1-2. Ni kyahi ekyabya ababiri b’okwa bigha ba Yesu ibanemughenda Emmau?

 NI NISANI 16, 33 E.K. Abigha ba Yesu bane omwa bulighe bw’eriholerwa kandi babiry’ubaha kutsibu. Ababiri b’okwibo bakalhua e Yerusalemu eriya e Emmau, ekyalu ekiri kilomita 11 erilhua e Yerusalemu. Abalhume aba babya ibabirihwa amani kundi Yesu, omulhume oyo babya bakakwama, abya imwanam’ithibwa. Amaha wabu omwa ebya Masiya angakolire abya iniabirihwa. Aliwe ekindu ekyanga swekirye abalhume aba kyabya ikikayabya.

² Omulhume oyo bathasi mwahika aho bali, amaghenda haghuma nabo. Abigha mubamubwira ngoku babiriyiponera busana n’ebyabya oku Yesu. Neryo omulhume oyo mwatsuka erikania okwa bindu ebya bathe bang’ibirirwe. “Mwatsuka oku Musa n’Abaminyereri abosi,” erisoborera ekyangalekire Masiya iniabya w’eriaghalhwa n’eriholha. Abalhume basathu aba babere bahika e Emmau, omulhume oyo bathasi oyu mwayiminyikalya ku ni Yesu oyuwabirilhubukibwa! Thalengekania abigha nga mubatsema bungahi bakaminya ngoku Masiya abirilhubuka!—Lk. 24:13-35.

3-4. Ni kyahi ekyabya okwa bigha ba Yesu, kandi thukend’ighaki omo mwatsi ono? (Emib. 1:3)

³ Yesu mwabuthukira okwa bigha biwe mirundi mingyi omwa biro biwe 40 eby’erighunzerera okwa kihugho. (Soma Emibiri 1:3.) Omwa buthuku obo, abigha ba Yesu ababya omwa bulighe  bw’eriholerwa n’eryubaha mubatsema, bamasika, n’eribya mahe w’abathuliri b’Obwami kandi bakangirirya. a

⁴ Thwangana ghasirwa omw’igha okwa buthuku obukatsemesaya obo omwa ngebe ya Yesu. Omo mwatsi ono, thukendi minya Yesu nga mwakolesya athi obuthuku obo (1) erihimba abigha biwe, (2) eribawathikya erithasyayitheghererya ndeke Amasako, na (3) eribathendeka eriberererya esyongwamirwa nene-nene. Omwa buli kighuma, thukendi lebya nga thwanga gherererya thuthi eky’erileberyako kya Yesu.

HIMBA ABANDI

5. Busana naki abigha ba Yesu mubayithagha erihimbwa?

⁵ Abigha ba Yesu mubayithagha erihimbwa. Busana naki? Abandi babya ibabirisighania emiyi yabu, esyofamile, n’esyosuburu erithoka erikwama Yesu mughulhu wosi. (Mt. 19:27) Abandi mubakanganibwa obuthebulingirirania kundi babya ibabiribya bigha biwe. (Yn. 9:22) Mubakolha ebyosi ebi kundi babya ibabirikirirya ngoku Yesu ya Masiya oyuwalhaghanisibawa. (Mt. 16:16) Aliwe Yesu abere abirith’ibwa, amaha wabu mwahwa kandi bamahwa amani.

6. Yesu abere abirilhubuka mwakolhaki?

⁶ Ahathe erithika-thika, Yesu mwathalhangira obulighe bw’abigha biwe nga kaminyikalho k’eritseka bunyakirimu, aliwe mwaminya ngoku mubabya bathya kundi babya ibabiriholerwa. Neryo okwa kiro kyonyine-nyine ekyo alhubukiramo, mwatsuka erihimba banywani biwe abo. Ng’eky’erileberyako, mwabuthukira oku Maria Magdalene inianemulirira okwa yisinda ya Yesu. (Yn. 20:11, 16) Kandi mwabuthukira okwa bigha biwe babiri abakanibweko okw’itsuka ly’omwatsi ono. Kandi mwabuthukira n’okwa mukwenda Petero. (Lk. 24:34) Eky’erileberyako kya Yesu kikathweghesayaki? Thulebaye ekyabya akabuthukira oku Maria Magdalene.

7. Ngoku kiri omu Yohana 20:11-16, omwa ngyakya-ngyakya ye Nisani 16 Yesu mwalhangira Maria akakolhaki kandi ekyo mukyaleka nayu iniakolhaki? (Lebaya n’ekisasani.)

