Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ERIYIKANIAKO

“Nabirighira Okwa Bandi kwa Bingyi!”

“Nabirighira Okwa Bandi kwa Bingyi!”

MWABYA omwa kiro iyine omwirimya munene, egurupu nene ey’abasirikali be France eyo nabyamo iyinapangire okwa bithwe bye Algeria, kandi amalhwa omwa Algeria abya iniamabirikalha kutsibu. Nabya okwa bbarakisi kw’engyuwene ingane n’embundu omwa byalha, ihane n’ekirundo ky’esyogutiha esiri mw’omuseghe. Kitsumbukirania, omwa kahunerero ako, mun’owa ebikindu bikalholera eyo ngali. Munatingwa. Nabya imunanamahikya myaka 20 kandi sinabya nganzire eritha kutse erithibwa. Munalhaka indi: “Nyamuhanga! Kisi, Nyamuhanga!”

Emibere eyikubahisaya eyo muyahindulha engebe yaghe kyamaleka ingatsuka erisondekania Omuhangiki. Aliwe ngathengababwira ebyakwamako omw’ithumbi eryo, leka ngababwire ebyo nalhabamo omo bwana ebyahamba okwa malengekania waghe kandi ebyaleka ingasondekania Nyamuhanga.

EBYO N’IGHIRA OKU THATHA WAGHE

Nabuthawa 1937 e Guesnain, etawuni eyikathakulhawamo eby’obughuli eby’omwa kithaka omwa kitsweka ky’endatha ekye France. Mun’ighira oku thatha waghe, oyuwabya akathakulha amabwe awali ng’amakalha omughaso w’eribya mukoli. Kandi munamw’ighirako eribya oyukanza obulingirirania, omubere owaleka thatha iniabya akalhwira okwa bathakuli ababya bakakolera omwa mibere eyikalire. Erianza eryuwania emibere eyo babyamo, Thatha mw’ingira omwa bithongole ebikalhwira okwa bughabe bw’abathakuli. Kandi mwapona obuthebya obo alhangira omwa bakara. Abangyi ibali omwa ngebe eyuwene; aliwe kandi, ibakasaba abathakuli abakasondekanaya amaisya b’ebyalya n’esyosente. Thatha mwapona kutsibu emitse y’abakara abo ekindu ekyaleka iniabya isyangambwira okwa by’edini. Omu kwenene, isithulikanaya nahake oku Nyamuhanga.

Nabere nganemukulha, naghe munatsuka eripona obuthe bulingirirania. Obuthe bulingirirania obo mwabya akasolholho ako abandi omwa France babya bakakangania ab’ehandi ababya bikereyo. Iningasatha omupira n’abaana b’ab’ehandi kandi iningatsema eribya haghuma nabu. Kandi nibya mama waghe abya munya Poland butsira e France. Iningakandira obuholho n’obulingirirania omwa bihanda.

MUNATSUKA ERILENGEKANIA KUTSIBU OKWA NGEBE

Ingane omo mahe

Muningiribwa omwa mahe omwa 1957. Kunayisanga indya okwa bithwe bye Algeria omwa kiro omwa mwirimya munene owakanibweko okw’itsuka. Nabere nabirilhaka indi “Nyamuhanga! Kisi, Nyamuhanga!” Munasangangana n’epunda y’omoli, butsira omusirikali enzighu yaghe! Omuthima mwasuba omo nda! Nomwabine, ekyo​—n’olhuhi​—mubyaleka ingathasyongera erilengekania kutsibu okwa kighendererwa ky’engebe. Ekighendererwa ky’engebe niki? Nyamuhanga anathutsomene? Thunemwendisyathunga obuholho kundu?

