1-3. Petero mwalholha okuki ekikathikaya, n’omwa kiro mubyabya bithi?

PETERO abya iniane mughendya obwatho omwa kiro n’amani akakolesya engahya. Mwalhangira ow’ali nga mubanu hali okwa mayengo w’engetse, mbwino abya mubanu w’erikangania kwa bukayakya? Omughongo n’ebithigho biwe byabya ibyabirilhuma busana n’erikolesya engahya habw’endambi nene. Erihunga eryabya likapepya esyonzwiri siwe lyabya iryabiriletha amayengo manene okwa ngetse ye Galilaya. Ebisunda byabya ibinemuyihumbanga okwa bwathu, n’amaghetse awahuhirire awakalhahanguka inianemutsapya Petero. Aliriryo mwalholha embere erighendya obwathu.

² Eyabalhua okwa musike, Petero n’abandi ab’abya nabu babya ibabirisigha Yesu y’eyo iyuwene. Ekiro ekyo babya ibane na Yesu akalisya endeko nene y’abandu abakwire enzalha b’emiggati mike n’amahere. Neryo abandu mubanza erimuyira mo mwami, aliwe iyo syabya anzire eriyingirya omwa by’obuthabali bwabu. Kandi syabya anzire n’abigha biwe bakayingirya mubyo. Mwatswa okwa ndeko y’abandu n’eribwira abigha biwe athi baghende okwa musirya w’engetse nayu amaghenda okwa kithwe iyuwene eriyasaba.​—Mk. 6:35-45; soma Yoane 6:14-17.

³ Abigha babere bakatsuka eringira omwa maghetse, okwezi kwabya ikunemukolerya, aliriryo babere baghenda kilomita nga sirebe, okwezi mukwatsuka eribuliranira okwa lhuhandi lhw’ebulengera lyuba. Busana n’erikolha kutsibu omw’ighendya obwathu, erihunga linene, n’etoko y’ebisunda, mubyaleka ihathabya erikanirania. Petero angabya iniabya iniane bukuthu inianemulengekania kutsibu.

4. Ni byahi ebya Petero arwanisaya ebyanga leka ithwamugherererya?

⁴ K’angabya iniabya awithe bingyi eby’erilengekaniako! Petero  abya iniamabiri ghunza emyaka eyilhabire okw’ibiri iniane mulhangira Yesu we Nazareti akakolha ebindu bingyi ebikathikaya. Abya iniabir’igha myatsi mingyi, aliriryo ihakine bingyi by’erithasy’igha. Eribya inianayitheghekire erigha, isy’athalighira omuthima w’erithika-thika n’obuba bikamulemesya, kikaleka iniabya mundu oyo thutholere ithwagherererya. Thulebaye nga ni busana naki.

5, 6. Petero abya omwa ngebe eyiri yithi?

⁵ Petero mwabya isy’endisy’ibirirwa ekiro abana Yesu. Mughalha wabu Anderea yuwatsuka erimubwira omwatsi mubuya athi: ‘Thwabiribana Masiya.’ Busana n’ebinywe ebi, engebe ya Petero muyatsuka erihinduka kandi abya isyangathasyasuba enyuma.​—Yn. 1:41.

⁶ Petero abya ikere e Kapernaumu, etawuni eyabya okwa musike w’eyighulhu ow’engetse eye Galilaya. Iyo na Anderea babya bakakolha haghuma ng’abasohi na Yakobo na Yoane baghalha ba Zebedayo. Petero sy’abya ikere na mukali wiwe musa, aliwe abya inianikere na nyokobyalha wiwe na mughalha wabu Anderea. Erisighika eka eyosi eyi omwa mubiiri w’obusohi, likayithagha akaghalha kanene n’erikolha kutsibu. Thalengekania okwa biro ebya babya bakaghunza isibalighotsera ibanemukolha, abalhume ibanemuthogherya amatimba wabu omwa maghetse n’erisumbira omwa bwathu mw’amahere awa bamahamba. Kandi thathera akasasani bakakolha kutsibu omw’ithungyi bakasombolha amahere, erighulyagho, eriboha-boha amatimba wabu n’eryoyagho.

