Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’ERIGHA 26

Wathikaya Abandi Erighumira Amaghaniryo

Wathikaya Abandi Erighumira Amaghaniryo

“Inywe bosi mubye bughuma omwa bulengekania, mulhumiri ranawe, mwanzane ng’abasubeneko, mukwirane obulighe, n’eriyikehya.”​—1 PET. 3:8, NW.

OLHWIMBO 107 Nyamuhanga Ni ky’Erileberyako ky’Olhwanzo

EBIKENDI KANIBWAKO *

1. Thwanga gherererya thuthi Thatha wethu w’olhwanzo, Yehova?

YEHOVA athwanzire kutsibu. (Yn. 3:16) Thwanzire ithwagherererya Thatha wethu w’olhwanzo. Neryo thukalengaho ‘erilhumiriranwa, erianzana ng’abasubeneko, n’erikwira obulighe’ abosi aliwe kutsibu-tsibu “abali omwa kithunga ky’abikirirye.” (1 Pet. 3:8; Gal. 6:10) Ab’omw’ihiika lyethu ly’obunyakirimu bakabya bakabana ebitsibu, thukanza ithwabawathikya.

2. Thukendi kania okuki omo mwatsi ono?

2 Abosi abanzire eribya omw’ihiika lya Yehova bakabana ebitsibu. (Mk. 10:29, 30) Thukendi yithagha erighumira ebitsibu bingyi enduli y’omughulhu mubi ono yikaseghera hakuhi. Thwanga wathikania thuthi? Thulebaye ebya thwang’ighira okwa myatsi ye Biblia eyihambire oku Loti, Yobu, na Naomi. Kandi thukendi lebya ebighuma by’okwa bitsibu ebyo balikyethu banemubana munabwire n’erilhangira ngoku thwanga bawathikya eribighumira.

GHUMISIRIZAYA

3. Ngoku kikanganibwe omu 2 Petero 2:7, 8, n’ithwamu lyahi libi erya Loti akolha, kandi ni byahi ebyalhwiririramu?

3 Loti mwathwamu nabi omughulhu asombolha eriyikalha n’abandu abatswatswa abe Sodomo. (Soma 2 Petero 2:7, 8.) Ekihugho ekyo kyabya kikulha-kulene, aliwe Loti mwabana ebitsibu bingyi busana n’er’ikalha e Sodomo. (Enz. 13:8-13; 14:12) Obundi mukali wiwe mwanza omuyi oyo kutse abandu ababyamo, kyamaleka iniathowa Yehova. Mwaherya engebe yiwe Nyamuhanga akawisya omuliro n’eripumuka ly’omuliro okwa kihugho ekyo. Kandi lengekanaya n’okwa bali ba Loti babiri. Babya ibabirisimolibwa (ibabiriyasungwa) n’abalhume abaholera e Sodomo. Loti mwaherya enyumba yiwe, ebindu biwe, kandi ibbwa eky’obulighe bunene, mukali wiwe. (Enz. 19:12-14, 17, 26) Mbwino Yehova mwalemwa erighumisirizya Loti omughulhu abya omwa maghaniryo? Eyihi.

Omwa lhukeri Yehova mwathuma abamalaika erilhamya Loti n’ab’eka yiwe (Lebaya enungu enungu 4)

4. Yehova mwaghumisirizya athi Loti? (Lebaya ekisasani ky’okwa kidipa.)

4 Nomwakine indi Loti mwathwamu eryikalha e Sodomo, omwa lhukeri Yehova mwathuma abamalaika erimulhamya n’ab’eka yiwe. Aliwe, omwakanya k’erighendera lhuba okwa busondoli bw’abamalaika obw’erilhua e Sodomo, Loti “mwayithimbya-thimbya.” Abamalaika mubahamba ebyalha biwe n’eby’ab’eka yiwe n’erimuwathikya erilhua omwa muyi. (Enz. 19:15, 16) Neryo abamalaika mubamubwira bathi athibithe okwa kithwa. Aliwe omwakanya k’eriowa Yehova, Loti mwasaba erighenda omwa tawuni y’ahakuhi. (Enz. 19:17-20) Omw’ighumisirizya, Yehova mwahulikirira Loti n’erimulighira erighenda omwa tawuni eyo. Enyuma waho, Loti mwasagha er’ikalhayo neryo mwaghenda okwa kithwa, omwanya ogho Yehova anamubwira athi aghendemu erimbere. (Enz. 19:30) Yehova mwakangania erighumisirizya linene! Thwanga mugherererya thuthi?

