Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 12

Omughulhu Owatholere ow’Eribugha gho Wahi?

Omughulhu Owatholere ow’Eribugha gho Wahi?

“Hali . . . omughulhu w’eribya bukuthu, n’omughulhu w’eribugha.”​—OMU. 3:1, 7.

OLHWIMBO 124 Eribya Ithune Bathaleghulha

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Omugambuli 3:1, 7 hakathweghesayaki?

ABANDI omw’ithwe banzire erikania kutsibu. Abandi banzire eribya bukuthu. Ngoku kinakanganibwe omw’isako erya omwatsi ono aseghemereko, hali obuthuku bw’eribugha n’obw’eribya bukuthu. (Soma Omugambuli 3:1, 7.) Nomwabine, hakanayira ithwanza abandi balikyethu thuthi ambi banakanaye. N’abandi ithwayisunza thuthi banakanaye bike.

2. Nindi oyutholere erihiraho emisingyi eyihambire okwa mughulhu w’eribugha kandi ngoku thwanga bugha?

2 Erikania ni kihembo erilhua oku Yehova. (Eri. 4:10, 11; Erib. 4:11) Akakolesaya Ekinywe kiwe erithuwathikya ngoku thwanga kolesya ndeke ekihembo ekyo. Omo mwatsi ono, thukendi kania okwa by’erileberyako eby’omwa Biblia ebyanga thuwathikya eriminya omughulhu w’eribugha n’ow’eribya bukuthu. Kandi thukendi lebya Yehova ng’akayowa athi okwa bya thukakaniraya abandi. Thutsuke erilebya omughulhu owatholere ow’erikania.

THUTHOLERE ITHWABUGHA MUGHULHU WAHI?

3. Ngoku kiri omu Abanya Roma 10:14, thutholere ithwakania mughulhu wahi?

3 Thutholere ithwabya ithunayitheghekire mughulhu wosi erikania oku Yehova n’Obwami. (Mt. 24:14; soma Abanya Roma 10:14.) Thwamakolha ekyo, ithwamagherererya Yesu. Enguma y’okwa byaleka Yesu iniasa okwa kihugho lyabya iry’eribwira abandi ekwenene eyihambire oku Thatha wiwe. (Yn. 18:37) Aliwe kandi thutholere ithwaminya ngoku ni kikulhu erilengekania okwa mibere thukakanirayamu. Neryo thukabwira abandi oku Yehova, thutholere ithwakikolha omwa ‘bwolho-bwolho n’omw’ikenga,’ kandi thutholere ithwakangania ku thutsomene eriyowa ly’omundu n’ebyo ikirirye. (1 Pet. 3:15, 16) Neryo isithwendi kwama kya kania; thukendi mukangirirya kandi nibya n’erihika okwa muthima wiwe.

4. Ngoku kiri omu Emisyo 9:9, ebya thukabugha byanga wathikya bithi abandi?

4 Abasyakulhu sibatholere bakasagha erikania na mulikyethu bamalhangira iniakayithagha erihabulhwa. Ni kwenene, batholere ibasombolha obuthuku obutholere obw’erikaniryamu nuku syayowe nabi. Banganayithagha erikania nayu ahathe abandu. Abasyakulhu bakalengaho erikania omwa mibere eyikaha omuhulikiriri y’ekitsumbi. Nomwabine, sibali sagha erikangania abandi b’emisingyi ye Biblia eyanga bawathikya. (Soma Emisyo 9:9.) Busana naki ni kikulhu eribya n’obuthubaha bw’erikania kikayithaghisibwa? Thulebaye eby’erileberyako bibiri ebithasosene: Omwa ky’erimbere, omulhume mwabya iniatholere erikunga baghalha biwe, n’omwa kindi, omukali abya atholere eribwira oyuwabya iniakendibya mwami athi abirithwamu nabi.

