Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA 14

Mubye b’Okwenene Omwa Myatsi Yosi

Mubye b’Okwenene Omwa Myatsi Yosi

“Neryo mughane eribiha lyosi. Obuli mundu abughe eby’ekwenene oko mulikyabu.”​—ABANYA EFESO 4:25.

1, 2. Yehova akayowa athi akalhangira thukalengaho eribya b’okwenene?

THATHERA akasasani omulhwana akalhua okwa sukuru neryo iniabughulha akakapa akoswire mw’esyosente. Iniakendi kolhaki? Anganathwamu iniayimiryako. Aliwe, omwakanya k’ekyo akathwalirako mwinyeko. Mama w’omulhwana akabya akowa okwa ky’alyakolha, akamuyisyethera.

2 Ababuthi bangyi bakatsema abaana babu bamabya b’okwenene. Yehova, Thatha wethu w’elhubulha, ni “Nyamuhanga w’ekwenene,” kandi kikamutsemesaya thwamabya b’okwenene. (Esyonyimbo 31:5) Thwanzire erimutsemesya neryo ‘obuli mundu iniabugha eby’ekwenene oko mulikyabu.’ (Abanya Efeso 4:25) Thukanaye okwa syonzira ini omwa ngebe aho kyanga thukalira eribya b’okwenene. Neryo thukendi lebya n’emighuma y’okwa mighisa eyo thwangabana thwamakinda ekitsibu ekyo.

THUYIBERE B’OKWENENE

3-5. (a) Thwanga yitheba thuthi ithwibene-bene? (b) Kandi ni kyahi ekyanga thuwathikya eriyibera b’okwenene?

3 Erithoka eribya b’okwenene embere sy’abandi, thutholere ithwatsuka eriyibera b’okwenene. Eki si kyolho mughulhu wosi. Omwa kighonye ky’erimbere, balikyethu omwa kithunga kye Laodikia mubayitheba ibobene-bene omw’ilengekania bathi banemutsemesya Nyamuhanga kwesi ikwa bithe bithya. (Eribisulirwa 3:17) Nethu amalengekania wethu angana thutheba bikahika okw’iyiminya nga thuli bandu abali bathi.

4 Omukwenda Yakobo mwabugha athi: “Omundu amaghanirya athi akakwama ekisomo kya ndeke, nikwa isyalikunga olhulimi lhwiwe, akayitheba, n’ekisomo kiwe, ni kya busa.” (Yakobo 1:26) Ithukendibya ithukayitheba thwamalengekania thuthi kundi thunemukolha ebibuya, Nyamuhanga syanga tsomana nomuthwangabya mw’akaghayu, akakuthyo kutse eribugha amabehi. Ni kyahi ekyanga thuwathikya erithendi yitheba ithwibene-bene?

5 Thukabya thukayileberya omwa kiyo, thukayilhangira ngoku thusosire okwa mubiri kw’eyihya. Thukabya thukasoma e Biblia thukayilhangira ngoku thusosire omwakathi. E Biblia yangana thuwathikya eriminya ebya thwanga thoka n’aha thukalemererawa. Thukaminya esyombinduka esyothutholere ithwakolha omwa malengekania, emikolere, n’emikanirye. (Soma Yakobo 1:23-25.) Aliwe thwamayibwira thuthi si thuwithe aha thukalemererawa, obo isithwanga thoka erikolha esyombinduka. Neryo thutholere ithwakolesya e Biblia eriyilebya omwa kwenene. (Ekiriro 3:40; Hagai 1:5) Omusabe nagho akathuwathikaya eriyiminya ndeke. Thwangana saba Yehova athulebaye n’erithuwathikya erilhangira obulemwa bwethu nuku thwanga buhengulha. (Esyonyimbo 139:23, 24) Thuk’ibuka ngoku “abahengemire ni nye oko Mwami Mukulhu; nikwa obwira bwiwe buli haghuma n’abathunganene.”​—Emisyo 3:32.

