Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 8

Sondekanaya Obuholho omw’Ithendibya n’Eritsuru

Sondekanaya Obuholho omw’Ithendibya n’Eritsuru

“Thukwame emyatsi eyikaletha obuholho n’ebikathuhanganaya.”—ABAR. 14:19.

OLHWIMBO 113 Obuholho Obwa Thuwithe

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Eritsuru mulyahamba lithi okw’eka yabu Yozefu?

YAKOBO inianzire baghalha biwe abosi, aliwe inianzire kutsibu Yozefu ow’emyaka 17. Baghalha bobu Yozefu mubayowa bathi? Mubamukwa erihale, neryo bamamupona. Yozefu abya isyathabakoleraki ekyangalekire ibamupona. Nomwabine, mubaghulya Yozefu n’eritheba thatha wabu, bathi ekisoro ky’omoli kyabir’itha mughalha wiwe omwanzwa. Eritsuru lyabu mulyaleka omw’eka yabu imwahwa obuholho n’erileka thatha wabu iniabya omwa bulighe.—Enz. 37:3, 4, 27-34.

2. Ngoku kiri omu Abanya Galatia 5:19-21, busana naki eritsuru ni ry’akabi?

2 Omwa Masako, eritsuru * liri omwa “mikolere y’omubiri” eyangana leka omundu iniathabana omwanya omo Bwami bwa Nyamuhanga. (Soma Abanya Galatia 5:19-21.) Mughulhu mungyi eritsuru ly’erikaletha emibere mibi ng’obuyighu, erilhwa, n’erihithana.

3. Omo mwatsi ono thukendi kania okuki?

3 Eky’erileberyako kya baghalha bobu Yozefu kikakanganaya ngoku eritsuru lyangana tsandya obunywani n’erighunzaho obuholho obulhue ibune omw’eka. Nomwakine indi sithwanga kolha ekya baghalha bobu Yozefu bakolha, ithwe bosi thuwithe omuthima owathahikene kandi ow’eritheba. (Yer. 17:9) Neryo sikiriswekaya, eribya ihanganayira ithwasamu eriri ng’itsuru. Thulebaye eby’erileberyako omwa Biblia ebikathuwathikaya erilhangira ebyanga leka amalengekania w’eritsuru iniasa omwa muthima wethu. Neryo thukendi kania okwa bya thwanga kolha erirwanisya eritsuru n’erihiraho obuholho.

NI BYAHI EBYANGA LETHA ERITSURU?

4. Ni kyahi ekyaleka Abafilisitini ibatsura Isaka?

4 Eribya n’ebindu. Isaka aby’awithe okwa bindu binene, neryo Abafilisitini mubamutsura. (Enz. 26:12-14) Nibya mubaliba ebithehero ebyo Isaka abya akakolesya erinywisya esyombuli siwe n’esyonde siwe. (Enz. 26:15, 16, 27) Ng’Abafilisitini, abandi bandu munabwire bakatsura abawithe ebindu binene okwa byabu. Bakayighomba ebyo bandi bawithe nibya n’erianza eribalemesyabyo.

5. Ni kyahi ekyaleka abakulhu b’edini ibatsura Yesu?

5 Omundu amabya inianzibirwe. Abakulhu b’edini y’Ekiyuda mubatsura Yesu kundi abandu bangyi ibamwanzire. (Mt. 7:28, 29) Yesu abya muthumwa wa Nyamuhanga, kandi iniakakangiriraya ekwenene. Nomwabine, abakulhu b’edini abo mubamulhalhania kw’amabehi n’erimulegha nuku batsandaye erina liwe libuya. (Mk. 15:10; Yn. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Omwatsi ono akathweghesayaki? Thutholere ithwalhangira thuthi sithulibya n’emibere ey’eritsura balikyethu abawithe emibere eyikaleka ibanzwa omwa kithunga. Omwakanya k’ekyo, thutholere ithwalengaho erigherererya emibere yabu y’olhwanzo.—1 Kor. 11:1; 3 Yn. 11.

6. Diotrefe mwakangania athi eritsuru?

6 Esyonzunzo omwa kithunga. Omwa kighonye ky’erimbere, Diotrefe mwatsura ababya bakasondolha ekithunga ky’Ekikristayo. Aby’anzire “eribya mukulhu” omwa kithunga, neryo mwalhalhania amabehi n’erikania nabi oku mukwenda Yoane n’abandi abawithe esyongwamirwa. (3 Yn. 9, 10) Nomwakine indi sithwanga kolha ekya Diotrefe akolha, thwangana tsuka eritsura mulikyethu oyuwamathunga olhusunzo olho thulhue thulengekenie erithunga—kutsibu-tsibu thwamayowa nethu ithunatholere erihebwa olhusunzo olho.

