Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 23

“Mutheghaye, Sihabye Mundu Oyukabanyegha”!

“Mutheghaye, Sihabye Mundu Oyukabanyegha”!

“Mutheghaye, sihabye mundu oyukabanyegha omo menge w’abandu n’eritheba buyira erikalhua okwa mitse y’abandu.”​—KOL. 2:8.

OLHWIMBO 96 Ekitabu kya Nyamuhanga​—Ni ky’Endundi

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Erikwamana na Abanya Kolosai 2:4, 8, Sitani akalengesaya athi erihira obulengekania bwethu bw’omwa bunyewa?

SITANI anzire erithwiha oku Yehova. Erithoka eriberererya ekighendererwa kiwe, akalengaho erihindulha amalengekania wethu, ni bugha ambu, erihira obulengekania bwethu bw’omwa bunyewa n’erianza thumughondere. Akalengaho erithulombota kutse erithutheba omw’ikolesya ebindu ebikathwohaya.​—Soma Abanya Kolosai 2:4, 8.

2-3. (a) Busana naki thutholere ithwalebya ndeke erikunga eriri omu Abanya Kolosai 2:8? (b) Omo mwatsi ono thukendi kania okuki?

2 Mbwino kwenene thune omwa kabi ak’eribya ithwangana thebibwa na Sitani? Ee! Wibuke, Paulo syahandikira erikunga eriri omu Abanya Kolosai 2:8 abathikirirye. Alihandikira Abakristayo ababya ibabirihakabibwa n’omulimu abuyirire. (Kol. 1:2, 5) Okwa buthuku obo, Abakristayo babya omwa kabi, kandi ibbwa ithwe munabwire thuli omwa kabi akakalire kwilhaba n’aho. (1 Kor. 10:12) Busana naki? Sitani abirighuswa okwa kihugho, kandi akalengaho kutsibu erithebya abaghombe ba Nyamuhanga abathaleghulha. (Erib. 12:9, 12, 17) Eryongera okw’ekyo, thuli omwa buthuku obo abandu babi n’abathebya bakongera “eribya babi.”​—2 Tim. 3:1, 13.

3 Omo mwatsi ono, thukendi kania ngoku Sitani akakolesaya “eritheba buyira” erianza erihindulha amalengekania wethu. Thukendiminya “amenge,” kutse ebithegho biwe bisathu. (Efe. 6:11) Neryo, omo mwatsi owakakwamako, thukendi syakania ngoku thwanga rwanisya amalengekania mabi aw’angabya iniabirithwasamo busana n’ebithegho biwe. Aliwe, thuthatsuka erilebya ebya thwang’igha okwa mibere eya Sitani atheberayamu Abaisraeli babiringira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa.

ERILENGWAKO ERIRAMYA ESYOSANAMU

4-6. Erikwamana na Eryibuka Ebihano 11:10-15, ni mbinduka syahi omwa by’obulime esyo Abaisraeli bayithagha erikolha omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa?

4 Omwa menge, Sitani mwalenga okwa Baisraeli eriramya esyosanamu. Ekyo mwakikolha athi? Abya inianasi ku bakayithagha ebyalya, neryo mwakolesya ekyo erileka bakole ebyo anzire. Abaisraeli babere bakingira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa, mubayithagha erigha emirimire mihyaka. E Misiri, Abaisraeli ibakakolesaya amaghetse w’Olhusi Nili omwa malima wabu. Aliwe, eby’obulime omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa, sibyabya biseghemere okwa maghetse w’olhusi, aliwe okwa mbulha y’ekirimo, n’ekime. (Soma Eryibuka Ebihano 11:10-15; Isa. 18:4, 5) Neryo, Abaisraeli mubayithagha erigha emirimire mihyaka. Ekyo sikyabya kyolho kundi abangyi ababya basi eby’obulime babya ibabiriholera omo mbwarara.

Sitani mwathoka athi erihengemya amalengekania w’abalimi Abaisraeli? (Lebaya enungu 4-6) *

5 Yehova mwasoborera abandu biwe ngoku emibere yabirihinduka. Neryo, mwabaha erikunga lino, eryangana tsuka erilhangirika nga si lihambire okwa bulime: “Muyitheghaye, emithima yenyu yikasyathebibwa, imwabunukalha, mukakolera esindi nyamuhanga, n’eriramyasyo.” (Ebi. 11:16, 17) Ni kyahi ekyaleka Yehova iniakunga okw’iramya esyonyamuhanga sy’amabehi akakania okw’igha emirimire mihyaka?