5. Ni mughulhu wahi Omuhereri Mukulhu Eli alemawa eribugha?

5 Omuhereri Mukulhu Eli abya awithe baghalha biwe babiri abo abya anzire kutsibu. Aliwe baghalha biwe abo, si babya basikirye Yehova. Babya bawithe olhusunzo lhukulhu olhw’erikolera okwa hema y’erihindanamo ng’abahereri. Aliwe mubakolesya obuthoki bwabu bwa nabi, bamaghana erisikya obuhere obukahebawa Yehova, n’erikolha obusingiri kinyamwisi. (1 Sam. 2:12-17, 22) Omwa Mighambo ya Musa, baghalha ba Eli ibatholere erithibwa, aliwe kundi Eli iniakabamemesaya mwabatsumanga buyira kandi amabalighira erilholha embere erikolera okwa hema. (Ebi. 21:18-21) Yehova mwayowa athi okwa mibere Eli athwaliramu omwatsi oyu? Mwabwira Eli athi: “Busana naki . . . wukasikaya abaghalha bawu kwilhaba ingye?” Neryo Yehova mwathwamu er’itha abalhume babiri babi abo.​—1 Sam. 2:29, 34.

6. Eli thukamwighirakoki?

6 Eli thukamw’ighirako erisomo likulhu. Thwamaminya ngoku omunywani kutse omuhughu wethu abirithwa ekihano kya Nyamuhanga, thutholere ithwakania nayu, erimwibukya ebihano bya Yehova. Neryo thutholere ithwalhangira thuthi akabana obuwathikya obo atholere erilhua okw’abo aba Yehova abiriha olhukwamirwa. (Yak. 5:14) Sithwanganza eribya nga Eli, erisikya omunywani kutse omuhughu kwilhaba erisikya Yehova. Kikayithagha obuthubaha erikania n’omundu oyukayithagha erihabulhwa, aliwe kikalhwiririra mw’ebibuya. Lhangira embaghane eyiri ahakathi-kathi k’eky’erileberyako kya Eli n’eky’omukali Omuisraeli ya Abigaili.

Abigaili mwahiraho eky’erileberyako ekyuwene eky’erisombolha obuthuku obutholere obw’eribugha (Lebaya enungu 7-8) *

7. Ni kyahi ekyaleka Abigaili iniakania na Dawudi?

7 Abigaili abya mukali wa Nabali, omulhume omughuda oyuwabya awithe ekithaka kinene. Omughulhu Dawudi n’abalhume biwe bathibitha bakasagha Omwami Saulo, mubabya n’abalisya ba Nabali n’eritheya ebihangulho biwe okwa babbandi. Mbwino Nabali mwanabasima? Eyihi. Dawudi abere akathuma abalhume biwe oku Nabali athi abahe ebyalya bike n’amaghetse, Nabali mwahithana n’eribatsuma. (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Busana n’ekyo, Dawudi mwathwamu er’itha abalhume bosi abali omw’eka ya Nabali. (1 Sam. 25:13, 22) Akabi kangaha n’aka kanga kakiribirwe kathi? Abigaili mwalhangira ini mughulhu w’eribugha, neryo buthubaha mwahindana n’abalhume 400 abakwire enzalha, abahithene, kandi abahekire emiyali n’erikania na Dawudi.

8. Eky’erileberyako kya Abigaili kikathweghesayaki?

8 Abigaili abere ahika ahali Dawudi, mwakania nayu omwa buthubaha, omw’isikya, n’omw’ilemba-lemba. Nomwakine indi Abigaili siyo waletha ekitsibu eki, mwasaba Dawudi y’ekighanyiro. Abigaili mwakania okwa mibere mibuya ya Dawudi kandi mwayikethera obuwathikya bwa Yehova. (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Nethu nga Abigaili, thukayithagha obuthubaha obw’eribugha, thwamalhangira omundu iniali okw’ikwama enzira eyithuwene. (Esy. 141:5) Thutholere ithwakania nayu omw’isikya, aliwe kandi buthubaha. Thwamahabulha omundu omo lhwanzo, thukakanganaya ku thuli banywani b’okwenene.​—Emi. 27:17.