Omuthima ali ng’omuthaka, n’emibere yethu mibuya yiri ng’ebimole ebyuwene. Aliwe eritsuru liri ng’ebithi ebikakusaya ebindi. Eritsuru lyangana kusya emibere mibuya ng’olhwanzo, erikwira abandi b’obulighe, n’olhukeri (Lebaya enungu 7)

7. Eritsuru lyanga thuhambako lithi?

7 Eritsuru liri ng’ebithi ebikakusaya ebindi. Embutho yalyo yamabiryasa omwa muthima wethu, ikyangana kalha erilhusyayomo. Eyindi mibere mibi ng’obuha, emiyiheko, eriyitsomana bikalhuamo eritsuru. Eritsuru lyangana kakirya emibere mibuya ng’olhwanzo, erikwira abandi b’obulighe, n’olhukeri. Ambi thukanayilhangiramo eriri ng’itsuru, ikuthwanayihalyomo thuthya. Thwanga rwanisya thuthi eritsuru?

YIKEHAYE N’ERITSEMERA EBYO WUWITHE

Thwanga rwanisya thuthi eritsuru eriri ng’ebithi ebikakusaya ebindi? Busana n’obuwathikya bw’omulimu abuyirire wa Nyamuhanga, thwangana yilhusyamo erihali n’erisubyamo eriyikehya n’eritsemera ebya thuwithe (Lebaya enungu 8-9)

8. Ni mibere yahi eyanga thuwathikya erirwanisya eritsuru?

8 Thwangana rwanisya eritsuru omw’iyikehya n’eritsemera ebyo thuwithe. Thwamabya n’emibere eyuwene eyi, isithwendibya mw’eritsuru. Eriyikehya likendi leka ithuthayilengekaniako kutsibu. Oyuyikehirye syaliyowa ng’atholere iniathunga bingyi kwilhaba abandi. (Gal. 6:3, 4) Oyukatsemera ebyo awithe syali yighomba ebya bandi kandi syali yilinganisaya n’abandi. (1 Tim. 6:7, 8) Oyuyikehirye kandi oyukatsemera ebyo awithe akabya akalhangira owundi akabana ekyuwene, akatsema haghuma nayu.

9. Ngoku kiri omu Abanya Galatia 5:16 na Abanya Filipi 2:3, 4, omulimu abuyirire akendi thuwathikya erikolhaki?

9 Thwamabya b’erirwanisya eritsuru thukayithagha obuwathikya bw’omulimu wa Nyamuhanga n’eriyikehya n’eritsemera ebyo thuwithe. (Soma Abanya Galatia 5:16; Abanya Filipi 2:3, 4.) Omulimu abuyirire wa Yehova angana thuwathikya erilebya amalengekania n’ebilhubirirwa byethu. Busana n’obuwathikya bwa Nyamuhanga, thwangana subya amalengekania wethu mabi mw’amalengekania awakahimba abandi. (Esy. 26:2; 51:10) Thulebaye eky’erileberyako kya Musa na Paulo, abalhume abathoka erirwanisya eritsuru.

Omulhume Omuisraeli akathibitha eyiri Musa na Yosua eribabwira ngoku abalhume babiri omwa kilhaliriro babiribya ng’abaminyereri. Yosua akabwira Musa athi abakunge, aliwe Musa akaghana. Omwakanya k’ekyo, Musa akabwira Yosua athi atsemire kundi Yehova abirihira okwa balhume babiri abo kw’omulimu. (Lebaya enungu 10)

10. Ni mibereki eyalenga oku Musa? (Lebaya ekisasani ky’okwa kidipa.)

10 Musa abya awithe obuthoki bunene oko bandu ba Nyamuhanga, aliwe isyali kakiraya abandi eribya n’obuthoki ng’obo. Ng’eky’erileberyako, buthuku bughuma, Yehova mw’imya oko mulimu abuyirire owabya oku Musa amahiragho oko gurupu y’abasyakulhu Abaisraeli ababya bimene hakuhi n’ehema y’erihindaniramu. Buthuku buke enyuma waho, Musa mwowa ngoku abandi basyakulhu babiri abathalhue eyihya w’ehema y’erihindaniramu babirithunga omulimu abuyirire n’eritsuka eribya ng’abaminyereri. Mwakolhaki Yosua akamubwira athi akunge abasyakulhu babiri abo? Musa mwathatsura abalhume babiri abo ababya ibabiribana olhusunzo erilhua oku Yehova. Omwakanya k’ekyo, omw’iyikehya mwatsema haghuma nabo. (Emig. 11:24-29) Thuk’ighaki oku Musa?

