Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 49

Hali Omughulhu w’Erikolha n’ow’Erilhuhuka

Hali Omughulhu w’Erikolha n’ow’Erilhuhuka

“Mwase inywebene ahathe bandu, mulhuhuke hake.”​—MK. 6:31.

OLHWIMBO 143 Mulhole Embere Erikolha, Eritheya, n’Erilindirira

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Abandu bangyi bawithe malengekaniaki okw’ikolha?

ABANGYI eyo wikere bakalhangira bathi erikolha? Omwa bihugho bingyi, abandu hathya bakakolha kutsibu kwilhaba kera. Abakalhabiriranaya omw’ikolha, mughulhu mungyi sibali bana obuthuku bw’erilhuhuka, obw’eribya haghuma n’ab’eka yabu, kutse erigha oku Nyamuhanga. (Omu. 2:23) Aliwe, n’abandi sibanzire erikolha neryo bakasondaya eby’eriyihambulyamu.​—Emi. 26:13, 14.

2-3. Ni by’erileberyako byahi ebya Yehova na Yesu bakahiraho bikahika okw’ikolha?

2 Abandu bangyi omwa kihugho bakakolha kutsibu n’abandi bakayitheka buyira. Aliwe lebaya amalengekania agho Yehova na Yesu bawithe okw’ikolha. Thwasi ndeke-ndeke ngoku Yehova anzire erikolha. Yesu mwakangania ekyo omw’ibugha athi: “Thatha waghe akakolha emighulhu yosi, ingye naghe ngakolha.” (Yn. 5:17) Nyamuhanga mwakolha kutsibu erihangika esyongumi n’esyongumi sy’abamalaika n’ekyanya. N’okwa kihugho, thukalhangira ebindu bingyi ebyuwene ebyo ahangika. Omuhandiki w’esyonyimbo abya ahikire eribugha athi: “Iwe Mwami Mukulhu, wabirihangika myatsi mingyi! Wabirihangika ebyosi omo menge manene. Ekihugho kyoswire mw’ebihangikwa byawu.”​—Esy. 104:24.

3 Yesu mwagherererya Thatha wiwe. Mughalha oyukahulhawa mo Menge, mwakolha na Nyamuhanga omughulhu “asingika amathuku.” Mwakolha na Yehova “ng’omukoli mukulhu.” (Emi. 8:27-31) Enyuma waho, Yesu iniane okwa kihugho mwakolha mubiiri munene kutsibu. Iniakalhangiragho ng’ebyalya, kandi ebyo akolha mubyakangania ngoku athumawa na Nyamuhanga.​—Yn. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Ni byahi ebyo thwang’ighira oku Yehova na Yesu bikahika okw’ilhuhuka?

4 Mbwino eky’erileberyako kya Yehova na Yesu kikakanganaya indi sithutholere thukalhuhuka? Eyihi. Yehova syalilhuha, neryo syaliyithagha erilhuhuka abirikolha omubiiri. Aliwe e Biblia yikanabugha yithi Yehova abere abirihangika olhubulha n’ekihugho, “mwalhuhuka, mwathekana.” (Eri. 31:17) Aliwe ekyo kyangabya ikikamanyisaya indi mwahangika bungaho, n’eritsemera ebyo alyahangika. Kandi nomwakine indi Yesu mwakolha kutsibu iniane hano okwa kihugho, iniakalhuhuka n’erirya haghuma n’abanywani biwe.​—Mt. 14:13; Lk. 7:34.

5. Ni kitsibu kyahi ekyo abandu bangyi bakabana?

5 E Biblia yikahira omwa abandu ba Nyamuhanga mw’omuhwa w’eribya bakoli. Batholere ibabya bakoli, isibabya baghatha. (Emi. 15:19) Wanganabya iwuwithe omubiiri owakaleka iwabana ebiyithawa by’eka yawu. Kandi abigha ba Kristo abosi bawithe omubiiri w’erithulha engulhu yuwene. Nomwabine, wukayithagha erilhuhuka ndeke. Kikanakukalira eriha omubiiri, erithulira, n’erilhuhuka obuthuku obubitholere? Thwanga minya thuthi obuthuku obwa thwanga ghunza omw’ikolha n’obwa thwanga ghunza omw’ilhuhuka?