Enyuma waho ingane okwa kihumuru kw’eka, munabana Omwema wa Yehova. Mwanyiha e Biblia eye mbindulha ye French ey’Ekikatuliki, eyo ngatsuka erisoma ingasuba e Algeria. Omwatsi owanyitsemesaya w’ali omwa Eribisulirwa 21:3, 4. Hathi: “E hema ya Nyamuhanga yiri omwa kathi-kathi k’abandu . . . Nikwa asyasangulha emisonia yosi okwa meso wabu. Kandi olhuholho silhwendi syasabyaho, erisusumana kutse eririra, kutse eriaghalhwa.” Ebinywe ebi mubyanyiswekya. Munayibulya indi: ‘Mbwino nina by’okwenene?’ Okwa buthuku obo, singabya ngawithe ekyo ngasi oku Nyamuhanga ne Biblia.

Obuthuku bwaghe obw’erikolera omwa mahe bwabere bwahwa omwa 1959, munabana Omwema oyukahulhawamo François, oyuwanyikangiriraya bingyi omwa Biblia. Ng’eky’erileberyako, mwanyikangya omwa Biblia ngoku Nyamuhanga anawithe erina, n’erina eryo ni Yehova. (Esy. 83:18, NWT) Kandi François mwanyikangania ngoku Yehova akendisyaletha okwa kihugho kw’obulingirirania, erihindulha ekihugho mwa paradiso, n’eriberererya ebiri omwa Eribisulirwa 21:3, 4.

Esyongangirirya esyo munalhangira ini kwenene kandi musyanyihika okwa muthima. Aliwe kandi munapona kutsibu abakara, neryo munanza eribatsamba busana n’erikangirirya ebithe omwa Biblia! Kwesi nabya ingakine n’amalengekania awali nga wa thatha, kandi isindighumisirizaya. Ininganza erikolha ekindu aho n’aho!

François n’abandi banywani baghe bahyaka Abema mubangwathikya eribya mundu oyuthekene. Mubanyisoborera ngoku omubiiri wethu ng’Abakristayo siry’erikuthya abandi aliwe ngoku ly’eribaha amaha erilhabira omwa ngulhu yuwene ey’Obwami bwa Nyamuhanga. Oyo w’omubiiri ogho Yesu akolha kandi ogho aha abakamukwama athi bakole. (Mt. 24:14; Lk. 4:43) Kandi mun’igha erikania n’abandu omwa lhukeri n’omwa menge nomubangabya ibawithe erikirirya eriri lithi. E Biblia yikabugha yithi: “Omughombe w’omukama syatholere erineghena, nikwa abye mubuya oko bosi.”​—2 Tim. 2:24.

Munakolha esyombinduka esikayithaghisibawa kandi munabatizibwa ng’Omwema wa Yehova omwa 1959 okwa lhuhindano lhw’omuthimbo. Eyo munabanayo mwali wethu omulere oyukahulhawamo Angèle, munamwanza. Munatsuka eribya ingabungira omwa kithunga ekyo abya akahindaniramo, kandi muthwathahania 1960. Ni mukali mughenge, mubuya, kandi ni kihembo erilhua oku Yehova.​—Emi. 19:14.

Ekiro thwalunga

MUN’IGHIRA BINGYI OKWA BALHUME B’AMENGE KANDI ABASI BINGYI

Ahabw’emyaka, nabir’ighira okwa baghalha bethu ab’amenge kandi abasi bingyi kw’amasomo mangyi aw’omughaso. Erighuma ly’okw’igho lya lino: Erithoka olhukwamirwa lhwosi-lhwosi olhukalire, thutholere ithwayikehya n’erighendera okwa menge awali omwa Emisyo 15:22, ahakabugha hathi: “Omo bungyi bw’abahani akahanganibawa.”

Ithune omwa mubiiri w’omuthimbo e France, 1965

Omwa 1964, munatsuka erilhangira okwenene kw’ebinywe ebyasondolibawa ebyo. Omo mwaka oyo, munatsuka erikolha ng’omulebererya w’omuthimbo, eribungira ebithunga eriyahumulikania n’erihimba balikyethu bunyakirimu. Aliwe, okwa buthuku obo, nabya ngwithe myaka 27 kandi ingasi bike. Neryo ihakabya ihane mubya ebyo ngasobayamo. Aliwe iningalengaho erighira okwa bisobyo ebyo. Ekikulhu kutsibu, mun’ighira okwa “bahani” ab’amenge kandi abasi bingyi kw’amasomo mangyi aw’omughaso.

