Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Wunalhue Wasi?

Wunalhue Wasi?

Omo biro bya Yesu, ni miringo yahi ey’emisolho eya bandu babya bakathuha?

ERITSUKA kera, Abaisraeli ibabeghere erithuha esyosente erisighika eriramya ly’okwenene. Omwatsi w’emisolho mwakalha kandi amabya muheke okwa Bayuda ab’omwa biro bya Yesu.

Ng’enzira ey’erisighikiramo eriramya ly’okwa hekalu ya Nyamuhanga, abalhume Abayuda abosi abakulire ibakathuha embindi y’esekeli (edrakima ibiri). Omwa kighana ky’erimbere, esyo isikakolesibawa okwa mibiiri n’okwa bihongo eby’okwa hekalu eyo Herode ahimba. Abandi Bayuda mubabulya Petero Yesu ng’akabugha athiki okwa mwatsi w’erisolha, kandi Kristo mwathaghania erisolha. Kundi nibya mwabwira Petero, aho angabana ekinusu ky’erithuha mw’omusolho oyo.​—Mt. 17:24-27.

Kandi abandu ba Nyamuhanga kera ibakathuha ekighuma ky’omw’ikumi eky’ebirimwa kutse eky’esyosente syabu. (Law. 27:30-32; Emig. 18:26-28) Abakulhu b’edini ibakahathikana bathi ekighuma ky’omw’ikumi eki kitholere ikyathuhwa okwa buli kirimwa, nibya n’okwa “munanaa, na bizari, na jira.” Yesu mwathabugha athi si kitholere erithuha ekighuma ky’omw’ikumi, aliwe mwabisulha obuthebya bw’abakangirirya b’emighambo n’Abafarisayo.​—Mt. 23:23.

Aliwe okwa buthuku obo, Abaroma bababya bakathabalha, kandi ibabirihiraho emisolho mingyi. Omughuma abya w’abawithe ebithaka, kandi ibangana thuhagho mwa sente kutse mwa bindu. Ibakabya bamahulhulha ng’esyokilo 100, ibatholere erithuha kilo 20 kutse 25. Kandi obuli Muyuda abya atholere erithuha omusolho. Omusolho oyu gho Bafarisayo babulhayako Yesu. Omwa bikuhi mwakangania amalengekania awathutholere ithwathunga okwa misolho: “Mulihe Kaisari y’ebindu bya Kaisari, kandi mulihe Nyamuhanga y’ebindu bya Nyamuhanga.”​—Mt. 22:15-22.

Kandi habya n’owundi musolho owabya akalhusibwa okwa bindu by’esuburu ebik’ingira erilhua ehandi kutse ebikahulhuka. Omusolho oyu ibakathuhiragho okwa myalu, okwa bilhalho, omwa mahwa, kutse okwa bwingiriro bw’esyotawuni kutse ehithali.

Emisolho eyo abandu babya bakathuha omwa buthabali bwe Roma yabya minene kutsibu. Erikwamana n’oyusomire ebyakera Omuroma ya Tacitus, oyuwabyaho omwa buthabali bw’Omuthabali Tiberius, Yesu iniane okwa kihugho, “Abasuria n’Abayuda mubasaba bathi babakeheraye okwa misolho, kundi yabya iyabiribakalira.”

Omuheke w’omusolho mwongera erikalha busana n’emibere babya bakasorokeryamo emisolho eyo. Omubiiri w’obusolesya iniakaghulibawa oko babya bakatheka esyosente nene. Ababya bakaghulhagho abo, ibakakolha amaghoba omw’ighulyagho abandi, n’abandi abo ibayikolera amaghoba bakasorokya esy’emisolho. Zakayo angabya iniabya mukulhu w’abasolesya ng’abo. (Lk. 19:1, 2) Neryo kwesi, ky’ekyaleka abandu ibaghana eby’erithuha emisolho kandi ibapona n’abasolesya.