OMUNDU ane atha kwiba kw’ekindu?— Muwayowa wuthi?— Oyuwakiba abya mwibi, kandi sihali omundu oyuwanzire omwibi. Wukalengekanaya omundu akabya athi mwibi? Mbwino akabuthawa ikwali athya?—

Muthukan’igha ngoku abandu bakabuthawa n’ekibi. Busana n’ekyo ithwe abosi sithuhikene. Aliriryo, sihali oyukabuthawa mw’omwibi. Omwibi anganalhua omw’eka eyiri mw’esyongeso mbuya. Ababuthi biwe, baghalha babu, n’abali babu banganabya ini bandu b’ekwenene. Aliriryo, omundu amayighomba esyosente n’ebindu ebyanga ghulhwa, kyangana leka iniabya mwibi.

Wukalengekanaya nindi oyuwabya mwibi w’erimbere?— Thukilengekanayeko. Omukangirirya Mukulhu abya inianasi omundu oyo iniane elhubulha. Omwibi oyo abya malaika. Neryo kundi Nyamuhanga mwahangika abamalaika bosi ibahikene, omumalaika oyo mwabya athi mwibi?— Ngoku thw’igha omwa Sura 8 ey’ekitabu kino, mwanza ekindu ekithabya kiwe. Wun’ibukire nga ni kyahi?—

Nyamuhanga abere abirihangika omulhume n’omukali ab’erimbere, omumalaika oyo mwanza bamuramaye. Syabya awithe ehamuli eyanga leka ibamuramya. Babya batholere ibaramya Nyamuhanga. Aliriryo, mwiba eriramya eryo! Omw’ithebya Adamu na Eva nuku bamuramaye, omumalaika oyo mwabya mwibi. Mwabya Sitani Diabolo.

Ni kyahi ekikaleka omundu iniabya mwibi?— Ly’eriyighomba ebithe biwe. Eriyighomba eri lyanganabya linene kutsibu erileka n’abandu babuya ibakolha ebindu ebithuwene. Okwa bundi buthuku, abandu abakabya bibi bakalholha embere n’omutse oyu, ibathaleka gho. Omughuma w’okw’abandu ng’aba abya mukwenda wa Yesu. Erina liwe iya Yuda Iskariota.

 Yuda abya inianasi ngoku eriba ni libi kundi abya iniabirikangiriribwa emighambo ya Nyamuhanga erilhua omwa bulere bwiwe. Abya inianasi ngoku omulenge wa Nyamuhanga mwanalhua elhubulha n’eribwira abandu biwe athi: “Isiwiba.” (Eriluayo 20:15) Yuda abere abirikulha, mwabana Omukangirirya Mukulhu n’eribya mughuma w’okw’abigha biwe. Nibya n’enyuma waho, Yesu mwasombolha Yuda eribya mughuma w’okw’abakwenda biwe 12.

Yesu n’abakwenda biwe mulendera haghuma. Mubalya haghuma. Kandi n’esyosente esyosi esya babya bawithe ibakasibika omw’akasanduko. Yesu mwaha akasanduko ako ka Yuda erikatheya. Si bugha indi esyosente esyo syabya sya Yuda. Aliriryo, wunasi ekya Yuda akolha enyuma waho?—

Yuda mwatsuka erilhusya omw’akasanduko ako mw’esyosente isibatha mulhaghira. Iniakasilhusayamu omwa bubiso-biso, kandi nibya mwalengesya erisondekania esyonzira esyanga banira mw’esyosente nyingyi. Mwatsuka erilengekania okwa syosente obuli ndambi. Thulebaye esyongumbu nyibi esi nga musyamukolya okw’ikolha ki ihakisiya biro bike Omukangirirya Mukulhu in’ithibwa.

Maria, mwali wabu Lazaro oyuwabya munywani wa Yesu, mwaletha amaghutha awabya ow’obughuli bunene n’eryutha gho okwa bisandu bya Yesu. Aliriryo Yuda mwayineghenia. Wunasi nga ni busana naki?— Mwabugha athi amaghutha abya atholere iniaghulibwa neryo esyosente syanga hebwa abera. Aliriryo omwa kwenene abyanzire esyosente esyo isyahiribwa omw’akasanduko nuku ang’ibasyo.—Yoane 12:1-6.

Yesu mwabwira Yuda athi syalyambaye Maria oyuwakanganaya olhukeri. Yuda mwathatsema Yesu akamubwira ekyo, neryo mwaghenda eyiri abahereri bakulhu, ababya nzighu sya Yesu. Mubanza erihamba Yesu, aliriryo mubanza erikolha ekyo omw’ithumbi nuku abandu sibabalhangire.

Yuda mwabwira abahereri athi: ‘Ngendi babwira ngoku mwanga bana Yesu mwamamba esyosente. Mukend’imba singahi?’