7. Petero mwowa mwatsiki oku Yesu, kandi busana naki mwatsemesya?

⁷ E Biblia yikabugha yithi Anderea abya mukwenda wa Yoane Omubatizya. Petero angabya imwahulikirira ndeke ebya mughalha wabu abya akamubwira ebihambire okwa mwatsi owo Yoane omubatizya abya akathulha. Kiro kighuma, Anderea abya inianeho Yoane akabugha athi: “Lebaya, Ekyana ky’Embuli kya Nyamuhanga!” Aho n’aho Anderea mwabya mwigha wa Yesu neryo mwabwira Petero athi: Masiya abirihika! (Yn. 1:35-41) Emyaka nga 4,000 enyuma, busana n’eriyisamambulha eryabya omwa Edeni, Yehova abya iniabirilhaghanisya athi hakendi syasa omundu w’embaghane oyuwanga lekire abandu ibasyabana engebe. (Enz. 3:15) Omundu oyu abya iy’omulhamya, Masiya oyo Anderea abana! Na Petero mwanguha eriyalholha oku Yesu.

8. Erina eryo Yesu aha Petero likamanyisayaki, kandi busana naki abandi bakinathika-thikira eribya imwahebwa erina eryo?

⁸ Erilhua kera, Petero abya asibwe nga Simoni. Aliriryo Yesu mwamubwira athi: ‘Wuli Simoni mughalha wa Yoane; wasyahulhwa mwa Kefa (ekikabindulhawa mwa Petero).’ (Yn. 1:42) “Kefa” ni rina erikamanyisaya “eribwe,” kutse “olhukuka.” Ebinywe bya Yesu ebi bwabya buminyereri. Mwasangwa alhangira ngoku Petero angabere ng’olhukuka, omundu oyusikire, oyughumire kandi oyuwanga wathikirye  abandi bigha ba Yesu. Mbwino na Petero kw’anabya ayasi athya? Alinga eyihi. Nibya n’abandi munabwire abakasoma okwa myatsi ya Petero sibali lhangira ekyangaleka Petero iniahulhwa mwa lhukuka. Abandi bakabugha bathi emibere yiwe ngoku yikanganibwe omwa Biblia, ni mundu oyukahindulha-hindulha amalengekania.

9. Yehova na Mughalha wiwe bakathusonda mwaki, kandi busana naki thutholere ithwaligha ngoku ebya bakathulhangiramu ni kwenene?

⁹ Petero abya inianawithe erilemererwa liwe ng’omundu. Ekyo Yesu abya inianakilhangire. Aliriryo nga Thatha wiwe Yehova, Yesu iniakarondaya ebibuya omwa bandu. Yesu mwalhangira Petero inianawithe emibere eyuwene, neryo anza erimuwathikya erikulha-kulhania ndeke emibere eyo. Na munabwire, Yehova na Mughalha wiwe bakathusondekanaya mw’ebibuya. Kyangana thukalira eriligha ngoku hane bibuya bingyi ebyo bangathubanamu. Aliriryo thutholere ithwaligha ekya bakathulhangiramu ngoku ni kwenene kandi nga Petero ithwa ligha erikangiriribwa n’erihengulhwa.​—Soma 1 Yoane 3:19, 20.

10. Petero angabya imwalholha okuki, aliriryo mwasuba hayi?

¹⁰ Petero angabya imwakwama Yesu omw’ithulira. Angabya imwalhangira Yesu akakolha ekithiko-thiko kiwe ky’erimbere eky’erihindulha amaghetse mwa bwabu okwa bugheni kwe Kana. Ekikulhu kutsibu, mwowa Yesu akakania okwa mwatsi mubuya ow’amaha ow’Obwami bwa Nyamuhanga. Petero nomwanalholha okwa byosi ebi, mwasighania Yesu, amasuba omwa mubiiri wiwe ow’obusohi. Aliriryo habere halhaba myezi mike, Petero kandi mwabanangana na Yesu, lero lino Yesu mwamubwira athi amukwame mughulhu wosi.

11, 12. (a) Ni mubiiri wahi owa Petero abya akakolha omwa kiro? (b) Petero angabya iniabya inianemuyibulya athiki akahulikirira Yesu?