ERIBYA B’OKWENENE OMW’EKA

6. Busana naki omulhume na mukali wiwe batholere ibaberana b’okwenene?

6 Eribya b’okwenene likayithayisibawa kutsibu omw’eka. Omulhume na mukali wiwe bamaberana b’okwenene, bakayowa buholho kandi ibayiketherana. Erithendibya mw’okwenene omwa butheke lyanganabya omwa mibere mingyi. Ng’eky’erileberyako, oyuli omwa butheke angana tsuka eriyanzirirya kutse erilebya eby’obutswatswa, kutse erithetha bubiso-biso. Thalebya ekya omuhandiki w’esyonyimbo abugha: “Sindisiba n’abandu bathya-bathya, kandi sindiligha erighenda n’abathebya.” (Esyonyimbo 26:4) Wamabya isiwuli mw’okwenene embere sy’omwanze wawu nibya n’omwa malengekania, ikikendi tsandya obutheke bwawu.

Ambi iwanguha erighana ekyosi-kyosi ekyanga tsekya obutheke bwawu

7, 8. Wanga kolesya wuthi e Biblia erikangirirya abaana omughaso w’eribya mw’okwenene?

7 Abaana nabu batholere ibaminya ngoku ni kikulhu eribya b’okwenene. Ababuthi bangana kolesya e Biblia eribakangirirya eki. Yine mw’eby’erileberyako eby’abandu abathabya mw’okwenene: Akana, oyuwabya mwibi; Gehazi, oyuwabiha nuku ahebawe esyosente; na Yuda, oyuwiba n’enyuma waho amaghoberya Yesu busana n’ebihandi 30 by’ebitsipa.​—Yosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Abami 5:14-16, 20-27; Matayo 26:14, 15; Yoane 12:6.

8 Kandi e Biblia yiri mw’eby’erileberyako bingyi ebyuwene eby’abandu ababya mw’okwenene: Yakobo, oyuwabwira baghalha biwe athi basubulhaye esyosente esya babana; Yefuta na mwali wiwe, ababerereraya ekyo balhagha Nyamuhanga; na Yesu, oyuwabya mw’okwenene n’omwa mibere eyikalire. (Enzuko 43:12; Abatsweri 11:30-40; Yoane 18:3-11) Eby’erileberyako ebi byangana wathikya abaana erilhangira omughaso w’eribya mw’okwenene.

9. Ababuthi bamabya mw’okwenene, ikikendi wathikya kithi abaana babu?

9 Ababuthi bangan’ighira okwa musingyi we Biblia ono: “Neryo iwe wukakangiriraya abandi, si wuli yikangiriraya kwehi? Iwe wukathulhagho wuthi, ‘omundu sy’ibe,’ nawu wuk’iba kwehi?” (Abanya Roma 2:21) Abaana bakakiminya ababuthi bamakolha ebiri mbaghane n’ebyo bakababwira. Thwamabwira abaana bethu thuthi babye mw’okwenene kandi ithwe isithuli mw’okwenene, ekyo ikikendi batabura. Abaana bamalhangira ababuthi babu bakabugha amabehi nibya n’omwa hindu hike-hike, nabu ibangana bagherererya. (Soma Luka 16:10.) Aliwe, abaana bamalhangira ababuthi babu ibali mw’okwenene, ikyangana bawathikya erisyabya babuthi bayisiwa nabu bakabya babuthi.​—Emisyo 22:6; Abanya Efeso 6:4.

ERIBYA B’OKWENENE OMWA KITHUNGA

10. Thwangabya thuthi b’okwenene thukakanirania n’Abakristayo balikyethu?

10 Kandi thukayithagha eribya b’okwenene embere sy’abalikyethu Abakrisitayo. Ni kyolho erikanirania lya buli kiro erihinduka mwa lhuthongo, kutse mabehi. Thwamasubirira omo mwatsi isithwasi nga nina kwenene, ithwanganabya ithuli kulhalhania amabehi. Ni kibuya ‘erikakirya eminywe yethu.’ (Emisyo 10:19) Eribya b’okwenene sikiri manyisaya kithi ithwabugha ekyosi-kyosi ekyo thukalengekanaya, ekya thwasi, kutse ekya thwanabiriowa. Ekya thukayabugha nomukyangabya ikihikire, kyanganabya isikithuhambireko, kutse nibya ikyabya isikiriyithaghisibawa kandi ikyangana ghana erikangania olhwanzo thwamakisubiriramu. (1 Abanya Tesalonika 4:11) Abandi bakanayihambulhaya babirikangania obuthakenga, bathi: “Ngabugha okwenene.” Aliwe ithwe ng’abandu ba Yehova, mughulhu wosi thwanzire ebinywe byethu ibyabya mw’olhukogho n’olhwanzo.​—Soma Abanya Kolosai 4:6.

