Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 21

“Amenge w’Ekihugho Kino” Syakuthebaye

“Amenge w’Ekihugho Kino” Syakuthebaye

“Amenge w’ekihugho kino ni bukiru embere sya Nyamuhanga.”​—1 KOR. 3:19.

OLHWIMBO 98 Amasako​—Atheghekanibawa na Nyamuhanga

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Ekinywe kya Nyamuhanga kikathuhaki?

THWANGANASINGURA ekitsibu kyosi-kyosi​—kundi Yehova ni Mukangirirya wethu. (Isa. 30:20, 21) Ekinywe kiwe kikathuha ebyosi ebyo thukayithagha “erihikana n’erithokesibwa erikolha obuli mubiiri owuwene.” (2 Tim. 3:17) Thwamaghendera okw’ikangirirya lye Biblia, thukathunga amenge kwilhaba abakakulha-kulhanaya “amenge w’ekihugho kino.”​—1 Kor. 3:19; Esy. 119:97-100.

2. Thukendi kania okuki omo mwatsi ono?

2 Ngoku thukendi lhangira, amenge w’ekihugho mughulhu mungyi akatsemesaya esyongumbu syethu sy’omubiri. Neryo ikyangana thukalira erirwanisya erilengekania n’erikolha ng’ab’ekihugho kino. Busana n’enzumwa mbuya, e Biblia yikabugha yithi: “Mutheghaye, sihabye mundu oyukabanyegha omo menge w’abandu n’eritheba buyira erikalhua oko mitse y’abandu.” (Kol. 2:8) Omo mwatsi ono, thukendi lhangira amathebo, kutse amabehi abiri ngoku aghenda akakanyirira. Omwa buli kighuma, thukendi lhangira ekikaleka amenge w’ekihugho iniabya ini bukiru kandi amenge w’Ekinywe kya Nyamuhanga ng’alengire athi kutsibu ekindu kyosi-kyosi ekya kihugho kyangaha.

AMALENGEKANIA AWAHINDUKIRE OKWA BY’EMYATSI Y’ENGYINGO

3-4. Omwa Amerika, amalengekania w’abandu okwa by’esyongeso mwahinduka athi okwa nzuko y’ekighonye kya 20?

3 Omwa Amerika, okwa nzuko y’ekighonye kya 20, amalengekania w’abandu okwa by’emyatsi y’engyingo mwahinduka kutsibu. Kera abangyi ibikirirye ngoku emyatsi y’engyingo yitholere iyakolhwa n’abali omwa butheke basa kandi isiyirikanibawako omwa bandu. Aliwe ekyo mukyabulirana, n’amalengekania aw’obuthatsomana amakanyirira.

4 Emyaka y’ahakathi-kathi ka 1922 na 1929, amalengekania w’abandu mwahinduka kutsibu. Oyukasekulhaya mughuma akabugha athi, “Esyofilimu, emisathu, esyonyimbo, ebitabu, n’erithererera ebyosi mubyatsuka eribanikamo eby’emyatsi y’engyingo.” Omo myaka eyo, emihotholere y’abandi iyikaleka abandu ibalengekania okwa myatsi y’engyingo n’emyambalire muyatsanda. Ngoku e Biblia yanabya iyabiribugha okwa biro by’enyuma-nyuma, abandu mubalhangirika ini bandu “abanzire eriyitsemesya.”​—2 Tim. 3:4.

Abandu ba Yehova sibali thebibawa omwa syongeso sy’obutswatswa esy’ekihugho (Lebaya enungu 5) *

5. Eritsuka emyaka ya 1960, abandu bakalhangira bathi eby’esyongeso?

5 Omo myaka ya 1960 abandu er’ikalha haghuma isibathahenie, ab’olhubutho lhughuma erikolhanako emyatsi y’engyingo, n’erikwama kyathwa embeta mubyakanyirira. Eby’eriyitsemesya mumwatsuka eribanika kutsibu eby’emyatsi y’engyingo. Ebyosi ebi mwabirilhwiririraki? Oyusomire mughuma mwabugha athi amatheke erithwika, amaka eribya mw’omubuthi mughuma, ebirengekanio, erianza kutsibu erilebya eby’obutswatswa n’awandi malighe ng’ayo ni busana “n’erisighania amathegheko w’eby’emyatsi y’engyingo ekindu ekyoswire hathya omwa bandu.” Amalhwere awakasira omo myatsi y’engyingo, ng’esilimu, ni kighuma okwa bikakanganaya ngoku amenge w’ekihugho ni bukiru.​—2 Pet. 2:19.

