1, 2. (a) Busana naki Abakristayo abalere banemusinga bakarwanisya Sitani n’esyombinga? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.) (b) Thukendi kania okuki?

OMUKWENDA Paulo mwasosekania Abakristayo ng’abasirikali. Thuli omwa malhwa, kandi esyonzighu syethu sineho kwenene! Aliwe amalhwa wethu si w’erilhwa n’abandu; thukalhwa na Sitani n’esyombinga. Bamabirighunza esyongumi sy’emyaka ibanemulhwa kandi basi ndeke erilhwa. Neryo ikyangana lhangirika nga sithwangasinga amalhwa ayo, kutsibu-tsibu thwamabya ithuli balere. Mbwino abalere ibanasinga amalhwa bakalhwa n’esyonzighu sy’amaaka esi? Ee, kandi banemusinga! Busana naki? Kundi bakathunga amaaka erilhua oku Yehova. Kandi, ng’abasirikali abathendekirwe ndeke, bakambalha “ebindu byosi by’amalhwa bya Nyamuhanga” nuku babye ibanayitheghekere amalhwa.​—Soma Abanya Efeso 6:10-12.

² Paulo abere akakolesya eky’erileberyako eki, angabya iniabya akalengekania okwa kyambalho ky’amalhwa ky’omusirikali Omuroma. (Emibiri 28:16) Omo mwatsi ono, thukendi kania okwa ky’erileberyako ekyuwene ekyo. Kandi thukendi kania okwa bya  bandi balere bakabugha okwa bitsibu n’emighaso eyo bakabana bak’ambalha obuli kitsweka ky’ekyambalho kyethu ky’amalhwa.

3, 4. Ekwenene eyiri omwa Biblia yiri yithi ng’omukabba w’omusirikali Omuroma?

³ Soma Abanya Efeso 6:14. Omukoba kutse omukabba w’omusirikali Omuroma iniakabya kw’ebyuma eritheya embindi y’omusirikali n’erisikya ekindu kiwe ekirithohire eky’okwa kikuba. Eyindi mikabba iyiri kw’ehindu hy’erilerembyako omuyali n’omuhamba. Omusirikali iniakabya abiriwathya ndeke omukabba wiwe, iniakasika akaghenda omwa malhwa.

⁴ Ng’omukabba, ekwenene eya thuk’igha omwa Kinywe kya Nyamuhanga yikathutheghaya okwa syongangirirya sy’amabehi. (Yoane 8:31, 32; 1 Yoane 4:1) Kandi thukabya thuk’ongera eryanza ekwenene eyiri omwa Kinywe kya Nyamuhanga, kwa kikanathwolhobera kithya erighendera okwa bihano bya Nyamuhanga, kutse eryambalha ekindu “ekikatheghaya ekikuba.” (Esyonyimbo 111:7, 8; 1 Yoane 5:3) Kandi, thukabya thukayitheghererya ndeke ekwenene eyi, thukabya ithwanganathoka erilhwa ndeke n’esyonzighu syethu.​—1 Petero 3:15.

5. Busana naki thutholere ithwabugha okwenene mughulhu wosi?

⁵ Kundi thukalhangira ekwenene eyiri omwa Kinywe kya Nyamuhanga mw’ey’omughaso, thukaghondera ebye Biblia yikabugha kandi ithwabugha okwenene mughulhu wosi. Amabehi ni kighuma ky’okwa bindu ebikakolera ndeke Sitani omo malhwa wiwe. Amabehi akahuthalhaya oyukabughagho n’oyukalighagho. (Yoane 8:44) Neryo nomwakine indi sithuhikene thukalengaho erithendi bugha amabehi. (Abanya Efeso 4:25) Eki kyangana kalha. Abigail, ow’emyaka 18, akabugha athi: “Hanganayira eribugha ekwenene ikyabya nga sikitholere, kutsibu-tsibu omughulhu erikolesya amabehi kyangana kw’iha omwa kitsibu.” Neryo ni kyahi ekikaleka inialengaho eribugha okwenene mughulhu wosi? Akabugha athi: “Namabugha okwenene, ngabya n’obunyamuthima-thima obuhenirye embere sya Yehova. Kandi ababuthi baghe n’abanywani baghe bakaminya ku bangana nyiyikethera.” Victoria, oyuwithe emyaka 23, akabugha athi: “Wamabugha okwenene n’erimanira okwa bya w’ikirirye, ibangana kughombekera. Aliwe wukabana mighisa mingyi: Wukasika, iwayowa iwuli hakuhi na Yehova, n’abakwanzire ibakusikya.” Wanamalhangira ekikaleka iwabya iwutholere eryambalha “omwatsi w’ekwenene ng’omukoba” mughulhu wosi?