9-10. Ni kyahi ekyo abasyakulhu batholere ib’ibuka bakahabulha?

9 Kwilhabirirya abasyakulhu batholere ibathunga obuthubaha bw’erikania n’abali omwa kithunga abakakwama enzira nyibi. (Gal. 6:1) Omw’iyikehya abasyakulhu bakaminya ngoku nabu sibahikene kandi ngoku nabu bangana yithagha erihabulhwa. Aliwe abasyakulhu sibali lighira ekyo kikabalemesya erihabulha abakayithagha erikungwa. (2 Tim. 4:2; Tito 1:9) Bakabya bakahabulha omundu, bakalengaho erikolesya ekihembo kyabu ky’erikania erimukangirirya omwa menge kandi omw’ighumisirizya. Banzire mulikyabu, kandi olhwanzo olho lhukaleka ibamuwathikya. (Emi. 13:24) Okw’ibo, ekikulhu ly’eriha Yehova y’olhukengerwa omw’isighika ebihano biwe n’eritheya ekithunga okwa kabi.​—Emib. 20:28.

10 Thwamabirithakania okwa mughulhu w’eribugha. Aliwe, hane omughulhu ithwabya ithutholere eribya bukuthu. Ni bitsibu byahi ebyo thwanga bana okwa buthuku obo?

THUTHOLERE ITHWABYA BUKUTHU MUGHULHU WAHI?

11. Ni ky’erileberyako kyahi ekya Yakobo akolesaya, kandi busana naki kitholere?

11 Kyangana kalha eritheya olhulimi lhwethu. Omuhandiki we Biblia ya Yakobo mwakolesya eky’erileberyako ekitholere akakania okwa kitsibu eki. Mwabugha athi: “Omundu oyuthethalha omwa binywe ni mundu oyuhikene, iniathoka eriyibombeka omwa myatsi yosi y’omubiri wiwe wosi. Nikwa thukahira ebyuma omo muno w’esyosabayiri isyathoka erithukenga, kandi thukathegheka omubiri wasyo wosi.” (Yak. 3:2, 3) Ekyuma eki kikahirawa oko muthwe n’omwa buno bw’esabayiri. Oyukaghendayayo anganasondolhayo kutse erimaniayo omw’ikura emikoba. Oyukaghendayayo amathendi hamba ndeke emikoba, esabayiri iyangana tsuruma iyayihuthalya n’erimuhuthalya. Kuthya, thwamalemwa eritheya olhulimi lhwethu, ikyangana letha ebitsibu binene. Thulebaye obuthuku obo thwanga yithaghiramu eritheya olhulimi lhwethu n’eribya bukuthu.

12. Ni mughulhu wahi thwanga yithagha eritheya olhulimi lhwethu n’eribya bukuthu?

12 Wukakolhaki wukaminya ngoku mulikyethu anasi omwatsi owatholere eribya mbiitha? Ng’eky’erileberyako, wamasanga mulikyethu oyuli omwa kihugho ekyabirihira okwa mubiiri wethu kw’olhukako, wukananza erimubulirirya omubiiri wethu ng’akakolhawa athi omwa kihugho ekyo? Ahathe erithika-thika, wuwithe ebilhubirirwa ebyuwene. Thwanzire balikyethu kandi thwanzire ithwaminya ebikababyako. Kandi thwanzire ithwabugha ekyonyine-nyine thukabahira omwa misabe. Aliwe, obo ni buthuku bw’erikakirya olhulimi lhwethu n’eribya bukuthu. Thwamabulirirya mulikyethu oko mwatsi owatholere eribya w’embiitha, thukabya isithuwithe olhwanzo​—oko mulikyethu oyo n’okwa balikyethu abamuyikethere ngoku syendi lhalhaniagho. Ahathe erithika-thika, sihali oyuwanganza eryongera erihira balikyethu abali omwa bihugho eyo mubiiri wethu ali kw’olhukako b’omwa kabi. Kuthya, mulikyethu oyuli omwa kihugho ng’ekyo syanganza eribisulha ebihambire okwa mubiiri w’erithulira n’emibiiri y’Abema ba Yehova ab’eyo.