6. Ngoku kihugho kikalhangira emyatsi y’engyingo kikaberereraya kithi ekighendererwa kya Sitani?

6 Amalengekania agho ekihugho kiwithe okwa myatsi y’engyingo wa Sitani anzire. Ahathe erithika-thika, akatsema akalhangira abandu bakakolesya nabi ekihembo kya Nyamuhanga eky’emyatsi y’engyingo n’erithendisikya endegheka y’obutheke. (Efe. 2:2) Obusingiri sibulisubulira okw’ikinia ekihembo kya Nyamuhanga ky’eributha aliwe kandi bwanganaleka abakabukolha ibathalha okwa ngebe y’erikotha.​—1 Kor. 6:9, 10.

AMALENGEKANIA AGHO E BIBLIA YIWITHE OKO MYATSI Y’ENGYINGO

7-8. E Biblia yikakanaya yithi ndeke kandi omwa nzira y’ekitsumbi okwa myatsi y’engyingo?

7 Abandu abakakwama amalengekania w’ekihugho kino bakaseka ebihano bye Biblia eby’esyongeso, bathi sibyangakolha. Abandu ng’abo bangana bulya, ‘Ni kyahi ekyaleka Nyamuhanga iniathuhira mw’esyongumbu esyo kandi iniabugha athi sithusighendereko?’ Ekibulyo ekyo kiseghemere okwa malengekania awathahikire aw’eribugha indi omundu amanza erikolha ekindu, atholere iniakikolha. Aliwe e Biblia yikabugha eky’embaghane. E Biblia yikabugha yithi Yehova akaha abandu b’ekitsumbi omw’ibaha amaaka w’erikakirya esyongumbu nyibi. (Kol. 3:5) Kandi, Yehova abirithuha ekihembo ky’obutheke, endegheka eyikaleka ithwabya ithwanganughuthya engumbu yethu y’eby’emyatsi y’engyingo omwa nzira y’ekitsumbi. (1 Kor. 7:8, 9) Omwa ndegheka eyo, omukali n’omulhume banganakolha emyatsi y’engyingo butsira eriyikubya bwomo n’eriyilhalikirira erikalethawa n’obusingiri.

8 Mbaghane n’amenge w’ekihugho, e Biblia yikaha amalengekania awatholere oko myatsi y’engyingo. Yikabugha yithi emyatsi y’engyingo yanganaletha etseme. (Emi. 5:18, 19) Aliwe e Biblia yikabugha yithi: “Obuli mundu aminye ngoku angakakirya omubiri wiwe omwa nzira eyibuyirire n’ey’ekitsumbi, butsira omwa mururu n’esyongumbu nyibi sy’erikolha emyatsi y’engyingo ng’ebihanda ebithasi Nyamuhanga.”​—1 Tes. 4:4, 5, NW.

9. (a) Abandu ba Yehova mubawathikibwa bathi erikwama amenge aw’Ekinywe kya Nyamuhanga awalengireyo myaka mike ekighonye kya 20 kyalitsukire? (b) N’ihana lyahi ly’amenge eriri omu 1 Yoane 2:15, 16? (c) Ngoku kiri omu Abanya Roma 1:24-27, ni buthya-buthya bwahi obwa thutholere ithwayihighulhako?

9 Myaka mike ekighonye kya 20 kyalitsukire, abandu ba Yehova mubathahekwa omwa mathebo ‘w’abakayithwalha okw’isingira lyosi.’ (Efe. 4:19) Mubalengaho eryamakirira emisingyi ya Yehova. E Watch Tower ey’Okwakathano 15, 1926, muyabugha yithi “omulhume kutse omukali atholere iniabya inianahenirye n’eryera omwa bulengekania n’omwa mikolere, kutsibu-tsibu bikahika okw’ikolongana n’ow’olhundi lhubutho.” Mbulha ni byahi ebyabya bikakoleka omwa kihugho, abandu ba Yehova mubakwama amenge w’Ekinywe kya Nyamuhanga awalengire. (Soma 1 Yoane 2:15, 16.) Hakiri thukabya n’Ekinywe kya Nyamuhanga! Kandi thukasima Yehova eribya iniakathuhera okwa buthuku akalyo k’obunyakirimu erithuwathikya erithendi thebibwa n’amalengekania w’ekihugho kino bikahika okwa by’esyongeso. *​—Soma Abanya Roma 1:24-27.