6, 7. Busana naki erithunganene likasosekanibawa n’ekindu ekikatheghaya ekikuba?

⁶ Ekindu ky’amalhwa ekikatheghaya ekikuba eky’omusirikali Omuroma mughulhu mungyi ikikakolhawa omwa byuma ebikathire buthambi-thambi erihika ndeke okwa kikuba. Ebyuma ebikathire ebyo ibighobibwe okwa hikoba hy’engobi ehiri kw’obuma obukathire.  Ebithigho biwe ibikaswikawa omwa bindi byuma nabyo ebyabya bimathikire okwa ngobi. Ekindu eki ikikaleka iniathaghenda ndeke, kandi ikikamuyithaghisaya eribya iniane mulebya ebyuma nga bine omwa mwanya wabyo. Aliwe ikikatheghaya omuthima wiwe n’ebindi bitsweka okwa muyali kutse omusoha!

⁷ Ebihano bya Yehova ebithunganene, ebikatheghaya “omuthima,” kutse omundu oyo thuli omwa kathi, byangana sosekanibwa n’ekindu ky’amalhwa ekikatheghaya ekikuba. (Emisyo 4:23) Omusirikali isyangahingisya ekindu kiwe ekikolire omwa kyuma ekighumire eki mw’ekikolirwe omwa kyuma ekitsekire. Kuthya, sithwangasubya omwa mwanya w’ebihano bya Yehova mw’ebya thukalengekanaya thuthi bya bitholere. Sithuli n’amenge awakaghunza erithoka eritheya omuthima wethu. (Emisyo 3:5, 6) Ky’ekikaleka ithwabya ithutholere eribya ithune mulebya mughulhu wosi ‘ekindu kyethu ky’amalhwa ekikatheghaya ekikuba’ nga kikinatheghirye omuthima wethu.

8. Busana naki thutholere ithwaghondera ebihano bya Yehova?

⁸ Mbwino hakanayira iwayowa ebihano bya Yehova nga bikakwiha kw’obwiranda bwawu kutse erikukakirya erikolha ebya wanzire erikolha? Daniel, ow’emyaka 21, akabugha athi: “Abasomesya n’abanya sukuru ibakanyisekereraya busana n’erighendera okwa bihano bye Biblia. Munanahwa mw’erisika kandi namahwa amani.” Aliwe lino akayowa athi? Akabugha athi: “Erighunzerera, munalhangira omughaso w’erighendera okwa bihano bya Yehova. Abaghuma b’okwa ‘banywani baghe’ mubatsuka erikolesya ebibatsi ebikathamiraya; n’abandi mubathaghunza esukuru. Mukitha obulighe erilhangira ngoku engebe yabu yabya yabere. Omo kwenene Yehova akathutheghaya.” Madison, ow’emyaka 15, akabugha athi: “Kikayithagha akaghalha ingye erimakirira ebihano bya Yehova n’erithendi ghendera okwa by’ab’olhulengo lhwaghe bakalengekanaya nga byuwene kutse nga bikatsemesaya.” Neryo, akakolhaki? “Ngabya ingane muyibukya ku ngahekire erina lya Yehova kandi ngoku erilengwako ni nzira ya Sitani ey’erinyilhasiramu. Namasingura ekitsibu, ngayowa ndeke.”

9-11. (a) Ni biryatho byahi ebyo Bakristayo bakambalha? (b) Ni kyahi ekyanga thuwathikya erithulira ithunasikire?

⁹ Soma Abanya Efeso 6:15. Omusirikali Omuroma isyanga sigha ebiryatho biwe akaghenda okwa lhuhi. Ibikakolhawa omwa mighumbi isathu ey’engobi. Aliwe ebiryatho ebi kandi ibyuwene, omusirikali iniakabighenderamu inianasikire kandi isyanga thendera.

¹⁰ Ebiryatho ebya basirikali be Roma babya bakambalha ibikabawathikaya erithoka amalhwa, ebiryatho by’obunyakirimu ebya thukambalha bikathuwathikaya erithulha ‘engulhu yuwene y’obuholho.’ (Isaya 52:7; Abanya Roma 10:15) Nomwabine, kikanayithagha obuthubaha bunene erithulira. Bo, ow’emyaka 20, akabugha athi: “Iningasagha erithulira abo ngasoma nabu. Ngalengekanaya syabya isoni. Ngabulha ekyaleka inabya ingabya indya. Lino ngatsema ingathulira ab’olhulengo lhwaghe.”

