Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

“Thwasyalholhanako Omwa Paradiso!”

“Thwasyalholhanako Omwa Paradiso!”

“Wukendisyabya naghe omwa Paradiso.”​—LUKA 23:43, NW.

ESYONYIMBO: 145, 139

1, 2. Ni malengekania wahi muthina-muthina agho bandu bawithe okwa paradiso?

BALIKYETHU bangyi erilhua omwa bihugho muthina-muthina babya ibabiryasa okwa lhuhindano e Seoul, Korea. Babere bakalhua omwa kisathiro kinene ekihimbire, balikyethu ab’eyo mubabathimbako. Balikyethu mubahambwako kutsibu abangyi bakasumbirana ebyalha n’eribugha bathi: “Thwasyalholhanako omwa Paradiso!” Wukalengekanaya ni paradiso yahi eya babya bakakaniako?

2 Munabwire abandu bawithe amalengekania muthina-muthina okwa paradiso. Abandi bakabugha bathi eparadiso ni bilhotho buyira. Abandi bakabugha bathi eparadiso ni mwanya wosi-wosi aho bakabya ibanatsemire. Omundu oyukwire enzalha nene amabana ebyalya binene iniakendi bugha athi ali omwa paradiso. Myaka mingyi enyuma, omukali mwasima akalhangira omusya owoswire mw’ebimole ebyuwene neryo amabugha athi, “Bathami, eparadiso!” Namunabwire omwanya oyo akinahulhawamo Paradiso, nomwakine indi obuli mwaka mukabya imwabiribya esyonzururu esilhabire okwa mita 15 (futi 50). Wukalengekanaya Eparadiso niki? Wune n’amaha wuthi yikendi syasa?

3. Eparadiso yatsuka erikanibwako mughulhu wahi omwa Biblia?

3 E Biblia yikakanaya okwa paradiso eyabyaho kera n’eparadiso eyikendi syabyaho omwa buthuku bw’embere. Thukasoma okwa Paradiso omurundi w’erimbere omwa kitabu ky’erimbere omwa Biblia. Omwa Biblia ey’Ekikatuliki eye Douay, eya hindulhawa erilhua omwa Lhulatini, Enzuko 2:8 hathi: ‘Okw’itsuka, Omukama Nyamuhanga mwakolha eparadiso eyikatsemesaya: amahira mw’omulhume oyo abya iniabirihangika.’ Amasako we Kiebrania akabugha athi ‘eririma lye Edeni.’ Ekinywe “Edeni” kikamanyisaya “Eritsemesya,” kandi kwenene eririma eryo abya mwanya owakatsemesaya. Lyabya lyuwene kutsibu, imuswire ebyalya kandi imuli obuholho ahakathi-kathi k’abandu n’ebisoro.​—Enzuko 1:29-31.

4. Busana naki ithwahulha eririma lye Edeni mwa paradiso?

4 Ekinywe ky’Ekiebrania “eririma” kikahindulhawamo pa·raʹdei·sos omwa Kigiriki. E Cyclopaedia ya M’Clintock na Strong yikabugha yithi Omugiriki iniakabya akowa ekinywe pa·raʹdei·sos, omwa menge wiwe imukasa ekibira kinene ekyuwene ekithemu ekyosi-kyosi ekyanga huthalya, omuli emithi eyuwene eyikahethaya ebighuma muthina-muthina n’ehyusi ehyuwene okwa musike ikune ebithi ebyo esyombara n’esyombuli syangalya.​—Thasyalebaya Enzuko 2:15, 16.

5, 6. Ni kyahi ekyaleka Adamu na Eva ibaherya olhusunzo lhw’eribya omwa Paradiso, kandi abandi bangana yibulya bathiki?

5 Yehova mwahira Adamu na Eva omw’irima ng’eryo, eparadiso. Aliwe kundi mubathowa Yehova, mubaherya olhusunzo lhw’eribya omwa Paradiso, ibo n’abaana babu. (Enzuko 3:23, 24) Nomwakine indi habya isihakiri oyuli omwa Paradiso eyo, yikabya nga muyabya iyikineho erihika okw’Ibogha ly’Amaghetse ery’omwa buthuku bwa Noa.