Abasyakulhu b’ekithunga banga yikehya bathi nga Musa? (Lebaya enungu 11-12) *

11. Abasyakulhu banga gherererya bathi Musa?

11 Wamabya iwuli musyakulhu, wune wathasabwa erithendeka omundu eryimanira olhusunzo olho wanzire kutsibu? Ng’eky’erileberyako, wanganabya iwanzire olhusunzo lhw’erisondolha erigha lya Akaleberyo obuli yenga. Aliwe wamabya iwuyikehirye nga Musa, isiwendi yowa nga wamasuba ahisi wamasabwa erithendeka mughalha wethu, nuku athoke ndeke omubiiri oyo. Omwakanya k’ekyo, iwukendianza eriwathikya mughalha wenyu.

12. Abakristayo bangyi munabwire banemukangania bathi eriyikehya n’eritsemera ebyo bakakolha?

12 Thalebya ekindi ekinemubya oku baghalha bethu abamabirikulha. Babirikolha ng’abasangania b’akathunga k’abasyakulhu habw’emyaka mingyi. Aliwe bakabya bakahikya myaka 80, bakalekera olhusunzo olho lhw’owundi. Abalebererya b’omuthimbo bakabya bakahikya myaka 70 bakaleka obulebererya bw’omuthimbo n’eriligha erihebwa owundi mubiiri. Emyaka ya lino-lino, Abanya Beteli bangyi, babirilhua okwa Beteli n’erithumwa omw’ithulira. Balikyethu bathaleghulha aba sibalihithana okwa bali hathya omwa nzunzo syabu sya kera.

13. Ni kyahi ekyangalekire Paulo iniakwa abakwenda 12 b’erihale?

13 Omukwenda Paulo nayu mwakangania kw’akatsemera eby’awitheko kandi kw’ayikehirye. Paulo mwathalighira eritsuru likamwasamo. Mwathulira kutsibu, aliwe omw’iyikehya mwabugha athi: “Indi muke oko bakwenda bosi, kandi sinyitholere eryahulhwa mo mukwenda.” (1 Kor. 15:9, 10) Abakwenda 12 mubakwama Yesu omughulhu abya okwa kihugho, aliwe Paulo iyo abya mukwenda buthuku bulebe Yesu aliholire n’erilhubuka. Nomwakine indi endambi muyahika amasombolhwa eribya “mukwenda w’ebihanda,” Paulo mwathathunga olhusunzo lhw’eribya mughuma okwa bakwenda 12. (Abar. 11:13; Emib. 1:21-26) Omwakanya k’eribya n’erihale okwa balhume 12 n’erikwa erihali busana n’engolongana eyo babya bawithe na Yesu, Paulo mwatsemera ekyo awithe.

14. Thwamatsemera ebya thuwithe kandi thukayikehya ithukendi kolhaki?

14 Thwamayikehya n’eritsemera ebyo thuwithe, ithukendibya nga Paulo n’erisikya abo Yehova abiriha obuthoki. (Emib. 21:20-26) Abiriha abasyakulhu b’olhukwamirwa lhw’erisondolha omwa kithunga ky’Ekikristayo. Nomubathahikene, Yehova akabalhangira ini “bandu b’olhusunzo.” (Efe. 4:8, 11) Thukabya thukasikya abalhume abasombwerwe aba kandi omw’iyikehya ithwaghendera okwa busondoli bwabu, thukayithunda oku Yehova kandi ithwabya buholho na balikyethu.

“THUKWAME EMYATSI EYIKALETHA OBUHOLHO”

15. Thutholere ithwakolhaki?

15 Obuholho sibwangabya ahali eritsuru. Thutholere ithwalhusya omwa mithima yethu mw’eritsuru n’eriyitheya okw’irihira omwa bandi. Thutholere ithwakolha ebindu bikulhu-bikulhu bino erithoka erighendera okwa kihano kya Yehova eky’erikwama “emyatsi eyikaletha obuholho n’ebikathuhanganaya.” (Abar. 14:19) Thwanga kolha byahi eriwathikya abandi erirwanisya eritsuru, kandi thwanga sondekania thuthi obuholho?