ERITHUNGA AMALENGEKANIA AWATHOLERE OKW’IKOLHA N’OKW’ILHUHUKA

6. Mariko 6:30-34 hakakanganaya hathi ngoku Yesu abya awithe amalengekania awatholere okw’ikolha n’okw’ilhuhuka?

6 Kyuwene eribya n’amalengekania awatholere okw’ikolha. Omwami Solomona mwasondolibwa erihandika athi: “Hali . . . omughulhu busana n’obuli mwatsi.” Mwahulha erihera, erihimba, eririra, eriseka, erihotholha, n’ebindi. (Omu. 3:1-8) Omo kwenene, ebindu bibiri bikulhu omwa ngebe, ly’erikolha n’erilhuhuka. Yesu iniawithe amalengekania awatholere okw’ikolha n’okw’ilhuhuka. Kiro kighuma, abigha mubalhua omw’ithulira. Babya bahathathene kutsibu nibya “isibawithe endambi y’erirya.” Yesu mwababwira athi: “Mwase inywebene ahathe abandu, mulhuhuke hake.” (Soma Mariko 6:30-34.) Nomwakine indi Yesu n’abigha biwe mughulhu mungyi isibalilhuhuka ngoku balhue banzire, abya inianasi abosi ku bakayithagha erilhuhuka.

7. Erigha okwa mughambo we Sabato kikendi thuwathikya kithi?

7 Hakanayira ithwabya ithukayithagha erilhuhuka kutse erikolha esyombinduka. Ekyo thwangana kilhangira omwa ndegheka eyo Nyamuhanga ahiriraho abandu biwe kera​—e Sabato y’obuli yenga. Ithwe sithuli omwisi sy’Emighambo ya Musa, nomwabine erilebya ebya yikabugha okwa Sabato kyangana thughasira. Ebya thwangigha ibikendi thuwathikya erilebya nga thunawithe amalengekania awatholere okw’ikolha n’okw’ilhuhuka.

E SABATO KYABYA KIRO KY’ERILHUHUKA N’ERIRAMYA

8. Ngoku kiri omu Eriluayo 31:12-15, ekiro kye Sabato kyabya na kighendererwaki?

8 E Biblia yikabugha yithi Nyamuhanga abere abirighunza “ebiro” mukagha inianemuhangika, mw’imania erihangika ebindu okwa kihugho. (Enz. 2:2) Nomwabine, Yehova anzire erikolha, kandi omwa sindi nzira, “akakolha emighulhu yosi.” (Yn. 5:17) Endegheka ye Sabato yisosene n’ekiro kya Yehova ky’erilhuhuka ekikanibweko omo Enzuko. Nyamuhanga mwabugha athi e Sabato kyabya kiminyikalho ahakathi-kathi kiwe n’Abaisraeli. Kyabya kiro ‘ky’erilhuhuka ly’ekwenene, ekibuyirire oku Mwami Mukulhu.’ (Soma Eriluayo 31:12-15.) Omundu wosi-wosi isyatholere erikolha imwamune n’abaana, abakobe, nibya n’ebisoro ebithungirwe. (Eri. 20:10) Iyikaleka abandu ibaghanirya kutsibu okwa by’obunyakirimu.

9. Ni malengekania wahi awathahikire awahambire okwa Sabato awabyaho omwa buthuku bwa Yesu?

9 Ekiro kye Sabato ikikaghasira abandu ba Nyamuhanga; aliwe neryo, abasondoli b’amadini omwa buthuku bwa Yesu mubakalyayo. Mubabugha bathi n’erithwa amakundi w’engano kutse erilhamya omulhwere n’ithwa omughambo wayo. (Mk. 2:23-27; 3:2-5) Ayo syabya malengekania wa Nyamuhanga, kandi ekyo, Yesu mwakibwira ababya bakamuhulikirira.

Eka yabu Yesu ibakakolesaya e Sabato erikolha eby’obunyakirimu (Lebaya enungu 10) *

10. Ebiri omu Matayo 12:9-12 byanga thweghesyaki okwa malengekania wa Yesu awahambire kwa Sabato?

10 Yesu n’Abayuda abamukwama ibasikirye e Sabato kundi babya omw’isi sy’Emighambo ya Musa. * Aliwe mwabugha n’erikolha bingyi ebikakanganaya ngoku erikolha ebibuya n’eriwathikya okwa Sabato byabya bilighirwe. Mwabugha ndeke-ndeke athi: “Kitholere omwa Mighambo erikolha ebibuya omo kiro kye Sabato.” (Soma Matayo 12:9-12.) Mwathabugha athi ni kibi erikolha ebibuya n’eriwathikya omwa kiro kye Sabato. Ebya Yesu akolha mubyakangania ngoku asi enzumwa ngulhu ye Sabato. Kundi abandu ba Nyamuhanga ibakalhuhuka okwa mibiiri yabu ekiro ekyo, ibakahweraya amalengekania okwa by’obunyakirimu. Yesu mwakulira omw’eka eyangabya iyabya yikakolesya e Sabato erikolha eby’obunyakirimu. Ekyo thukakilhangira omwa byathukasoma oku Yesu iniane ewabu e Nazareti: “N’oko kiro kye Sabato [Yesu] mwaya omo nyumba y’erihindanamo ng’emibere yiwe. Neryo mwahangana erisoma Amasako.”​—Lk. 4:15-19.