6 Yehova abya inianasi ngoku Abaisraeli banganzire erigha emirimire ey’ebihanda ebikafiri ebibathimbireko. Ni kwenene, ababathimbireko ibasi eby’obulime kwilhaba Abaisraeli, kandi abandu ba Nyamuhanga ibangana bihako amenge, aliwe habya ihane ekitsibu. Amalengekania w’Abanya Kanana abo abya iniabirihambwako busana n’erikirirya omu Baali. Ibikirirye bathi Baali y’omwinye ekyanya kandi bathi yukaha embulha. Yehova mwathanza abandu biwe bakathebwa omw’ikirirya ly’amabehi eryo. Aliwe, ngendo nyingyi, Abaisraeli mubathwamu eriramya Baali. (Emig. 25:3, 5; Abat. 2:13; 1 Bam. 18:18) Aho thalhangira ngoku Sitani athoka eriyira Abaisraeli mwa banyewa biwe.

EBITHEGHO BISATHU EBYA SITANI AKOLESAYA ERIYIRA ABAISRAELI MWA BANYEWA BIWE

7. Ni kyahi ekyalenga okw’ikirirya ly’Abaisraeli bakingira omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa?

7 Ekithegho ky’erimbere ekya Sitani akolesaya ly’eriyisunza erya buli kiro ery’erianza embulha yiwe. Omwa Kihugho Ekyalhaghanisibawa ihakabya embulha nyike Okwakani kukayahwako erihika omo Kwomwenda obuli mwaka. Abaisraeli ery’erya ndeke ibatholere ibalinda embulha eyabya yikatsuka eriwa ng’omo Kwerikumi. Sitani mwatheba Abaisraeli erikirirya bathi ibo erithoka, batholere ibakopa emitse y’ekikafiri ey’abataka babu. Abataka abo ibikirirye bathi esyonyamuhanga syabu isikendi leka embulha iyawa bamasikolera emirwa mirebe. Abathabya bawithe erikirirya omu Yehova mubaligha bathi eyi y’enzira nguma nyisa ey’erileka embulha iyawa lhuba, neryo mubakolha emirwa y’ekikafiri busana n’erisikya nyamuhanga w’amabehi Baali.

8. Ekithegho kyakabiri ekya Sitani akolesaya ni kyahi? Soborera.

8 Sitani mwakolesya ekithegho ekyakabiri okwa Baisraeli. Mwakolesya ekyanga baletha mw’esyongumbu nyibi. Ebihanda ebikafiri ibikaramaya esyonyamuhanga syabyu omw’isangira omwa butswatswa obukalire. Eriramya erihengemire eri mwabya abamalhaya ab’omwa hekalu ab’obukali n’ab’obulhume. Emyatsi y’engyingo n’ab’olhubutho lhughuma n’eyindi miringo y’obutswatswa iyikalighirawa n’erilhangirwa ng’eyithawithe butsibu! (Ebi. 23:17, 18; 1 Bam. 14:24) Abakafiri ibikirirye bathi emirwa eyo yikaleka esyonyamuhanga syabu isyatsumulha ekithaka. Abaisraeli bangyi mubohibwa omwa mirwa y’obutswatswa y’ekikafiri kyamaleka ibakolera esyonyamuhanga sy’amabehi. Omo kwenene, Sitani mwabayiramo banyewa biwe.

9. Erikwamana na Hosea 2:16, 17, Sitani mwalibania athi amalengekania agho Abaisraeli babya bawithe oku Yehova?

9 Sitani mwakolesya ekithegho ekyakasathu. Mwalibania amalengekania agho Abaisraeli babya bawithe oku Yehova. Omwa biro by’omuminyereri Yeremia, Yehova mwabugha athi abaminyereri b’amabehi mubaleka abandu biwe ibibirirwa erina Liwe “busana na Baali.” (Yer. 23:27) Abandu ba Nyamuhanga bangabya imubaleka erikolesya erina lya Yehova n’erisubya omo mwanya walyo mwa Baali, ekikamanyisaya “Omwinye” kutse “Mukama.” Eki mukyaleka ikyakalira Abaisraeli erilhangira embaghane eyiri ahakathi-kathi ka Yehova na Baali, n’erileka ibatswangania emirwa y’eriramya lya Baali n’eriramya lya Yehova.​—Soma Hosea 2:16, 17.

EBITHEGHO BYA SITANI MUNABWIRE

10. Ni bithegho byahi ebya Sitani akakolesaya munabwire?

10 Namunabwire Sitani akakolesaya ebithegho ibyan’ebyo. Akayira abandu mwa banyewa biwe omw’ikolesya eriyisunza erya buli kiro, omw’ikulha-kulhania eby’obutswatswa, n’erilibania amalengekania agho bandu bawithe oku Yehova. Thuthatsuka erikania okwa kithegho ky’erighunzerera.

