Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 7

“Wuhulikirire Ebinywe by’ab’Amenge”

“Wuhulikirire Ebinywe by’ab’Amenge”

“Wutheghe okuthu kwawu, wuhulikirire ebinywe by’ab’amenge.”​—EMI. 22:17.

OLHWIMBO 123 Erighondera Emitheghekere y’Ekiteokrasi

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Erihabulha lyanganabya omwa nziraki, kandi busana naki ithwe bosi thukaliyithagha?

 MUGHULHU wosi, ithwe bosi thukayithagha erihabulhwa. Okwa bundi buthuku, thwangana saba omundu oyo thusikirye y’erihano. N’okwa bundi buthuku, mulikyethu oyuthutsomene angana thuhikako n’erithukangania ngoku thukayawa “omw’ilholho”​—erikendi syaleka ithwayikubya bwomo. (Gal. 6:1) Erighunzerera, erihabulhwa lyanganasira omwa nzira y’erithuhengulha thwabikolha ekisobyo ekikalire. Mbulha ni kyahi ekyamaleka ithwahabulhwa, thutholere ithwalihulikirira. Erikolha ekyo kyangana thughasira n’erilhamya engebe yethu!​—Emi. 6:23.

2. Ngoku kiri omwa Emisyo 12:15, busana naki thutholere ithwahulikirira erihabulha?

2 Erisako lyethu erihirikirire omwatsi ono likathuhira mw’omuhwa ‘w’erihulikirira ebinywe by’ab’amenge.’ (Emi. 22:17) Sihali oyuwasi obuli kindu; mughulhu wosi hakabya ihane omundu oyuwasi bingyi kutse oyuwalholire okwa bingyi kuthulhaba. (Soma Emisyo 12:15.) Neryo erihulikirira erihabulha ni kaminyikalho k’eriyikehya. Kikakanganaya ngoku thunasi erilemererwa lyethu; thunasi ngoku thukayithagha obuwathikya erihika okwa bilhubirirwa byethu. Omwami Solomona ow’amenge mwasondolibwa erihandika athi: “Omwa bungyi bw’abahani ebindu bikakoleka.”​—Emi. 15:22, NWT.

Ni habulha lyahi eryanga kukalira eriligha? (Lebaya enungu 3-4)

3. Ni mwanzira syahi thwanga hebwa erihabulha?

3 Thwangana bana erihabulha thukasoma e Biblia kutse ekighuma ky’okwa bitabu byethu. Omwa nzira eyi, ithwanganabana omwatsi owakendi leka ithwimana hake n’erilengekania okwa mibere yethu kandi iniathuwathikya erikolha esyombinduka. (Ebr. 4:12) Aliwe kandi thwangana bana erihabulha omwa yindi nzira, ng’eky’erileberyako, omusyakulhu w’ekithunga kutse owundi mulikyethu oyukulire bunyakirimu angana thukangania ekindu ekya thutholere erikolhako. Omundu amathuha erihabulha eriseghemere okwa Biblia busana n’erithwanza, thutholere ithwakangania erisima lyethu omw’ihulikirira eby’akathubwira n’erighendera okw’ihabulha eryo.

4. Ngoku kiri omwa Omugambuli 7:9, ni kyahi ekya thutholere ithwayihighulhako thukahabulhwa?

4 Omo kwenene, kyangana thukalira eriligha erihabulha kutsibu-tsibu lyamabya erikalhua okwa wundi mundu. Nibya ithwangana hithana. Busana naki? Nomwakine indi thukaligha ngoku sithuhikene, kyangana thukalira eriligha erihabulhwa omundu amathukangania ekisobyo kirebe ekya thwabirikolha. (Soma Omugambuli 7:9.) Ithwangana yilhwirako. Ithwangana thika-thikira ekilhubirirwa ky’oyulyathuhabulha kutse ithwahithana busana n’emibere alyathuhabuliramo. Ithwangana tsweba oyulyathuhabulha, omw’ibugha thuthi: ‘Ibbwa anawithe ehamuli y’erinyihabulha? Nayu k’anawithe ebisobyo biwe!’ Kandi thwamayowa erihabulha eryo thwamahebwa nga siritholere, ithwangana ligheghena kutse ithwasondekania erindi habulha erya thwanzire.