6 Abandi bangana yibulya, ‘Eparadiso yinemwendi syasabya okwa kihugho?’ Ni byahi ebikakikanganaya? Wamabya iwunawithe amaha w’erisyabya n’abanze bawu omwa Paradiso, hane esyonzumwa esikaleka iwabya nagho? Wangana soborera ekikaleka iwakakasya ngoku hakendi syabya eparadiso obuthuku obukasa?

EBIKAKANGANAYA NGOKU HAKENDI SYABYA EPARADISO

7, 8. (a) Ni mulhaghe wahi owa Nyamuhanga abwira Abrahamu? (b) Omulhaghe wa Nyamuhanga angalekire Abrahamu inialengekania okuki?

7 Aho thwangabana eby’erisubirya okwa bibulyo ebihambire okwa Paradiso mw’omwa Biblia, kundi ekitabu eki kikalhua oku Yehova, oyuwahangika Eparadiso y’erimbere. Thulebaye ebyo Nyamuhanga abwira munywani wiwe Abrahamu. Nyamuhanga mwabugha athi akendisyakanyirirya olhubutho lhwa Abrahamu “ng’emiseghe y’okwa musike w’engetse.” Neryo Yehova mwabwira Abrahamu y’erilhagha likulhu lino: ‘Nasyatsumulha ebihanda byosi by’ekihugho kusangwa wabirikenga omulenge waghe.’ (Enzuko 22:17, 18) Enyuma waho, Nyamuhanga mwabwira mughalha wa Abrahamu na mwitsikulhu wiwe omulhaghe iwa n’oyo.​—Soma Enzuko 26:4; 28:14.

8 Omwa Biblia sihali ekikakanganaya kithi Abrahamu mwalengekania athi abandu bangathungire olhuhembo lhw’erighunzerera omwa paradiso omwa lhubulha. Neryo Nyamuhanga abere akalhagha athi “ebihanda byosi by’ekihugho” byanga tsumwirwe, Abrahamu angalengekenie athi emighisa eyi yikendi syabya okwa kihugho. Mbwino omwa Biblia eki kisa ky’ekikakanganaya ngoku eparadiso yitholere iyabya okwa kihugho?

9, 10. Ni milhaghe yahi eyakwamako eyikathuha enzumwa y’erikirirya ngoku hakendi syabya eparadiso?

9 Nyamuhanga mwasondolha omughuma w’okwa bitsikulhu ba Abrahamu iya Dawudi, erikania okwa buthuku bw’embere omughulhu “ababi basyabulirana.” (Esyonyimbo 37:1, 2, 10) Aliwe, “abakayikehaya basyikalha ndeke omwa kihugho, basyayitsemera omwa buholho bunene.” Kandi Dawudi mwabugha athi: ‘Abathunganene basyikalha omwa kihugho mwa buholho, n’erisighalyakyo kera na kera.’ (Esyonyimbo 37:11, 29; 2 Samweli 23:2) Wukalengekanaya emilhaghe eyi muyahamba yithi okwa bandu ababya banzire erikolha erisonda lya Nyamuhanga? Babya bawithe enzumwa mbuya ey’erilengekania bathi kiro kighuma abandu abathunganene basa babakendi syabya okwa kihugho kandi ikyathasyabya paradiso ng’eririma lye Edeni.

Amaminyereri awabererera akathuha enzumwa y’erilindirira eparadiso okwa kihugho

10 Habere habirilhaba obuthuku, Abaisraeli bangyi ababya bakabugha bathi bakakolera Yehova mubamughana n’erighana eriramya ly’okwenene. Neryo mwalighira Abanya Babeli erikinda abandu biwe, eritsandya ekihugho kyabu, n’erithwalha abangyi ng’abanyewa. (2 Emyatsi y’Emigulu 36:15-21; Yeremia 4:22-27) Aliwe abaminyereri mubaminyerera bathi abandu biwe bakendi syasuba omwa kihugho kyabo. N’amaminyereri ayo mwabererera. Aliwe nethu anathuhambireko munabwire. Thukakania okwa maghuma wa kugho, lhangira ng’akathuha athi esyonzumwa esyangaleka ithwalindirira eparadiso okwa kihugho.