¹¹ Ekiro abanangana na Yesu, omwa kiro omo, Petero abya iniabirikolha kutsibu n’abandi, aliriryo isibalihambaki. Abasohi babya ibabirithogherya amatimba wabu w’omwa ngetse mirundi mingyi n’erilhusyaghomo isimuliki. Petero angabya imwakolesya amenge wosi awabya awithe omwa by’obusohe, obundi ibanemulengesya erithegha omwa myanya yosi aha mahere angabya iniali. Endambi yangabya imuyahika amanza n’eringira omwa maghetse awakinirene ayo nuku angalhangira ahali amahere n’eribingiryagho omwa matimba wiwe. Amalengekania ng’aya angabya imwamwongera erihwa amani. Petero syabya akasoha busana n’eriyitsemesya, abya akasoha busana n’eritsomana ab’eka yiwe. Erighunzerera ly’ebyosi, mwalhua omwa maghetse byalha bisa. Mwathwamu eryoya amatimba wiwe. Neryo Yesu angabya imwamweya inianemwoyagho.

¹² Abandu banene babya ibanathimbire oku Yesu, ibanemuhulikirira ebyosi eby’akabugha. Busana n’abandu eribya banene kutsibu, Yesu mwaya omwa bwathu bwa Petero n’erimubwira athi abusukume  hake omwa maghetse. Neryo Yesu mwakangirirya ndeke abandu omwa mulenge ow’akowika. Ng’abandi bosi ababyaho, Petero nayu mwahulikirira ndeke. Mwathalhuha erihulikirira Yesu akakania okwa mwatsi mukulhu w’erithulira liwe, ow’Obwami bwa Nyamuhanga. Petero angabya imwalengekania ku lhwangabya ini lhusunzo lhunene eriwathikya Kristo omw’ikolya okwa bandu bosi kw’omwatsi w’amaha oyu! Kyangana bere kya menge iyo eribya n’amalengekania aya? Kandi Petero anga wathikirye athi eka yiwe kinyamubiri? Petero angabya imwalengekania ng’anemwendi thoka, kandi inianawithe n’omubiiri owakalire ow’erisoha.​—Lk. 5:1-3.

13, 14. Yesu mwakolera Petero yaki, kandi Petero mwahambwako athi?

¹³ Yesu abere akaghunza erikanirya abandu, mwabwira Petero athi: ‘Muye ahali omuthobero, muthogherayeho ebisohi byenyu musohe.’ Omw’ithika-thika, Petero mwabugha athi: ‘Mukama, bukere thukayitsinga kutsibu, sithwathabanaki! Nikwa busana n’ekinywe kyawu, ngendi thogherya mw’ebisohi.’ Petero abya imwanamabiryoya amatimba wiwe. Omwa muthima wiwe, Petero angabya imwathalighirana n’eki, na kwilhabirirya eribya eyo isiyabya ndambi ey’amahere anga banikirako. Nomwabine mwaligha, obundi n’erikombosya abandi basohi athi babakwame.​—Lk. 5:4, 5.

¹⁴ Petero abere akatsuka erisumba obutimba mw’owa ibwamalithoha. Inianaswekire kutsibu, mwakura n’amani, neryo akinakura, mwalhangira amahere manene iniane muyinyoghongolya omwa butimba! Neryo aho n’aho, mwabirikira abandi ababya omwa bundi bwathu erisyamuwathikya. Babere banemukurira amahere w’omwa bwathu, mubalhangira ngoku syangahika omwa bwathu bughuma. Mubusulya amathu abiri, aliriryo busana n’obulithohe, mwatsuka erithobera. Eki mukyaswekya Petero ya kutsibu. Sibugha ambu oyu abya murundi wiwe w’erimbere erilhangira amaaka wa Kristo, aliriryo eki lero niyo kyamabyako. Petero abere alhangira ngoku omulhume oyu awithe amaaka w’erihamulha n’amahere eriya omwa buthimba, mubaha kutsibu! Neryo mwawa ahisi oko mwarwe wiwe n’eribugha athi: ‘Mukama wulhue hakuhi naghe, kusangwa indi mundu mubi.’ Mwayowa nga syatholere eribya n’oyukakolesaya athya amaaka wa Nyamuhanga!​—Soma Luka 5:6-9.