5. Omo mwatsi ono thukendi kania okuki?

5 Omo mwatsi ono, thukendi kania okwa by’erileberyako ebiri omwa Masako eby’abaghana erihabulhwa n’abalighalyo. Kandi thukendi lebya ebyanga thuwathikya eriligha erihabulhwa kandi ngoku lyanga thughasira.

MUBAGHANA ERIHABULHWA

6. Emibere Omwami Rehoboamu athwaliramo erihabulha eryo ahebawa yikathweghesayaki?

6 Thalengekania okwa ky’erileberyako kya Rehoboamu. Abere akabya mwami we Israeli, abandu mubasamubulya. Mubamubwira bathi alhobaye omuheke owa thatha wiwe, Solomono, abahirako. Rehoboamu mwakolha ndeke akabulya abalhume bakulhu abe Israeli erilebya ng’asubiraye athi abandu abo. Abalhume bakulhu abo mubahabulha omwami bathi amakolha ebya bandu bakamusaba, ibakendibya bakamusighika mughulhu wosi. (1 Bam. 12:3-7) Kikalhangirika, Rehoboamu mwathasima erihabulha eryo, neryo mwayabulya abalhume abo akulha nabu. Abalhume abo bangabya ibabya omwa myaka eya 40, neryo batholere eribya ibabya ibanawithe ebyo basi. (2 Emy. 12:13) Aliwe okwa buthuku obu, mubahabulha Rehoboamu ya nabi. Mubamubwira bathi ongere okwa miheke y’abandu. (1 Bam. 12:8-11) Rehoboamu mwahabulhwa omo nzira ibiri esithasosene, neryo abya w’erisaba Yehova erimubulya ng’aghendere okw’ihabulha lyahi. Omwakanya k’ekyo, mwathwamu eriligha erihabulha erya mutsemesaya kandi amahulikirira abalhume b’olhulengo lhwiwe abo. Ebyalhwiririramo mubyalethera Rehoboamu n’abandu be Israeli b’ebitsibu. Okw’ithwe, erihabulha erya thukahebawa mughulhu wosi lyanganabya iry’erihabulha erya thuthendianza. Aliwe, lyamabya irinaseghemere okwa Kinywe kya Nyamuhanga, thutholere ithwalighalyo.

7. Eky’erileberyako ky’Omwami Uzia kikathweghesayaki?

7 Omwami Uzia mwaghana erihabulhwa. Mwingira omo mwanya w’omwa hekalu ya Yehova ogho abahereri basa bababya bakalighirwa eringiramo, kandi mwanza erihisya obukwa. Abahereri ba Yehova mubamubwira bathi: “Si mwatsi wawu, iwe Uzia, erihisya obukwa bw’Omwami Mukulhu, nikwa ni hamuli y’abahereri.” Uzia mwakolhaki? Kwa yikehya akaligha erihabulhwa n’erilhua omwa hekalu aho n’aho, Yehova angamughanyire. Omwakanya k’ekyo, “Uzia mwahithana.” Busana naki mwaghana erihabulhwa? Iyo ng’omwami angabya imwayowa athi, awithe obughabe bw’erikolha ekyosi-kyosi eky’anzire. Aliwe Yehova mwathakilhangira athya. Busana n’emiyikangiriro eyo, Uzia mwaswiribwa omo bihagha kandi “mwabya muhagha erihika okwa kiro ky’olhuholho lhwiwe.” (2 Emy. 26:16-21) Eky’erileberyako kya Uzia kikathweghesaya ngoku, nomuthwangabya ithuli bahi, thwamaghana obuhabuli obuseghemere okwa Biblia, isithwendi simwa na Yehova.