WUWITHE MALENGEKANIAKI OKW’IKOLHA?

11. Oyuwahiriraho Yesu eky’erileberyako ekyuwene eky’erikolha nindi?

11 Ahathe erithika-thika, Yozefu mwakangirirya Yesu amalengekania wa Nyamuhanga okw’ikolha n’erimukangirirya oburande. (Mt. 13:55, 56) Kandi obo Yesu iniakalhangira Yozefu akakolha kutsibu eribana ebiyithawa by’eka yiwe eyabya nene. Nibya ibbwa enyuma waho, Yesu mwabwira abigha biwe athi: “Omuhingyi anatholere olhuhembo lhwiwe.” (Lk. 10:7) Yesu abya inianasi erikolha kutsibu.

12. Ni masako wahi awakakanganaya ekya Biblia yikabugha okw’ikolha kutsibu?

12 N’omukwenda Paulo iniakakolha kutsibu. Omubiiri wiwe mukulhu abya eribwira abandi oku Yesu n’okwa ebya Yesu akangiriraya. Aliwe, Paulo mwakolha n’omubiiri ow’eribana kw’esyosente sy’erimuwathikya. Abanya Tesalonika babya ibanasi ngoku ‘mwakolha n’erinuba omo kiro n’omw’ithungyi’ nuku ‘sialhuhaye’ mundu wosi-wosi. (2 Tes. 3:8; Emib. 20:34, 35) Paulo angabya iniamanyisaya omubiiri wiwe w’erilhuka esyohema. Iniane e Korinto, mwikalha na Akwila na Pirisila “n’erikolha omubiiri haghuma nabo, kusangwa abosi babya balhuki b’amahema.” Paulo erikolha “omo kiro n’omw’ithungyi” sikirimanyisaya indi iniakakolha buthalhuhuka. Iniakanalhuhuka okw’ilhuka amahema, ng’okwa kiro kye Sabato. Ekiro ekyo ikikaleka iniathoka erithulira Abayuda, nabu abathabya bakakolha ekiro kye Sabato.​—Emib. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Eky’erileberyako kya Paulo kyanga thweghesyaki?

13 Omukwenda Paulo mwahiraho eky’erileberyako ekyuwene. Iniatholere erikolha; nomwabine, iniakalhangira athi akasangira omwa mubiiri w’erithulha “engulhu yuwene eyikalhua oku Nyamuhanga.” (Abar. 15:16; 2 Kor. 11:23) Mwabwira n’abandi athi bakole ikyan’ekyo. Kandi, Akwila na Pirisila babya ‘bakakolha haghuma nayu omwa mubiiri wa Kristo Yesu.’ (Abar. 12:11; 16:3) Paulo mwahira omwa Banya Korinto mw’omuhwa w’erikolha bingyi omwa mubiiri w’Omukama. (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Nibya Yehova mwasondolha omukwenda Paulo erihandika athi: “Oyuthanzire erikolha omubiiri, siahebawe akalyo.”​—2 Tes. 3:10.

14. Yesu amanyisayaki akabugha ebiri omu Yoane 14:12?

14 Omubiiri mukulhu omwa biro by’enyuma-nyuma bino w’ow’erithulira n’eriyira abigha. Kandi nibya Yesu mwabugha athi abigha biwe bakendi syakolha bingyi ku mulhaba! (Soma Yoane 14:12.) Syamanyisaya athi bakendi syakolha ebithiko-thiko ng’iyo. Aliwe, amanyisaya athi abigha biwe bakendi syathulira n’erikangirirya obulhambu bunene, abandu bangyi, kandi buthuku buuli kwilhaba iyo.

