THUNGERERA esyanjeggere esiri oku Paulo, kandi thungerera omusirikali omu Roma oyukamulinda. Paulo ni munya muliki e Roma. Analindirire erihika aha Kaisari owe Roma akend’ithwamu eky’erimukolera. Inyane munya muliki, abandu bakalighirawa eriyamulebya.

Ebiro bisathu Paulo ahikire e Roma, akalhaghira okw’abakulhu be Yuda erisyamulebya. Ekikalhwamu, Abayuda bangi omwa Roma bakasa. Paulo akabakangiriraya oku Yesu n’obwami bwa Nyamuhanga. Abandi bak’ikiriraya n’eribya Bakristayo, aliriryo abandi sibath’ikirirya.

Paulo kandi akakangiriraya abasirikali bangi abali n’omubiiri ow’erimulinda. Ahabw’ebirimo bibiri Paulo ane omwa muliki mwa hano, akathulira obuli mundu ngokw’angathoka. Ekikalhwiririramu, n’ab’erihiika lya Kaisari bakowa okwa engulhu mbuya ey’Obwami, n’abaghuma ab’okw’ibo bakabya Bakristayo.

Aliriryo omugheni oyukasakangira okwa meza nindi? Wangana tebba? Ee, ni Timoteo. Timoteo nayu anabya omwa muliki busana n’erithulhughania Obwami, aliriryo abiriboholhwa kandi. Neryo asire hano erisyawathikya Paulo. Wunasi ekya Timoteo akasakanga? Leka thulebaye.

Wunibukire emiyi eye Filipi na Efeso omwa Lhughano 110? Paulo mwawathikya eritsuka ebithunga eby’Ekrisitayo omwa miyi eyo. Neryo, akabya ane omwa muliki, Paulo akasakangira esyanyawaliho sy’Abakristayo abo. Esyanyawaliho sine omwa Biblia, kandi sikahulhawa mwa Abanya Efeso na Abanya Filipi. Lino Paulo akabwira Timoteo eby’erisakangira abanywani babu Abakristayo e Filipi.

Abanya Filipi balhwe b’olhukeri kutsibu oku Paulo. Muba mulebeka ekihembo hanu omwa muliki, neryo Paulo akabasima busana n’ekyo. Epafrodito y’omulhume oyuwaletha ekihembo. Aliriryo mwalhwalha kutsibu hakuhi anahole. Neryo hathya abirilhama kandi ayitheghekire erisuba eka. Akendi thwalha e nyawaliho eyi erilhua eyiri Paulo na Timoteo akasuba e Filipi.

Akabya ane omwa muliki, Paulo akasakanga esindi nyawaliho ibiri esyathuwithe omwa Biblia. Enguma ni ya Abakristayo ab’omwa muyi we Kolosai. Wunasi nga yikahulhawa yithi? Abanya Kolosai. Eyindi ni nyawaliho ey’asakangira munywani wiwe w’okwandungu oyukahulhawa mwa Filemono nayu oyuw’ikere e Kolosai. E nyawaliho eyi yihambangene okwa mughombe wa Filemono ya Onesimo.

Onesimo mwathibitha erilhua eyiri Filemono n’eriasa e Roma. Onesimo mwathoka eriminya athi Paulo ane hano h’omwa muliki. Mwasyamulebya, neryo Paulo mwakangirirya Onesimo. Neryo-neryo Onesimo nayu mwabya Mukristayo. Lino Onesimo akayikubaya bwomo kundi mwathibitha. Neryo ibbwa wunasi ekya Paulo akasakangira Filemono?

Paulo akasaba Filemono erighanyira Onesimo. Paulo akasakanga athi: ‘Nga muthuma erisuba eyawuli. Aliriryo lino syakiri ng’omukobe wawu. Nayu ni mughalha wenyu Omukristayo mubuya.’ Onesimo akabya akasuba e Kolosai, akaheka esyanyawaliho ibiri esi, enguma okw’Abanya Kolosai n’eyindi eyiri Filemono. Thwangana kwama kyalengekania ngokwa Filemono atsemire akaminya athi omughombe wiwe abiribya Mukristayo.

Paulo akabya akasakangira Abanya Filipi na Filemono, omwa kwenene abya inyawithe engulhu mbuya. Paulo akabwira Abanya Filipi athi, ‘Nga bathumira Timoteo. Aliriryo naghe ngendi babalhamira omwa buthuku obw’ahakuhi.’ Kandi akasakangira Filemono athi: ‘Wunyitheghekere omwanya ow’eribyamo.’

Paulo akabya abiriboholhwa, akabalhamira Abakristayo baghalha babu na bali babu omwa bitsweka bingi. Enyuma waho, Paulo kandi akathasya boherawa e Roma. Endambi eno lero akyasi athi akay’ithibawa. Neryo akasakangira Timoteo n’erimubwira athi ase lhuba. Paulo akasakanga athi: ‘Ngalhue muthaleghulha oku Nyamuhanga, kandi Nyamuhanga akendisya nyihemba.’ Birimo bike Paulo inyamabiri ithibwa, e Yerusalemu yamathoghothibwa kandi, lero na Abanya Roma.

Aliriryo omwa Biblia muli bingi. Nyamuhanga Yehova akasakangisaya ebitabu eby’erighunzerera n’omukwenda Yoane, imwamuli ekitabu eky’Eribisulirwa. Ekitabu kino ekye Biblia kikakanaya okwa mughulhu owakasa. Leka thw’ighe hathya okwa biri omwa mughulhu owakasa.