11. Erimbere Isaya 11:6-9 muhabererera hathi, aliwe ni kibulyo kyahi ekya thwangana thasyabulya?

11 Soma Isaya 11:6-9. Nyamuhanga mwabugha erilhabira omwa muminyereri Isaya athi Abaisraeli bangabere bakasuba omwa kihugho kyabu, mwangabere obuholho. Sihangabere oyukasagha ebisoro kutse abandu. Abalere n’abakulhu ibabya omwa butheya. Ekyo kyanamakwibukya emibere eyithekene eyabya omw’irima lye Edeni? (Isaya 51:3) Isaya kandi mwabugha athi ekihugho kyosi, butsira ekihanda kye Israeli kisa, “kyasyusulha n’eriminya ly’Omwami Mukulhu ng’amaghetse kw’akabwagha omwa ngetse.” Ekyo kyangabere mughulhu wahi? Ahathe erithika-thika, eki kihambire okwa buthuku bw’embere.

12. (a) Ni mighisa yahi eyo abalhua omwa bunyewa mwe Babeli babana? (b) Ni byahi ebikakanganaya ngoku na Isaya 35:5-10 hangabererere omwa buthuku bw’embere?

12 Soma Isaya 35:5-10. Kandi thukalhangira ngoku Isaya mwabugha athi Abaisraeli bangabere bakalhua e Babeli ebisoro n’abandu sibyanga bakolire nabi. Mwabugha athi ekihugho kyabu kyang’erirye ebyalya bingyi kundi amaghetse angabere mangyi, ngoku byanabya omw’irima lye Edeni. (Enzuko 2:10-14; Yeremia 31:12) Mbwino obuminyereri obu bwanga bererere omwa buthuku bw’Abaisraeli busa? Hano omwa buminyereri thukalhangira kandi ngoku esyondimethime, abalema, n’abatsiha bangalhamire. Aliwe eki mukithabya okwa Baisraeli abalhua e Babeli. Omwakanya ky’ekyo, Nyamuhanga abya iniakakanganaya ngoku akendi syalhamya amalhwere wosi omwa buthuku bw’embere.

13, 14. Ebiri omu Isaya 65:21-23 mubyabererera bithi Abaisraeli babirilhua e Babeli, aliwe ni kitsweka kyahi eky’obuminyereri obo ekikinatholere eribererera? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.)

13 Soma Isaya 65:21-23. Abayuda babere bakasuba omwa kihugho kyabu, mubathasangayo esyonyumba esyuwene kutse amalima awalimire n’aw’ebinyu. Aliwe kundi Nyamuhanga mwabatsumulha, obuthuku mubwahika ebindu byamahinduka. Thalengekania abandu nga mubatsema bungahi bakahimba amanyumba n’erikalha mugho n’erirya ebyalya ebyuwene ebyo balima!

14 Erikwamana n’obuminyereri obu thwamalhangira ngoku, ebiro byethu “byasyabya ng’ebiro by’omuthi.” Eyindi mithi yikanaghunza esyongumi n’esyongumi sy’emyaka. Abandu erighunza emyaka eyosi eyo, batholere ibabya n’amaghalha awuwene kutsibu. Kandi ibo eribya omwa mwanya owuwene ow’obuholho owa Isaya abugha, iniatholere iniabya mubuyanga, eparadiso! Kandi obuminyereri obo bukendi syabererera!

Omulhaghe owa Yesu abugha okwa Paradiso akendi syabererera athi? (Lebaya enungu 15, 16)

15. Ni mighisa nga yahi eyiri omwa kitabu kya Isaya?  

15 Thalengekania emighisa eya thwamabirikaniako nga yikakanganaya yithi ngoku hakendi syabya eparadiso. Ekihugho kyosi kikendi syosulha mw’abandu abo Nyamuhanga abiritsumulha. Sihendi syabya oyukasagha athi ebisoro kutse abandu babi bangana mukolha nabi. Esyondimethime, abatsiha, n’abalema bakendi syalhama. Abandu bakendi syahimba amanyumba wabu n’erilima ebyalya byabu ibanatsemire. Bakendi syabyaho buthuku bunene kwilhaba emithi. Ni kwenene, e Biblia yikakanganaya ngoku eparadiso ng’eyi yinemwasa. Aliwe abandi abathukakanaya nabu banganabugha bathi amaminyereri aya syalimanyisaya athi eparadiso yikendisyabya okwa kihugho. Wanga babwira wuthiki? Ni nzumwa yahi mbuya eyikaleka iwathunga amaha ngoku eparadiso yikendisyabya okwa kihugho? Yesu, oyulengire abandu bosi ababirithabyaho, mwathuha enzumwa eyitholere.