15. Yesu mwakangirirya athi Petero ngoku sihabya ekyanga leka iniathika-thika kutse eryubaha?

¹⁵ Yesu mwabugha athi: ‘Siwubahe, eritsuka lino mukendi syasoha abandu.’ (Lk. 5:10, 11) Petero syabya atholere erithika-thika n’eryubaha. Sihabya ekyanga leka iniathika-thika busana n’omubiiri wiwe  w’erisoha, eryubaha busana n’erilemererwa liwe, n’eriyowa nga sy’atholere, kundi omwa buthuku obu Yesu abya awithe mubiiri munene w’erithulira, owanga hindwire esyongebe sy’abandu bangyi. Yesu abya akakolera Nyamuhanga ‘oyuwasya buyira ndeke.’ (Isa. 55:7) Yehova angawathikirye Petero kinyamubiri na bunyakirimu.​—Mt. 6:33.

16. Petero, Yakobo na Yoane mubakolhaki Yesu akabakokya, kandi habwaki mubathwamu ndeke?

¹⁶ Nga Yakobo na Yoane, Petero nayu mwaligha lhuba. ‘Neryo mubaletha amathu wabu okwa musike, mubasighania ebyosi, bamakwama Yesu.’ (Lk. 5:11) Omwa nzira eyi, Petero mwayikethera Yesu n’oyuwathuma Yesu. Aho, mubathwamu ndeke. Kuthya, Abakristayo abakasingura erithika-thika n’eryubaha, bakabya ibakakanganaya erikirirya ng’eri. Eriyikethera wuthya Yehova, siryangakwa busa.​—Esy. 22:4, 5.

17. Ni byahi ebya Petero angabya iniabya akalengekaniako eby’omwa myaka ibiri ey’aghunza na Yesu?

¹⁷ Ngoku kikanganibwe okw’itsuka ly’esura eno, Petero akaghendya obwathu omwa kihunga kinene okwa ngetse ye Galilaya, habya ihamathalhaba myaka ng’ibiri alibwene Yesu. Sithwasi okwa saha eyo nga ni byahi ebyabya omwa malengekania wiwe. Byangabya ibyabya bingyi! Ng’eky’erileberyako, Yesu abya iniabirilhamya nyokobyalha wiwe, iniabilhabya Omukania wiwe ow’okwa Kithwe. Mirundi minene, mwayowira Yesu akakania n’erikolha eby’erithikya bingyi erikangania ngoku abya in’iyo Masiya, Omusombolhwa wa Yehova. Obuthuku bwabere bunemulhaba, Petero mwasa akahwa mw’obuba n’erithika-thika. Yesu nomwanabya iniabiri musombolha eribya w’okwa bakwenda biwe 12, Petero abya isyasi ngoku eribya mw’obuba n’erithika-thika sibiri byamuhwamu ndeke.

18, 19. (a) Kanaya okwa kya Petero alhangira okwa ngetse ye Galilaya. (b) Yesu mwalighira athi ekya Petero amusaba?

¹⁸ Omwa kisisimuko kyakani ky’omwa kiro, kutse ahakathi-kathi ka saha 9 sy’ekiro n’obuthuku eriyakya, Petero mwabya ng’oyuwithe eky’amalhangira, neryo am’imania obwathu. Mwalhangira, hali okwa mayengo, ekiri nga kindu ikinemughenda! Mbwino abya ini mubanu w’okwezi akalhangirika okwa mayengo? Eyihi, kyabya kindu ekimene ndeke ng’omundu! Kandi kwenene abya ini mundu inianemughendera okwa ngetse kw’eyighulhu! Omundu oyu abere anemuseghera hakuhi n’obwathu, mwabya ng’oyukayalhaba ahabali. Omwa buba bunene, abakwenda mubalengekania bathi ni kirimu. Omundu oyu mwabugha nabu athi: ‘Musikaye emithima, ninangye; simubahe.’ Abya ini Yesu!​—Mt. 14:25-28.