MUBALIGHA ERIHABULHWA

8. Yobu mwakolhaki akahabulhwa?

8 Mbaghane n’eby’erileberyako ebithuwene ebya thwamabirikaniako, omwa Biblia mune eby’erileberyako ebyuwene eby’abatsumulhawa busana n’eriligha erihabulhwa. Thalengekania oku Yobu. Nomwakine indi abya akubaha Nyamuhanga, syabya ahikene. Busana n’akahathikano kanene, mwanakangania amalengekania awathuwene. Ekyo mukyaleka Elihu na Yehova ibamuhabulha. Yobu mwakolhaki? Omw’iyikehya mwaligha erihabulhwa. Mwabugha athi: “Munakania emyatsi eyo ndabya nyasi . . . Namaleka ebyosi ebyo; namayiswekera omo lhuthuthu n’omw’ibu.” Yehova mwatsumulha Yobu busana n’eriyikehya liwe.​—Yobu 42:3-6, 12-17.

9. Musa mwahiraho athi eky’erileberyako ekyuwene bikahika okw’iligha erihabulhwa?

9 Musa ni ky’erileberyako ekyuwene eky’omundu oyuwaligha erihengulhwa abikolha ekisobyo ekikalire. Buthuku bughuma, mwahithana kandi amaghana eriha Yehova y’olhukengerwa. Busana n’ekyo, Musa mwaherya olhusunzo lhw’eringira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa. (Emig. 20:1-13) Musa abere akakangania kw’abiriyiponera busana n’erithwamu eryo, Yehova mwamubwira athi: “Suwusyebugha naghe kandi oko mwatsi oyo.” (Ebi. 3:23-27) Musa mwathahithana. Omwakanya k’ekyo, mwaligha erithwamu lya Yehova, na Yehova mwalholha embere erimukolesya erisondolha Abaisraeli. (Ebi. 4:1) Yobu na Musa ni by’erileberyako ebyuwene ebyo thwanga gherererya bikahika okw’iligha erihabulhwa. Yobu mwahindulha amalengekania wiwe; mwathayihambulya. Musa mwakangania ngoku mwaligha erihabulha lya Yehova omw’isighalha muthaleghulha nibya n’enyuma w’eriherya olhusunzo olhwabya lhw’obughuli embere siwe.

10. (a) Ebiri omwa Emisyo 4:10-13 bikathweghesayaki okwa mighaso ey’eriligha erihabulhwa? (b) Ni malengekania wahi awuwene awahambire okw’ihabulhwa agho abandi babirikangania?

10 Thukaghasirawa thukagherererya eby’erileberyako ebyo abalhume abathaleghulha nga Yobu na Musa bahiraho. (Soma Emisyo 4:10-13.) Abangyi b’okwa balikyethu babirikolha ikyan’ekyo. Thalhangira ebya mughalha wethu oyukahulhawamo Emmanuel oyuwikere e Congo akabugha ebihambire okw’ikungwa eryo ahebawa: “Baghalha bethu abakulire bunyakirimu omwa kithunga kyethu mubalhangira iningayawa bunyakirimu, neryo mubanyanguhira. Munaghendera okw’ihabulha lyabu, kandi mulyangwathikya eriyihighulha okwa bitsibu bingyi.” * Omutemburi e Canada, oyukahulhawamo Megan akabugha okw’ihabulhwa athi: “Mughulhu wosi isingalyanza eriryowa, aliwe ibbwa iryangayithagha.” Na mughalha wethu owe Croatia oyukahulhawamo Marko akabugha athi: “Munaherya olhusunzo, aliwe ngabya ingasubya ameso w’enyuma, ngalhangira ngoku erihabulha eryo nahebawa mulyangwathikya erithasyimana ndeke bunyakirimu.”

