ithwabiri sighika Sitani butsira Nyamuhanga. Neryo ibbwa, Petero mwasubirya athiki?

17. Yesu amanyisayaki akabwira Petero athi ‘wubye enyuma okw’ingye’?

17 Petero angabya imwaminya ngoku Yesu syalimanyisaya athi iyo ni Sitani Diabolo wenyine-nyine. Kundi nibya, Yesu mwathakania na Petero ngoku akanaya na Sitani. Oku Sitani, Yesu mwabugha athi ‘Wulhuaho’; oku Petero, mwabugha athi: ‘Wubye enyuma okw’ingye.’ (Mt. 4:10) Yesu mwathaghana omukwenda wiwe ey’abya iniabirilhangira mw’emibere mibuya, aliwe mwamuhabulha okwa malengekania wiwe awathahikire awawithe okwa mwatsi oyu. Sikikalire erilhangira ngoku kwenene Petero syabya atholere eribya embere sya Mukama wiwe ng’endwikale aliwe kw’abya atholere iniabya enyuma siwe ng’omwigha wiwe oyukamusighika.

Erithoka erilholha embere eribya bughuma ndeke na Yesu Kristo na Thatha wiwe, Yehova Nyamuhanga, thutholere ithwaligha erihabulhwa n’erilighenderako

18. Petero mwakangania athi obuthaleghulha kandi thwanga mugherererya thuthi?

18 Mbwino Petero mwanayilhwirako, n’erihithana? Eyihi; omwa bolho mwaligha erihabulhwa. Kandi mwakangania obuthaleghulha. Abosi abakakwama Kristo bakayithagha erihabulhwa buthuku bosi. Omw’iyikehya thwamaligha erihabulhwa n’erilighenderako imwathukendi yithunda hakuhi na Yesu Kristo na Thatha wiwe, Yehova Nyamuhanga.​—Soma Emisyo 19:20.

Petero mwakangania ngoku ni muthaleghulha nibya n’omughulhu abya akahabulhwa

Mwahembwa Busana n’Obuthaleghulha

19. Yesu mwabugha binywe byahi ebikaswekaya, na Petero angabya imwayibulya athiki?

19 Yesu kandi mwathasyabugha ebindi binywe ebikaswekaya: ‘Kwenene ngabugha nenyu, hali abandi oko bimene hano, abathendisyaholha bathe balhangira Omughalha w’omundu akasa mo mwami.’ (Mt. 16:28) Ahathe erithika-thika, Petero mwanza eriminya ebinywe ebi nga bikamanyisayaki. Mbwino Yesu amanyisayaki? Obundi Petero mwayowa athi sy’angabana olhusunzo ng’olhu kundi babya imubanamalhua okw’imukunga.

20, 21. (a) Soborera ekya Petero alholhako omughulhu babya okwa kithwe. (b) Ebyo abalhume babugha na Yesu mubya wathikya Petero ya bithi?

20 Habere halhaba yenga ng’ibiri, Yesu mwathwalha Yakobo, Yoane, na Petero b’oko ‘kithwe kiri-kiri,’ obundi ekithwe Hermoni, ekyabya nga kilomita 25 erilhua aho babya. Bwangabya ibwabya kiro, kundi abalhume basathu aba babya ibanemuyitsingako. Aliriryo Yesu abere akasaba, hali ekindu ekyabya kyabere ekyangabya imukyabaghunza mw’othulho.​—Mt. 17:1; Lk. 9:28, 29, 32.

21 Obusu bwa Yesu mubwatsuka erihinduka ibanasamalire. Obusu bwiwe mubwatsuka erikangabasania kutsibu, bwamatsuka eryaka kutsibu ng’eryuba. N’esyongyimba siwe syamahenia n’erikangabasania. Neryo muhatsubuka bandu babiri, bamatsuka erikania na Yesu, omughuma abya ak’imanira Musa n’owundi Eliya. Mubakania nayu oko mwatsi ‘w’olhuholho lhwiwe olhw’akendi syaholera e Yerusalemu,’ n’erilhubuka liwe. Mukyalhangirika ndeke-ndeke ngoku Petero syabya ahikire eribugha athi Yesu syatholere akaghalhwa n’eriholha!​—Lk. 9:30, 31.

22, 23. (a) Petero mwakangania athi kw’ali n’omuhwa munene? (b) Petero, Yakobo, na Yoane mubathasya thunga lhundi lhuhembo lhwahi omwa kiro omo?

22 Petero mwayowa iniatholere eriyira eky’akakolha omwa myatsi eyi kutse n’eryanza athi ambi ekiri nga kilhotho eki kilhole embere. Musa na Eliya babere bakabya ng’abakaghenda erilhua ahali Yesu, Petero mwabugha athi: ‘Mukama, lyowene ko thuli hano, thuhimbe amahema asathu, enguma busana nawu, n’enguma busana na Musa, n’enguma busana na Eliya.’ Nibya abaghombe ba Yehova babiri ababya ibabiriholha kera aba, sibabya bandu hene-hene abanga yithagha esyohema. Omwa kwenene Petero syabya asi eby’akabugha. Nomwabine, eki sikiri thukanganaya ngoku Petero abya mulhume w’omuhwa munene?​—Lk. 9:33.

Petero mwahembwa omw’ilholha okwa bindu ebikathikaya kutsibu ibane na Yakobo na Yoane

23 Petero, Yakobo, na Yoane mubathasya thunga olhundi lhuhembo omwa kiro omo. Muhasa ekithu kyamabaswika ibane okwa kithwe. Mumwalhua omulenge​—omulenge wa Yehova Nyamuhanga! Mwabugha athi: ‘Oyu ni Mughalha waghe, omusombolhwa waghe; mumwowe.’ Neryo esyabya nga nzoli esi musyahwa, neryo bamasighalha ibo basa ibane na Yesu okwa kithwe.​—Lk. 9:34-36.

24. (a) Erihindukibwa lya Yesu mulyaghasira lithi Petero? (b) Nethu munabwire thwanga ghasirwa thuthi omw’ihindukibwa lya Yesu?

24 Kwenene erihindukibwa eri ka lhwabya lhuhembo lhunene oku Petero n’okw’ithwe! Habere habirilhaba myaka mingyi, mwahandika okwa lhusunzo olhw’abana omw’ithumbi eryo olhw’erisangwa alhangira Yesu omwa lhukengerwa lhwiwe lhw’elhubulha ng’Omwami n’olhw’eribya mughuma w’oko ‘balhangira obukulhu bwiwe omo meso’ wabu. Ebya balhangira ebi mubyaghumya amaminyereri mangyi awali omwa Kinywe kya Nyamuhanga n’eriha Petero y’erikirirya erighumire eryanga muwathikirye erighumira erilengwako ery’angabwene. (Soma 2 Petero 1:16-19.) Nga Petero, nethu ithwangana thunga erikirirya ng’eri, thwamasighalha bathaleghulha okwa Mukama wethu oyo Yehova abirithuha, erimwighirako, eriligha erikunga n’erihabulha ery’akathuha, n’erikwama olhughobe lhwiwe buli kiro.

^ enu. 6 Thwangana lhangira ngoku abandu aba babya bakayihinduka-hindukako thwamalinganisya eriyowa lyabu busana n’ebya Yesu abugha hano n’eriyowa erya bakanganaya ihamathalhaba kiro kighuma kisa bakabugha n’ebitsange bathi Yesu ni muminyereri wa Nyamuhanga.​—Yn. 6:14.