Ng’ibuka ekyabya kino imunanamatsuka omubiiri w’obulebererya. Nabere nabiribugha olhubungo lhwaghe omwa kithunga e Paris, mughalha wethu oyukulire bunyakirimu ow’omwa kithunga ekyo mwanyihikako athi anzire iniakania naghe. Munabugha indi: “Sihali butsibu.”

Mwanyibulya athi, “Louis, omudokita akawathikayandi, oyulhwere kutse oyukalire?”

Munasubirya indi, “Oyulhwere.”

Mwabugha athi: “Wuhikire. Aliwe nabirilhangira wukaghunza obuthuku bwawu bunene n’abimene ndeke bunyakirimu, ng’eky’erileberyako, omulebererya w’ekithunga. Ekithunga kyethu muli balikyethu bangyi abahwere amani, abahyaka, kutse ab’esisoni. Ikikendibahimba wamababanira obuthuku bw’eribya nabu, nibya n’erighenda ewabu okwa ky’erirya.”

Erihabulha lya mughalha wethu mwanzwa eryo lyabya litholere kandi iryuwene kutsibu. Olhwanzo olho abya awithire esyombuli sya Yehova mulhwanyihambako. Neryo munayighumya-ghumya, aho n’aho namatsukiraho erighendera okwa by’abugha. Ngasima Yehova busana n’abaghalha bethu abali bathya.

Omwa 1969 na 1973, munahebwa olhusunzo lhw’er’imanira Edipatimente y’Ebyalya okwa mihindano minene-minene y’ekihugho kyosi ibiri e Colombes, Paris. Okwa lhwa 1973 muthwabya b’erilisya abandu nga 60,000 habw’ebiro bithano! Mukyanyitha obuba kundi munabulha nga thunemwendi kithoka. Aliwe kandi, ekyangathuthokesirye ky’ekiri omwa Emisyo 15:22​—erisaba abandi b’amenge. Munasondya amenge okwa baghalha bethu abakulire bunyakirimu ababirikolera omwa dipatimente eyi. Aba mwabya abakaghulhaya esyonyama, abakahera eby’erirya, abatsumbi, n’abaranguri. Ithwe bosi haghuma muthwathoka eriberererya omubiiri munene oyu.

Omwa 1973, ingye na mukali waghe muthwabirikirwa okwa Beteli kwe France. Omubiiri waghe w’erimbere okwa Beteli nawu abya akalire kutsibu. Ingatholere ingalhangira indi ebitabu bikahika okwa balikyethu b’omwa kihugho kye Afrika e Cameroon, eyo omubiiri wethu abya aghanibirwe omwa myaka ya 1970 erihika 1993. Kandi munayowa omubiiri oyo ngasingendithokagho. Obundi mughalha wethu oyuwabya mulebererya w’ekyaghanda kye France mwalhangira ekyo, neryo mwanyihumulikania athi: “Balikyethu e Cameroon bali omwa buyithawa bunene bw’ebyalya by’obunyakirimu. Leka thubahebyo!” Kandi ekyo kyathwanabya thwakolire.

Ithune n’abalikyethu abe Cameroon okwa muhindano w’embaghane e Nigeria, 1973

Ngendo nyingyi, iningaghenda omwa bihugho ebihererenie ne Cameroon eriyabana abasyakulhu be Cameroon. Abalhume abathubaha kandi ab’amenge abo mubangwathikya erihiraho esyondegheka esikayithaghisibawa eriha balikyethu be Cameroon ebyalya by’obunyakirimu mughulhu wosi. Yehova mwatsumulha akaghalha kethu. Ahabw’emyaka nga 20, abandu biwe omwa kihugho ekyo mubathabulha n’Akaleberyo na kaghuma n’olhupapura olhw’obuli kwezi olhwabya lhukahulhwamo Our Kingdom Service.