11. Mughalha Wethu Karl Klein mwabugha athiki okw’iligha erihabulhwa?

11 Ekindi ky’erileberyako ky’omundu oyuwaghasirawa omw’iligha erihabulhwa abya ini Mughalha Wethu Karl Klein, oyuwakolha ng’omughuma w’okwa Kathunga Akakasondolha. Omw’iyikaniako liwe, Mughalha Wethu Klein akahulha obuthuku athunga erihabulha erikalire erilhua oku Joseph F. Rutherford, oyuwabya munywani wiwe w’okwa ndungu. Mughalha Wethu Klein mwaligha athi okw’itsuka mwapona erihabulha eryo. Akabugha athi: “Ekindi kiro [Mughalha Wethu Rutherford] abere akanyilhangira, inianatsemire mwabugha athi, ‘Kuthi Karl!’ Aliwe kundi ngabya ingakinahithene munamusubamu nga singanzire. Mwabugha athi, ‘Karl, wuyitheghaye! Diabolo anemukusondekania!’ Omw’ihemuka, munasubirya indi, ‘Ka sihali naki, Mughalha Wethu Rutherford.’ Aliwe abya inianasi ekiriho, neryo kandi mwasuba omw’ikunga liwe athi, ‘Ngakuyitheghereraya. Aliwe wuyitheghaye. Diabolo anemukusondekania.’ Abya ahikire! Eribika ekinigha oku mulikyethu, kutsibu-tsibu habw’eribugha ekindu ekya anatholere eribugha . . . , thukabya ithwamayisamulira ebithegho bya Diabolo.” * (Efe. 4:25-27) Mughalha Wethu Klein mwaligha erihabulha lya Mughalha Wethu Rutherford, kandi obunywani bwabu mubwasighalha ibunaghumire.

NI BYAHI EBYANGA THUWATHIKYA ERILIGHA ERIHABULHWA?

12. Eriyikehya lyanga thuwathikya lithi eriligha erihabulhwa? (Esyonyimbo 141:5)

12 Ni byahi ebyanga thuwathikya eriligha erihabulhwa? Thutholere ithwayikehya omw’ibuka ngoku sithuhikene kandi ngoku hanganayira ithwabya bakiru. Ngoku thunalyalhangira, Yobu mwanathunga amalengekania awathahikire. Aliwe enyuma waho mwahindulha amalengekania wiwe, na Yehova mwamutsumulha busana n’ekyo. Busana naki? Kundi Yobu aby’ayikehirye. Mwakangania eriyikehya liwe omw’iligha erihabulha eryo Elihu amuha, nomwakine indi Elihu abya mulere kutsibu okw’iyo. (Yobu 32:6, 7) Kuthya eriyikehya likendi leka ithwaghendera okw’ihabulha nibya n’omughulhu thukayowa ngasithulhue thukaliyithagha kutse oyulyathuhabulha nomwangabya ini mulere okw’ithwe. Omusyakulhu e Canada akabugha athi, “Kundi sithuliyilhangira ngoku abandi bakathulhangira, thwanga kulha-kulhana thuthi hathe oyukathuhabulha?” Omw’ithwe nindi oyutheyithagha erikulha-kulhania emikolere eyikalhua okwa mulimu n’erikolha ndeke omubiiri w’erithulira?​—Soma Esyonyimbo 141:5.

13. Thutholere ithwalhangira thuthi erihabulha erya thukahebawa?

13 Lhangira erihabulha ng’enzira eyo Nyamuhanga akakanganirayamo olhwanzo. Yehova akathusunzira ebibuya. (Emi. 4:20-22) Akabya akathuhabulha erilhabira omwa Kinywe kiwe, ekitabu ekiseghemere okwa Biblia, kutse mulikyethu oyukulire bunyakirimu, akakanganaya kw’athwanzire. Abaebrania 12:9, 10 hakabugha hathi: “Akathukunga erithukolha ndeke.”