AMALENGEKANIA AWAHINDUKIRE AWAHAMBIRE OKW’IYANZA

10-11. E Biblia muyabugha yithi ni kyahi ekikendi syabya omwa biro by’enyuma-nyuma?

10 E Biblia muyabugha yithi omwa biro by’enyuma-nyuma, abandu basyabya “abakayanza.” (2 Tim. 3:1, 2) Sikiriswekaya, ekihugho eribya ikikahira omwa bandu mw’amalengekania w’eriyanza. Ekitabu kighuma kikabugha kithi omo myaka ya 1970 “ebitabu ebikakanaya okw’iyiwathikya mubyakanyirira.” Ebindi bitabu “ibikabwira abakasomabyo bithi bayiminye n’eriligha ekyo bali n’eritsemerakyo.” Ng’eky’erileberyako, thalengekania, ekya bughawa omwa kitabu kighuma: ‘Wuyanze kundi n’iwe mundu mubuyanga oyuwabirithabyaho kandi oyukatsemesaya.’ Ekitabu eki kikabugha kithi omundu atholere iniayithwiramu ng’akendibya na mibere yahi, n’erikolha eky’akayowa ikyakihikire n’eky’angathoka.

11 Wune wathowa ekyo? Sitani mwabwira Eva erikolha ekiri ng’ekyo. Mwabugha athi akendibya ‘nga Nyamuhanga, iniaminya ekibuya n’ekibi.’ (Enz. 3:5) Munabwire, abangyi bakayilengekanayako kutsibu neryo ibalengekania bathi omundu​—kutse nibya Nyamuhanga​—syawithe ehamuli y’eribabwira ekihikire kutse ekiwire. Ng’eky’erileberyako, amalengekania ayo abirilhangirika kutsibu bikahika okwa malengekania agho bandu bawithe okwa ndegheka y’obutheke.

Omukristayo akahira ebiyithawa by’abandi by’embere​—kutsibu-tsibu eby’oyo ali nayu omwa butheke (Lebaya enungu 12) *

12. Ekihugho kiwithe malengekaniaki okwa ndegheka y’obutheke?

12 E Biblia yikabwira omulhume n’omukali erisikania n’erisikya eriyilhagha erya bakakolha bakingira omwa butheke. Yikahira omwa bathahenie mw’omuhwa w’eribya haghuma kera na kera, yithi: “Omundu asyasighania ise wiwe na nyinya, asyalhanda oko mukali wiwe neryo basyabya mughuma.” (Enz. 2:24) Erithendi sosana n’ekyo, abakaghendera okwa menge w’ekihugho bawithe amalengekania w’embaghane, bathi obuli mundu atholere iniatsomana ebiyithawa biwe. Ekitabu kighuma ekikakanaya okw’ithwa embeta kikabugha kithi “omwa yindi mibalha, erilhahirya erya ‘eribya haghuma engebe yosi’ mulyahindulhwa bamahiraho eriyilhagha eribulirweko erya ‘eribya haghuma thwamabya ithunanzene.’” Amalengekania ng’ayo abirileka amatheke mangyi iniathwika n’eriletha obulhumi bungyi. Ahathe erithika-thika, amalengekania aw’erithendi sikya obutheke ni bukiru.

13. Ni nzumwa yahi eyikaleka Yehova iniapona ab’emiyiheko?

13 E Biblia yikabugha yithi: “Obuli mundu oyukayipipa omo muthima n’inye oko Mwami Mukulhu.” (Emi. 16:5) Busana naki Yehova akakwa abakayiheka b’esyonye? Enzumwa nguma yiri yithi abakasamu omuthima w’eriyanza n’erikulha-kulhaniagho bakagherereraya Sitani. Thalengekania, Sitani erianza athi Yesu​—oyo Nyamuhanga akolesaya erihangika ebindu byosi​—amunamire n’erimuramya! (Mt. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Abawithe amalengekania ng’ayo aw’eriyihamya bakakanganaya ngoku amenge w’ekihugho ni bukiru embere sya Nyamuhanga.