 ¹¹ Abakristayo bangyi abalere bakayowa ikikabolhobera erithulira ibanasikire bamabya imubakasangwa bayithegheka. Wanga yithegheka wuthi? Julia, ow’emyaka 16, akabugha athi: “Ngabya ingane n’ebitabu byethu omwa kikapa kyaghe ky’esukuru, kandi ngahulikirira amalengekania w’abangasoma nabu n’ebya b’ikirirye. Neryo ngathoka erilengekania okwa kyanga bawathikya. Namabya inganayitheghekire, iningendi thoka eribakanirya ekyanga baghasira ndeke.” Makenzie, ow’emyaka 23, akabugha athi: “Wamabya muhulikiriri mubuya kandi ow’olhukeri, iwukendi minya ebya banywani bawu banemulhabamu. Ngalhangira indi ngabya ingabirisoma emyatsi yosi eyitheghekirwe busana n’abalere. Neryo aho ngabya inangana kangania banywani baghe omwatsi ow’angabawathikya omwa Biblia kutse okwa jw.org.” Eribya iwuna yitheghekire erithulira kiri ng’eryambalha “ebiryatho” ebikuhikire ndeke.

12, 13. Emighuma y’okwa “misoha yosi y’omuliro” eya Sitani ni yahi?

¹² Soma Abanya Efeso 6:16. Omusirikali Omuroma iniakabya n’engabo nene. Iyikamutheghaya  eritsuka okwa bithigho erihika okwa marwe kandi n’erimutheya okwa miyali, amathumo, n’emisoha.

¹³ “Emisoha yosi y’omuliro” eya Sitani angakughusako ni yahi? Obundi akalhwa nawu omw’ibugha oku Yehova kw’amabehi. Sitani anzire iwayowa Yehova nga syakwanzire kandi nga sihali oyukutsomene. Ida, ow’emyaka 19, akabugha athi: “Nganayowa Yehova nga syali hakuhi naghe kandi nga syanzire eribya munywani waghe.” Akakolhaki amayowa athya? “Emihindano yikongera kutsibu erikirirya lyaghe. Iningakwama kyikalha omwa mihindano buthasubirya, inayowa nga sihali oyuwanganza eriowa ebya nanga bugha. Aliwe, hathya, ngathegheka emihindano n’erilengaho erisubirya mirundi ibiri kutse isathu. Kikalire, aliwe ngayowa ndeke namakikolha. Kandi balikyethu bakanyihimba kutsibu. Mughulhu wosi ngalhua okwa mihindano inganasi ngoku Yehova anyanzire.”

14. Ebyabya oku Ida bikathweghesayaki?

¹⁴ Obunene bw’engabo y’omusirikali bukasighalha ibwan’obo. Aliwe ngoku thwanamalhangira ekyabya oku Ida, erikirirya lyethu kwa lithe lithya. Erikirirya lyethu lyangan’ongera kutse iryakeha, lyangana ghuma kutse iryatseka. N’ithwamu lyethu. (Matayo 14:31; 2 Abanya Tesalonika 1:3) Ithwe “engabo y’erikirirya” erithutheya, thutholere ithwabya ithunemukanyayo n’erighumyayo!

15, 16. Amaha wethu ali athi ng’esapeho?

¹⁵ Soma Abanya Efeso 6:17. Omusirikali Omuroma iniakambalha akakira kutse esapeho y’ekyuma eritheya omuthwe wiwe, ebikya, n’obusu. Ihakanayira esapeho iyabya kw’aherihamba nuku omusirikali iniabya inianganahekayo omwa byalha.

¹⁶ Ngoku esapeho yikanatheghaya obwongo bw’omusirikali, “amaha w’omulhamu” akatheghaya obulengekania bwethu. (1 Abanya Tesalonika 5:8; Emisyo 3:21) Amaha akathuwathikaya erihwerya amalengekania wethu okwa milhaghe ya Nyamuhanga n’erithendihwa amani busana n’ebitsibu byethu. (Esyonyimbo 27:1, 14; Emibiri 24:15) Aliwe thwamabya thwanzire amaha wethu athutheghaye, ambi ithwalhangiragho kwa ni kwenene. Thutholere ithwambalha esapeho yethu y’okwa muthwe, butsira erihekayo omo byalha!

