Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Wukana Lighira Omubumbi Mukulhu Erikubumba?

Wukana Lighira Omubumbi Mukulhu Erikubumba?

“Lebaya! Ng’eribumba eriri omwa byalha by’omubumbi, ko muli muthya omo byalha byaghe.”—YER. 18:6.

ESYONYIMBO: 60, 22

1, 2. Ni kyahi ekyaleka Nyamuhanga iniathwalha Danieli mwa “mundu oyusimirwe kutsibu,” kandi nethu thwangabya thuthi bowa nga Danieli?

ABAYUDA abanyeghawa babere bingira omwa muyi we Babeli, mubalhangira imuswire esyosanamu, n’abandu ibabiribya omwa bukobe bw’emirimu mibi. Nomwabine, Abayuda abathaleghulha, nga Danieli n’abanywani biwe basathu mubathalighira emibere ye Babeli yikabahindulha. (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18) Danieli na banywani biwe abo babya ibabirithwamu eriramya Yehova musa ng’Omubumbi wabu. Kandi mubathoka! Danieli nomw’anikalha e Babeli hakuhi engebe yiwe yosi; omulaika wa Nyamuhanga mwamubughako athi ni “mundu oyusimirwe kutsibu.”—Dan. 10:11, 19.

2 Omubumbi angana bumba-bumba eribumba nuku lilhue mw’ekindu eky’anzire. Abakristayo b’okwenene munabwire bakaligha ngoku Yehova ya Muthabali w’Obuhangwa Bwosi, oyuli n’ehamuli y’eribumba-bumba abandu n’ebihanda. (Soma Yeremia 18:6.) Nyamuhanga nayu awithe ehamuli y’erithubumba-bumba, obuli mundu omwa mibere yiwe. Aliwe anasi ku thuwithe obughabe bw’eriyithwiramu, neryo akanza ithwamughondera omw’iyanzira. Mulekenu thulebaye nga thwangabya thuthi ibumba erikabumbika omwa byalha bya Nyamuhanga, omw’irebya ebindu bisathu bino: (1) Thwanga yihighulha thuthi okwa mibere eyangaleka ithwakalha-kalha okw’ighondera erihabulha lya Nyamuhanga? (2) Thwanga thunga thuthi emibere eyanga thuwathikya eribya ithun’olhobire kandi abowa? (3) Ababuthi Abakristayo banga ghondera bathi Nyamuhanga bakabumba-bumba abaana babu?

YITHEGHAYE OKWA MIBERE EYANGA KALYA OMUTHIMA

3. Ni mibere yahi eyanga kalya omuthima? Iha eky’erileberyako.

3 Emisyo 4:23 hathi, “Theghaya omuthima wawu n’omuhwa wosi, kusangwa mugho mukalhua esyongununuko sy’engebe.” Ni mibere yahi eyanga kalya omuthima eya thutholere ithwayitheyako? Mwamuli emiyiheko, erisubirira omwa kibi, n’erithendibya n’erikirirya. Ebyo ibyangana letha omwa mundu mw’obuthowa n’omuthima w’eriyisamambulha. (Dan. 5:1, 20; Ebr. 3:13, 18, 19) Omwami Uzia owe Yuda mwakangania emiyiheko. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 26:3-5, 16-21.) Erimbere, Uzia “mwakolha ebithunganene omwa meso w’Omwami Mukulhu,” kandi “mwayihira okw’isonda-sonda Nyamuhanga.” Aliriryo anabere “abiribya n’amaaka, omuthima wiwe mwayipipa,” nomwakine indi amaaka ayo alhua oku Nyamuhanga! Mwanza n’erihisya obukwa okwa hekalu—olhusunzo olhwabya lhw’abahereri b’ekihanda kya Haruni basa. Abahereri babere bakamukunga, busana n’emiyiheko, Uzia mwahithana! Ni kyahi ekyabya kyalhwiririremu? ‘Mwawa’ erikalire, amaholha Nyamuhanga iniabirimuyira mwa muhagha.—Emi. 16:18.