11. Sitani abirilibania athi amalengekania agho bandu bawithe oku Yehova?

11 Sitani akalibanaya amalengekania agho bandu bawithe oku Yehova. Abakwenda ba Yesu babere babiriholha, abandi ababya bakayahulhamo Bakristayo mubatsuka erilhalhania esyongangirirya sy’amabehi. (Emib. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3) Abakayisamambulha okw’ikirirya mubaleka abandu ibathaminya Nyamuhanga mughuma ow’okwenene. Ng’eky’erileberyako, mubaleka erithasyakolesya erina lya Nyamuhanga bakakolha esyokopi sy’esyo Biblia n’erithwamu erikolesya ebinywe nga “Mukama.” Omw’ilhusyamo erina lya Nyamuhanga n’erisubyamo “Mukama,” mubaleka ikyakalira abasomi be Biblia erilhangira ngoku Yehova ali mbaghane okwa bandi “bakama” abakanibweko omo Masako. (1 Kor. 8:5) Ibakakolesaya ekinywe, “Mukama,” oku Yehova n’oku Yesu, ibaleka ikyakalira abandu eriyitheghererya embaghane eyiri ahakathi-kathi ka Yehova na Mughalha wiwe kandi ku sibingene. (Yn. 17:3) Eki mukyayira ekya kikakolha omw’ikulha-kulhania engangirirya y’Obusathu​—engangirirya eyithe omwa Kinywe kya Nyamuhanga. Busana n’ekyo, abangyi bikirirye bathi si kyanga thokekana eriminya Nyamuhanga. Aya ka ni mabehi awakalire!​—Emib. 17:27.

Sitani abirikolesya athi amadini w’amabehi erikulha-kulhania esyongumbu nyibi? (Lebaya enungu 12) *

12. Ni kyahi ekyo amadini w’amabehi abirikulha-kulhania, kandi erikwamana na Abanya Roma 1:28-31, mwabirilhwiririraki?

12 Sitani akakolesaya ebyangaletha esyongumbu nyibi. Omwa biro by’Abaisraeli, Sitani mwakolesya amadini w’amabehi erikulha-kulhania eby’obutswatswa. Na lino, ekyo ky’anemukolha. Amadini w’amabehi akalighira eby’obutswatswa n’erileka ibyabya nga ni bya buli kiro. Busana n’ekyo, abangyi abakabugha bathi bakakolera Nyamuhanga babirileka erighendera okwa bihano biwe ebihambire okwa by’esyongeso. Omwa baruha eya omukwenda Paulo ahandikira Abanya Roma mwasoborera ebikalhwiririramo. (Soma Abanya Roma 1:28-31.) Emighuma y’okwa “myatsi eyithatholere” ye miringo yosi y’obusingiri, imwamuli emyatsi y’engyingo n’ab’olhubutho lhughuma. (Abar. 1:24-27, 32; Erib. 2:20) Ni kikulhu ithwe eryamakirira esyongangirirya sye Biblia.

13. Ni kindi kithegho kyahi ekya Sitani akakolesaya?

13 Sitani akakolesaya eriyisunza erya buli kiro. Thuhangikirwe n’ekiyithawa ky’erigha emibiiri eyanga thuwathikya eribana ebiyithawa byethu n’eby’amaka wethu. (1 Tim. 5:8) Mughulhu mungyi, thwangana kolha eki omw’ighenda okwa sukuru n’erisoma kutsibu. Aliwe thutholere ithwayitheya. Omwa bihugho bingyi abanya-sukuru bakakangiriribawa ebyanga baghasira aliwe kandi ibakangiriribwa n’amenge w’abandu. Abanya-sukuru bakakangiriribawa erithika-thikira eribyaho lya Nyamuhanga n’erithendi sikya e Biblia. Bakakangiriribawa indi abandu bosi abawithe amenge bikirirye engangirirya y’ebindu eriyibuthukira. (Abar. 1:21-23) Esyongangirirya ng’esyo sikahakanisaya amenge wa Nyamuhanga.​—1 Kor. 1:19-21; 3:18-20.