16. Thwanga wathikya thuthi abandi erirwanisya eritsuru?

16 Amalengekania n’ebya thukakolha byangana hamba kutsibu okwa bandi. Ekihugho kino kyanzire ithwahalisya kutse erikangania ebya thuwitheko. (1 Yn. 2:16) Aliwe amalengekania ayo akaletha eritsuru. Thwangana yitheya okw’iletha omwa bandi mw’eritsuru thwamathwamu erithendi bera erikania okwa bya thuwithe kutse ebyo thutheghekire erighulha. Eyindi nzira y’erithendi kulha-kulhaniryamu eritsuru ly’eriyikehya omughulhu thuwithe esyonzunzo omwa kithunga. Thwamabera erikania okwa syonzunzo esyo thuwithe, thukabya ithwamaha eritsuru ly’omwanya w’erikuliramo. Mbaghane n’ekyo, thukatsomana kutsibu abandi n’erilhangira ebibuya ebyo bakakolha, ithwabawathikya eritsemera ebyo bawithe n’erihira omwa kithunga mw’obuholho n’obughuma.

17. Baghalha bobu Yozefu mubathoka erikolhaki, kandi busana naki?

17 Thwangana highitha eritsuru! Thasyalengekanaya okwa ky’erileberyako ky’abaghalha bobu Yozefu. Habere halhaba myaka mingyi balikolire Yozefu ya nabi, mubamweya e Misiri. Yozefu athali ayibisulha ku n’iyo, mwabalengesya erilebya nga babirihinduka. Mwathegheka erirya kandi okw’irya eryo mwaha mulere wabu ye Benyamini ya bingyi kwilhaba abandi. (Enz. 43:33, 34) Nomwabine, sihali ekikakanganaya indi baghalha babu mubakwa Benyamini y’erihale. Omwakanya k’ekyo, mubakangania ku batsomene mughalha wabu na thatha wabu, Yakobo. (Enz. 44:30-34) Kundi baghalha bobu Yozefu babya isibakiri mw’eritsuru, eka yabu muyasubamo obuholho. (Enz. 45:4, 15) Kuthya, thwamayilhusyamo mw’eriri ng’itsuru, amaka wethu n’ebithunga imukendibya obuholho.

18. Ngoku kiri omu Yakobo 3:17, 18, hangabyaki thwamahiraho emibere y’obuholho?

18 Yehova anzire ithwarwanisya eritsuru n’erisondekania obuholho. Thutholere ithwalengaho kutsibu erikolha ebyosi bibiri ebyo. Ngoku kiri omo mwatsi ono, omubere w’erihali akabya inianathulimu. (Yak. 4:5) Kandi n’abathuthimbireko bakakulha-kulhanaya eritsuru. Aliwe thwamayikehya, thukatsemera ebyo thuwithe, n’eribya abakasima, eritsuru isiryanga thubyamo. Ithukendi leka ihabya obuholho n’emibere eyuwene.—Soma Yakobo 3:17, 18.

OLHWIMBO 130 Wubye Mughanyiri

^ enu. 5 Ekithunga kya Yehova muli obuholho. Aliwe obuholho obu bwanganahwamo, thwamabya mw’eritsuru. Omo mwatsi ono thukendi lhangira ebikaletha eritsuru. Kandi thukendi kania ngoku thwanga rwanisya omubere mubi oyo kandi ngoku thwanga hiraho obuholho.

^ enu. 2 ERISOBORERA EKINYWE: Ngoku kikanibweko omwa Biblia, eritsuru lyangana leka omundu iniayighomba ebya bandi bawithe nibya n’eribalemesya eribya n’ebya bawitheko.

^ enu. 61 ERISOBORERA EBISASANI: Omwa muhindano w’abasyakulhu, mughalha wethu oyukulire oyukasondolha Akaleberyo omwa kithunga akasabawa erithendeka omusyakulhu oyukine mulere erikolha omubiiri oyu. Nomwakine indi mughalha wethu oyukulire anzire olhukwamirwa olhu, n’omuthima wosi akasighika erithwamu ly’abasyakulhu omw’iha mughalha wethu omulere amenge awanga muwathikya n’erimusima kutsibu.