14. Ni kyahi ekya thutholere ithwahirako amalengekania thukahabulhwa?

14 Hira amalengekania okwa nzumwa eyiri omw’ihabulha, butsira emibere liryaheberawamo. Okwa bundi buthuku, thwangana yowa thuthi erihabulha eryathulyahebawa mulithethahebwa omwa nzira eyuwene. Ni kwenene, owosi-wosi oyukahabulha atholere inialengaho erihabulha omwa nzira eyikendi leka ikyolhoba erilighalyo. * (Gal. 6:1) Aliwe thwamabya in’ithwe thukahabulhawa, thukakolha ndeke thwamahira amalengekania okwa nzumwa eyiri omw’ihabulha​—nomuthwanga yowa nga liryendi hebwa omwa yindi nzira eyuwene. Ithwangana yibulya: ‘Nomwakine indi singathasima emibere ngalyahabulhawamo, mbwino hane ekyo nang’igha mulyo? Mbwino nangana kyurukya ameso w’ebisobyo by’oyulyanyihabulha n’erighasirwa omw’ihabulha eryo?’ Ikikendibya ky’amenge erisondya enzira eyo thwanga ghasirwamo omw’ihabulha lyosi-lyosi eryo thwanga hebwa.​—Emi. 15:31.

SABA ERIHABULHWA WANAGHASIRWA

15. Busana naki thutholere ithwasaba erihabulhwa?

15 E Biblia yikathuhira mw’omuhwa w’erisaba erihabulhwa. Omwa New World Translation, Emisyo 13:10 hathi: “Abakasondaya erihano ni b’amenge.” Ekyo ni kwenene! Abakasaba erihabulhwa omwakanya k’erilinda owundi mundu eribahikako, mughulhu mungyi bakakulha-kulhana bunyakirimu kwilhaba abathe sondayalyo. Neryo ibya w’erimbere erisaba erihabulhwa.

Busana naki mwali wethu omulere akasaba mwali wethu oyukulire bunyakirimu athi amuhabule? (Lebaya enungu 16)

16. Ni mughulhu wahi thwanga saba erihabulhwa?

16 Ni mughulhu wahi thwanga saba erihabulhwa erilhua okwa bikirirya balikyethu? Lengekanaya oku bino. (1) Mwali wethu iniakokya omuthuliri oyuwasi bingyi okwa mwigha wiwe n’enyuma waho iniamusaba amenge ng’anguwania athi emibere yiwe y’erikangirirya. (2) Mwali wethu omuhuru inianza erighulha esyongyimba, neryo iniasaba mwali wethu oyukulire bunyakirimu erimuwathikya erisombolha. (3) Mughalha wethu iniabya w’erilhabya omukania wiwe w’erimbere ow’abandu abosi. Iniasaba embuyi oyuwasi bingyi erimuhulikirira ndeke akalhabya omukania wiwe n’erimusaba athi amuhabule okwa aho anguwania. Nibya na mughalha wethu oyuwabirilhabya emikania ahabw’emyaka mingyi anganasaba esyombuyi abasi bingyi athi bamuhabule kandi iniaghendera okw’ihabulha eryo.

17. Thwanga kolha byahi erithoka erighasirwa omw’ihabulhwa?

17 Omo mayenga kutse amezi awakayasa, ithwe bosi thukendi habulhwa omwa nzira ndebe. Ekyo kyamabya, ambi iwibuka esyonzumwa esyothwamabirikaniako. Sighalha iwunayikehirye. Hira amalengekania okwa nzumwa eyiri omw’ihabulha, butsira okwa mibere liryaheberawamo. Kandi ghendera okw’ihabulha erya wukahebawa. Sihali oyukabuthawa n’amenge. Aliwe thwamahulikirira “ebinywe by’ab’amenge,” Ekinywe kya Nyamuhanga kikalhaghanisaya kithi ithukendibya “n’amenge.”​—Emi. 19:20.

OLHWIMBO 124 Eribya Ithune Bathaleghulha

^ enu. 5 Abandu ba Yehova banasi ngoku ni kikulhu erihulikirira erihabulha eriseghemere okwa Biblia. Kandi ibbwa, mughulhu wosi sikyolho eriligha erihabulhwa. Busana naki? Kandi ni byahi ebyanga thuwathikya erighasirwa omw’ihabulha erya thukahebawa?

^ enu. 10 Awandi mena abirihindulhwa.

^ enu. 11 Lebaya e Watchtower, ey’Okwerikumi 1, 1984, olhup. 21-28.

^ enu. 14 Omo mwatsi owakakwamako, thukendi syakania okwa mibere abakahabulha banga koleramu ekyo omwa menge.