4, 5. Ni kyahi ekyangabya thwamathendi yitheya okwa miyiheko? Iha eky’erileberyako.

4 Thwamathendi yitheya okwa miyiheko, nethu ithwangana tsuka ‘eriyighanza eribya bakulhu kwilhaba aho thutholere,’ obundi erihika n’okwa kiika ky’erighana erihabulha erikalhua omwa Masako. (Abar. 12:3; Emi. 29:1) Thuthalebya ekyabya oku Jim, omusyakulhu w’ekithunga oyuthalighirana n’abasyakulhu balikyabo okwa mwatsi mulebe omwa kithunga. Jim akabugha athi: “Munakwama kyabwira baghalha bethu abo indi sibawithe lhwanzo, neryo namaghulhumuka.” Habere halhaba myezi mukagha, mwahumira omwa kindi kithunga, aliwe mwathalighirwa erithasyakolha ng’omusyakulhu. Akabugha athi: “Mukyanyilhuma kutsibu. Munayithwalha mwa muthunganene kutsibu, neryo namathwamu n’erileka ekwenene.” Jim mwaghunza emyaka ikumi iniabirisighania ekithunga. Akabugha athi: “Emiyiheko yaghe muyayongera, namatsuka n’eritsweba Yehova busana n’ebyamabya ebyo. Emyaka muyalhaba balikyethu ibanemunyibungira bakanza erinyiwathikya, aliwe iningaghana obuwathikya bwabu.”

5 Ebyahika oku Jim bikakanganaya ngoku emiyiheko yangana leka ithwabya n’omubere w’eriyilhwirako thukahabulhwa, ni bugha ambu ithwabya abathebumbika. (Yer. 17:9) Jim akabugha athi, “Eriyowa abandi nga bababya bawire kyabya kikanyilyambya omwa malengekania.” Wune wathaponesibwa n’Omukristayo mulikyenyu kutse busana n’erilhusibwa kw’esyonzunzo ndebe? Kyamabya imukyabya, muwakolhaki? Muwanalhangirika mw’emiyiheko? Kutse ekilhubirirwa kyawu mukyanabya eryanza erihira h’obuholho na mulikyenyu n’erisighalha iwune muthaleghulha oku Yehova?—Soma Esyonyimbo 119:165; Abanya Kolosai 3:13.

6. Ni kyahi ekyangabya thwamabera erisubirira omwa kibi?

6 Eribera erisubirira omwa kibi, kutse nibya eriyilingirirania kwesi iwunemukolha ebibi, ikyangana leka ikyakukalira eriligha erihabulha erikalhua oku Nyamuhanga, neryo iwabya isyakisagha erikolha ekibi. Mughalha wethu mughuma mwabugha athi endambi muyahika erilholho eryakakolha lyamabya isirikimulyambaya. (Omu. 8:11) Owundi mughalha wethu, oyuwathunga omutse w’erilebya eby’obutswatswa, mwabugha athi: “Munayisanga inabiribya n’omubere w’eritsweba-tsweba abasyakulhu.” Omutse oyo abya inianemutsandya obunyakirimu bwiwe. Endambi muyahika, omutse oyo amaminyikalha, neryo amawathikibwa ndeke. Ni kwenene ithwe bosi sithuhikene. Aliwe thwamatsuka eribya n’omubere w’eritsweba-tsweba kutse eriyihambulya thwabirikolha ekibi omwakanya k’erisaba obuwathikya n’ekighanyiro oku Nyamuhanga, omuthima wethu inianganabya iniabiritsuka erikalha-kalha.

7, 8. (a) Abaisraeli abakera mubakangania bathi ebikalhua omw’ikalha busana n’erithend’ikirirya? (b) Thuk’ighaki?