5-6. Thwanga kolesya thuthi 1 Abanya Tesalonika 5:14 thukagherererya Nyamuhanga?

5 Nga Loti, omughuma ow’okw’ihiika lyethu ly’obunyakirimu anganathwamu nabi neryo iniayilethera ebitsibu ebikalire. Ekyo kyamabya, ithukendi kolhaki? Thwanganayisanga ithwabirimubwira thuthi akahulhulha ebyo abiba, kandi ini kwenene. (Gal. 6:7) Aliwe, hane ekyuwene ekya thwangakolha. Thwangana gherererya emibere Yehova awathikirayamu Loti. Thuthi?

6 Yehova mwathuma abamalaika erimanyisya Loti aliwe kandi n’erimuwathikya eribalha okwa kyahika okwa muyi we Sodomo. Nethu ithwangana yithagha erikunga mulikyethu thwamalhangira iniakayawa omwa kabi. Aliwe kandi ithwangana muwathikya. Nomwangabya isyathakolesya lhuba erihabulha eriseghemere okwa Biblia eryo amahebwa, thutholere ithwaghumisirizya. Ibya ng’abamalaika babiri. Omwakanya k’eribikyako n’eriseghera haali ku mulikyethu, thutholere ithwalhangira ngoku thwanga muwathikya. (1 Yn. 3:18) Ithwangana yithagha eribya ng’abamamuhamba okwa byalha, n’erimuwathikya erikolesya erihano libuya eryo amahebwa.​—Soma 1 Abanya Tesalonika 5:14.

7. Thwanga gherererya thuthi amalengekania agho Yehova abya awithe oku Loti?

7 Yehova anganahandire omunwe okwa buthahikana bwa Loti. Omwakanya k’ekyo, mwasondolha omukwenda Petero enyuma waho erikania oku Loti ng’omulhume muthunganene. Thutsemire eribya Yehova iniakakyurukaya ebisobyo byethu by’ameso! (Esy. 130:3) Thwangana gherererya amalengekania agho Yehova aby’awithe oku Loti? Thwamasamalira emibere mibuya y’abalikyethu, ithukendyongera eribaghumisirizya. Nabu, ibakendi anguhirwa eriligha obuwathikya obwa thukabaha.

IBYA OYUKAKWIRA ABANDI B’OBULIGHE

8. Erikwira abandi b’obulighe kikendi leka ithwakolhaki?

8 Mbaghane na Loti, Yobu syaghalhawa busana n’erithwamu nabi. Nomwabine, mwabana bitsibu bingyi ebikalire, amaherya ebindu biwe, ekitsumbi kiwe omwa butaka, n’amaghalha wiwe. Eky’obulighe kutsibu, iyo na mukali wiwe mubaholerwa abaana babu abosi. Yobu kandi mwahandikirirwa n’abanywani biwe basathu ab’amabehi. Ni nzumwa yahi eyaleka banywani ba Yobu basathu ab’amabehi ibalemwa erimukwira obulighe? Mubathalengaho eriyitheghererya emibere eyo abyamo. Busana n’ekyo mubathunga oku Yobu kw’amalengekania awathahikire n’erimutswera nabi. Thwanga yitheya thuthi okw’ikolha esobya ng’eyo? Wuminye ngoku Yehova musa yuwasi ebyosi ebihambire okwa mibere eyo mundu alimu. Hulikirira ndeke ebya oyukaghalhawa akabugha. Eryongera okw’imuhulikirira; lengaho eriowa obulhumi bwiwe. Aho imuwukendi thoka erilhumirirwa mulikyenyu erilhua okwa muthima.