⁷ Soma Yohana 20:11-16. Omwangyakya-ngyakya ye Nisani 16, abakali balebe abathaleghulha mubaghenda ahali eyisinda eyo Yesu  atsikawamo. (Lk. 24:1, 10) Thukanaye okwa ebyo Maria Magdalene, omughuma w’okwa bakali abo ayilhangirira. Maria abere akahika ahali eyisinda, mwasangana omubiri wa Yesu isyakirimo. Mwathibitha akayabwira Petero na Yohana kandi mwabakwama bakathibitha eyiri eyisinda. Babere babirikakasya ngoku omubiri wa Yesu syali omw’isinda, abalhume abo mubasuba eka. Aliwe Maria mwathasubayo. Mwasighalha aho inianemulira. Mwathaminya ngoku Yesu anamulhangire. Mwalhangira omukali omuthaleghulha oyu inianemulira kandi ekyo mukyamuhambako. Neryo mwabuthukira oku Maria n’erimubwira ekindu kyolho ekyamuhimba kutsibu. Mwakania nayo n’erimuha olhukwamirwa lhukulhu—eribwira baghalha babu omwatsi w’erilhubuka liwe.—Yn. 20:17, 18.

8. Thwanga gherererya thuthi Yesu?

⁸ Thwanga gherererya thuthi Yesu? Nga Yesu, thwangana hira omu balikyethu mw’omuhwa w’erilholha embere erikolera Yehova thwamabya ithunasi ebitsibu byabu, n’erikania nabo ithunabalhumirirwe. Thalengekania okwa kyalholirweko kya mwali wethu oyukahulhawamo Jocelyn, oyo mwali wabu aholha omwa aksidenti. Akabugha athi, “Ahabw’amezi mangyi, munabya omwa bulighe bunene bw’olhughumerera.” Nomwabine, mughalha wethu na mukali wiwe mubamukokya ewabu, bamamuhulikirira omwa lhukeri, kandi bamamukakasya ku ni w’obughuli embere sya Nyamuhanga. Jocelyn akabugha athi: “Munayowa Yehova ngamabakolesya erinyilhusya omwa ngetse eyabirighunga kutsibu n’erinyihira omwa bwathu erilhamya engebe yaghe. Mubanyiwathikya erithasyabya n’eriyisunza ly’erilholha embere erikolera Yehova.” Nethu thwangana himba abandi omw’ihulikirira ndeke bakathubwira ebitsibu byabu, n’erikania nabu omwa lhukeri, ithunawithe amalengekania w’eribawathikya erilholha embere erikolera Nyamuhanga.—Abar. 12:15.

WATHIKAYA ABANDI ERIYITHEGHERERYA AMASAKO

9. Ni kitsibu kyahi ekyo abigha ba Yesu babana, kandi Yesu mwabawathikya athi?

⁹ Abigha ba Yesu mubaligha Ekinywe kya Nyamuhanga n’erilengaho erikighenderako omwa ngebe syabo. (Yn. 17:6) Nomwabine, mubathayitheghererya ekyaleka Yesu iniaholera okwa muthi w’amaghali ng’engoli y’ebibi. Yesu mwaminya ngoku abigha biwe banawithe erikirirya kandi banzire Yehova, aliwe ngoku erithika-thika lyabu lyabya busana n’erithendi yitheghererya ndeke Amasako. (Lk. 9:44, 45; Yn. 20:9) Mwabakangirirya nga bangaghanirya bathi okwa Amasako. Thalengekania ngoku akolha ekyo akabuthukira okwa babiri b’okwa bigha biwe omwa nzira ye Emau.

10. Yesu mwakakasya athi abigha biwe ngoku kwenene n’iyo Masiya? (Lk. 24:18-27)

¹⁰ Soma Luka 24:18-27. Lhangira ngoku Yesu mwathakwama kyabwira abalhume aba iyo nga nindi. Omwakanya k’ekyo, mwababulya ebibulyo. Busana naki? Obundi mwanza babughe ebiri omwa bulengekania bwabu n’emithima yabu. Kandi mubakolha ekyo. Mubamubwira ngoku babya bakalengekania bathi Yesu angalhusirye e Israeli omw’inubibwa ly’abanya Roma. Babere babirikangania erihangya-hangya lyabu, Yesu mwakolesya Amasako eriwathikya abalhume aba eriyitheghererya ekyabya. b Enyuma waho omw’igholho eryo, Yesu mwaghunza buthuku inianemukakasya abandi bigha biwe b’ekwenene eyi. (Lk. 24:33-48) Omwatsi oyu akathweghesayaki?