7 Eky’erileberyako ekikakanganaya ngoku erithendibya n’erikirirya lyanganakalya emithima, ky’eka Abaisraeli abo Yehova alhusaya e Misiri. Abandu abo mubalhangira Yehova akakolha ebithiko-thiko bingyi busana nabu, kandi ebindi kwenene ibikathikaya! Aliwe babere bakaseghera hakuhi n’Ekihugho Ekyalhaghanisibawa, mubakangania omubere w’erithendibya n’erikirirya. Omwakanya k’eriyikethera Yehova, mub’ubaha n’eriyineghenia oku Musa. Nibya mubanza n’erisuba e Misiri, eyo babya ng’abakobe! Mukyaponesya Yehova yo kutsibu. Mwabugha athi: “Abandu aba basyanyipona mighulhu yingahi kwehi?” (Emig. 14:1-4, 11; Esy. 78:40, 41) Busana n’erikalya emithima n’eribya n’erithend’ikirirya, olhulengo lhwosi olho mulhwahwerekerera omwa mbwarara.

8 Munabwire, omughulhu thunemuseghera okw’ingira omwa kihugho kihya-kihya, erikirirya lyethu line mulengwako. Kyangabya kibuya thwamalebya nga thuwithe erikirirya eriri lithi. Ng’eky’erileberyako, ithwangana thasyayilebya nga thukalhangira thuthi ebinywe bya Yesu ebiri omu Matayo 6:33. Yibulhaye: ‘Mbwino erithwamu lyaghe n’ebya ngahira embere bikanakanganaya ku ng’ikirirye ebinywe bya Yesu? Mbwino nangana thwamu eribulha okwa mihindano kutse okw’ithulira nuku nang’ongera emingirirye yaghe? Ngendi kolhaki namabana akahathikano okwa mubiiri? Mbwino ngendi lighira ekihugho erinyihamba—obundi nibya erinyilhusya omo kwenene?’

9. Busana naki thutholere ithwalholha embere erilebya nga thune omwa kwenene, kandi ekyo thwangakikolha thuthi?

9 N’ekindi ky’erileberyako, lengekanaya oko mughombe wa Yehova oyukabya ng’akathika-thika erighendera okwa bihano bye Biblia, ng’ekihambire okwa manywani, erihighithwa kutse eriyitsemesya. Thayibulya, ‘Mbwino naghe ngane indya?’ Thwamayilhangira mw’omubere w’erikalha-kalha ng’oyo, ambi ithwasangwa thwalebya ndeke erikirirya lyethu! E Biblia yikathuhana yithi: “Muyirengeko nga mukakwama omw’ikirirya; muyitswere.” (2 Kor. 13:5) Ambi mughulhu wosi amalengekania wethu imwabya eriyilebya ndeke omw’ikolesya Ekinywe kya Nyamuhanga.

SIGHALHA IWUNE MUNDU OYUKABUMBIKA

10. Ni kyahi ekyanga thuwathikya eribya ng’eribumba eryolhobire omwa byalha bya Yehova?

10 Ebya Nyamuhanga abirithuha ebyanga leka ithwabya ng’eribumba eryolhobire, ky’Ekinywe kiwe, ekithunga ky’Ekikristayo, n’erithulira. Ngoku amaghetse akan’olhobaya eribumba, erisoma e Biblia buli kiro, lyangana thuwathikya eribumbika omwa byalha bya Yehova. Yehova mwalhaghira abami be Israeli eriyithungira ebiri omwa Mighambo ya Nyamuhanga n’eribisoma buli kiro. (Ebi. 17:18, 19) Abakwenda mubaminya ngoku ibo erithoka erithulira, babya batholere ibasoma n’erighanirya okwa Masako. Ngendo nyingyi omwa bya babya bakahandika ibakabugha kutse erikangirira ebiri omwa Masako we Kihebrania n’erihira omwa bandu abo babya bakathulira mw’omuhwa ow’erikolha ekiri ng’ekyo. (Emib. 17:11) Nethu munabwire thukalhangira omughaso w’erisoma Ekinywe kya Nyamuhanga n’erikighaniryako. (1 Tim. 4:15) Erikolha ekyo kikathuwathikaya eriyikehya embere sya Yehova n’eribya ithwangana bumbika.

