Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Ebisakire okwa libwe: “Yahweh Sabaot athakire Hagaf mughalha wa Hagav”

Wunalhue Wasi?

Wunalhue Wasi?

Ebisakire ebya kera bikasighika bithi e Biblia?

ERIBWE eriri kw’ebinywe ebyasakawa ng’omwa 700-600 E.K.K., line omwa Bible Lands Museum e Yerusalemu. Eribwe mulyabanika omwa mwangalhu w’eritsikamu hakuhi ne Hebroni e Israeli. Ebisakire ebyo bikabugha bithi: “Yahweh Sabaot athakire Hagaf mughalha wa Hagav.” Ebisakire ebi bikasighika bithi e Biblia? Bikakanganaya ngoku erina lya Nyamuhanga Yehova, erihandikire mwa YHWH omwa syonyughuta sy’Ekihebrania ekya kera, lyabya lyasibwe kandi irikakolesibawa kutsibu omwa buthuku bwe Biblia. Eryongera okw’ekyo, ebindi ebisakire ebyabya bikabya omwa myangalhu y’eritsikamo bikakanganaya ngoku ababya bakakolesya emyangalhu ng’omwanya w’erihindanamo n’ey’eribera eribisamamo ibakahandika erina lya Nyamuhanga n’awabo mena awali mw’esyonyughuta esy’erina lya Nyamuhanga okwa bidongo.

Dr. Rachel Nabulsi ow’okwa Yunivasite eye Georgia abere akakania okwa bisakire ebi mwabugha athi: “Ni kikulhu eribera erikolesya erina YHWH. . . . Emyatsi n’ebisakire bikakanganaya ngoku omwa Israeli n’omwa Yuda erina YHWH lyabya likulhu.” Eki kikasighika e Biblia, omo erina lya Nyamuhanga omwa syonyughuta sy’Ekihebrania YHWH likabanikamo mirundi mingyi. Mughulhu mungyi amena w’abandu imukabya imune esyonyughuta sy’erina lya Nyamuhanga.

Ebinywe “Yahweh Sabaot,” ebiri okwa libwe eryo, bikamanyisaya “Yehova ow’amahe.” Eki kikakanganaya kithi erina lya Nyamuhanga n’ebinywe “Yehova w’amahe” byabya bikakolesibwa kutsibu omwa buthuku bwe Biblia. Kandi eki kikasighika ekye Biblia erikolesya ebinywe “Yehova w’amahe,” ebikabanika emirundi eyilhabire oku 250 omwa Amasako w’Ekihebrania, kutsibu-tsibu omwa bihandiko bya Isaya, Yeremia, na Zekaria.