9. Erikwira abandi b’obulighe kikendi thutheya okuki, kandi busana naki?

9 Erikwira abandi b’obulighe kikendi thutheya okw’ilhalhania omwatsi owahambire okwa bitsibu by’abandi. Oyukalhalhanaya omwatsi syalihimba ekithunga; akakitheraya. (Emi. 20:19; Abar. 14:19) Akabya isyawithe olhukeri kandi isyalilengekanaya, n’ebinywe biwe byangan’ongera obulhumi bw’oyukaghalhawa. (Emi. 12:18; Efe. 4:31, 32) Ka kyangabya kibuya thwamasondekania emibere mibuya y’omundu n’erilebya nga thwanga muwathikya thuthi omwa bitsibu biwe!

Hulikirira ndeke mulikyethu amabugha “lhuba-lhuba,” n’erimubwira ebinywe ebikahimba okwa buthuku obutholere (Lebaya enungu 10-11) *

10. Ebinywe ebiri omu Yobu 6:2, 3 bikathweghesayaki?

10 Soma Yobu 6:2, 3Ihakanayira Yobu iniabugha “lhuba-lhuba.” Nomwabine, enyuma waho mwaligha ngoku ebindi ebyo abugha sibyabya bihikire. (Yobu 42:6) Nga Yobu, munabwire omundu oyuli omwa kitsibu ekikamulyambaya, anganabugha tabbu-tabbu, eribugha eby’anganaleka iniayikubya bwomo enyuma waho. Thutholere ithwakolhaki? Omwakanya k’erimutsweba-tsweba, thutholere ithwamukwira obulighe. Wubye iwun’ibukire ngoku sikyabya kighendererwa kya Yehova owosi-wosi erithunga ebitsibu n’emilyambo ebyo thukabana munabwire. Neryo kikayitheghereribawa omughombe wa Yehova amabugha buthalengekania omughulhu ali omwa maghaniryo mangyi. Nomwangabugha ebithatholere oku Yehova kutse okw’ithwe, isithw’anguha erimuhithanako kutse erimutswera busana n’ebindu ng’ebyo.​—Emi. 19:11.

11. Abasyakulhu banga gherererya bathi Elihu bakahabulha?

11 Hanganayira omundu oyuli omwa kitsibu kirebe iniayithagha kandi n’erihabulhwa kutse erikungwa lirebe. (Gal. 6:1) Abasyakulhu bangakolha ekyo kyo bathi? Batholere ibagherererya Elihu, oyuwahulikirira ndeke Yobu inianayihirire omwa kisuku kiwe. (Yobu 33:6, 7) Elihu mwatsuka eriyitheghererya amalengekania wa Yobu neryo amamuhabulha. Abasyakulhu abakagherereraya Elihu ibakendi hulikirira ndeke n’erilengaho eriyitheghererya emibere eyo mundu alimu. Neryo ibakendibya bakahabulha, ibakendi thoka erihika okwa muthima w’omundu.

BUGHA EBIKAHUMULIKANAYA

12. Naomi eriholerwa mwira wiwe na baghalha biwe babiri mukyamuhambako kithi?

12 Naomi abya mukali muthaleghulha oyuwanzire Yehova. Aliwe abere abiriholerwa mwira wiwe na baghalha biwe babiri, mwanza erihindulha erina liwe erya Naomi mwa “Mara,” erikamanyisaya “Ebikalihire.” (Ruta 1:3, 5, 20, 21) Mwalyana wa Naomi ye Ruta mwathamusighania omwa bitsibu biwe byosi. Ruta mwathasubulira okw’imubanira ebyo akayithagha aliwe kandi mwakirania Naomi omwa binywe. Ruta mwakangania Naomi y’olhwanzo n’erimusighika omwa binywe byolho, eby’eritsomana.​—Ruta 1:16, 17.