17, 18. (a) Sitani angathuthebya athi omw’ireka thulhusaye esapeho yethu? (b) Thwanga kangania thuthi ku sithuthathebwa na Sitani?

¹⁷ Sitani angathuthebya athi omw’ireka thulhusaye esapeho yethu? Lengekanaya okwa kyanza erikolha oku Yesu. Sitani abya inianasi ngoku Yesu akendisyabya muthabali w’abandu. Aliwe Yesu iniatholere iniatsuka eriaghalhwa n’eriholha. Neryo enyuma waho inialinda endambi ya Yehova yihike imwabya Mwami. Neryo Sitani mwamuha akaghisa k’eribya iniangana thabalha endambi eyo isiyiri yahika. Sitani mwamulhagha athi amamuramya, iniakendibya muthabali w’ekihugho aho n’aho. (Luka 4:5-7) Sitani kandi anasi ngoku Yehova abirithulhagha ebindu bibuyanga omwa kihugho kihya-kihya. Aliwe thutholere ithwalinda erihika okw’ibererera ly’omulhaghe oyo, neryo lino thwangana thunga bitsibu binene. Neryo Sitani akathuha akaghisa k’eribya n’engebe eyikabya nga yuwene lino. Anzire ithwahira engebe yethu y’embere omwakanya k’Obwami bwa Nyamuhanga.​—Matayo 6:31-33.

¹⁸ Abalere bangyi Abakristayo sibathathebibwa na Sitani. Ng’eky’erileberyako, Kiana, ow’emyaka 20, akabugha athi: “Nganasi ngoku Obwami bwa Nyamuhanga w’amaha masa  w’erighunzaho ebitsibu byethu ebyosi.” Amaha wiwe akahamba athi okwa bulengekania bwiwe n’engebe yiwe? Akamuwathikaya eryibuka ngoku ebindu by’ekihugho ni by’obuthuku buke. Omwakanya k’erihwerya akaghalha kiwe kosi okw’ithunga omubiiri omwa kihugho kino, Kiana anemukolesya obuthuku bwiwe n’akaghalha kiwe erikolera Yehova.

19, 20. Thwang’ongera thuthi erikolesya ndeke Ekinywe kya Nyamuhanga?

¹⁹ Abasirikali be Roma ibakakolesaya emiyali eyabya mbindi y’emita (inji 20) omwa buuli. Abasirikali abo ibasi ndeke erikolesya emiyali yabu kundi ibakayibegheresaya buli kiro.

²⁰ Omukwenda Paulo mwabugha athi Ekinywe kya Nyamuhanga kiri ng’omuyali. Yehova abirithuhakyo. Aliwe thutholere ithw’igha erikolesyakyo ndeke erilhwira erikirirya lyethu kutse erihengulha amalengekania wethu. (2 Abanya Korinto 10:4, 5; 2 Timoteo 2:15) Wang’ongera wuthi erikikolesya ndeke? Sebastian, ow’emyaka 21, akabugha athi: “Nabiribya ingane muhandika lisako lighuma omwa buli sura omwa ndegheka yaghe y’erisoma e Biblia. Nganemuhira haghuma amasako waghe agho nganzire.” Eki kikamuwathikaya eriyitheghererya ndeke amalengekania wa Yehova. Daniel ak’ongerako athi: “Ngabya ingakolha endegheka yaghe y’erisoma e Biblia, ngasorokaya amasako agho ngalengekanaya indi akendi wathikya abandu omw’ithulira. Nabirilhangira ngoku abandu bakatsema bakaminya ngoku wanzire e Biblia kandi ngoku wunemulengaho eriwathikya abandi.”

21. Busana naki sithutholere thukasagha Sitani n’esyombinga?

²¹ Ngoku thwanamalhangira omwa by’erileberyako by’abalere omo mwatsi ono, sithutholere thukasagha Sitani n’esyombinga. Ni kwenene bawithe amaaka, aliwe sibalengirye Yehova y’amaaka. Kandi sibendisyabyaho kera na kera. Bakendi hirwa omwa ngomo kandi sibendi syathoka erihuthalya mundu omwa buthuku bw’Emyaka Rukumi obw’Erithabalha lya Kristo, n’enyuma waho bakendi syathoghothibwa. (Eribisulirwa 20:1-3, 7-10) Thunasi enzighu yethu, ebithegho biwe, n’ekilhubirirwa kiwe. Busana n’obuwathikya bwa Yehova, thwangana hangana ithunasikire n’erilhwa nayu!