11-12. (a) Ni masomo wahi agho thwang’ighira okwa nzira eyo Yesu akolesaya akakangirirya ekwenene ye Biblia? (Lebaya n’ebisasani.) (b) Oyuwabya akeghesya Nortey ye Biblia mwamuwathikya athi?

¹¹ Thwanga gherererya thuthi Yesu? Eky’erimbere,  wukeghesya abigha be Biblia, omwa menge bulhaya ebibulyo ebikendileka ibabugha ebiri omwa bulengekania bwabu n’emithima yabu. (Emi. 20:5) Wamabiriyitheghererya eriyowa lyabu, bakanganaye ngoku bangabana Amasako ibobene-bene. Yihighule okw’ibathwiramo eky’erikolha. Omwakanya k’ekyo, bawathikaye erighanirya okwa Masako n’eribakangania nga bangaghendera bathi okwa misingyi ye Biblia omwa ngebe yabu. Thalengekania okwa kyalholirweko kya mughalha wethu we Ghana oyukahulhawa mwa Nortey.

¹² Nortey mwatsuka erigha e Biblia iniane w’emyaka 16. Aliwe, efamile yabu muyatsukiraho erimuhakanisya. Ni kyahi ekyamuwathikaya erisighalha inianaghumire? Oyuwabya akamweghesya e Biblia mwakolesya Matayo sura 10 erimusoborera ngoku Abakristayo b’okwenene basyendereribwa. Nortey akabugha athi, “Neryo eriendereribwa lyabere likatsuka, munakakasya ku n’abiribana ekwenene.” Kandi oyuwabya akamweghesya mwamuwathikya erighanirya oku Matayo 10:16 nuku ayitheghaye kandi abye oyukasikaya abandi akakania okwa myatsi y’edini iniane eka. Abere abiribatizibwa, Nortey mwanza eritsuka obutemburi, aliwe thatha wiwe aby’anzire iniaghenda okwa yunivasite. Omwakanya k’erimubwira eky’erikolha, oyuwabya akamweghesya mwakolesya ebibulyo erimuwathikya erighanirya okwa misingyi eyiri omwa Masako. Ekyalhwiriramo? Nortey mwathwamu ery’ingira omwa mubiiri w’omughulhu wosi. Thatha wiwe mwamuthibithako. Ebyabya ebi mubyaleka Nortey iniayowa athi? Akabugha athi “Munakakasya ku n’abirikolha erithwamu eritholere.” Nethu thwamabya thukawathikya abandi erighanirya okwa Masako, thwangana bawathikya eribya Bakristayo abakulire bunyakirimu.—Efe. 3:16-19.

WATHIKAYA BAGHALHA BETHU ERIBYA BALHUME B’OLHUSUNZO

13. Ni kyahi ekyo Yesu akolha erilhangira athi omubiiri wa Thatha wiwe akalholha embere erikolhwa? (Abanya Efeso 4:8)

¹³ Iniane okwa kihugho, Yesu mwakolha ndeke omubiiri ogho Thatha wiwe amuha. (Yn. 17:4) Aliwe Yesu syabya awithe amalengekania w’eribugha indi, ‘Wamanza ekindu kikolhawe ndeke, ambi iwayikolerakyo.’ Omwa myaka isathu n’embindi eyo aghunza inianemuthulira, mwathendeka abandi erikolha omubiiri oyu. Athali asuba elhubulha, Yesu mwaha abigha biwe b’olhukwamirwa lhw’eritsomana esyombuli siwe  esy’obughuli n’erisondolha omubiiri w’erithulira n’erikangirirya, abaghuma b’okw’ibo bangabya ibabya omwa myaka ya 20. (Soma Abanya Efeso 4:8.) Yesu mwakolesya athi ebiro biwe 40 eby’erighunzerera eriwathikya abalhume abayihereyo, abathaleghulha, kandi abakakolha kutsibu eritholera eribya balhume b’olhusunzo?

14. Yesu mwakangirirya abigha biwe boki omwa biro biwe 40 eby’erighunzerera eby’okwa kihugho? (Lebaya n’ekisasani.)

¹⁴ Yesu mwahabulha abigha biwe ahathe eribisirira aliwe omwa lhwanzo. Ng’eky’erileberyako, mwalhangira abaghuma b’okwibo ibawithe omubere w’erithika-thika, neryo mwabahabulha. (Lk. 24:25-27; Yn. 20:27) Mwabawathikya eriminya ngoku kikayithayisibawa erihira omuwatho munene w’okw’itsomana abandu ba Yehova omwakanya k’emibiiri yabu y’ekihugho. (Yn. 21:15) Mwab’ibukya erithendibya n’eriyowa erithatholere okwa syonzunzo esyo abandi bangahebwa omwa mubiiri wa Yehova. (Yn. 21:20-22) Kandi mwahengulha amalengekania malebe awathatholere agho babya bawithe okwa Bwami n’eribawathikya erihwerya amalengekania okw’ithulhughania engulhu yuwene. (Emib. 1:6-8) Abasyakulhu b’ekithunga bang’ighaki oku Yesu?