13. Busana naki abakaholerawa abanze bakayithagha obuwathikya bwethu?

13 Oyuli omw’ihiika lyethu ly’obunyakirimu amaholerwa omwanze, akayithagha obuwathikya bwethu. Abathahenie bangana linganisibwa n’emithi ibiri eyabirikulira haghuma. Emyaka yinemulhaba emirihi yayu yikalhuka-lhukana. Omughuma amakulhwa n’eryuma, owundi muthi anganahambwako kutsibu. Kuthya, oyukaholerawa omwanze busana n’enzighu olhuholho, anganasyendekerera habw’obuthuku buuli. Paula, * oyo mwira wiwe aholha kitsumbukirania, akabugha athi: “Engebe yaghe muyahinduka kutsibu, kandi munayowa isingakiwithe amani. Munaherya omunywani waghe w’okwa ndungu. Iningabwira mwira waghe obuli kindu. Iniakasangira omwa tseme yaghe n’erinyisighika omwa mighulhu eyikalire. Iniakanyihulikirira ingamubwira ebitsibu byaghe. Omwa kwenene munayowa nga nabirithwibwamo mbindi ibiri.”

Thwanga sighika thuthi ababiriholerwa omwanze? (Lebaya enungu 14-15) *

14-15. Thwanga kirania thuthi oyuwabiriholerwa omwanze wiwe omwa butheke?

14 Thwanga kirania thuthi oyuwabiriholerwa omwanze wiwe omwa butheke? Eky’erimbere ekya thutholere erikolha, ly’erikania nayu, nomuwangayowa nga siwendi thoka kutse nga siwuwithe eby’eribugha. Paula, oyuli ahighulhu, akabugha athi: “Ngasi ngoku olhuholho lhukaleka abandu ibayibulha-bulha. Bakasagha bathi banganabugha ekikendi hithania omundu. Aliwe ibbwa kikalhuma kwilhaba aho abandu bamahuna.” Oyuli omwa bulighe bw’eriholerwa anganabya isyalithuyithaghako eribugha eky’embaghane kutsibu. Paula akabugha athi: “Iningasima abanywani bakabugha bathi, ‘Bolho-bolho.’”

15 William, oyo mukali wiwe aholha myaka mirebe enyuma, akabugha athi: “Ngasima omundu amakania ebibuya ebihambire oku mukali waghe; kikaleka ingasika ngoku abya anzibirwe n’erisikibwa. Ngasima obuwathikya bw’omulingo oyu. Ebinywe byabu bikanyihumulikanaya, kundi mukali waghe abya anyiwithire omughaso munene kandi iniabiribya kitsweka kinene ky’engebe yaghe.” Omukwakali oyukahulhawamo Bianca akabugha athi: “Ngahumulikana abandi bamasaba naghe n’erinyisomera lisako lighuma kutse abiri. Kikanyiwathikaya bakakania oku mwira waghe kandi bakanyihulikirira ingamukaniako.”

16. (a) Ni kyahi ekya thutholere ithwaha oyuwabiriholerwa? (b) Ngoku kiri omu Yakobo 1:27, thuwithe lhukwamirwa lhwahi?

16 Ngoku Ruta anasighika omukwakali Naomi, thutholere ithwalholha embere erisighika abakaholerawa abanze babu. Paula, oyuli ahighulhu, akabugha athi: “Mwira waghe imwanamaholha, munawathikibwa kutsibu. Neryo habere habirilhaba akathuku, obuli mundu mwasuba okwa mibiiri yiwe nga buli kiro. Aliwe, engebe yaghe yabya iyabirihinduka kutsibu. Kikawathikaya kutsibu abandi bamaminya ngoku oyuli omwa bulighe bw’eriholerwa akayithagha eriwathikibwa habw’amezi​—nibya emyaka​—aliholerwe.” Nomwabine, obuli mundu awithe ngoku ali. Abandi bakanabya nga bamabeghera lhuba emibere mihyaka. Aliwe abandi, bakabya bakakolha ekyosi-kyosi ekyo babya bakakolha n’omuholi, ikyabibukirya olhuholho lhwiwe. Buli mundu awithe kw’akakanganaya obulighe bw’eriholerwa. Ambi ithwibuka ngoku Yehova akathuha olhusunzo n’olhukwamirwa lhw’eritsomana ababiriholerwa omwanze wabu omwa butheke.​—Soma Yakobo 1:27.