¹⁹ Na Petero mwasubirya athi: ‘Mukama, wamabya ininawe, nyihamule ngaye aho wuli oko maghetse.’ Petero hano, mwanathabya ng’amakangania obuthubaha. Omwa bitsange binene, busana n’eki, Petero mwanza erithasyaghumya erikirirya liwe. Mwasaba athi nayu athandayire okwa maghetse. Neryo Yesu mwamukombosya athi ase. Petero mwakima okwa bwathu inianemukuka-kuka, n’erikimira okwa maghetse ikune amayengo. Thalengekania Petero nga mwayowa athi akalyatha okwa maghetse n’eryowa ebisando biwe ibinalyathire okwa kiri nga kithaka. Angabya imwasweka kutsibu akalholha eyiri Yesu. Aliriryo, abere akine aho, hane ekyabya kyamulengemerye.​—Soma Matayo 14:29.

20. (a) Petero mwalengemeribwa athi, kandi mukyalhwiririra mwaki? (b) Yesu mwakangirirya Petero y’isomo lyahi?

²⁰ Petero abya atholere iniahwerya amalengekania wiwe oku Yesu kundi omw’ikolesya amaaka wa Yehova, yuwaleka iniathoka erighendera okwa maghetse. Kandi ekyo Yesu akikolha busana n’erikirirya  eryo Petero akanganaya. Aliriryo Petero mwalengemeribwa. E Biblia yikabugha yithi: ‘Omughulhu Petero alhangira erihunga, mubaha.’ Petero abere akalhangira ebisunda by’amaghetse bikayihumbanga okwa bwathu, n’erilhahangukirya amaghetse omwa kyanya, mubaha. Angabya imwayowa ng’akayathobera omwa ngetse eyo n’eriholeramu. Obuba bwabere bunemuyongera, n’erikirirya liwe mulyaghenda likakeherera. Petero, omulhume oyuwabya iniabiryahulhwa mwa Lhukuka busana n’eriminywa ng’omundu oyuwangana sika, y’oyu amatsuka erithobera busana n’erikirirya liwe like. Petero abya asi ndeke eriziha, aliriryo hano mwathayikethera amaaka wiwe ayo. Mwalhaka athi: ‘Mukama, nyilhamaye!’ Yesu mwamuhamba okwa kuboko n’erimusumba. Babere bakine aho okwa maghetse, Yesu erikangania Petero ngoku erithika-thika ni ry’akabi, mwamubwira athi: ‘Iwe w’erikirirya like, busana naki wulyathika-thika kwehi?’​—Mt. 14:30, 31.

21. Busana naki omubere w’erithika-thika ni w’akabi, kandi thwanga rwanisyagho thuthi?

²¹ ‘Wulyathika-thika’​—ebinywe ebi mubyakangania ndeke omubere owa Petero abya nawu. Erithika-thika ni mubere owangana tsandya omundu. Thwamayireka womo, iniangana tsandya erikirirya lyethu, neryo ithwasebebera bunyakirimu. Thutholere ithwahira h’akaghalha kanene kutsibu erirwanisyagho! Thuthi? Omw’ihira amalengekania wethu w’okwa bitholere. Thwamahiragho okwa bikathubahisaya, ebikathughunza amani, ebyanga thulengemerya erilhua oku Yehova na Mughalha wiwe, ikikendi leka omubere w’erithika-thika iniayongera. Thwamahiragho oku Yehova na Mughalha wiwe, okwa bya babirikolha, okwa bya banemukolha, n’okwa bya bakendi syakolera ababanzire, ithukendi yihighulha okwa mubere mubi ow’erithika-thika.

22. Habwaki thutholere ithwagherererya Petero?

²² Petero abere anakwamire Yesu bakasambira omwa bwathu, mwalhangira ekihunga kikathulera. Engetse muyahunerera. Petero n’abandi bakwenda mubabugha bathi: ‘Kwenene wuli Mughalha wa Nyamuhanga.’ (Mt. 14:33) Obuthuku bwabere bukakya, omwa muthima wa Petero mwangabya imwabya imwabiryusulha etseme nene. Abya isyakiri mw’obuba bwosi-bwosi n’erithika-thika. Nomwabine, abya iniakinawithe bingyi eby’erikolha eribya Mukristayo oyuli ng’olhukuka ngoku Yesu amulhangira. Aliriryo mwahira h’akaghalha erilholha embere n’erikulha-kulhana. Nawu wunawithe omuthima ng’oyu? Wukendi lhangira ikitholere erigherererya Petero.