WUKENDISYABYA OMWA PARADISO!

16, 17. Yesu akanaya okwa Paradiso mughulhu wahi?

16 Nomwakine indi Yesu syabya awithe lhubanza, mwahirwa kw’olhubanza n’er’ithibwa omw’ihanikwa okwa muthi, n’abakolha-nabi babiri Abayuda. Omughuma w’okw’ibo mwaminya Yesu ku ni Mwami, neryo mwabugha athi: “Yesu, wunyibuke omughulhu wukasa omo Bwami bwawu.” (Luka 23:39-42) Omulhaghe owa Yesu aha omukolha-nabi akahamba okwa buthuku bwawu bw’embere. Ebinywe bya Yesu biri omu Luka 23:43. Abandi basomi bakahira akaminyikalho k’ekoma (,) enyuma sy’ekinywe “munabwire” n’erihindulha ebinywe ebi mwa: “Kwenene ngabugha nawu, munabwire wukendibya haghuma naghe omwa Paradiso.” Hali malengekania muthina-muthina awahambire oko aho ekoma yitholere iyabya omwa binywe ebi. Aliwe Yesu amanyisayaki akabugha athi “munabwire”?

17 Omwa mibughe mingyi munabwire, esyokoma sikaleka ebinywe ibyasobolha ndeke. Omwa mikunzo eyakera ey’Ekigiriki eyiriho lino, ehiminyikalho ehy’emihandikire sihyabya hikakolesibwa kutsibu. Neryo thwangana yibulya: Mbwino Yesu abya iniakabugha athi, “Ngabugha nawu, munabwire wukendibya haghuma naghe omwa Paradiso”? Kutse athi, “Ngabugha nawu munabwire, wukendisyabya haghuma naghe omwa Paradiso”? Abahinduli banganahira ekoma enyuma kutse embere sy’ekinywe “munabwire” erikwamana n’ekya bakalengekanaya bathi Yesu amanyisaya, kandi wanganabana emihandikire eyo omwa syo Biblia nyingyi munabwire.

18, 19. Ni kyahi ekikathuwathikaya eriyitheghererya ekya Yesu amanyisaya?

18 Aliwe, wibuke ekya Yesu abwira abamukwamire ekihambire okwa lhuholho lhwiwe. Mwabugha athi: “Omughalha w’omundu asyabya omwa kithaka emisibo isathu n’ebiro bisathu.” Kandi mwabugha athi: “Omughalha w’omundu akendi syaghotherwa oko bandu, abakendi syamwitha kandi asyalhubukibwa enyuma w’ebiro bisathu.” (Matayo 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mariko 10:34) Omukwenda Petero akabugha athi eki mukyabya. (Emibiri 10:39, 40) Neryo Yesu mwathaghenda omwa Paradiso ekiro iyo n’omukolha-nabi oyo baholha. E Biblia yikabugha yithi Yesu mwabya “omwa Kulimu” habw’ebiro bisathu, erihika aho Nyamuhanga amulhubukiraya.​—Emibiri 2:31, 32. * (Lebaya omwatsi ahikwa.)

19 Neryo Yesu mwakolesya ebinywe “Kwenene ngabugha nawu munabwire” akabwira omukolha-nabi okwa mulhaghe wiwe. Emibughire eyo yabya yikanyirire kutsibu nibya n’omwa buthuku bwa Musa. Musa mwanabugha athi: “N’ebinywe ebyo ngakuhana munabwire, byasyabya omwa muthima wawu.”​—Eryibuka Ebihano 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Ni byahi ebikasighika eriyitheghererya lyethu ery’ebya Yesu abugha?