11, 12. (a) Omundu oyuwabirisobya angakalya athi emyatsi omw’ithendibya mw’okwenene? (b) Ni bibulyo byahi ebya thwanga yibulya? (c) Thwangabya thuthi b’okwenene omwa kithunga kya Yehova?

11 Yehova abiriha abasyakulhu b’olhukwamirwa lhw’eriwathikya ekithunga. Ikikendyolhobera abasyakulhu erithuwathikya thwamababwira okwenene. Busana naki? Wamabya iwulhwere neryo wukaghenda eyiri dokita, iwunemwendi mubisa ebindi? Wamakolha ekyo, iniakendi kuwathikya athi? Kuthya, thwamakolha ekisobyo ekikalire, sithutholere thukayitheba. Aliwe, thutholere ithwaghenda eyiri abasyakulhu n’eribabwira okwenene. (Esyonyimbo 12:2; Emibiri 5:1-11) Thalengekania okwa wundi mubere ono: Ibbwa wamaminya ngoku munywani wawu abirikolha erilholho erikalire? (Abalawi 5:1) Iwunemwendi bugha wuthi: “Namabya kwenene ingali munywani wiwe, singendi thulhagho”? Kutse iwunemwend’ibuka ngoku abasyakulhu baliho erimuwathikya erisuba-subania n’erighumya obughuma bwiwe na Yehova?​—Abaebrania 13:17; Yakobo 5:14, 15.

12 Kandi thutholere ithwabya b’okwenene omwa kithunga kya Yehova, thukaha esyoripoti syethu esy’omubiiri w’erithulira. Kandi thukakolesaya okwenene thukasulirirya efomu y’obutemburi kutse ey’erikolha owundi mubiiri wosi-wosi ow’Obwami.​—Soma Emisyo 6:16-19.

13. Thwangabya thuthi b’okwenene thwamakolongana na mulikyethu Omukristayo omwa by’esyosente?

13 Abakrisitayo balikyethu sibatholere bak’ingirya eby’esuburu omw’iramya. Ng’eky’erileberyako, sithuli kolha esuburu ithune okwa Kisenge ky’Obwami kutse omw’ithulira. Sithulyanza eryughuthira oku balikyethu omo myatsi y’eby’esyosente. Wamabya iwukakolesaya balikyethu, thuhira abakoli b’okwa buthuku, bahe esyo wabalhagha, n’eribakolera ngoku kikayithaghisibawa omwa bilhaghiro. Eki mwanganabya imwamuli ng’erikuthuhira omubatsi n’erikuha ebiro ebya wangana kolesya eryusa okwa mubiiri. (1 Timoteo 5:18; Yakobo 5:1-4) Kandi mulikyethu amabya iyukuhere omubiiri, isiwalengekanaya wuthi akendi kuthwalha omwa mibere y’embaghane. (Abanya Efeso 6:5-8) Lhangira wuthi wukakolha omwa ndambi yosi eya mulighireneko n’erikolha omubiiri owa wutholere iwakolha wanathuhwa.​—2 Abanya Tesalonika 3:10.

14. Abakristayo batholere ibakolhaki bathe bakolha haghuma esuburu ndebe?

14 Kandi ibbwa thwam’ingira omwa suburu ndebe na mughalha wethu kutse mwali wethu? Eki mwanganabya erihira esyosente sy’omwa kindu kutse eriyibweka. Omwa Biblia mune omusingyi owanga thuwathikya omwa mibere ng’eyo: Muhire obuli kindu ky’omwa buhandiki! Omuminyereri Yeremia abere akaghulha eririma, mwahandika esyondaghano ibiri, enguma yamahamibwako n’abema, n’eribika ndeke esyosi ibiri busana n’obuthuku bw’embere. (Yeremia 32:9-12; lebaya na Enzuko 23:16-20.) Abandi bakalengekanaya bathi erihandika endaghano kyanganaleka ikyabya nga sibayikethere mulikyabu. Aliwe omo kwenene, erihandika endaghano kyangana leka ihathabya erithendi yitheghererania, eriyiponera, n’erikakalhukana. Nibya n’omo myatsi y’esuburu, wibuke ngoku obuholho bw’ekithunga bulengire kutsibu omwatsi w’eby’esyosente owosi-wosi.​—1 Abanya Korinto 6:1-8; lebaya Endomeko 30.