 Abahereri mubasubirya athi: ‘Thukendi kuha ebihandi makumi asathu eby’ebitsipa.’—Matayo 26:14-16.

Yuda mwimya esyosente esyo. Mwabya ng’amaghulya abalhume abo b’Omukangirirya Mukulhu! Wanga lengekania wuthi ki okwa mundu oyukakolha ekindu ekiri ng’eki?— Eki ky’ekikabya omundu amabiribya mwibi n’eriba esyosente. Akanza esyosente sya kutsibu kwilhaba abandu kutse na Nyamuhanga.

Obundi wangana bugha wuthi, ‘Sinanganza ekindu kyosi-kyosi kwilhaba Yehova Nyamuhanga.’ Ni kibuya indi kwa wukayowa wuthya. Omughulhu Yesu asombolha Yuda ng’omukwenda wiwe, obundi Yuda angabya imwayowa athya. Abandi bandu abakabya bibi nabu banganabya imubayowa bathya. Thukanaye okw’abaghuma b’okw’ibo.

Omughuma w’okw’ibo abya mughombe wa Nyamuhanga oyukahulhawa mwa Akana, oyuwabyaho Omukangirirya Mukulhu athe abuthwa. Akana mwalhangira olhukimba olhuwene, omuhimba ow’esyamaghetse kutse ehoro, ebihandi birebe eby’ekitsipa kutse efeza. Sibyabya biwe. E Biblia yikabugha yithi byabya bya Yehova kundi byalhusibawa okwa syonzighu sy’abandu ba Nyamuhanga. Aliriryo Akana mwabyanza kutsibu neryo amibabyo.—Yosua 6:19; 7:11, 20-22.

 Hane n’ekindi eky’erileberyako. Kera, Yehova mwasombolha Dawudi eribya mwami w’abandu ba Israeli. Kiro kighuma, Dawudi mwatsuka erithungerera omukali omubuya, ya Batiseba. Mwahanda oku Batiseba kw’ameso n’erilengekania okw’imuthwalha eribya mukali wiwe. Aliriryo, abya muka Uria. Ni kyahi ekya Dawudi abya atholere iniakolha?—

Dawudi syabya atholere akalholha embere erilengekania okw’ithwalha Batiseba. Aliriryo mwathakolha ekyo. Neryo Dawudi mwamuthwalha ewiwe. Neryo mwalhangira athi Uria ak’ithibawa. Ekyaleka Dawudi iniakolha ebindu ebithuwene ng’ebi niki?— Kundi mwabera eriyighomba mukali wabene.—2 Samweli 11:2-27.

 Kundi Dawudi mwayisubamu, Yehova mwaleka abyeho. Aliriryo erilhua okwa buthuku obo, Dawudi mwabana bitsibu bingyi. Mughalha wiwe ya Abusaloma mwanza erisaghulha Dawudi y’obwami. Neryo abandu ibakabya bakasyalebya Dawudi, Abusaloma iniakabawa omwa kikuba n’eribalyatsirira. E Biblia yikabugha yithi: ‘Abusaloma mwiba emithima y’abandu ba Israeli y’athya.’ Mwasona-sona abandu abo nuku bamuyire mw’omwami omwakanya ka Dawudi.—2 Samweli 15:1-12.

Wune wathanza ekindu kya kutsibu nga Akana, Dawudi, na Abusaloma?— Ekindu kyamabya esikyawu neryo wukakithwalha esibathakulighira, wukabya iwamiba. Wun’ibukire ekyo omwibi w’erimbere, Sitani anza?— Abyanzire abandu ibamuramya omwakanya k’eriramya Nyamuhanga. Neryo Sitani mwabya iniakiba akatheba Adamu na Eva athi bamughondere.

Omundu amabya awithe ekindu, akabya iniawithe ehamuli ey’erisombolha omundu oyuwanga kikolesya. Ng’eky’erileberyako, wangana yasatha n’abandi baana ewabu. Mbwino kyanganabya kibuya eriheka y’ekindu neryo wukakithwalha ewenyu?— Siwanga kolha ekyo kwihaho thatha kutse mama wabu inianalyakubwira athi wukithwale. Wamathwalha ekindu isiwutha basabakyo, obo ni bwibi.

Ni kyahi ekyanga leka iwalengwako eriba?— Kundi wukabya iwanzire ekindu ekithe kyawu. Omundu nomwangabya isyathakulhangira wukakithwalha, nindi oyukabya inianakulhangire?— Ni Yehova Nyamuhanga. Kandi thutholere ithwibuka ngoku Nyamuhanga aponire obwibi. Busana n’ekyo, erianza Nyamuhanga n’abaliranwa kikendi kuwathikya erithendibya mwibi.