Kolesaya ebya Nyamuhanga akathuha eribya iwune oyukabumbika (Lebaya enungu 10-13)

11, 12. Yehova angana kolesya athi ekithunga erithubumba-bumba erikwamana n’emibere yethu? Iha eky’erileberyako.

11 Erilhabira omwa kithunga ky’Ekikristayo Yehova akathoka erithubumba-bumba erikwamana n’ebiyithawa by’obuli mundu. Jim, oyo thulyakanayako ahighulhu mwatsuka eryolhoba omughulhu omusyakulhu w’ekithunga ahira h’akaghalha erimuwathikya. Jim akabugha athi, “Sindyibuka akanyitsweba. Aliwe iyo mwatsomana erinyiwathikya.” Habere halhaba amezi ng’asathu, omusyakulhu oyo mwakokya Jim y’okwa mihindano. Jim akabugha athi, “Mubanyithangirira ndeke omwa kithunga, kandi olhwanzo olho banyikanganaya ni lhughuma lhw’okwa byaleka inahindulha amalengekania. Munatsukiraho erilhangira ngoku eriyowa lyaghe siryo ngatholere erihira embere. Busana n’obuwathikya bw’abalikyethu haghuma na mukali waghe mwanzwa—oyuwasighalha inianasikire omwa by’obunyakirimu—munaghenda ingasuba-subana bunyakirimu. Kandi munawathikibwa kutsibu omwa myatsi eyabya yikabugha yithi, ‘Yehova si w’Eritsweba’ na ‘Kolera Yehova Buthaleghulha’ eyasira omwa Watchtower eya biro 15 Okwerikuminakughuma 1992.”

12 Endambi muyahika Jim amathasyakolha ng’omusyakulhu w’ekithunga. Jim nayu abiriwathikya abandi baghalha bethu erisingura ebitsibu by’omuthina ng’oyo n’erisuba-subana bunyakirimu. Jim akaghunzerera athi: “Ingye ingasi indi mbwino nganawithe obughuma obughumire na Yehova kwesi ikwabithe bithya! Ngayikubaya bwomo eribya imunalighira emiyiheko erinyilibania kw’amalengekania, namalemwa eritsomana eby’omughaso, namatsomana ebisobyo by’abandi.”—1 Kor. 10:12.

13. Omubiiri wethu w’erithulira anga thuwathikya eribya na mibere yahi, kandi mwanga lhwiririraki?

13 Omubiiri wethu w’erithulira angathubumba-bumba athi busana n’erithughasira? Eribwira abandi b’okwa ngulhu yuwene kyangana thuwathikya eribya n’omubere w’eriyikehya n’eyindi mibere mingyi y’omulimu wa Nyamuhanga. (Gal. 5:22, 23) Thalengekania okwa mibere mibuya eya wabiribana busana n’omubiiri w’erithulira. Kandi ibbwa ekibuya, thukabya thunemukangania emibere ng’eya Kristo, thuk’uwanaya omwatsi owa thukathulha, ekindu ekikahamba okwa malengekania w’abathukathulira. Ng’eky’erileberyako, e Australia, omukali mwasubirya kithya-kithya balikyethu babiri, aliwe ibo bamamuhulikirira ndeke ibanamusikirye. Aliriryo enyuma w’aho, mwayiswekera busana n’eky’akolha ekyo neryo amahandikira ekyaghanda ky’omuthahulha. Omwa by’ahandika, mune bino: “Okwa bandu babiri abolho-bolho abo, nganza erisaba ekighanyiro busana n’emibere mibi y’emiyiheko eyo nabakanganaya. Ngayowa ingali mukiru eribya inangan’imana embere sy’abandu abakathulha Ekinywe kya Nyamuhanga n’eribathibithako indya.” Omukali oyu angana handikire ebyo abathuliri nabu kubakangania erihithana n’erike buyira? Obundi eyihi. Kwenene, erithulira lyethu ka ni ry’omughaso—okw’ithwe n’okwa baliranwa!

