Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Mughalha wethu Rutherford inianemulhabya omukania okwa lhuhindano e Cedar Point, Ohio, omwa 1919

1919​—Myaka Kikumi Enyuma

1919​—Myaka Kikumi Enyuma

OMWAKA 1919 Olhuhi Lhunene (enyuma waho olhwahulhawamo Olhuhi lhw’Erimbere lhw’Ekihugho Kyosi), olhwaghunza emyaka eyilhabire okw’ini, lhwabya ilhwabirihwa. Omwaka w’ahanyuma iniakayahwa, ebihugho mubyaleka erilhwa, kandi Okwokubanza 18, 1919, Olhukuratho lhw’Obuholho Olhwe Paris [Paris Peace Conference] mulhwatsuka. Ekighuma ky’okwa byalhwiririra omwa lhukuratho olho yabya iy’Endaghano ye Versailles [Treaty of Versailles], eyimanaya olhuhi lhwe Allies ne Germany. Yahamibawako Okwomukagha, biro 28, 1919.

Endaghano eyo kandi muyatsukisya ekithongole kihyaka ekya Eriyitherana ly’Ebihanda [League of Nations.] Ekilhubirirwa kyabya “iry’erilethaho erikolongana omwa kihugho kyosi n’eriletha omwa kihugho kyosi mw’obuholho n’obuyirinde.” Amadini mangyi w’Ekristendomu mwasighika ekithongole ekyo. Akathunga ke Federal Council of the Churches of Christ in America mukahalhambakyo omw’ibugha kathi “eri n’iyikangania ly’ekipolitiki ery’Obwami bwa Nyamuhanga okwa kihugho.” Mukakangania erisighika lyako omw’ithuma abandu okwa Lhukuratho lhw’Obuholho Olhwe Paris. Omughuma w’okwa babya omwa lhukuratho olho mwabugha athi “yabya nzuko nyihya y’ekihugho.”

Obuthuku buhyaka bwabya ibunemutsuka, aliwe mubuthatsukisibwa n’ababya omwa lhukuratho lhw’obuholho olho. Omwa 1919 obuthuku buhyaka omwa mubiiri w’erithulira bwatsuka omughulhu Yehova awathikaya abandu biwe eryongera erithulira kwilhaba kera. Aliwe eki eribya, abigha be Biblia mubayithagha eritsuka erihikwako embinduka.

ERITHWAMU ERIKALIRE

Joseph F. Rutherford

Erikoma abimaniri be Watch Tower Bible and Tract Society ery’obuli mwaka lyabya ini ly’eribya Kyamukagha biro 4, Okwokubanza 1919. Okwa buthuku obo, Joseph F. Rutherford, oyuwabya akasondolha abandu ba Yehova, haghuma n’abandi balikyethu musanju babya ibane omwa ngomo e Atlanta, Georgia, U.S.A. Habya ekibulyo kino, Mbwino baghalha bethu abasondoli abali omwa ngomo bathasyakomawa? Kutse hasube abandi?

Evander J. Coward

Mughalha wethu Rutherford iniane omwa kisenge kiwe omwa ngomo mwabulha ekithunga nga kikendibya kithi omwa buthuku bw’embere. Mwaminya ngoku abandi balikyethu bakayowa ikyanganabya kibuya erikoma owundi prezidenti. Busana n’ekyo, abya iniabirihandikira abakendibya okwa muhindano ebaruha eyikahamaya oku Evander J. Coward eribya prezidenti. Rutherford mwakania oku Coward ng’omundu “oyuthekene,” “ow’obuyitheghererya,” kandi “oyutheleghulha oko Mukama.” Aliwe, baghalha bethu bangyi babya bawithe awandi malengekania, aw’erisyakoma habirilhaba mezi mukagha. Balikyethu ababya bakalhwira okwa baghalha bethu abali omwa ngomo mubalighirana n’ekyo. Babere bane mukania, abandi balikyethu mubahithana.

Richard H. Barber

Neryo muhabya ekindu ekya Richard H. Barber, enyuma waho abugha athi kiri ‘ng’omuyagha erikunulha ekya wulhue wukaronderya embasa.’ Omughuma w’okwa baghalha bethu mwaha ekirengekanio kiwe n’eribugha athi: “Sindi w’ebilhaghiro, aliwe nganasi ekya kikamanyisaya erighendera okwa bilhaghiro bikahika okwa mwatsi oyu. Nyamuhanga akanza ithwaghondera ebilhaghiro. Enzira ey’erikanganiryamu obuthaleghulha bwethu ly’erithasyakoma Mughalha wethu Rutherford eribya prezidenti.”​—Esy. 18:25.