17. Busana naki abakasighanibawa n’abanze babu bakayithagha obuwathikya bwethu?

17 Abandi abali omwa butheke bawithe obulhumi n’amaghaniryo busana n’omwanze wabu eribasighania. Joyce, oyuwasighanibawa na mwira wiwe, akabugha athi: “Obulhumi bw’erithwa embeta bwabya bunene, namayowa indi kwanya mwira waghe alyendi holha. Kwabya inialyaholera omwa aksidenti kutse busana n’obulhwere, angabere isiyulyathwamo. Aliwe hano, mwira waghe mwathwamu erinyisighania. Munayowa ingahemukire kandi wa bbule.”

18. Thwanga kolhaki eriwathikya abathakiri n’abanze babu omwa butheke?

18 Thwamakolera abathakiri n’abanze babu omwa butheke ehindu hike-hike hy’eritsomana, thukabakakasaya ku thubanzire. Kandi eribya ibabiribya ibobene, bakayithagha abanywani babuya. (Emi. 17:17) Wanga bakangania wuthi ku wuli munywani? Iwangana bakokya ewawu okw’irya. Kandi iwanganayihayo eribya nabu okw’iyitsemesya kutse omw’ithulira. Ekindi iwanganabya iwunemubakokya okw’iramya lyawu ly’eka. Wamakolha ekyo, iwukendi tsemesya Yehova, kusangwa “ali hakuhi n’ab’emithima yibbunikire” kandi “akahanganira abakwakali.”​—Esy. 34:18; 68:5.

19. Iwun’ibukire ebiri omu 1 Petero 3:8, wukendi kolhaki?

19 Obwami bwa Nyamuhanga bukisiya ibwathabalha ekihugho, ‘amalighe inibiriranwa.’ Thulindirire kutsibu omughulhu “emyatsi y’erimbere siyendisyasyibukwa, kutse erihika omwa muthima.” (Isa. 65:16, 17) Thunalindire ekiro ekyo, thuwathikanaye n’erikangania omwa binywe byethu n’omwa mikolere ngoku thwanzire abosi abali omw’ihiika lyethu ly’obunyakirimu.​—Soma 1 Petero 3:8.

OLHWIMBO 111 Ebikaleka Ithwatsema

^ enu. 5 Loti, Yobu, na Naomi mubakolera Yehova buthaleghulha, aliwe kandi mubaghumira amaghaniryo omwa ngebe. Omwatsi ono akakanaya okwa bya thwang’ighira okwa by’erileberyako byabu. Kandi akakanganaya ekikaleka ikyabya ky’omughaso ithwe erighumisirizya n’erikwira abandi b’obulighe n’erikirania balikyethu bakabana ebitsibu.

^ enu. 13 Amena omwa mwatsi ono abirihindulhwa.

^ enu. 57 ERISOBORERA EBISASANI: Mughalha wethu ahithene kandi akabugha “lhuba-lhuba” n’omusyakulhu akamuhulikirira ndeke. Enyuma w’aho, mughalha wethu oyuhithene akabya abirithekana, omusyakulhu akamuhabulha omwa lhukeri.

^ enu. 59 ERISOBORERA EBISASANI: Abathahenie abakine balere bakabya na mughalha wethu oyuthe waghunza buthuku aliholerwe mukali wiwe. Bakakanaya okwa bibuya ebyo bakamwibukako.