14. Amenge w’abandu akakulha-kulhanayaki?

14 Amenge w’abandu akahakanisaya ebihano bya Yehova ebithunganene. Syali kulha-kulhanaya emikolere y’omulimu wa Nyamuhanga, aliwe, “erikolha ly’omubiri.” (Gal. 5:19-23) Akahira omwa bandu mw’emiyiheko, neryo ibabya bandu “abakayanza.” (2 Tim. 3:2-4) Emibere eyi ni ya mbaghane okwa mubere w’obwolho, ow’eriyikehya ogho abandu ba Nyamuhanga batholere ibabya nagho. (2 Sam. 22:28) Abandi Bakristayo ababirighenda okwa yunivasite babiribya n’amalengekania w’ekihugho omwakanya k’awa Nyamuhanga. Thulebaye eky’erileberyako kighuma ekikakanganaya ekyanga lhwiririramo.

Amenge w’abandu angatsandya athi amalengekania wethu? (Lebaya enungu 14-16) *

15-16. Thuk’ighaki okwa ky’erileberyako kya mwali wethu?

15 Mwali wethu oyuwamabirighunza omwa mubiiri w’omughulhu wosi mw’emyaka eyilhabire oku 15 akabugha athi: “Ng’omwema oyubatizibirwe, nabya inabirisoma n’eriowa okwa kabi k’erighenda okwa yunivasite, aliwe munaghania. Munayowa erihabulha eryo isirinyihambireko.” Mwabana bitsibu byahi? Akabugha athi: “Ebya nabya ingasoma ibikanyilira obuthuku bunene n’akaghalha indi isinanga thasyasaba ndeke Yehova ngoku nabya ingakolha, isinanga thasyathulira ndeke busana n’erilhuha, kuthya n’erithegheka ndeke emihindano. Eky’omughisa, nabere nabirilhangira ngoku eriyihwerya omwa by’erisoma kali-kali kinemutsandya obughuma bwaghe na Yehova, munaminya ku ngatholere eribileka. Neryo munakikolha.”

16 Eby’esukuru mubyahamba bithi okwa bulengekania bwa mwali wethu oyu? Akabugha athi: “Omw’ihemuka ngaligha ngoku eby’esukuru ebi mubyanyilethera omuthima w’eritsweba-tsweba abandi, kutsibu-tsibu balikyethu, eribasondyako bingyi ebya bathe bangathoka, n’eribayisolholhako. Mukyanyithwalira buthuku eriyilhusyamo amalengekania aya. Ekyo mukyanyikangania ngoku ni ky’akabi erithendi ghendera okwa busondoli obwa Thatha wethu w’elhubulha akathuha erilhabira omwa kithunga kiwe. Yehova inianyasi ndeke kwilhaba ngoku ngayasi. Ambi namwowa!”

17. (a) Thutholere ithwathwamu erikolhaki? (b) Thukendi syakania okuki omwa mwatsi owakakwamako?

17 Ithwamu erithendi nyewa omo “menge w’abandu n’eritheba buyira” eby’ekihugho kya Sitani. Mughulhu wosi yitheghaye okwa bithegho bya Sitani. (1 Kor. 3:18; 2 Kor. 2:11) Isiwamulighira akalibania amalengekania agho wuwithe oku Yehova. Ghendera okwa bihano bya Yehova eby’esyongeso. Kandi siwulighire Sitani erikuthebya wukagheghena obusondoli bwa Yehova. Aliwe wanga kolhaki wamalhangira amalengekania w’ekihugho iniabirikuhambako? Omwatsi owakakwamako akendi syakangania ngoku Ekinywe kya Nyamuhanga kyangana kuwathikya erisingura amalengekania n’emitse eyikukaghathiremo.​—2 Kor. 10:4, 5.

OLHWIMBO 49 Eritsemesya Omuthima wa Yehova

^ enu. 5 Sitani asi ndeke erithebya abandu. Abiritheba abandu bangyi erileka balengekanaye bathi bali bwiranda kwesi iniabiribayiramo banyewa biwe. Omwatsi ono akendi kania okwa syonzira ndebe esya Sitani akakolesaya eritheba abandu.

^ enu. 48 ERISOBORERA EBISASANI: Abaisraeli erikolongana n’Abanya Kanana kikaleka ibalengwako erisangira omw’iramya lya Baali n’eby’obutswatswa.

^ enu. 51 ERISOBORERA EBISASANI: Esyorangyi okwa kyapa ky’ekanisa esikakanganaya ngoku ekanisa yikaligha emyatsi y’engyingo ey’ab’olhubutho lhughuma.

^ enu. 53 ERISOBORERA EBISASANI: Mwali wethu omulere ali okwa yunivaste. Iyo n’abo akasoma nabu bakaligha amalengekania w’omusomesya wabu aw’eribugha indi esayansi n’etekinologia byangana ghunzaho ebitsibu byosi by’abandu. Enyuma waho, okwa Kisenge ky’Obwami, syayitsomanire kandi ali okw’itsweba-tsweba abandi.