Omwa 1977, ingye na Angèle n’abalebererya abe Cameroon n’abakali babu ithune e Nigeria

MUN’IGHIRA BINGYI OKU MUKALI WAGHE MUBUYANGA

Thukanatsuka obuthethane, munalhangira emibere mibuya ya Angèle ey’obunyakirimu. Emibere eyo muy’ongera erilhangirika omwa butheke bwethu. Ng’eky’erileberyako, omw’igholho-gholho ly’ekiro ky’obulunge bwethu, mwambwira athi ngasabe busana n’eriyisunza lyethu ly’erikolera Yehova n’omuhwa ithwe ng’abathahenie. Yehova abirisubirya omusabe oyo.

Angèle kandi abirinyiwathikya eryongera eriyikethera ndeke Yehova. Ng’eky’erileberyako: Omwa 1973 thukakokibwa okwa Beteli, munanza erighana kundi nabya nganzire omubiiri w’obulebererya. Aliwe Angèle mwany’ibukya ngoku thwabiriyihayo oku Yehova. Mbwino sithwangakolha ekyosi-kyosi eky’ekithunga kiwe kikabugha kithi thukole? (Ebr. 13:17) Nabya isinangaghania ekyo! Neryo muthwaghenda okwa Beteli. Omwa myaka yosi eya thwamabirighunza haghuma, amenge, obuyitheghererya, n’obunyakirimu bwa mukali waghe byabirighumya obutheke bwethu n’erithuwathikya erithwamu ndeke.

Ingane na Angèle okwa Beteli e France

N’omwa myaka yethu y’obukulhu, Angèle akinalholha embere eribya mukali mubuya kandi oyukanyiwathikaya. Ng’eky’erileberyako, esyosukuru nyingyi sy’ekiteokrasi sikabya omwa Lhusungu, neryo erithoka erighenda kusyo ingye na Angèle thwabirihiraho akaghalha k’erilhw’igha ndeke. Neryo muthwasuba omwa kithunga ky’Olhusungu, nomwakine indi thwabya omwa myaka yethu ye 70 okwa buthuku obo. Busana n’esyongwamirwa syaghe nyingyi ng’omughuma w’okwa Komiti y’Ekyaghanda ky’Omuthahulha kye France, mukyanyikalira erigha owundi mubughe. Aliwe ingye na Angèle muthwawathikania. Lino omwa myaka yethu ye 80, thukinalholha embere erithegheka emihindano omwa Lhusungu n’omwa French. Kandi omwa kithunga kyethu, thukalengaho erisangira omwa mihindano n’omw’ithulira ngoku thwanga thoka. Yehova abiritsumulha akaghalha kethu ak’erigha Olhusungu.

Muthwabana omughisa w’embaghane omwa 2017. Ingye na Angèle muthwathunga olhusunzo lhw’erighenda okwa Esukuru y’Abali okwa Komiti y’Ekyaghanda ky’Omuthahulha na Bakali Babu, eyabya e Patterson, e New York.

Omo kwenene Yehova ni Mukangirirya Mukulhu. (Isa. 30:20) Neryo sikiriswekaya omughulhu abandu biwe​—abakulhu na balere​—bakathunga erithendekwa eryuwene! (Ebi. 4:5-8) Kandi kwenene, nabirilhangira ngoku abalere abakahulikirira Yehova n’abalikyethu abasi bingyi bakakulha-kulhana ndeke bunyakirimu n’eribya baghombe ba Yehova abathaleghulha. Emisyo 9:9 hakathwibukaya hathi: “Wuhe erikangirirya oko mundu w’amenge, nayu asyalhabya omo menge. Wukangiriraye omundu oyuthunganene, nayu asyakanyirira erigha.”

Hakanayira, ingalengekania okw’ithumbi eryabya mw’omw’irimya munene kandi erya nyitha obuba ingane okwa bithwe bye Algeria myaka nga 60 enyuma. Sinabya ngasi indi ngendi syabana ebibuya byosi ebi. Nabirighira okwa bandi kwa bingyi! Ingye na Angèle, Yehova abirithuha engebe eyuwenenga. Neryo thwabirithwamu erilholha embere erighira oku Thatha wethu w’elhubulha n’abalikyethu ab’amenge abamwanzire kandi abasi bingyi.