Alexander H. Macmillan

Owundi mughalha wethu oyuwabya omwa ngomo ya A. H. Macmillan akibuka ekiro ekyakwamako Mughalha wethu Rutherford akakongotha okwa lhukyo lhw’ekisenge kiwe eky’engomo n’eribugha athi, “Letha ebyalha byawu.” Neryo Mughalha wethu Rutherford mwamuha akabbaruha. Macmillan mwalhangira ikuhandikire ebinywe bike kandi amalhuaho iniabiyitheghererya. Ikuli bino: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY NA SPILL MWIMANIRI W’ERIMBERE BASATHU BASONDOLI THUBANZIRE.” Eki mukyamanyisya kithi abimaniri abosi babirithasyakomwa kandi ngoku Joseph Rutherford, na William Van Amburgh babirisighalha inina basondoli. Neryo, Mughalha wethu Rutherford mwabya iniakendi lholha embere nga prezidenti.

ERILHUA OMWA NGOMO!

Balikyethu munani ibane omwa ngomo, Abigha be Biblia abathaleghulha mubathimbyamo ekihandiko ekikasaba egavumenti erilhwika baghalha bethu. Balikyethu bathubaha aba mubabana esyosayini sy’abandu abalhabire oku 700,000. Kyakasathu, Okwakasathu biro 26, 1919, ekihandiko isikiri kyathwalhwa, Mughalha wethu Rutherford n’abandi baghalha bethu abasondoli mubaboholhwa.

Mughalha wethu Rutherford akakanirya abasyamuthangirira mwabugha athi: “Ngakakasirye ngoku ebyosi ebyo thwabirilhabamo ebi bikathutheghekera obuthuku obukalire obuli embere. . . . Erikazana lyenyu sirilhue erilhusya balikyenyu b’omwa ngomo. Ekyo kyasiramo. . . . Ekikulhu kilhue iry’eriha Yehova y’olhukengerwa, kandi abakikolire babiribana emighisa mingyi.”

Emibere eyihambire okw’itswerwa lya baghalha bethu yangana kangania ngoku Yehova yuwasondolha emyatsi. Biro 14 Okwakathano, 1919, eyindi koti muyathwamu yithi: “Abandu aba mubathatswerwa . . . omwa bulingirirania, neryo busana n’ekyo eritswera ly’erimbere lyamabindulhwa.” Baghalha bethu ababya ibabirihirwako esyombanza esikalhakalire, kandi esyombanza esi syangabere isikinabaliko ku baghanyirwa kutse erikehya obuthuku bwabu bw’eribohwa. Mubabya isibaliko musango wosi-wosi. Busana n’ekyo, Judge Rutherford mwasighalha inianalighirwe omwa bilhaghiro erilhwira okwa bandu ba Yehova omwa Koti Ngulhu eye Amerika, ekindu ekyo akolha mirundi mingyi enyuma w’eriboholhwa.

ERITHWAMU ERITHULIRA

Mughalha wethu Macmillan mwabugha athi: “Sithwabya b’eriyitheka n’erilindirira Omukama erithuthwalha elhubulha. Muthwalhangira ithutholere eriyira ekya thukakolha eriminya erisonda ly’Omukama.”

Aliwe balikyethu ab’okwa kyaghanda kikulhu sibanga kwamire kyatsuka omubiiri ogho babya ibalhue ibanemukolha ahabw’emyaka mingyi. Busana naki? Kundi ibane omwa ngomo, ebyuma ebyo babya bakakolesya eripurintinga ebitabu byabya ibyabiritsanda. Eki kyabya kindu ekikaghunza amani, n’abandi balikyethu mubabulha omubiiri w’erithulira ng’amahwa.

Mbwino habya ihakine owosi-wosi oyuwanzire erihulikirira omwatsi w’Obwami ogho Abigha be Biblia babya bakathulha? Eriminya ekyo, Mughalha wethu Rutherford mwathwamu eriha omukania. Habya erikokya abandu. Mughalha wethu Macmillan mwabugha athi: “Abandu ku bathasa, thwanga bughire thuthi omubiiri w’erithulira abirihwa.”