15. Ni bibulyo byahi ebyo thutholere ithwayibulya, kandi busana naki?

15 Wamabya iwuwithe omubiiri, yibulhaye ebibulyo bino: ‘Aho ngakolera nganasibwe ng’oyukakolha kutsibu? Ngana ghunzira omubiiri waghe w’okwa buthuku n’erikolhagho ndeke?’ Byamabya ikwabine bithya, oyukuhere omubiiri iniakendi kuyikethera kutsibu. Kandi iwukendi leka n’abo wukakolha nabo ibatsemera omwatsi w’Obwami. Bikahika okw’ithulira, yibulhaye ebibulyo bino: ‘Nganasibwe ng’ow’omuhwa omw’ithulira? Nganathegheka ngoku nangatsuka omukania inganabana omundu? Abakanzisibawa ngana basubako lhuba? Kandi nganasangira ndeke omwa mibere muthina-muthina y’erithulira?’ Byamabya ikwabine bithya, iwukendi bana etseme omw’ithulira lyawu.

WUWITHE MALENGEKANIAKI OKW’ILHUHUKA?

16. Yesu n’abakwenda biwe ibawithe malengekaniaki okw’ilhuhuka, kandi ali athi mbaghane okwa w’abangyi munabwire?

16 Yesu abya inianasi ngoku iyo n’abakwenda hakanayira ibayithagha erilhuhuka. Aliwe abandu banene okwa buthuku obo namunabwire bali ng’omulhume w’ebindu oyuli omwa musyo wa Yesu. Mwayibwira athi: “Wuhumule, wulye, wupulhaye, wuyitsemesaye.” (Lk. 12:19; 2 Tim. 3:4) Inianzire erilhuhuka n’eritsema. Yesu n’abakwenda babya mbaghane kundi eriyitsemesya s’ikyo kyabya kikulhu omwa ngebe yabu.

Eribya n’amalengekania awatholere okw’ikolha n’okw’ilhuhuka irikendi leka ithwahwerya amalengekania okw’ikolha emibiiri mibuya eyikathuhumulikanaya (Lebaya enungu 17) *

17. Thukakolesaya thuthi obuthuku bwethu omughulhu thuthe okwa mubiiri?

17 Munabwire, thukalengesaya erigherererya Yesu omw’ikolesya obuthuku bwethu omughulhu thuthe okwa mubiiri erilhuhuka aliwe kandi n’omw’ikolha ebibuya omw’ithulira n’erihindana. Eriyira abigha n’erihindana okwa mihindano ni kindu kikulhu omwa ngebe yethu, neryo thukakolha ekyosi-kyosi erisangira omwa mibiiri eyibuyirire eyi. (Ebr. 10:24, 25) Nibya n’omughulhu thuli okwa kihumuro, thukalhangira thuthi thukahindana okwa mihindano ahosi-hosi aho thwangabya, kandi thukalhangira thuthi thukakanaya n’abo thukasanga.​—2 Tim. 4:2.

18. Omwami wethu, Kristo Yesu anzire ithwakolhaki?

18 Thukasima kutsibu, Omwami wethu, Yesu Kristo eribya ini muyitheghererya, kandi eribya iniakathuwathikaya eribya n’amalengekania awatholere okw’ikolha n’okw’ilhuhuka! (Ebr. 4:15) Anzire ithwalhuhuka ndeke. Kandi anzire ithwakolha kutsibu eribana ebiyithawa byethu n’erisangira omwa mubiiri w’eriyira abigha. Omo mwatsi owakakwamako, thukendi syakania okwa kya Yesu abirikolha erithulhusya omwa bukobe obukalire.

OLHWIMBO 38 Akendi Kuha Amaaka

^ enu. 5 Amasako akathweghesaya ngoku thwanga thunga amalengekania awatholere okw’ikolha n’erilhuhuka. Omwatsi ono akendi kolesya eky’erileberyako kye Sabato ey’obuli yenga eyahebawa Abaisraeli, erithuwathikya erilebya amalengekania agho thuwithe okw’ikolha n’erilhuhuka.

^ enu. 10 Abigha babya basikirye kutsibu omughambo we Sabato erihika n’okw’ibya imubatsuka erilinda e Sabato yilhabe imubathasyathegheka omubiri wa Yesu busana n’eritsikwa.​—Lk. 23:55, 56.

^ enu. 55 ERISOBORERA EBISASANI: Yozefu akathwalha eka yiwe omwa sinagogi ekiro kye Sabato.

^ enu. 57 ERISOBORERA EBISASANI: Omulhume oyukakolha eribana ebiyithawa by’eka yiwe akakolesaya obuthuku athe okwa mubiiri erikolha omubiiri w’ekiteokrasi, nibya n’omughulhu iyo n’eka yiwe bali okwa lhubungo.