ERIBYA B’OKWENENE OMO MYATSI Y’EKIHUGHO

15. Yehova akayowa athi okwa suburu eyithe mw’okwenene?

15 Thutholere ithwabya b’okwenene embere sya buli mundu, imwamune n’abathe Bema ba Yehova. Ni kikulhu embere sya Yehova eribya b’okwenene. “Olhulengo lhw’obuthebya ni nye oko Mwami Mukulhu, nikwa ekirengyi kihikene kikamutsemesaya.” (Emisyo 11:1; 20:10, 23) Omwa buthuku bwe Biblia, ini kindu kya buli kiro erikolesya ebilo n’ehirengyi omwa by’esuburu. Aliwe abandi basuburi ibak’iba abaghuli omw’ibaha bike okwa bitholere kutse omw’ibatswera sente nene okwa syabatholere erithuha. Namunabwire, erithendibya b’okwenene likanyirire omwa by’esuburu. Kandi ngoku Yehova anabya aponire erithendibya mw’okwenene kera, namunabwire kuthya.

16, 17. Ni mibere yahi ey’erithendibya mw’okwenene eya thutholere ithwayihighulhako?

16 Ithwe bosi thukanayisanga omwa mibere eyanga leka ithuthabya b’okwenene​—obundi thukasaba omubiiri, thuk’usulirirya esyofomu sy’egavumente, kutse thukakolha ebizamu. Abangyi bakalengekanaya bathi si kibi eritheba, eryuwanirirya kutsibu, kutse eriha eby’erisubirya ebikathebaya. Eki sikirithuswekaya. E Biblia muyabugha yithi omwa biro by’enyuma-nyuma by’omughulhu mubi ono, abandu bangabere “abakayanza, n’erianza ebindu, . . . abathanzire kibuya.”​—2 Timoteo 3:1-5.

17 Hakanayira abandu abathe mw’okwenene ibabya nga babakathoka ekihugho kya munabwire. (Esyonyimbo 73:1-8) Omukristayo anganaherya n’omubiiri wiwe, ibamulimya, kutse iniakolhwa nabi okwa mubiiri busana n’eribya mw’okwenene. Aliwe eribya mw’okwenene lirengire ekyosi-kyosi ekya thwanga herya. Busana naki?

EMIGHISA Y’ERIBYA B’OKWENENE

18. Busana naki ni ky’omughaso eribya n’erina libuya?

18 Eriminywa ng’omundu w’okwenene, muyiketherwa, kandi muyisiwa ni mubere w’obughuli aliwe syakanyirire omwa kihugho kino. Obuli mughuma w’okw’ithwe anawithe akaghisa k’eribya n’omubere oyu. (Mika 7:2) Ni kwenene, abandi bangana kusekerera busana n’eribya w’okwenene n’erikwahulhamo mukiru. Aliwe abandi ibakendi kusima busana n’omubere oyo n’erikuyikethera. Omwa kihugho kyosi, Abema ba Yehova basibwe ng’abandu b’okwenene. Abandi bakananza erikolesya Abema ba Yehova kundi bakabya ibanasi ku bakendi kolha omo kwenene. Kandi abandi bakoli bamathibithwako okwa mubiiri busana n’erithendibya mw’okwenene, mughulhu mungyi Abema ba Yehova bakasighalha.

Thwanganaha Yehova y’olhukengerwa omw’ikolha kutsibu

19. Eribya w’okwenene kikendi hamba kithi okwa bughuma bwawu na Yehova?

19 Eribya b’okwenene omo myatsi yosi ikikendi leka iwabya n’obunyamuthima-thima obuwene n’erithekana omwa bulengekania. Ithwanganabya nga Paulo, oyuwahandika athi: “Thunasi thuwithe obunyamuthima-thima obuwene.” (Abaebrania 13:18) Kandi ekikulhu kutsibu, Thatha wawu w’olhwanzo, Yehova, iniakendi lhangira n’erisima akaghalha akawukahiraho eribya w’okwenene omo myatsi yosi.​—Soma Esyonyimbo 15:1, 2; Emisyo 22:1.