15-16. (a) Ni mwanzira syahi abasyakulhu bangagherererya Yesu? Soborera. (b) Patrick mwaghasirwa athi omw’ihabulha eryo ahebawa?

¹⁵ Abasyakulhu b’ekithunga bangagherererya bathi Yesu? Batholere ibathendeka n’eriwathikya abalhume, imwamune n’abakabya nga bakine balere, eritholera erihebwa esyongwamirwa nene-nene. c Abasyakulhu sibali sondaya omwa abo bakathendeka mw’erihikana. Batholere ibabaha erihabulha ery’olhwanzo nuku baghalha bethu abalere aba baminye bingyi n’erilhangira ekiyithawa eky’eribya abayikehirye, abathaleghulha kandi abanayitheghekire erikolera abandi.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Thalengekania ngoku mughalha wethu oyukahulhawa mwa Patrick aghasirawa omw’ihabulha. Iniakine mulhwana, iniawithe omutse w’eritsuruma n’erithwalha abandi omwa nzira eyithe y’olhukeri, nibya n’okwa bali bethu. Omusyakulhu  w’ekithunga mwalhangira erilemererwa lya Patrick neryo amamuha erihabulha omwa lhukeri aliwe ahathe eribisirira. Patrick akabugha athi: “Ngatsemire kundi mwakolha ekyo, iningahwa amani ingalhangira baghalha bethu bakahebwa esyonzunzo esyo nabya ngayisunza. Aliwe erihabulha ly’omusyakulhu mulyangwathikya erilhangira ekiyithawa ky’erikolera balikyethu omw’iyikehya, omwakanya k’erihwerya amalengekania okw’ihebwa ekitsumbi kutse olhusunzo omwa kithunga.” Erighunzerera, Patrick mwasombolhwa eribya musyakulhu w’ekithunga imwanamatsuka emyaka ya 20.—Emi. 27:9.

17. Yesu mwakangania athi ngoku abya ayikethere abigha biwe?

¹⁷ Yesu mwaha abigha biwe b’olhukwamirwa lhw’erithulira n’olhw’erikangirirya. Abigha bangabya imubayowa nga sibatholere erihebwa olhukwamirwa olho. Aliwe, Yesu abya inianakakasirye ngoku bakendi thoka omubiiri oyo, kandi mwababwirakyo. Erikangania ngoku abayikethere kutsibu, Yesu mwabugha athi: “Ngoku Thatha anyithuma, naghe ngabathuma.”—Yn. 20:21.

18. Abasyakulhu bangagherererya bathi Yesu?

¹⁸ Abasyakulhu bangagherererya bathi Yesu? Abasyakulhu abasi bingyi bakathendeka abandi omw’ibaha esyongwamirwa. (Fil. 2:19-22) Ng’eky’erileberyako, abasyakulhu bangana lighira abalere erisangira omw’iyonza Ekisenge ky’Obwami n’erikisugha. Bakabya babiriherererya abandi b’emibiiri, bakathendeka abalyasombolhawa erikolha emibiiri eyo, kandi ibayikethera ngoku bakendi kolha omubiiri oyo wa ndeke. Omusyakulhu omuhyaka oyukahulhawa mwa Matthew akabugha athi, akasima abasyakulhu abasi bingyi abakamuthendeka ndeke erikolha olhukwamirwa kandi ibayikethera ngoku akendi lhukolha ndeke. Akabugha athi, “Ngaghasirawa omughulhu bakalhangira ebisobyo byaghe ng’ekitsweka ky’okw’igha lyaghe neryo ibanyiwathikya eryuwania.” d

19. Thutholere ithwathwamu erikolhaki?

¹⁹ Yesu mwakolesya ebiro biwe 40 eby’erighunzerera okwa kihugho erihimba abandi, eribakangirirya, n’eribathendeka. Kwesi thuthwemu erigherererya ndeke eky’erileberyako kiwe. (1 Pet. 2:21) Akendi thuwathikya erikolha ekyo. Kundi nibya, mwayilhagha athi: “Ngane haghuma nenyu ebiro byosi erihika okw’ihwererera ly’emighulhu.”—Mt. 28:20.