AMALENGEKANIA AGHO E BIBLIA YIWITHE OKW’IYIHAMYA

14. Abanya Roma 12:3 hakathuwathikaya hathi eriyilhangira okwa lhulengo olhutholere?

14 E Biblia yikathuwathikaya eriyilhangira okwa lhulengo olhutholere. Yikaligha yithi si kibi eriyanza oko lhulengo olhutholere. Yesu mwabugha athi: “Wanze mulikyenyu ngoku wuyanzire,” ekikakanganaya ngoku kinahikire eritsomana ebiyithawa byethu. (Mt. 19:19) Aliwe, e Biblia siyiri bugha yithi thutholere ithwayihamya okwa bandi. Omwakanya k’ekyo, yikabugha yithi: “Simukole mwatsi omo mwagha w’obuthimane, kutse busana n’eriyipipa, nikwa muyikehaye, imukaghanza obuli mundu mwa mubuya kwilhaba inywe.”​—Fil. 2:3; soma Abanya Roma 12:3.

15. Busana naki wukayowa wuthi erihabulha lye Biblia erihambire okwa malengekania awathutholere ithwayithunga lihikire?

15 Munabwire, abangyi abakalhangirawa ng’abawithe amenge, bangana tsambulikania ekya Biblia yikabugha okw’iyihamya. Banganabugha bathi erilhangira abandi nga bakulengire ni ky’akabi, kikaleka ibakughonera. Aliwe, omo kwenene, amalengekania w’ekihugho kya Sitani aw’eriyanza mwabirilhuaki? Wabiriyilhangiriraki? Abayitsomene ibo basa banatsemire? Banawithe amaka awatsemire? Banawithe abanywani abalitheghere? Nina banywani ba Nyamuhanga? Okwa bya wabirilhangira, ekikawathikaya ky’ekyahi​—erikwama amenge w’ekihugho kutse awali omwa Kinywe kya Nyamuhanga?

16-17. Ni kyahi ekya thutholere ithwasima, kandi busana naki?

16 Abandu abakakwama obusondoli bw’abandu abo ekihugho kikalhangira mw’ab’amenge bali ng’omundu oyuwabirithalha kandi iniasaba erisondolhwa n’owundi oyuwabirithalha. Yesu mwakania okwa bandu “b’amenge” ab’omwa buthuku bwiwe athi: “Mulekebo, ni basondoli ndimethime b’abandu ndimethime. Omundu ndimethime amasondolha owundi mundu ndimethime, ababiri bosi basyathoghera omwa buhya.” (Mt. 15:14) Omo kwenene, amenge w’ekihugho kino ni bukiru embere sya Nyamuhanga.

Abaghombe ba Nyamuhanga bakalengekania okwa ngebe yabu y’enyuma ibanatsemire busana n’erikolesyayo omwa mubiiri wa Yehova (Lebaya enungu 17) *

17 Erihabulha lye Biblia ery’amenge ni ry’endundi busana “n’erikangirirya, erikunga erihaba, erihabulha, n’erikangirirya abandu erikwama ekithunganene.” (2 Tim. 3:16) Thukasima kundi Yehova, erilhabira omwa kithunga kiwe, abirithutheya okwa menge w’ekihugho! (Efe. 4:14) Ebyalya by’obunyakirimu ebyo akathuhereraya bikathuha akaghalha k’erikwama ebihano ebiri omwa Kinywe kiwe. Ka ni lhusunzo erisondolhwa n’amenge awuwenenga awali omwa Biblia!

OLHWIMBO 54 “Enzira y’Eyi”

^ enu. 5 Omwatsi ono akendi leka ithwongera erikakasya ngoku Yehova musa ya Nzuko y’obusondoli bw’eriyikethera. Kandi akendi kangania ngoku erikwama amenge w’ekihugho mukalhua ebitsibu ebikalire, aliwe ngoku erikolesya amenge w’Ekinywe kya Nyamuhanga ni ry’omughaso.

^ enu. 9 Ng’eky’erileberyako, lebaya ekitabu Questions Young People Ask​Answers That Work, Volume 1, esura 24, 25 na 26, n’ekya 2, esura 4 na 5; Ebibulyo 10 Ebya Balere Bakayibulhaya n’eby’Erisubirya, Ekibulyo 7, olhupapura 21-23

^ enu. 50 ERISOBORERA EBISASANI: Thukalhangira ebyabya omwa ngebe ya mughalha wethu na mukali wiwe. Banemusangira omw’ithulira omwa myaka ya 1960.

^ enu. 52 ERISOBORERA EBISASANI: Omo myaka eya 1980, mughalha wethu akathwanira mukali wiwe n’omwana wabu ow’obukali inianasamalire.

^ enu. 54 ERISOBORERA EBISASANI: Munabwire, mughalha wethu na mukali wiwe bak’ibuka etseme eyo babana omwa mubiiri wa Yehova. Omwana wabu w’obukali n’eka yiwe bakatsema haghuma nabu.