20 Omuhinduli we Biblia ow’omwa kitsweka ekya Yesu abya ikeremu mwabugha athi: “Omwa mulhondo oyu omuwatho akahiribawa okwa kinywe ‘munabwire’ kandi atholere iniasomwa athi, ‘Kwenene ngabugha nawu munabwire, wukendisyabya haghuma naghe omwa Paradiso.’ Omulhaghe abughawa ekiro ekyo kandi angabererere enyuma waho.” Kandi akabugha athi abandu omwa kitsweka ekyo ku bakabugha bathya kandi kikakanganaya ngoku “omulhaghe abughawa okwa kiro kirebe kandi ahathe erithika-thika akendi syabererera.” E Syriac ey’omwa kighonye kyakathano yikahindulha omulhondo oyu yithi: “Amina, ngabugha nawu munabwire indi wukendisyabya haghuma naghe omw’Irima lye Edeni.” Omulhaghe oyu atholere iniathuhimba ithwe bosi.

21. Omukolha-nabi mwathahebwa olhusunzo lhwahi, kandi busana naki?

21 Yesu abere akabwira omukolha-nabi oyo okwa Paradiso, syamanyisaya eparadiso elhubulha. Thukaminya ekyo kya thuthi? Enzumwa nguma yiri yithi omukolha-nabi syabya asi nibya ngoku Yesu abirikolha endaghane n’abakwenda biwe abathaleghulha erithabalha nayu omwa lhubulha. (Luka 22:29) Kandi nibya, omukolha-nabi abya isyalyabatizibwa. (Yoane 3:3-6, 12) Neryo Yesu abere akabwira omukolha-nabi omulhaghe oyu atholere eribya iniamubwira okwa paradiso eyikendisyabya okwa kihugho. Wune mwendi syabya muyo?

EBYO WANGA LINDIRIRA

22, 23. Wangabya n’amaha wahi?

22 Wibuke ngoku Dawudi mwakania okwa mughulhu ‘abathunganene basyikalha omo kihugho.’ (Esyonyimbo 37:29; 2 Petero 3:13) Dawudi abya iniakakanaya okwa mughulhu abandu bosi okwa kihugho basyaghondera emisingyi ya Nyamuhanga eyithunganene. Obuminyereri obuli omu Isaya 65:22 bukabugha buthi: “Ebiro by’abandu baghe byasyabya ng’ebiro by’omuthi.” Eki kikakanganaya ngoku abandu abakendi syakolera Yehova omwa kihugho kiwe kihyaka bakendi syabyaho habw’esyongumi n’esyongumi sy’emyaka. Wanganaligha ekyo? Ee, kundi erikwamana na Eribisulirwa 21:1-4, Nyamuhanga akendi syatsumulha abandu, kandi n’omughuma w’okwa mighisa eyo w’ow’olhuholho eribya isilhwendi syasabyaho.

23 Ebya Biblia yikakangiriraya okwa Paradiso bilhangirikire. Adamu na Eva mubaherya olhusunzo lhw’eribyaho kera na kera omwa Paradiso, aliwe ekihugho kikendisyabya paradiso kandi. Ngoku Nyamuhanga alhaghanisaya, akendi syatsumulha abandu okwa kihugho. Dawudi mwabugha athi abakayikehaya n’abathunganene bakendi syasighalya ekihugho n’erikikalhako kera na kera. Kandi n’amaminyereri awali omwa kitabu kya Isaya akathuwathikaya eribya n’amaha ngoku thukendi syatsemera engebe omwa kihugho paradiso. Ekyo kikendisyabya mughulhu wahi? Omughulhu ekya Yesu alhagha mukolha-nabi kikendi syabererera. Wanganabya omwa Paradiso eyo. Okwa buthuku obo, ekya balikyethu babugha okwa lhuhindano e Korea kikendi syabererera: “Thwasyalholhanako Omwa Paradiso!”

^ enu. 18 Profesa C. Marvin Pate mwahandika athi abasomi bangyi bikirirye bathi omughulhu Yesu abugha athi “munabwire,” amanyisaya athi angaholire n’erighenda omwa Paradiso ekiro ikya n’ekyo. Profesa Pate mwongerako athi ekitsibu ky’amalengekania aya kiri kithi syahambene n’eyindi myatsi eyihambire okwa lhuholho lhwa Yesu eyiri omwa Biblia. Ng’eky’erileberyako, e Biblia yikabugha yithi Yesu abere abiriholha mwaya omwa Kulimu kandi yithi enyuma waho mwaghenda elhubulha.​—Matayo 12:40; Emibiri 2:31; Abanya Roma 10:7.