GHONDERA NYAMUHANGA WUKABUMBA-BUMBA ABAANA BAWU

14. Ababuthi batholere ibakolhaki bamabya b’erithoka ndeke eribumba-bumba abaana babu?

14 Abaana banene bakanza ib’igha kandi bak’owa. (Mt. 18:1-4) Neryo busana n’ekyo, ababuthi b’amenge bakalengaho erihira omwa malengekania w’abaana babu mw’ekwenene n’omuthima w’eryanzayo. (2 Tim. 3:14, 15) Aliwe erithoka eki, ababuthi batholere ibatsuka erihira ekwenene y’omwa mithima yabu, erikolha ekwenene mwa yabu. Ababuthi bamakolha ekyo, abaana babu sibalyowa ekwenene y’omwa mathwe buyira, aliwe kandi bakayilhangirira yikahirwa omwa mikolere. N’ekindi, bakatsuka erilhangira erihabulha ly’ababuthi ini lhwanzo olhukakanganaya olhwanzo lhwa Yehova.

15, 16. Ababuthi banga kangania bathi eriyikethera lyabu omu Yehova omwana wabu amahighithwa?

15 Aliwe hakanayira ababuthi nomubangabya ibabirilengaho kutsibu, omwana iniasighania ekwenene kutse iniahighithwa nibya, ab’eka ibabya n’obulhumi omwa muthima. Mwali wethu e South Africa akabugha athi, “Mughalha wethu mukulhu abere abirihighithwa, okw’ingye mwabya ng’abiriholha. Omuthima iniakalhuma!” Iyo n’ababuthi mubakolhaki? Mubaghendera okwa busondoli bw’Ekinywe kya Nyamuhanga. (Soma 1 Abanya Korinto 5:11, 13.) Ababuthi bakabugha bathi, “Muthwathwamu erighendera okwa bye Biblia, ithunasi ngoku erikolha ngoku Nyamuhanga asondire mukendi lhwiririra ebibuya. Ithwasi endegheka y’erihighitha ku ni suyira erikalhua oku Nyamuhanga kandi ithwabiriligha ngoku Yehova akasuyira busana n’olhwanzo kandi okwa lhulengo olhutholere. Neryo omwana oyo ithukakolangana nayu omughulhu kitholere lisa.”

16 Omwana wabu oyo mwayowa athi? Abere abirisubulha, akabugha athi, “Nabya inganasi ngoku ababuthi baghe sibanyiponire, aliwe ngoku bakaghondera Yehova n’ekithunga kiwe.” Kandi mwathasyabugha athi: “Hamabya ekyanga kukaka erisaba Yehova y’obuwathikya n’ekighanyiro, aho hawukaminyira ngoku wukamuyithagha.” Thalengekania okwa tseme y’eka eyi omulhwana oyu akasubibwa omwa kithunga! Omwa kwenene, thwamakwama emisingyi ya Nyamuhanga omwa byosi thukakolha, ithukendi ghasirwa.—Emi. 3:5, 6; 28:26.

17. Busana naki omwa ngebe yethu yosi thutholere ithwaghondera Yehova, kandi erikolha eki lyanga thughasira lithi?

17 Omuminyereri Isaya mwasangwa abugha athi Abayuda bakendi syabya bakalhua omwa bunyewa bakendi sy’ibuka bathi: “Iwe Mwami Mukulhu, iwe wuli Thatha wethu. Thuli ibumba nawu wuli Mubumbi wethu; ithwe bosi thuli mubiiri w’ebyalha byawu.” Neryo ibayiririrako bathi: “Siwubike ebibi kera na kera. Lebaya, usamalire, ithwe bosi thuli bandu bawu.” (Isa. 64:8, 9) Nethu thwamaghondera Yehova ya thuthya, thukakikangania omwa ngebe yethu, iniakendi thulhangira mwa b’obughuli bunene ngoku alhangira omuminyereri Danieli. Kandi kwilhabirirya, Yehova iniakendi lholha embere erithubumba-bumba erilhabira omwa Kinywe kiwe, omulimu wiwe, n’ekithunga kiwe neryo endambi iyasyahika ithw’imana embere siwe “ng’abaana ba Nyamuhanga.”—Abar. 8:21.