13. Ngoku kiri omu Emisyo 11:13, abasyakulhu batholere ibakolhaki, kandi busana naki?

13 N’abasyakulhu batholere ibaghendera okwa musingyi we Biblia owali omu Emisyo 11:13 omw’ithendi bugha emyatsi y’embiitha. (Soma.) Eki kyangana kalha, kutsibu-tsibu omusyakulhu amabya iniathahirye. Abali omwa butheke bakaghumaya obunywani bwabu omw’ibya ibane mukanirania mughulhu wosi, n’eribya ibanemubwirana emyatsi y’embiitha, eriyowa, n’erihangya-hangya. Aliwe omusyakulhu akabya inianasi ngoku syatholere akabisulha “ebibisire” kutse eby’embiitha eby’abali omwa kithunga. Amabibisulha, isibendi muyikethera kandi iniakendi yitsandya kw’erina. Abakahebawa olhukwamirwa lhw’erisondolha omwa kithunga sibatholere bakabya “b’othulimi thubiri” kutse ab’amathebo. (1 Tim. 3:8) Ni bugha ambu, sibatholere bakatheba abandi kutse eribya mw’olhuthongo. Omusyakulhu amabya iniananzire mukali wiwe, isyendi mubwira omwatsi ow’athatholere eriminya.

14. Omukali w’omusyakulhu angamuwathikya athi eribya n’erina libuya?

14 Omukali angana wathikya mwira wiwe eribya n’erina libuya omw’ithendi mubulirirya oko myatsi eyitholere eribya mbiitha. Omukali amaghendera okw’ihabulha eri, akawathikaya mwira wiwe kandi akakanganaya kw’asikirye abakabwira mwira wiwe esyombiitha syabu. Kandi ekikulhu kutsibu, akaleka Yehova iniatsema kundi akaleka omwa kithunga imwabya obuholho n’obughuma.​—Abar. 14:19.

YEHOVA AKAYOWA ATHI OKWA BYA THUKABUGHA?

15. Yehova mwayowa athi okwa banywani basathu ba Yobu, kandi busana naki?

15 Thwangan’igha bingyi omwa kitabu kye Biblia ekya Yobu ngoku thwanga bugha n’omughulhu w’eribugha. Yobu abere akabana ebitsibu binene ebikabbuna omuthima, abalhume bbani mubasa erimuhumulikania n’erimuhabulha. Abalhume abo mubaghunza endambi ibane bukuthu. Aliwe enyuma waho, ebyabughawa n’abalhume basathu aba ya Elifasi, Bildadi, na Zofari​—bikakanganaya ngoku mubathakolesya obuthuku obo erilengekania ku banga wathikya Yobu. Omwakanya k’ekyo, babya bakalengekania ngoku banga kangania Yobu ku abirikolha ekindu kibi. Hane ebyo babugha ebihikire, aliwe ebingyi by’okwa bya babugha oku Yobu n’oku Yehova sibyabya by’olhukeri kandi sibyabya by’okwenene. Mubatsweba Yobu bathi ni mundu mubi. (Yobu 32:1-3) Yehova mwakolhaki? Yehova mwahithana kutsibu okwa balhume basathu abo. Mwabugha athi ni bakiru kandi amanza babwire Yobu bathi abasabire.​—Yobu 42:7-9.