Olhupapura lhw’amakuru olhukarangirira omukania wa Mughalha wethu Rutherford “Amaha Busana n’Abandu Abakaghalhawa” e Los Angeles, California, 1919

Neryo Kyasande biro 4 Okwakathano, 1919, nomwakine indi Mughalha wethu Rutherford abya alhwere, mwaha omukania owawithe omuthwe “Amaha Busana n’Abandu Abakaghalhawa” e Los Angeles, California. Abandu nga 3,500 mubahulikiriragho, n’abandi bangyi mubasubayo busana n’omwanya eribya muke. Ekiro ekyakwamako, n’abandi 1,500 mubasa. Balikyethu mubaminya omubiiri kw’akinalholha embere​—abandu babya ibananzisibirwe!

Ekya balikyethu bathasyakolha mukyahamba okwa mubiiri w’erithulira ow’Abema ba Yehova erihika namunabwire.

ERIYITHEGHEKERA ERIKULHA-KULHANA ERIRI EMBERE

E Watch Tower ey’Okwomunani 1, 1919, muyaranga ngoku Okwomwenda kukendibya kukatsuka hakendibya olhuhindano omwa Cedar Point, Ohio. Omwigha we Biblia erilhua e Missouri ya Clarence B. Beaty mwabugha athi : “Obuli mundu mwayowa iniatholere erighendayo.” Balikyethu abalhabire oku 6,000 mubahindana, bangyi kutsibu okwa bathwabya thulengekenie. Eryongera okwa tseme y’olhuhindano, abandu abalhabire oku 200 mubabatizibwa omwa Ngetse Erie.

Ekidipa ky’egazeti y’erimbere eya The Golden Age, eya Okwerikumi 1, 1919

Biro 5 Okwomwenda, 1919, ekiro ekyakathano eky’olhuhindano, Mughalha wethu Rutherford, omwa mukania wiwe owa “Address to Co-laborers [Omukania Okwa Bakoli Balikyaghe],” mwaranga erihulhukibwa ery’egazeti nyihya-nyihya eyiwithe omuthwe The Golden Age. * Yabya y’eribya yikabyamo “emyatsi mikulhu-mikulhu eyikabya, n’erisoborera eriseghemere okwa Masako erikakanganaya ekikaleka emyatsi eyo iyabya.”

Abigha be Biblia abosi mubahirwa mw’omuhwa w’erithulira buthubaha omw’ikolesya egazeti mbyaka eyi. Ebaruha eyakanganaya omubiiri oyu ng’akendi kolhwa athi muyabugha yithi: “Obuli muthuliri oyubatizibirwe ibuke ngoku ni lhusunzo erikolha n’erikolesya akaghisa kano erikolha ngoku angathoka erisangira omwa mubiiri w’erithulira abali omwa kihugho.” Abandu bangyi mubasangira omwa mubiiri oyu! Erihika omwa Kwerikuminibiri, abathuliri b’Obwami ab’omuhwa, babya ibabirithunga abakayihandikisaya erithunga esyogazeti abalhabire omu 50,000.

Baghalha bethu e Brooklyn, New York, ibane ne matoka eyoswire kw’esyogazeti esya The Golden Age

Omwaka wa 1919 abere akahwa, abandu ba Yehova babya ibamabirithasyayitheghekania n’erithunga akaghalha. Kandi, amaminyereri mangyi awahambire okwa biro by’enyuma-nyuma iniabiribererera. Erilengesibwa n’eryeribwa ly’abandu ba Nyamuhanga erikanibweko omu Malaki 3:1-4, mulyahwa, abandu ba Yehova bamalhusibwa omwa bunyewa bwe “Babeli Mukulhu,” na Yesu amahiraho “omughombe oyuthereghulha n’ow’amenge.” * (Erib. 18:2, 4; Mt. 24:45) Neryo Abigha be Biblia babya ibamabiriyitheghekera omubiiri ogho Yehova abya anzire ibakolha.

^ enu. 22 Omwa 1937 egazeti eya The Golden Age muyahulhwamo Consolation n’omwa 1946 mwa Awake!.

^ enu. 24 Lebaya e Watchtower, ey’Okwomusanju 15, 2013, olhup. 10-12, 21-23; Okwakasathu 2016, olhup. 29-31.