Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Johannes Rauthe inianemusangira omw’ithulira, obundi omwa myaka eya 1920

ERILHUA OMWA BYATHUBIKIRE

“Nganemubana Ebikaha Yehova y’Olhukengerwa”

“Nganemubana Ebikaha Yehova y’Olhukengerwa”

“ESYONYUHI syosi esyabya kera sisihikire nahake okwa siri hathya omwa Yuropu.” E Watch Tower eya Okwomwenda 1, 1915, kuyakanaya yithya okwa lhuhe lhw’erimbere olhw’ekihugho kyosi, olhwa hika hakuhi omwa bihugho 30. Busana n’amalhwa aya, E Watch Tower muyabugha yithi: “Omubiiri [w’Obwami] abiribya ng’akimana, kwilhabirirya omwa Germany ne France.”

Omwa buthuku bw’esyonyuhi esyo esyabya omwa kihugho kyosi, abandi Bigha be Biblia mubingira omwa mahe kundi isibayitheghererye ndeke omusingyi owahambire okwa Bakristayo erithendibya na lhuhandi. Aliriryo, mubathwamu erilholha embere erithulha engulhu yuwene. Omwanza erikolha olhumimbi lhwiwe omwa mubiiri w’Obwami, Wilhelm Hildebrandt, mwasaba esyokopi sye Bible Students Monthly omwa French. Siabya e France nga colporteur (omuthuliri w’omugulhu wosi) aliwe, abya omwa mahe we Germany. Mwaha abandu be France b’omwatsi w’obuholho. Eki mukyabaswekya kundi eribya iniabya musirikali we Germany, abya atholere eribya nzighu.

Esyobaruha esyahulhukibawa omwa Watch Tower sikakanganaya ngoku n’abandi Bigha be Biblia aba German mubanza erithulha engulhu yuwene y’Obwami ibane omwa mahe. Mughalha wethu Lemke, oyuwabya musirikali w’okwa maghetse, mwabugha ngoku okw’ab’akakolha nabu, abathanu babirianzisibwa. Mwahandika athi: “Nibya n’okwa bwathu buno, obwa ngaliko, Nganemubana ebikaha Yehova y’olhukengerwa.”

Georg Kayser oyuwaghenda okwa malhwa ini musirikali mwasubulha iniabiribya mughombe wa Nyamuhanga w’okwenene. Kyasa kithi? Mwabana ekitabu ky’Abigha be Biblia, amanza ekwenene y’Obwami n’omuthima wiwe wosi, neryo amikirya embundu. Neryo mwatsuka erikolha omubiiri ow’atheko erihamba embundu. Olhuhi lhwabere lhwahwa, mwabya mutemburi w’omuhwa munene habw’emyaka mingyi.

Abigha be Biblia nomubanabya isibali bayitheghererya ndeke omwatsi w’erithendibya na lhuhandi, amalengekania n’emibere yabu yabya ya mbaghane kutsibu okwa y’ababya bakasighika olhuhi. Abanya politiki n’abasondoli b’amadini ibakabya banemusighika esyonyuhi, Abigha be Biblia ibo ibakasighika “Omunya-mwami w’Obuholho.” (Isa. 9:6) Nomwakine indi abandi banabya ibanemuyingirya omwa by’ekipolitiki, babya ibanawithe erikakasya eriri ng’ery’Omwigha we Biblia iya Konrad Mörtter, oyuwabugha athi: “Munakiminya ndeke-ndeke erilhua omwa Masako ngoku Omukristayo syatholere akitha.”​—Eri. 20:13. *

Hans Hölterhoff mwakolesya akagali kano erithererera e Golden Age

Omwa bilhaghiro bye Germany, isimuli ekikalighira omundu erithendi ingira omwa mahe busana n’obunyamuthima-thima bwiwe. Aliwe abigha be Biblia abalhabire omu 20 mubaghana eriyingirya omwa kyosi-kyosi ekihambene okwa by’amahe. Neryo ekyo mukyaleka abandi ibalhangirwa ng’abasire. Eky’erileberyako ni Gustav Kujath, oyuwathwalhawa ahakathambirirawa abasire n’erimuha omubatsi owakaghotseraya. Na Hans Hölterhoff, oyuwaghana eryingira omwa mahe, mwaghuswa omwa ngomo, n’eyo amaghana omubiiri wosi-wosi owahambire okwa by’olhuhe. Abatheya b’engomo mubamukana omwa kikothi erihika aho amaboko n’amaghulhu wiwe byabera kithingiri. Ekyo kyabere kyalema erithwa obuthaleghulha bwiwe, mubamukolhako ebyangaleka iniayowa nga bakamwitha. Aliwe omwa byosi ebi, Hans mwasighalha inianasikire erihika aho olhuhe lhwahweramo.

Abandi baghalha bethu ababirikirawa omwa mahe mubaghana neryo bamasaba erihebwa eyindi mibiiri eyitheko erihamba embundu. * Johannes Rauthe mwakolha ekyo neryo mwathumwa eriyakolera omwa syotreyini. Konrad Mörtter mwahebwa omubiiri w’erikolha okwa sipatara, na Reinhold Weber mwahebwa obunaasi. August Krafzig mwatsema kundi omubiiri owahebawa syabya w’erighenda okwa lhuhe. Balikyethu aba n’abandi Bigha be Biblia babya ibabirithwamu erikolera Yehova erikwamana n’ebya babya basi ebihambire okwa lhwanzo n’obuthaleghulha.

Busana n’Abigha be Biblia erithendi yingirya omwa by’olhuhi, egavumente muyabahirako esyombega. Emyaka eyakwamako, Abigha be Biblia abe Germany mubahirwako emisango minene omwa koti busana n’erithulira. Erithoka eribawathikya, ekyaghanda ky’omuthahulha omwa Germany mukyahiraho akathunga akakakolha oko myatsi y’ebilhaghiro okwa Beteli e Magdeburg.

Abema ba Yehova mubaghenda bakuwania eriyitheghererya lyabo erihambire okwa mwatsi w’Abakristayo erithendibya na lhuhandi. Olhuhi lhw’Ekihugho Kyosi Olhwakabiri lhwabere lhukatsuka, mubasighalha isibawithe lhuhandi omw’iyihighulha okw’iyingirya omwa by’amahe. Ekyo mukyaleka bamalhangirwa mwa nzighu sy’Obuthabali bwe Germany, neryo bamendereribwa kutsibu. Aliwe ekyo thukendi syakikaniako omwa buthuku obukasa omwa kandi katsweka k’emyatsi eya “Erilhua Omwa Byathubikire.”​—Erilhua omwa byathubikire omwa Central Europe.

^ enu. 7 Lebaya ebihambire okwa Bigha be Biblia abe Britain omwa buthuku bw’Olhuhi lhw’Erimbere Olhw’Ekihugho Kyosi omo mwatsi “Erilhua Omwa Byathubikire​—Mubasika ‘Bakalengwako’” omwa Watchtower eya Okwakathano 15, 2013.

^ enu. 9 Amenge aya ahebawa omwa Volyumu 6 eya ebitabu ebya Millennial Dawn (1904) n’omwa Zion’s Watch Tower ey’Olhugerman eya Okwamunani 1906. E Watch Tower eya Okwomwenda 1915 muyathasyasoborera ndeke omwatsi n’erikangania ngoku Abigha be Biblia sibatholere bakingira omwa mahe. Aliwe omwatsi oyu syabya omwa y’Olhugerman.