16. Eky’erileberyako kibi kya Elifasi, Bildadi, na Zofari kikathweghesayaki?

16 Thuk’igha bingyi okwa ky’erileberyako kibi kya Elifasi, Bildadi, na Zofari. Eky’erimbere, sithutholere thukatswera balikyethu. (Mt. 7:1-5) Omwakanya k’ekyo, thutholere ithwabahulikirira ndeke thuthe thwasubirya. Aho imuthukendi thoka eriyitheghererya emibere eyo balimu. (1 Pet. 3:8) Ekyakabiri, thukakania, thutholere ithwakolesya ebinywe by’olhukeri kandi ebihikire. (Efe. 4:25) Ekyakasathu, ebya thukabwira balikyethu bikahamba oku Yehova kwa kutsibu.

17. Eky’erileberyako kya Elihu kikathweghesayaki?

17 Omulhume owakani eribungira Yobu abya ini Elihu, omuhughu wa Abrahamu. Mwahulikirira Yobu n’abandi balhume basathu bakakania. Akalhangirika imwahulikirira ndeke ebyosi ebyabughawa kundi omwa lhukeri mwathoka erihabulha Yobu butsir’ibisirira, amawathikya Yobu erihengulha amalengekania wiwe. (Yobu 33:1, 6, 17) Oku Elihu, ekikulhu lyabya iry’erihamya erina lya Yehova, butsira eriyihamya kutse omundu wosi-wosi. (Yobu 32:21, 22; 37:23, 24) Eky’erileberyako kya Elihu kikathweghesaya ngoku hali obuthuku bw’eribya bukuthu n’obw’erihulikirira. (Yak. 1:19) Kandi thukathasy’igha ngoku omughulhu thukahabulha, ekilhubirirwa kyethu kikulhu kitholere ikyabya iry’eriha Yehova y’olhukengerwa.

18. Thwanga kangania thuthi ku thukalhangira ekihembo ky’erikania mwa ky’obughuli?

18 Thwangana kangania ku thukalhangira ekihembo ky’erikania mwa ky’obughuli thukaghendera okw’ihabulha lye Biblia erihambire okwa mughulhu w’eribugha kandi ngoku thwanga bugha. Omwami Solomono mwahandika athi: “Ekinywe kikabughawa oko mughulhu atholere kiri ng’ebighuma by’esyamaghetse omo bilhukire by’ekitsipa.” (Emi. 25:11) Thwamahulikirira ndeke abandi n’erighanirya thuthe thwabugha, ebinywe byethu ibyanganabya ng’ebighuma by’esyamaghetse kutse eby’ehoro ebyo​—ibyabya by’obughuli kandi ebyuwene. Neryo mbulha thukabugha bingyi kutse bike, ebya thukabugha ibikendi himba abandi, na Yehova iniathusima. (Emi. 23:15; Efe. 4:29) Eyi y’enzira eyuwene ey’erikangania ku thukasima ekihembo ekikalhua oku Nyamuhanga eki!

OLHWIMBO 82 ‘Muleke Ekyakakalha Kyenyu Kikoleraye’

^ enu. 5 Omwa Biblia muli emisingyi eyangana thuwathikya eriminya omughulhu w’eribugha n’ow’eribya bukuthu. Thwamaminya n’erighendera okwa bya Biblia yikabugha, ebya thukabugha ibikendi tsemesya Yehova.

^ enu. 62 ERISOBORERA EBISASANI: Mwali wethu akahabulha owundi mwali wethu.

^ enu. 64 ERISOBORERA EBISASANI: Mughalha wethu akaha amenge okwa buyitsotse.

^ enu. 66 ERISOBORERA EBISASANI: Okwa buthuku obutholere, Abigaili mwahikira Dawudi, mwamalhwiririra ebyuwene.

^ enu. 68 ERISOBORERA EBISASANI: Abathahenie bakayitheghaya okw’ibulirirya ebihambire okwa mubiiri wethu omwa kihugho eyo aliko olhukako.

^ enu. 70 ERISOBORERA EBISASANI: Omusyakulhu akalhangira athi emyatsi y’embiitha eyihambire okwa kithunga siyiryowibawa.